Ik lees hier dat het beest en de valse profeet in de vuurpoel met brandend zwavel zullen worden gegooid.

Beste Nico, Je maakt er in je beschouwingen een heel belangrijk punt van dat de poel van vuur en zwavel iets heel anders is dan de poel des vuurs. Dat lijkt me onjuist. Zie de volgende teksten (die uiteraard in hun verband moeten worden gelezen): Openb. 19:20; beest en valse profeet --> poel van vuur en zwavel Openb. 20:10: satan --> poel van vuur en zwavel Obenb. 20:14: dood en dodenrijk --> poel des vuurs (= 2e dood) Openb. 20:15: wie niet beschreven staan in het boek des levens --> poel des vuurs Openb. 21:8: lafhartigen, ongelovigen etc. --> poel van vuur en zwavel (= 2e dood) Je ziet dat zowel de poel van vuur en zwavel als de poel des vuurs worden aangeduid als de 2e dood. Verder: als je toch Matt 25 met Openbaring wilt vergelijken, let er dan op dat de Here Jezus tegen de "bokken" zegt: vervloekten, gaat naar het eeuwige vuur dat voor de duivel en zijn engelen bereid is. Onze Heiland heeft de dood overwonnen voor al de zijnen. Laten we trouw geloven wat staat in Johannes 3: 1-21. Dan mogen we vertrouwen op de belofte van Openb. 2: 11: Wie overwint zal van de tweede dood geen schade lijden. Nico, ik hoop en bid echt dat je je onbijbelse ideeën van je af wilt zetten. Met hartelijke broedergroet, Jan Beste Jan, Al de door jou genoemde teksten lees ik als volgt: 20 Het beest werd gevangengenomen, samen met de valse profeet die in zijn bijzijn tekenen had verricht, waardoor hij iedereen had misleid die het merkteken van het beest droeg en zijn beeld aanbad. Levend werden ze in de vuurpoel met brandende zwavel gegooid. (Openbaring 19:20) 20 En het beest werd gegrepen, en met hem de valse profeet, die in zijn tegenwoordigheid de tekenen gedaan had, waardoor hij hen misleid had die het merkteken van het beest ontvangen hadden en die zijn beeld aanbeden hadden. Deze twee werden levend geworpen in de poel van vuur, die van zwavel brandt. (Openbaring 19:20 (HSV) 20 En het beest werd gegrepen en met hem de valse profeet, die de tekenen voor zijn ogen gedaan had, waardoor hij hen verleidde, die het merkteken van het beest ontvangen hadden en die zijn beeld aanbaden; levend werden zij beiden geworpen in de poel des vuurs, die van zwavel brandt. (Openbaring 19:20 (NBG-1951) Ik lees hier dat het beest en de valse profeet in de vuurpoel met brandend zwavel zullen worden gegooid. 10 En de duivel, die hen misleidde, wordt in de poel van vuur en zwavel gegooid, bij het beest en de valse profeet. Daar zullen ze dag en nacht worden gepijnigd, tot in eeuwigheid. (Openbaring 20:10) 1

Ik lees hier dat de duivel, het beest en de valse profeet in de poel van zwavel zullen worden gegooid. 13 De zee stond de doden die ze in zich had af, en ook de dood en het dodenrijk stonden hun doden af. En iedereen werd geoordeeld naar zijn daden. 14 Toen werden de dood en het dodenrijk in de vuurpoel gegooid. Dit is de tweede dood: de vuurpoel. 15 Wie niet in het boek van het leven bleek te staan werd in de vuurpoel gegooid. (Openbaring 20: 13-15) Ik lees hier dat alle onheiligen, zij die op dat moment niet opgeschreven staan in het boek van het leven, in de vuurpoel gegooid zullen worden. Beste Nico, je voegt hier zelf iets toe aan de bijbel wat er niet staat (n.l. op dat moment ). Zo mogen we niet met Gods woord omgaan! Beste Jan, onder invloed van Calvijn zijn we deze tekst gaan lezen alsof hier staat, dat God voor de grondlegging van de wereld het boek van het leven heeft opgemaakt. Ik probeer hier dit beeld te corrigeren, waarvoor ik mij in het vervolg van mijn verhaal verder zal verantwoorden. Ter onderscheiding van de poel van vuur en zwavel, noteert de Bijbelschrijver hier heel opzettelijk bij: Dit is de tweede dood. De poel van vuur en zwavel wordt ook de tweede dood genoemd! Dat lees ik nergens. Zie verder op. 8 Maar voor hen die laf en trouweloos zijn geweest, die zich hebben ingelaten met gruwelijke dingen, met moord, ontucht, toverij of afgodendienst, voor allen die de leugen hebben gediend: hun deel is de vuurpoel met brandende zwavel, dat is de tweede dood. (Openbaring 21:8 (NBV) 8 Maar wat betreft de lafhartigen, ongelovigen, verfoeilijken, moordenaars, ontuchtplegers, tovenaars, afgodendienaars en alle leugenaars: hun deel is in de poel die van vuur en zwavel brandt. Dit is de tweede dood. (Openbaring 21:8 (HSV) 8 Maar de lafhartigen, de ongelovigen, de verfoeilijken, de moordenaars, de hoereerders, de tovenaars, de afgodendienaars en alle leugenaars hun deel is in de poel, die brandt van vuur en zwavel: dit is de tweede dood. (Openbaring 21:8 (NBG-1951) Ik lees hier opnieuw dat alle onheiligen Dat staat er niet!!! ; inderdaad, dat is een schrijffoutje, zoals uit de rest van de zin wel blijkt., zij die laf en trouweloos zijn geweest, die zich hebben ingelaten met gruwelijke dingen, met moord, ontucht, toverij of afgodendienst, voor allen die de leugen hebben gediend, in de vuurpoel met brandende zwavel zullen worden gegooid. Ook hier weer verduidelijkt de Bijbelschrijver het begrip de vuurpoel met brandende zwavel, door uitdrukkelijk op te merken dat hiermee de tweede dood bedoeld is. Beste Nico, zowel de poel des vuurs, als de poel van vuur en zwavel worden aangeduid als de tweede dood. Daar is de conclusie uit te trekken (logica!) dat er geen verschil is tussen de poel van vuur en zwavel en de poel des vuurs. Bovendien: Het karakter van de Openbaring verzet zich tegen het streng onderscheiden van poel des vuurs en poel van vuur en zwavel. De Openbaring werd voorgelezen in de zeven gemeenten en Johannes gebruikt dan variatie om de aandacht gespannen te houden. De eerste hoorders van de Openbaring hadden nog niets op papier staan om over nuanceverschillen in bewoordingen (poel des 2

vuurs en poel van vuur en zwavel) een hele theologische leer van een late alverzoening op te baseren! Om de Bijbel in onze tijd te verstaan moeten we eerst terug naar zijn eerste bedoeling. De Bijbel bestaat niet uit historieloze teksten die we als wiskundige formules kunnen hanteren. Daarom heb ik ook bezwaar tegen jouw methode van losse teksten naast elkaar plaatsen en dan zonder het verband in rekening te brengen daar verregaande conclusies aan te verbinden. Dat is gezien de aard van de Bijbel een ongeoorloofde en een niet-wetenschappelijke methode! Als je toch perse een logische redenering wilt hebben: Stelling (1): poel des vuurs = tweede dood Stelling (2): poel van vuur en zwavel = tweede dood Uit (1) en (2) volgt: poel des vuurs = poel van vuur en zwavel In dit geval is de redenering valide omdat de stellingen (1) en (2) beide uit hetzelfde tekstgedeelte komen. Het staat er toch echt anders: Stelling (1): vuurpoel = tweede dood (Openbaring 20:15) Stelling (2): vuurpoel met brandende zwavel = tweede dood (Openbaring 21:8) Uit (1) en (2) volgt: vuurpoel = vuurpoel met brandende zwavel Deze heldere conclusie wordt doorkruist met de volgende tekst: Satan wordt gegooid in de vuurpoel met brandende zwavel (Openbaring 19:20 NBV) [3] Satan wordt gegooid in de poel van vuur en zwavel [4] Uit [3] en [4] volgt: vuurpoel met brandende zwavel = poel van vuur en zwavel. Als nu (2) = [3] dan zou (1) = (2) = [3] = [4] zijn. Alleen Openbaring 19:20 en 21:8 kennen in de diverse vertalingen enige verschillen. Vandaar dat ik ze allemaal heb weergegeven. Ik denk dat je op basis van die verschillen voorzichtig moet zijn met het concluderen dat (2) = [3]. Het zette mij aan tot verder nadenken. Mij viel toen op dat de onheiligen de tweede dood zullen ondergaan. Satan niet. En dat maakt het verschil. Nu heb ik Openbaring 19:20 en 21:8 ook uit de HSV en de NBG-1951 geciteerd. Wat bij de NBV tot een gelijkluidende vertaling heeft geleid, heeft dat bij de HSV en de NBG-1951 niet. Kennelijk staat er in de grondtekst toch iets verschillends. Ik leid hieruit af dat de duivel, het beest en de valse profeet niet in de tweede dood zullen worden gestort. Dit ondermeer omdat ze ook geen eerste dood hebben gekend, en alleen daarom ook geen tweede dood zullen ondergaan. 41 Daarop zal hij ook de groep aan zijn linkerzijde toespreken: Jullie zijn vervloekt, verdwijn uit mijn ogen naar het eeuwige vuur dat bestemd is voor de duivel en zijn engelen. (Matteüs 25:41) Ik lees hierin dat zowel de onheiligen als de duivel en zijn engelen geconfronteerd zullen worden met Gods heiligheid, met het eeuwige vuur van Gods heiligheid en dat van Gods heilige engelen. God tolereert geen enkele zonde. Wie eeuwig blijft zondigen, wordt eeuwig met dat heilige vuur geconfronteerd. 3

God ziet geen enkele zonde door de vingers, alleen wie in Jezus gelooft of gaat geloven zal behouden worden. Beste Nico, je leest hierin wat er niet staat. Er staat niet: wie eeuwig blijft zondigen. Het gaat over bokken die ongehoorzaam zijn geweest aan het evangelie. Dat evangelie van redding door Christus hebben zij verworpen. En dan is het oordeel van de Mensenzoon: jullie gaan naar de plaats waar ook de duivel met zijn engelen is. Daar is de straf eeuwig (vers 46). Waarom wil je geen rekening houden met het feit dat de Here Jezus zijn genade verkondigt en oproept tot bekering en dat Hij ook zegt dat wie deze blijde boodschap van alleen redding door Zijn lijden en sterven verwerpt het eeuwige leven niet ontvangt maar buiten geworpen wordt in de buitenste duisternis waar de worm niet sterft en het vuur niet wordt gedoofd. Beste Jan, ik geloof meer dan ooit dat allen die Jezus niet erkennen als hun Heer en Heiland, niet gered zullen worden. Ik geloof dan ook niet in de redenering, die onder gereformeerde theologen wel eens opgeld doet (zie mijn vorige schrijven), dat op basis van Gods barmhartigheid nog mensen behouden zullen worden. Uit het Oude Testament leer ik dat alle strafaankondigingen als een laatste appel zijn gepresenteerd. Achteraf bleek dan telkens, dat het een voorlaatste appel was. God spreekt zijn kinderen op een pedagogische manier aan. Ik denk dat Jezus op eenzelfde manier heeft gesproken. De strafaankondiging dat alle ongelovigen in de buitenste duisternis geworpen zullen worden waar de worm niet sterft en het vuur niet dooft, wordt in de volgende teksten tegengesproken: 11 want er staat geschreven: Zo waar ik leef zegt de Heer, voor mij zal elke knie zich buigen, en elke tong zal God loven. (Romeinen 14:11) 3 Dat is goed en welgevallig in de ogen van God, onze redder, 4 die wil dat alle mensen worden gered en de waarheid leren kennen. (1 Timoteüs 2:3-4) 9 De Heer is niet traag met het nakomen van zijn belofte, zoals sommigen menen; hij heeft alleen maar geduld met u, omdat hij wil dat iedereen tot inkeer komt en niemand verloren gaat. (2 Petrus 3:9) 25 U bent de erfgenamen van de profeten; met uw voorouders heeft God zijn verbond gesloten toen hij tegen Abraham zei: In jouw nageslacht zullen alle volken op aarde gezegend worden. (Handelingen 3:25) 8 Nu heeft de Schrift voorzien dat God ook andere volken door geloof zou aannemen en daarom aan Abraham verkondigd: In jou zullen alle volken gezegend worden. (Galaten 3:8) Verder zijn er tal van beloften die onmogelijk in vervulling kunnen gaan, als we vasthouden aan het idee dat alle ongelovigen voor eeuwig verloren zullen gaan. In mijn bespreking van het boek Profetisch licht Toekomst voor Israël en de kerk van dr. J. Hoek (red.) geef ik daar enkele voorbeelden van. Meerdere theologen die in dat boek schrijven, houden sterk vast aan de belofte dat héél Israël behouden zal worden. Zo ook Erik de Boer. Al deze theologen geven aan dat het zal gebeuren, maar niet hoe. Ik heb een interpretatie, die ik breed wil laten toetsen. 4

Want ik weet dat alles beproefd moet worden. Ik ken de traditie, waaruit ik kom. Dus ook hierin sta ik open voor kritiek. Ik ruil mijn oplossing graag in voor een betere. Ik denk dat de uitverkiezing een middel is om het grotere doel te bereiken. Via de uitverkiezing maakt God zichzelf bekend en laat ons zien wat goed en kwaad is. Via de weg van de uitverkiezing ontvouwt God zijn heilsplan. God is met Jakob en niet met Esau. De gevolgen daarvan worden huiveringwekkend zichtbaar. God is met David en niet met Saul. God heeft in zijn toorn aan zijn volk slechte koningen gegeven. Daarentegen heeft God in zijn barmhartigheid ook enkele goede koningen aan zijn volk gegeven, die ons iets prachtigs hebben nagelaten. Zij verwezen, in hun zwakte, naar Christus. Zo is het hele Oude Testament een leermodel, waarvan wij nu al profijt hebben. Maar na de jongste dag zullen deze boeken helemaal voor ons opengaan. Omdat we dan ook met alle betrokkenen zullen mogen spreken. God zal ons inschakelen bij het laatste oordeel. Samen met de heiligen uit het OT zullen we dan ook mogen en moeten oordelen over onder andere de onheiligen uit het O.T. Dit idee baseer ik op de volgende teksten: 28 Jezus zei tegen hen: Ik verzeker jullie: wanneer de tijd aanbreekt dat alles vernieuwd wordt, wanneer de Mensenzoon in zijn majesteit zal zetelen op zijn troon, zullen ook jullie die mij gevolgd zijn plaatsnemen op de twaalf tronen en rechtspreken over de twaalf stammen van Israël. (Matteüs 19:28) 42 Op de dag van het oordeel zal de koningin van het Zuiden samen met deze generatie opstaan en haar veroordelen; want zij was van het uiteinde van de aarde gekomen om te luisteren naar de wijsheid van Salomo, en hier ziet u iemand die meer is dan Salomo! (Matteüs 12:42, Lucas 11:31) 2 Weet u dan niet dat Gods heiligen over de wereld zullen oordelen? En als u over de wereld zult oordelen, zou u dan niet in staat zijn om te oordelen over de meest onbeduidende rechtsgeschillen? 3 Weet u niet dat wij over engelen zullen oordelen? (1 Korintiërs 6:2-3) 21 Wie overwint zal samen met mij op mijn troon zitten, net zoals ik zelf overwonnen heb en samen met mijn Vader op zijn troon zit. (Openbaring 3:21) We zullen dan gaan inzien dat alles onder Gods regering zin heeft gehad. We zullen dan vanwege dat grotere inzicht God nog meer gaan loven. Ons loven zal gebaseerd zijn op concrete zaken. Wij zullen versteld zijn over Gods gevoerde regie. We zullen inzien dat God alles heeft laten meewerken ten goede, zowel voor de gelovigen als voor de ongelovigen. Want de ongelovigen zullen gaan inzien dat zij een terechte, rechtvaardige straf krijgen. De rechtvaardige Rechter kan zich niet anders openbaren als de grote Rechtvaardige. De strafmaat van de Rechter zal ook onderschreven en zelfs bewonderd worden door de heiligen. Zij zullen het een eer vinden, dat zij door God zelf uitgenodigd worden om over de ongelovigen te mogen oordelen. In dat proces zullen zij de Rechter nog meer leren kennen en in Zijn hart mogen kijken. Want God zal dat met graagte toelaten. 5

Verder lees ik in de volgende teksten dat, terwijl de ongelovigen de tweede dood zullen ondergaan, de gelovigen zullen mogen optreden als priesters en als koningen. 9 En ze zetten een nieuw lied in: U verdient het om de boekrol te ontvangen en zijn zegels te verbreken. Want u bent geslacht en met uw bloed hebt u voor God mensen gekocht uit alle landen en volken, van elke stam en taal. 10 U hebt voor onze God uit hen een koninkrijk gevormd en hen tot priesters gemaakt. Zij zullen als koningen heersen op aarde. (Openbaring 5:10) 6 Gelukkig en heilig zijn zij die deelhebben aan de eerste opstanding. De tweede dood heeft geen macht over hen. Zij zullen priester van God en van de Messias zijn en duizend jaar lang samen met hem heersen. (Openbaring 20:6) Priesters zijn heiligen die alles in het werk zetten om voor allen die aan hen worden toevertrouwd, de relatie met God te herstellen. Deze priesters zullen tevens als koningen over de onheiligen regeren, uit naam van de Messias. Duizend jaar lang. Uit Openbaring 6 concludeer ik dat dit na de eerste opstandig zal gebeuren, terwijl de ongelovigen de tweede dood zullen ondergaan. Laat ik nu terugkomen op Matteüs 25. Daar schildert Jezus zowel in het verhaal over de wijze en de dwaze meisjes, als in de gelijkenis over de talenten, als in zijn aankondiging van het laatste oordeel, een zwart-wit verhaal. Op dat moment is er geen plaats voor enige nuance, omdat het appel voorrang moet krijgen. Zo spreekt Jezus hier niet over het feit dat God ieder naar zijn daden zal oordelen. (Spreuken 24:12, Matteüs 16:27, Romeinen 2:6) Zo spreekt Jezus hier niet over de nieuwe hemel en de nieuwe aarde. Dat komt pas veel later. Daarover krijgt Johannes, enkele tientallen jaren later, zijn visioenen. Die latere openbaring behoren we te betrekken in onze beeldvorming. Kortom, Matteüs 25 mogen we niet als een los hoofdstuk lezen. Als we dit lezen, dan moeten we de hele Bijbel mee laten klinken. Dan krijgt het woord eeuwig ook een andere kleur, omdat het niet, zoals meestal, altijd durend betekent. Maar daar heb ik al eerder veel over geschreven. Nu laat ik het hierbij. Matteüs 25 wil ik lezen binnen het kader wat de hele Bijbel ons biedt, en wel zo dat het met geen enkel ander Schriftwoord in strijd komt. Calvijn streed tegen de Rooms-katholieke leer over het vagevuur. Wie gestorven was, kon via dit tussenstation als nog in de hemel komen. Vooral als er veel voor hen zou worden gebeden en geofferd. De aflaathandel. In deze context is het goed om Matteüs 25 aan te halen. Maar nu mogen we gaan inzien dat Gods oordeel doorloopt tot in de eeuwigheid. Wie hier tot geloof komt, krijgt al het eeuwige leven, krijgt toegang tot de hemel, zal opstaan uit de dood, krijgt toegang tot de nieuwe hemel en de nieuwe aarde. Wie hier God afwijst, zal in de hel worden gestraft, zal opstaan uit de dood om tijdens de tweede dood geoordeeld en verder gestraft te worden, met als doel om tot erkenning en onderwerping te komen. Hij zal uiteindelijk zijn knie buigen voor God, en Hem gaan loven. 6

1 Zo was er een farizeeër, een van de Joodse leiders, met de naam Nikodemus. 2 Hij kwam in de nacht naar Jezus toe. Rabbi, zei hij, wij weten dat u een leraar bent die van God gekomen is, want alleen met Gods hulp kan iemand de wondertekenen doen die u verricht. 3 Jezus zei: Waarachtig, ik verzeker u: alleen wie opnieuw wordt geboren, kan het koninkrijk van God zien. 4 Hoe kan iemand geboren worden als hij al oud is? vroeg Nikodemus. Hij kan toch niet voor de tweede keer de moederschoot ingaan en weer geboren worden? 5 Jezus antwoordde: Waarachtig, ik verzeker u: niemand kan het koninkrijk van God binnengaan, tenzij hij geboren wordt uit water en geest. 6 Wat geboren is uit een mens is menselijk, en wat geboren is uit de Geest is geestelijk. 7 Wees niet verbaasd dat ik zei dat jullie allemaal opnieuw geboren moeten worden. 8 De wind waait waarheen hij wil; je hoort zijn geluid, maar je weet niet waar hij vandaan komt en waar hij heen gaat. Zo is het ook met iedereen die uit de Geest geboren is. 9 Maar hoe kan dat? vroeg Nikodemus. 10 Begrijpt u dit niet, zei Jezus, terwijl u een leraar van Israël bent? 11 Waarachtig, ik verzeker u: wij spreken over wat we weten en we getuigen van wat we gezien hebben, maar jullie accepteren ons getuigenis niet. 12 Wanneer jullie me niet geloven als ik over aardse dingen spreek, hoe zouden jullie me dan geloven als ik over hemelse dingen spreek? 13 Er is toch nooit iemand opgestegen naar de hemel behalve degene die uit de hemel is neergedaald: de Mensenzoon? 14 De Mensenzoon moet hoog verheven worden, zoals Mozes in de woestijn de slang omhooggeheven heeft, 15 opdat iedereen die gelooft, in hem eeuwig leven heeft. 16 Want God had de wereld zo lief dat hij zijn enige Zoon heeft gegeven, opdat iedereen die in hem gelooft niet verloren gaat, maar eeuwig leven heeft. 17 God heeft zijn Zoon niet naar de wereld gestuurd om een oordeel over haar te vellen, maar om de wereld door hem te redden. 18 Over wie in hem gelooft wordt geen oordeel uitgesproken, maar wie niet in hem gelooft is al veroordeeld, omdat hij niet wilde geloven in de naam van Gods enige Zoon. 19 Dit is het oordeel: het licht kwam in de wereld en de mensen hielden meer van de duisternis dan van het licht, want hun daden waren slecht. 20 Wie kwaad doet, haat het licht; hij schuwt het licht omdat anders zijn daden bekend worden. 21 Maar wie oprecht handelt zoekt het licht op, zodat zichtbaar wordt dat God werkzaam is in alles wat hij doet. (Johannes 3:1-21) Onze Heiland heeft inderdaad de dood overwonnen voor al de zijnen, voor allen die de Vader Hem gegeven heeft. (Johannes 6:65) Gewoonlijk wordt ervan uitgegaan dat al de zijnen slechts een deel is van het totaal. Echter dat staat er niet, al de zijnen kan ook slaan op het totaal, op alle mensen. Zo is ook Johannes 6: 64-65 op minstens twee manieren te interpreteren. Laten we dit vers eerst lezen: 64 Maar sommigen van jullie geloven niet. Jezus wist namelijk vanaf het begin wie er niet geloofden en wie hem zou uitleveren. 65 Daarom heb ik jullie gezegd, zei hij, dat iemand alleen bij mij kan komen als het hem door de Vader gegeven is. (Johannes 6:64-65) 7

Hierin lees ik dat Jezus op dat moment al wist dat Judas Hem zou verraden. Verder lees ik hierin dat Jezus aangeeft dat alleen zij tot Hem kunnen komen, die door de Vader aan Hem gegeven zullen worden. Ik weet niet of Jezus op dat moment al wist wat er met Pinksteren zou gaan gebeuren, dat er dan duizenden mensen tot geloof zouden komen. Uit alles wat de Here Jezus gezegd en gedaan heeft blijkt dat Hij wist wat er zou gaan gebeuren! Hij was en is God. Dat betekent niet dat het voor Hem geen echt lijden is geweest, want Hij heeft zijn Godheid nooit voor zichzelf gebruikt!! Ik denk dat Jezus in Getsemane meer wist dan vóór dat unieke moment. Daar kreeg Hij ten volle inzicht in het lijden wat Hem te wachten stond. Toen zweette Hij bloed als tranen. Tijdens de bruiloft in Kana stond Jezus anders in het leven. Verder lezen we dat Jezus dagelijks bad tot Zijn Vader. Is het op basis van dat gegeven vreemd om te veronderstellen, dat Jezus tijdens zo n gebed door de Vader geïnformeerd werd over de komende dag? Als Hij dat immers dan al zou hebben geweten, zou daardoor Zijn lijden minder geworden zijn. Hier ben je op een menselijke manier aan het invullen wat de maat van Jezus lijden zou zijn. Dat is, beste Nico, ons niet geoorloofd! Als mens in vernedering heeft Jezus gehoorzaamheid geleerd uit wat Hij heeft moeten lijden. Het ligt in onze menselijke natuur om het offer van Jezus te bagatelliseren. Wie dit onderkent en deze neiging weerspreekt, die doet goed. Ook al gebeurt dat op een menselijke manier. Want wij kunnen niet anders. Wie niet nadenkt over het lijden van Christus, doet zichzelf te kort. Want Jezus lijden is het centrum van het Evangelie. Jezus heeft moeten leren gehoorzamen (Hebreeën 5:8). Zo staat het er niet. De tekst luidt: 8 Hoewel hij zijn Zoon was, heeft hij moeten lijden, en zo heeft hij gehoorzaamheid geleerd. In wat citeer ik deze tekst verkeerd? Ik denk dat Jezus op elk moment precies het nodige van zijn Vader ontvangen heeft. In dat kader kan ik mij indenken dat Jezus op dat moment niet precies heeft geweten wat er op Pinksteren zou gebeuren. Tijdens zijn omwandeling op aarde heeft Jezus genoegen genomen met wat de Vader Hem op elk afzonderlijk moment gaf. Velen hebben Jezus verlaten. Dat lezen we in het vervolgvers. 66 Toen trokken veel leerlingen zich terug en gingen niet verder met hem mee. (Johannes 6:66) Dit laat onverlet de mogelijkheid onder ogen te zien - dat veel leerlingen die Hem toen verlieten, op en na de Pinksterdag alsnog tot het geloof zijn gekomen. Dat ben ik met je eens. Zie Matt. 12:31-32. Wie nà Pinksteren (dus nà de verkondiging van het evangelie door de apostelen) zich blijft verzetten tegen Christus: voor hem is geen vergeving; niet in deze eeuw en ook niet in de komende eeuw (= na de jongste dag!). 8

Inderdaad, deze tekst neem ik dan ook heel letterlijk. Iedereen die zich blijft verzetten, zal geen vergeving ontvangen. Maar de Leeuw zal brullen. (Hosea 11:10) Dat krijgt effect. Ik veronderstel dat de Leeuw met name na de jongste dag zal brullen, nadat Hij satan heeft afgevoerd naar de poel van vuur en zwavel. Op een gegeven moment zal de Leeuw zo onweerstaanbaar brullen, dat zelfs héél Israël behouden zal worden. Met minder neemt God geen genoegen. Op die manier werkt God in de tijd. Dat houdt echter niet in dat God na de jongste dag ophoudt met zijn verlossingswerk. Dat is onjuist; zie hier vlak boven. Beste Jan, ik hoop dat je op mijn weerlegging reageert. Ook dan blijven de verzen 3 en 15 geldig: Waarachtig, Ik verzeker u: alleen wie opnieuw geboren wordt, kan het koninkrijk van God zien en opdat iedereen die gelooft, in Hem eeuwig leven heeft. In vers 17 lees ik dat Jezus naar de wereld is gekomen om de wereld te redden. Ik interpreteer dit zo: Jezus is naar de wereld gekomen om de hele wereld te redden, met minder neemt Hij geen genoegen. Er komt ook een nieuwe (= vernieuwde) wereld / kosmos op de jongste dag. Jezus redt de wereld uit de macht van de satan (dat was de overste van de wereld). Wie de satan volgt zal niet de nieuwe wereld beërven.{het woord wereld kan in de bijbel verschillende betekenissen hebben. Laten we dus letten op het verband waar het staat. In 1 Johannes 2:2 lees ik: 2 Hij is het die verzoening brengt voor onze zonden, en niet alleen voor die van ons, maar voor de zonden van de hele wereld. In deze tekst gaat het toch om dezelfde wereld als in Johannes 3:17? Deze interpretatie ontleen ik aan de volgende verzen: 3 Ik zal zegenen wie jou zegenen, wie jou bespot, zal ik vervloeken. Alle volken op aarde zullen wensen gezegend te worden als jij. (Genesis 12:3) 32 Want de dood van een mens geeft me geen vreugde spreekt God, de HEER. Kom tot inkeer en leef! (Ezechiël 18:32) 11 want er staat geschreven: Zo waar ik leef zegt de Heer, voor mij zal elke knie zich buigen, en elke tong zal God loven. (Romeinen 14:11) 3 Dat is goed en welgevallig in de ogen van God, onze redder, 4 die wil dat alle mensen worden gered en de waarheid leren kennen. 9

(1 Timoteüs 2:3-4) 9 De Heer is niet traag met het nakomen van zijn belofte, zoals sommigen menen; hij heeft alleen maar geduld met u, omdat hij wil dat iedereen tot inkeer komt en niemand verloren gaat. (2 Petrus 3:9) 25 U bent de erfgenamen van de profeten; met uw voorouders heeft God zijn verbond gesloten toen hij tegen Abraham zei: In jouw nageslacht zullen alle volken op aarde gezegend worden. (Handelingen 3:25) 8 Nu heeft de Schrift voorzien dat God ook andere volken door geloof zou aannemen en daarom aan Abraham verkondigd: In jou zullen alle volken gezegend worden. (Galaten 3:8) Het woord alle(n) kan ook verschillende betekenissen hebben. Laten we letten op het verband. Dat geldt ook voor het woord wil. Je redeneert als volgt: (1) God wil dat alle mensen behouden worden. (2) Gods wil gebeurt altijd en God is onveranderlijk. (3) Uit (1) en (2) volgt: alle mensen worden behouden (late alverzoening). Het is logisch gezien niet verantwoord om conclusie (3) te trekken omdat het verband waarin de woorden alle en wil staan niet hetzelfde zijn. Bij (1) moet in rekening gebracht worden dat God er op uit is om mensen te redden. Daarom is Hij geduldig en brengt Hij het eindoordeel nog niet. Want na het eindoordeel is er geen bekering meer mogelijk. Bij (2) gaat het om de almacht van God. Wie kan Hem weerstreven? Hij blijft zich inzetten om deze wereld te vernieuwen. Inmiddels zal duidelijk zijn, dat ik jouw interpretatie, dat na het eindoordeel geen bekering meer mogelijk, niet volg. Ik denk namelijk dat binnen het eindoordeel de mogelijkheid van bekering aanwezig is. Dat leid ik ook af uit het feit dat de vuurpoel de tweede dood wordt genoemd. Jezus heeft de dood overwonnen. Daarmee wordt volgens mij impliciet gecommuniceerd dat Jezus zowel de eerste als de tweede dood heeft overwonnen. Wij mogen immers nooit te klein denken over het effect van Jezus offer? Ik ben het helemaal met je eens dat God zich blijft inzetten om deze wereld te vernieuwen. Maar ik denk wel dat God na de jongste dag daar niet mee stopt. Na de jongste dag zal God niet wezenlijk van karakter veranderen, Hij zal al het verlorene willen blijven redden. Zijn liefde blijft onbegrensd. Tenslotte wijs je mij op de belofte in Openbaring 2:11: 11 Wie oren heeft, moet horen wat de Geest tegen de gemeenten zegt. Wie overwint zal van de tweede dood geen schade ondervinden. (Openbaring 2:11) 10

Deze belofte onderschrijf ik ten volle. Meer nog, deze belofte brengt juist de tweede dood duidelijk in beeld. De ongelovigen zullen worden geworpen in de vuurpoel, dat is de tweede dood. Alleen de ongelovigen zullen dus de tweede dood smaken. Maar, de gelovigen zullen van die tweede dood geen schade ondervinden. Hoe dan? Terwijl zij weten dat veel bekenden, vaak zelfs familieleden, wél de tweede dood ondergaan. Zullen de gelovigen deze geliefden missen? Ik denk van wel. Maar ondanks dat blijft die belofte staan: De gelovigen zullen daardoor geen schade ondervinden. Dit komt, omdat de gelovigen dan weten dat de ongelovigen in Gods handen zijn. Deze uitleg klopt niet. Het gaat er om dat de tweede dood geen macht over hen heeft. {In bepaald opzicht is iedereen (gelovigen en ongelovigen) in Gods handen; doorslaggevend voor je positie in de eeuwige toekomst is hoe in het hier en nu je band met Christus is} Deze redenering volg ik niet. Zou je deze kunnen verduidelijken? We weten nu immers al, dat het veel beter is te vallen in de handen van God, dan in mensenhanden met een satanisch karakter. 2 Samuël 24:14. Het gaat daar niet over mensenhanden met een satanisch karakter, maar over op welke manier David voor zijn zonde gestraft zal worden door de HEER (satan straft David niet). Het gaat hier niet over het laatste oordeel. We moeten Bijbelteksten in hun verband lezen en verstaan! God laat zich door de hele Bijbel kennen. Zoals David en Jona de HEER hebben leren kennen, zo zal Hij blijven. Ook tijdens het eindoordeel zal Gods hart zich om Zijn schepselen blijven bekommeren. 14 David antwoordde: Ik ben in het nauw gedreven! Liever vallen wij in handen van de HEER, want groot is zijn mededogen, dan dat ik in mensenhanden val. (2 Samuel 24:14) Tijdens de tweede dood vallen de ongelovigen in Gods handen en in de handen van Gods heilige engelen. Dat zal vreselijk zijn, maar we mogen nu al weten dat Gods mededogen groot is. Over het karakter van de tweede dood wil ik later nog meer zeggen. Nu wil ik eerst het punt over het onderscheid tussen de poel van vuur en zwavel en die van de vuurpoel (= tweede dood) afronden, met te wijzen op nog twee aspecten: 1. Na Jezus overwinning aan het kruis is satan uit de hemel verbannen. Na de jongste dag ontstaat er een nieuwe hemel en een nieuwe aarde, waarvan we mogen aannemen dat satan daar geen toegang tot krijgt. Satan zal dan verbannen worden tot buiten het universum, waar uiteraard ook God en zijn heilige engelen het voor het zeggen zullen hebben. Daar zullen satan en al zijn engelen zich branden aan Gods heiligheid. De ongelovigen daarentegen zullen een verheerlijkt lichaam ontvangen, dat gemaakt is om te leven op de nieuwe aarde. Dat staat niet in de Bijbel. Het is niet geoorloofd om zoiets aan de Bijbel toe te voegen!! Ik baseer dit idee op de volgende teksten: 12 Ze had een grote, hoge muur met twaalf poorten en bij elke poort stond een engel. Op de poorten waren namen geschreven: de namen van de twaalf stammen van Israëls zonen. (Openbaring 21:12) 11

24 De volken zullen in haar licht leven en de koningen op aarde betuigen daar hun lof. 25 De poorten zullen overdag nooit gesloten worden, en nacht zal het er niet meer zijn. 26 De volken zullen in haar hun lof en eer komen betuigen. 27 Maar alles wat verwerpelijk is en iedereen die zich met gruwelijke dingen en leugens inlaat, komt de stad niet binnen, alleen zij die in het boek van het leven staan, het boek van het lam. (Openbaring 21:24-27) Ik lees hier dat bij de poorten van het nieuwe Jeruzalem engelen aanwezig zijn om alles wat verwerpelijk is en iedereen die zich met gruwelijke dingen en leugens inlaat, de toegang te ontzeggen. Uit deze tekst leid ik af dat buiten het nieuwe Jeruzalem onheiligen aanwezig zijn, onheiligen die zojuist een nieuw lichaam hebben ontvangen maar nog behept zijn met hun oude geest. Zij hebben hun identiteit behouden. Ook lees ik in deze teksten, dat op een gegeven moment al die volken die buiten het nieuwe Jeruzalem leefden, hun lof en eer in het nieuwe Jeruzalem zullen binnenbrengen. Hieruit leid ik af, dat ze op dat moment bekeerd moeten zijn. Verder veronderstel ik dat de onheiligen eenzelfde verheerlijkt lichaam zullen ontvangen als de heiligen, een lichaam dat aardse omstandigheden nodig heeft om te kunnen leven. Daarom is het logisch om te veronderstellen dat de ongelovigen tot leven komen op die nieuwe aarde, waar ze geoordeeld zullen worden. 2. In navolging van K. Schilder denk ik dat satan geen rol zal krijgen bij de uitvoering van het eindoordeel, dat na de jongste dag zal worden uitgesproken en daarna zal worden voltrokken. Satan en al zijn engelen zijn zo slecht, dat ze onbruikbaar zijn om Gods rechtvaardigoordeel uit te voeren. De satan en degenen die de satan gevolgd zijn zullen naar dezelfde plaats gaan. Dat is heel wat anders dan dat satan het oordeel van God uitvoert. K. Schilder streed tegen het idee dat de hel gelijk is aan de vuurpoel en gelijk is aan de poel van vuur en zwavel. In de hel heeft satan macht, een macht die door Jezus gebroken is. Na Jezus overwinning moest satan een deel van zijn macht inleveren. Nog steeds leeft het idee dat de onheiligen helse smarten zullen ondergaan, zelfs na de jongste dag. Ik denk juist dat na de jongste dag satan geheel en al uitgerangeerd wordt, en in de poel van vuur en zwavel zal worden gegooid. Daarom blijf ik er aan hechten dat de vuurpoel zich op een andere locatie bevindt, en wel rondom het nieuwe Jeruzalem. Dit maakt het mogelijk dat de heiligen bij het oordeel betrokken kunnen worden, en dat zij hen zelfs kunnen ondervragen. Bij een rechtszaak hoort immers hoor en wederhoor. Het is ondenkbaar dat onder Gods leiding een verkrachter samen met zijn slachtoffer zal worden opgesloten. Zo is het ook ondenkbaar dat tijdens de tweede dood satan zal worden opgesloten bij zijn slachtoffers. Zo gruwelijk laat God het niet worden. Gaan wij op de rechterstoel van God zitten? Laat het oordeel aan God! Zonder dat wij in details kunnen of hoeven te treden: er kunnen aparte cellencomplexen zijn. Maar dat hoeven wij nu niet te weten!! Voor ons mensen komt het aan op bekering tot onze redder Jezus Christus. Ik ben het helemaal met je eens: wij moeten ons telkens bekeren. Maar dat veronderstelt ook dat we Jezus steeds beter willen leren kennen, en Hem echt ook gaan zien als Redder van de wereld, die de heiligen laat participeren in het eindoordeel. We moeten wel de hele Bijbel blijven lezen, en dan zien ze dat God de heiligen als koningen en priesters aanstelt. God heeft ook na de jongste dag nog grote plannen met de nieuwe hemel en de nieuwe aarde. 12

Wel zullen de ongelovigen zich branden aan hetzelfde heilige vuur als satan zich zal branden. Dit omdat Gods heiligheid zowel in het universum als ver daarbuiten zo nadrukkelijk aanwezig zal zijn, dan elke onheilige zich daaraan zal branden. Dit heilige vuur zal eeuwig branden, omdat God zich niet meer zal terugtrekken. Elke zondige gedachte zal worden afgestraft, doordat de zondaar zich zal branden aan Gods heiligheid. De onderscheiding tussen de poel van vuur en zwavel en de vuurpoel (= de tweede dood) rust op drie gedachtelijnen, die elkaar versterken. Over het karakter van de tweede dood heb ik al eerder geschreven. Nu wil ik volstaan met het noemen van de teksten waarop dat gestoeld is: 42 Op de dag van het oordeel zal de koningin van het Zuiden samen met deze generatie opstaan en haar veroordelen; want zij was van het uiteinde van de aarde gekomen om te luisteren naar de wijsheid van Salomo, en hier ziet u iemand die meer is dan Salomo! (Matteüs 12:42 en Lucas 11:31) 28 Jezus zei tegen hen: Ik verzeker jullie: wanneer de tijd aanbreekt dat alles vernieuwd wordt, wanneer de Mensenzoon in zijn majesteit zal zetelen op zijn troon, zullen ook jullie die mij gevolgd zijn plaatsnemen op de twaalf tronen en rechtspreken over de twaalf stammen van Israël. (Matteüs 19:28) 2 Weet u dan niet dat Gods heiligen over de wereld zullen oordelen? En als u over de wereld zult oordelen, zou u dan niet in staat zijn om te oordelen over de meest onbeduidende rechtsgeschillen? 3 Weet u niet dat wij over engelen zullen oordelen? Dan kunnen we dat toch zeker ook over alledaagse zaken? (1 Korintiërs 6:2-3) 21 Wie overwint zal samen met mij op mijn troon zitten, net zoals ik zelf overwonnen heb en samen met mijn Vader op zijn troon zit. 22 Wie oren heeft, moet horen wat de Geest tegen de gemeenten zegt. (Openbaring 3:21-22) 6 Gelukkig en heilig zijn zij die deelhebben aan de eerste opstanding. De tweede dood heeft geen macht over hen. Zij zullen priester van God en van de messias zijn en duizend jaar lang samen met hem heersen. (Openbaring 20:6) Je grootste bezwaar tegen deze interpretatie is de taxatie dat door deze ideeën de klem om nu te kiezen sterk vermindert. Zodra de keus kan worden uitgesteld, zullen velen dat doen. Echter, uitstel van die keus leidt altijd tot de tweede dood. Wie nu niet kiest, maakt een ontzettend lange omweg, een omweg van waarschijnlijk vele eeuwen. Zie daarvoor nogmaals Openbaring 20:6. 13

De gelovigen zullen duizend jaar lang samen met Jezus over hen heersen. Er is hier sprake van een duizendjarig rijk na de jongste dag. Zo is er een duizendjarig rijk er staat niet: rijk. Inderdaad, hier staat geen rijk. Maar het is wel een periode waarin God de heiligen zal aanstellen als koningen en priesters. Dat veronderstelt toch de aanwezigheid van een rijk? vóórafgaand aan de jongste dag, die loopt vanaf Jezus hemelvaart tot aan de jongste dag. Maar na de jongste dag volgt er een tweede, op basis van Openbaring 20:6. Dit klopt niet! Er volgt niet nog weer een periode van 1000 jaar. Een uitleg hierbij: vers 4: de gelovigen mogen weer levend worden; dank zij Christus overwinning op de dood. De gelovigen heersen in de hemel in die periode van 1000 jaar (van hemelvaart tot de jongste dag). Dan gaat het over de eerste opstanding. Deze eerste opstanding houdt in: na het sterven mogen de gelovigen naar Christus in de hemel. De hoorders van de Openbaring worden hierdoor bemoedigd om vol te houden (om niet het beest of zijn beeld te aanbidden!). Zij mogen nu al weten dat bij het oordeel op de jongste dag de tweede dood over hen geen macht zal hebben. De tweede dood is eeuwig! (= altijddurend, daar komt nooit een eind aan) In mijn inleiding over Hosea 11 en 12 toon ik aan dat het anders ligt. In bijlage 1 bespreek in Openbaring 20:1-10, waarbij ik jou in jouw uitleg van vers 4 volg. Alleen, vers 6 vertelt het vervolgverhaal. Die tweede dood omvat daarom een heel lange periode, van wellicht vele eeuwen. Wie nadenkt, (dat wordt dan een rationeel geloof en geen relatiegeloof in liefde tot God) (zou je deze opmerking wat verder willen uitleggen, want het geloof is toch zowel uit het kennen als uit het hartelijk aanvaarden) zal deze tweede dood willen voorkomen. God zegt bekeer je dan nu! Want later kan te laat zijn! Want God heeft geen behagen in de dood van de zondaar, maar Hij wil dat die zondaar zich bekeert tot Christus als zijn redder en in Hem het eeuwige leven ontvangt. God wil een relatie met ons in wederzijdse liefde. Wie Christus niet erkent in dit leven ontvangt het echte leven met God niet, maar blijft in de dood! In mijn inleiding over Hosea 11 en 12 toon ik aan dat God elk oordeel aankondigt als een laatste appel. Later blijkt telkens dat het altijd een voorlaatste appel is geweest. God spreekt op een pedagogische manier Zijn kinderen aan. Het gaat dan iedere keer om het herstellen van de relatie. Daarom blijft God maar doorgaan, ook al blijft de mens onverbeterlijk zondigen. De mens moet immers leren inzien, dat hij slechts door de Heilige Geest vernieuwd kan worden. De ernst om nu een keus te maken, blijft volledig intact. Bij jou niet, want er zullen volgens jou nog vele herkansingen komen. Zo spreekt de Bijbel niet! Zie Openbaring 22:14 en 15. Alleen zij die hun gewaden gewassen hebben in het bloed van het Lam hebben recht op het geboomte des levens en zij mogen ingaan door de poorten van het Nieuwe Jeruzalem, maar buiten zijn de honden enz. en ieder die de leugen liefheeft en doet. Met geen woord wordt gesproken over een mogelijkheid dat deze honden enz. zich alsnog zouden kunnen bekeren en dan toch nog toegang zouden krijgen tot het geboomte des levens in het Nieuwe Jeruzalem. Ik denk dat de heiligen als koningen en priesters aangesteld zullen worden over deze honden. Die heiligen zullen dan heel erg lijken op Jezus, die Zijn leven gaf om zondaren te redden. Die heiligen willen dan ook niets liever dan die onheilige honden redden, zeker ook omdat zij tussen die onheilige honden nog goede bekenden, misschien zelfs geliefden, zullen herkennen. De heiligen krijgen dus na de jongste dag de sleutelposities in het nieuwe rijk. De ongelovigen, zij die zich tegen Christus keren, zullen eerst naar de hel gaan om na de jongste dag de tweede dood te ondergaan. Dit beeld onderstreept de ernst om nu een keus te maken. We weten dat in landen waar de strafmaat veel hoger ligt dan in Nederland, de misdaad daardoor niet kleiner wordt. De strafmaat moet daarom los gezien worden van de ernst om een keuze te maken. Het is wetenschappelijk aangetoond dat een hogere strafmaat niet leidt tot minder criminaliteit. 14

Beste Nico, Let op Openbaring 22:18 en 19! Kom alsjeblieft terug van je dwaalwegen! We lezen Openbaring 22:10-11 en 18-19: 10 Verder zei hij tegen me: Houd de profetie van dit boek niet geheim, want de tijd is nabij. 11 Wie onheil aanricht zal nog meer onheil aanrichten, en wie onrein is zal nog onreiner worden. Wie goeddoet zal nog meer goeddoen, en wie heilig is zal nog heiliger worden. 18 Ik verklaar tegenover eenieder die de profetie van dit boek hoort: als iemand er iets aan toevoegt, zal God hem de plagen toevoegen die in dit boek beschreven zijn; 19 en als iemand iets afneemt van wat in het boek van deze profetie staat, zal God hem zijn deel afnemen van de levensboom en van de heilige stad, zoals die in dit boek beschreven zijn. In vers 10 lezen we dat we met name het boek Openbaring, maar uiteraard ook alle Bijbelboeken, niet geheim mogen houden. We moeten de schatten die daarin liggen opgeslagen, uitpakken en aan anderen doorgeven. Nu is het boek Openbaring niet één van de gemakkelijkste Bijbelboeken. Calvijn heeft er niet over gedoceerd en gepreekt. Dit omdat hij dit boek niet begreep. In het ND van 27-8-2013 geeft prof. Rob van Houwelingen een aanzet voor een nieuwe uitleg van Openbaring 20. De kop van dat artikel luidt: Het duizendjarige rijk ligt in de toekomst. Kortom, het boek Openbaring kent nog veel geheimen. En juist die geheimen moeten we samen met alle heiligen proberen te begrijpen. We mogen dit niet doen door aan dit Boek zaken toe te voegen of af te nemen. We mogen wel interpreteren en ons een beeld vormen, maar dat blijft allemaal mensenwerk. Gods Woord moet onaantastbaar zijn, hoog verheven boven elke interpretatie. Hoog verheven boven de interpretatie van Calvijn, hoog verheven boven de interpretatie van Wim Ouweneel. We mogen en moeten elkaar aanspreken op de dwaalwegen die we gaan. Maar, we moeten daarin wel de hele Bijbel betrekken. Ik heb de AKZ+ cursus Wie vreest oprecht Uw toorn? gevolgd, waarin prof Eric Peels het volgende naar voren bracht: Als we struikelen over de slotbede van Psalm 137, dan ook over de profetie van Jes. 13 die dezelfde taal bezigt. En waarom zouden we wel de notie van een vernietigend eindoordeel Gods accepteren, waarin volgens nieuwtestamentisch getuigenis ook de gelovigen zullen participeren (Mat. 19:28; 1 Kor. 6:2v.; Op. 3:21, 20:6), maar niet de mogelijkheid van een daarop anticiperend, proleptisch gericht in de tijd, zoals bij Sodom en Gomorra (Gen. 19)? Wat ik met deze vragen bedoel te zeggen, is dat het ondoenlijk is de ons welgevallige bijbelse passages te isoleren en alleen die als projectie van kleinmenselijk denken uit te rangeren. Van het één komt het ander. (blz. 26 van het cursuscahier) Naar aanleiding van dit gedeelte heb ik prof. Peels gevraagd naar de manier waarop de heiligen zullen participeren in het eindoordeel. 15

Uit zijn antwoord kreeg ik de indruk dat onder gereformeerden hierover nog weinig is nagedacht. En zo mogen we niet met de Bijbel omgaan, want daarmee negeer je Bijbelteksten die kennelijk niet gemakkelijk in de geloofsleer zijn in te passen. Iemand zegt: De families Jansen en Pieterse gaan met vakantie naar Amerika. Dit betekent niet dat ze naar hetzelfde hotel zullen gaan. De ene familie kan zelfs afreizen naar Noord-Amerika en de andere naar Zuid-Amerika. Hier bepaalt de toevoeging de nuance. Zo zullen satan en alle onheiligen vallen in Gods heilige handen en in die van zijn heilige engelen. Dat lezen we in onder andere in Openbaring 20:14, 21:8. Maar ook hier ligt de nuance in de toevoeging. Alle onheiligen zullen de tweede dood ondergaan. In Openbaring is al eerder sprake geweest van de tweede dood, namelijk in Openbaring 2:11, 20:6. Openbaring 2:11 zegt ons dat gelovigen niet bang hoeven te zijn voor de tweede dood. Openbaring 20:6 vertelt ons dat alle verhoudingen, alle rollen zullen worden omgedraaid. Het gaat daar niet over rollen die omgedraaid zullen worden. Het gaat daar over de gelovigen (in de duizend jaar tussen hemelvaart en wederkomst) die na het sterven naar Christus in de hemel zullen gaan. Dit is vóór de jongste dag, voordat de wederkomst van onze Heiland en het laatste (= definitieve!) oordeel zullen komen. In bijlage 1 bespreek ik Openbaring 20, met name vers 6. De gelovigen zullen priesters van de Messias zijn en samen met Hem heersen. Voor wie zullen zij priester zijn en hoe zullen zij met de Messias heersen? Ik denk dat vers 4 een andere situatie beschrijft dan vers 6. In vers 4 gaat het over opgestane heiligen die plaats mogen nemen op hemelse tronen. Vanuit de hemel heersen ze samen met de Messias over de aarde. In vers 6 staat de tussenzin: De tweede dood heeft geen macht over hen. Verder lezend in die context, denk ik, dat terwijl de ongelovigen de tweede dood zullen meemaken, de gelovigen daarentegen als priesters van God en van de Messias duizend jaar lang samen met Hem zullen heersen. Ik denk dus dat deze duizend jaar samenvalt met de tweede dood. De tweede dood komt na de jongste dag, zodat ook deze duizend jaar na de jongste dag zullen vallen. Deze duizend jaar mogen we typeren als het Messiaanse Vrederijk. Zo kom ik met een variant op het Amillennianisme en het Premillennianisme. Binnen de gereformeerde traditie is er altijd ruimte geweest om verschillend over het duizendjarig rijk te mogen denken. Het ging daarbij altijd om één duizendjarig rijk. Ik ga voorbij aan alle voors en tegens, die ingebracht zijn ter verdediging van al die verschillende opvattingen. Ik concentreer mij even op het einde, want het einde van het duizendjarig rijk is bij elke opvatting heel bizar. Zeker als je het duizendjarig rijk typeert als een aards Vrederijk. Want na die duizend jaar wordt de satan voor even losgelaten, en dan blijkt dat satan veel volken kan mobiliseren tegen de heiligen. Zij omsingelen het kamp van de heiligen en de geliefde stad. (Openbaring 20:7-9). Satan weet dan een menigte op de been te brengen, die zo talrijk is als zandkorrels aan de zee. Hoe kan dat? Hoe kan dat na een vrederijk van duizend jaar, waar Jezus en de heiligen hebben geregeerd? Blijft er dan onderhuids nog zoveel aan zonde over? Krijgen Jezus en al zijn heiligen daar kennelijk geen grip op? Wie kan duizend jaar als een hypocriet door het leven gaan, terwijl de heiligen hem niet weten te ontmaskeren? 16

Dit probleem is te ondervangen door aan twee duizendjarige rijken te denken. De eerste loopt vanaf hemelvaart tot aan de jongste dag. Op die jongste dag vinden er dan tal van gebeurtenissen plaats: 1. Jezus komt terug. 2. Het nieuwe Jeruzalem daalt neer, waardoor er een nieuwe hemel en aarde ontstaat. 3. Alle mensen staan op en ontvangen een onvergankelijk lichaam. 4. Satan wordt voor een korte tijd losgelaten. 5. Satan weet veel volken te verleiden, die het kamp van de heiligen en de geliefde stad, het nieuwe Jeruzalem, willen omsingelen. 6. God geeft daarvoor satan alle ruimte, omdat daardoor de schapen van de bokken zullen worden gescheiden. 7. Na deze actie kan God satan nergens meer voor gebruiken en wordt hij voorgoed in de poel van vuur en zwavel gegooid. 8. De gelovigen die voor de jongste dag al in de hemel waren, zullen met het nieuwe Jeruzalem neerdalen op aarde. Zij zullen ook een onvergankelijk lichaam krijgen en zich in de eerste tijd ophouden binnen de veilige muren van het nieuwe Jeruzalem. 9. De heiligen die hun toevlucht hebben genomen in het kamp van de heiligen, zullen later alsnog worden opgenomen binnen de veilige muren van het nieuwe Jeruzalem. 10. De ongelovigen zullen worden gegooid in de vuurpoel, dat is de tweede dood. Zij zullen opnieuw staan onder het oordeel, omdat zij zich niet hebben bekeerd. Dit oordeel zal het laatste oordeel zijn. Ik verwacht dat na de jongste dag het tweede duizendjarig rijk begint. Jezus regeert dan vanuit het nieuwe Jeruzalem over de hele aarde. Hij zal de heiligen aanstellen als rechters, koningen en priesters. Eerst zullen de rechters elke ongelovige oordelen en over hen een rechtvaardige straf uitdelen. De koningen zullen die straf uitvoeren. De priesters zullen alles in het werk blijven stellen om de ongelovigen alsnog te bekeren. Als dat gebeurt, dan zullen de koningen zich over hen ontfermen en hen taken toebedelen. Gedurende die duizend jaar zal Jezus de regie voeren. Het zal duizend jaar vrede zijn, omdat alle koningen de Messias zullen dienen. Aan het einde van die duizend jaar zullen alle ongelovigen tot bekering zijn gekomen. Over het einde van dit duizend jarig rijk lezen we het volgende: 22 Zoals wij door Adam allen sterven, zo zullen wij door Christus allen levend worden gemaakt. 23 Maar ieder op de voor hem bepaalde tijd: Christus als eerste en daarna, wanneer hij komt, zij die hem toebehoren. 24 En dan komt het einde en draagt hij het koningschap over aan God, de Vader, nadat hij alle heerschappij en elke macht en kracht vernietigd heeft. 25 Want hij moet koning zijn totdat God alle vijanden aan zijn voeten heeft gelegd. 26 De laatste vijand die vernietigd wordt is de dood, 27 want er staat: Hij heeft alles aan zijn voeten gelegd. Wanneer er alles staat, is dat natuurlijk uitgezonderd degene die alles aan hem onderwerpt. 28 En op het moment dat alles aan hem onderworpen is, zal de Zoon zichzelf onderwerpen aan hem die alles aan hem onderworpen heeft, opdat God over alles en allen zal regeren. (1 Korintiërs 15:22-28) Het tweede duizendjarig rijk kent zo een prachtig slot. Gedurende dit tweede duizendjarig rijk zullen dus de gelovigen heersen als rechters, koningen en priesters. Gedurende het eerste duizendjarig rijk is dat wel anders, daar zijn de christenen vaak de onderliggende partij. Vandaar dat ik meen dat in dat tweede rijk de rollen en de verhoudingen ten opzicht van dat eerste rijk zullen zijn omgedraaid 17