Erasmus School of Accounting & Assurance

uit de opleidingen Erasmus School of Accounting & Assurance Nieuwe brochures 2009/2010 IT-Auditing en Internal/Operational Auditing De nieuwe brochures van de I/OA-en IT- Auditing-opleidingen staan op www.esaa. nl of zijn aan te vragen via esaa-ioa@ese. eur.nl en esaa-it@ese.eur.nl. Voorlichtingsavond dinsdag 9 juni 2009 ESAA organiseert voorlichtingsavonden voor geïnteresseerden in het aanbod van opleidingen, waaronder de postinitiële masteropleidingen Internal/Operational Auditing en IT-Auditing. Tijdens deze avond krijgt u uitleg over de inhoud en de opbouw van de opleiding. U kunt zich aanmelden per e-mail via esaa-info@ese.eur.nl of per telefoon: 010 408 1512. Inschrijving kopjaar IT-Auditing Afgestudeerde internal/operational auditors (RO s) en afgestudeerde RA s (tot en met het theoretisch examen) kunnen de opleiding IT-Auditing als kopjaar (één jaar) volgen. Een deficiëntieprogramma, waardoor ook RC s tot het kopjaar worden toegelaten, is in voorbereiding. Dit zal binnenkort aan de NOREA worden voorgelegd. Inschrijving kopjaar I/OA Naast de reguliere tweejarige opleiding gaat ook het kopjaar I/OA in september van start. Studenten die de IT-Auditingopleiding hebben gevolgd (RE s) alsmede afgestudeerde RA s (tot en met het theoretisch examen), RC s en CPC s kunnen instromen in het kopjaar van de opleiding Internal/Operational Auditing, wat betekent dat de studie in één jaar kan worden afgerond. Verdiepingsvakken en keuzemodule (PE-punten) In het tweede jaar van de IT-Auditing-opleiding worden de keuzevakken gegeven. Voor deze verdiepingsvakken is beperkte losse inschrijving mogelijk (PE-punten). Aan het einde van de I/OA-opleiding is er de keuzemodule waarin de student kan kiezen uit drie onderwerpen: auditing bij de overheid, auditing bij financiële instellingen en daarnaast integratie en IT-aspecten. Ook hiervoor is losse inschrijving per dagdeel mogelijk. Voor meer informatie zie www.esaa.nl of bel 010 408 2437 / 010 408 1508. ADVERTENTIE 42 de EDP-Auditor nummer 1 2009

Ledenvergadering akkoord met Reglement Kwaliteitsbeheersing en nieuwe PE-richtlijn De ledenvergadering heeft op 10 december 2008 ingestemd met het Reglement Kwaliteitsbeheersing NOREA en een her ziening van de Richtlijn Permanente Educatie. Het Reglement Kwaliteitsbeheersing regelt de uitgangspunten en grondbeginselen die IT-auditorganisaties moeten naleven ten aanzien van assurance- en andere opdrachten, zoals adviesopdrachten of overeengekomen specifieke werkzaamheden. Overeenkomstig de algemene uitgangspunten van de NOREA is de individuele IT-auditor (RE) tijdens de uitvoering van professionele diensten verantwoordelijk voor de naleving van dit reglement. Het Reglement Kwaliteitsbeheersing geldt met ingang van 1 januari 2009 en het bestuur zal over een jaar een evaluatie (laten) uitvoeren naar de eventuele ervaringen en knelpunten van IT-auditorganisaties met betrekking tot dit reglement. Implicatie Het herzieningsvoorstel van de Richtlijn Permanente Educatie impliceert dat voortaan 120 uren PE in drie jaar moeten worden verantwoord met een minimum aantal van 20 gestructureerde PE-punten per kalenderjaar. Hiermee ontstaat de mogelijkheid om een tekort aan het aantal uren of punten in een volgend jaar in te halen of een overschot op te sparen voor een volgend jaar. Van de 120 PE-punten die per drie aaneengesloten kalenderjaren moeten worden behaald, dienen minimaal 100 PE-punten te bestaan uit gestructureerde (aantoonbare) PE-activiteiten, waarvan weer ten minste 30 punten moeten liggen op enkele kennistermen die specifiek in de richtlijn worden genoemd. In samenhang met de wijziging van de Richtlijn PE is ook de tekst van het Reglement Overstappers en Herintreders enigszins gewijzigd. Speerpunten De ledenvergadering heeft daarnaast ook ingestemd met enkele speerpunten voor het beleid in 2009 en de bijbehorende begroting. Deze speerpunten betreffen: een intensivering van het aanbod aan cursussen en activiteiten; een profilering door middel van PR-activiteiten en Young Professionals; een vaktechnische agenda en thema 2009: 'Change'; een voortzetting herziening beroepsregels en uitwerken invulling kwaliteitstoetsing; een uitwerking van een concreet samenwerkingsvoorstel ISACA-NOREA. Het contributietarief voor 2009 blijft ongewijzigd ten opzichte van 2008. van de NOREA Seminar 2009: evolutie van het auditberoep NOREA YOUNG PROFS MEETS NIVRA YOUNG PROFS Wat is het belang van IT-audit voor de accountantscontrole? Hoe kijken beide werelden naar elkaar? Onder de stelling: IT-auditor overbodig, of accountant niet nodig? zullen de NIVRA Young Profs met de NOREA Young Profs samenwerken en wordt gezamenlijk een seminar georganiseerd. Dit seminar, met zeer interessante gastsprekers, zal ingaan op de wijzigingen in de accountantscontrole als gevolg van de toenemende mate van automatisering. Er volgt dan een discussie waarbij prikkelende stellingen de revue zullen passeren. Nieuwsgierig? Kom dan donderdag 14 mei vanaf 18.00 uur (kosteloos) naar dit seminar in het World Class Conference Centre Evoluon te Eindhoven. Meer informatie over het programma, de sprekers, de locatie en de borrel is te vinden op www.norea.nl/yp onder het kopje activiteiten. Hier staat tevens hoe u uzelf kunt aanmelden voor deze avond. de EDP-Auditor nummer 1 2009 43

van de NOREA Nieuwe leden Van december 2008 tot en met januari 2009 zijn in het register van gekwalificeerde IT-auditors (RE s) ingeschreven: drs. S.K. Balraadjsing EMITA Boeier 1 Diemen S. van Berg Leliestraat 49 Leiden drs. M. Berghuijs Koningsweg 23 Alkmaar mevr. B.W.M. Brugman Graaf Hendrik III Plein 47A Breda ing. A. Calik Madame Gres 2 Rotterdam J.H. Companje Fellinilaan 13 Almere drs. W. Dalhuisen Schuilenburg 66 Raalte N.J. Ettema AA Frans Halsstraat 16 Volendam drs. G.J.A.M.J. Gerrits RA Boreel de Mauregnaultstraat 16 Grave ir. P.S. Geurtsen Normandiëlaan 23 Eindhoven drs. D.M. Hallemeesch Laan van Heestede 58 Puttershoek I. van der Heijden-Hageman bc Brahmslaan 313 Leiden ing. A.L.M. Helderman EMITA Violierstraat 28 Wijk en Aalburg drs. G.J. Kuipers MSc Prins Mauritshof 10 Terborg H.W. Laméris EMITA Breedweerlaan 2 Heemskerk C.M. Lee De Schans 1509 Lelystad ir. M.J. Montero Schout van Eijklaan 221 Leidschendam drs. J. Putters Slauerhofflaan 11 Uithoorn mevr. drs. G.K. Ramkisoen CIA Kerkmeesterstraat 24 Delfgauw N. van Roon Spaarne 99 Haarlem ing. J.I.M. Schilder Willem van den Bergstraat 10 Volendam mevr. drs. J.T.M. Smulders Dr. Bosmanshod 36 Huissen drs. G.L. Vleugels RA Assumburgweg 11c s-gravenhage R.G. Vonck RA CISA John F. Kennedylaan 251 Rijswijk drs. J. de Vries Barwerd 12 Groningen drs. M. Vrins Prinses Beatrixstraat 24 Kaatsheuvel drs. P. Weel Kempenlaan 144 Amsterdam drs. P. Wemmenhove RC CISA EMITA Obrechtlaan 32 Bilthoven ing. M.S. Woltjes Jac. Offenbachplantsoen 28 Utrecht RE s adviseren Eerste Kamer Afgelopen 11 november hebben NOREAleden Ard Niesen (werkzaam bij Deloitte) en Guill van den Boom (werkzaam bij Ernst & Young) deelgenomen aan een expertbijeenkomst van de vaste commissie van Justitie van de Eerste Kamer. Zij hebben als onafhankelijke en onpartijdige deskundigen de commissie geïnformeerd over een wetvoorstel dat mogelijk een grote impact gaat hebben voor Internet Service Providers (ISP s) en telefonieaanbieders, de Wet bewaarplicht telecommunicatiegegevens. Vaak eenvoudigweg aangeduid als Bewaarplicht, behelst dit wetsvoorstel dat alle verkeersgegevens van internet en telefonie in Nederland voor een bepaalde tijd worden opgeslagen. De gegevens moeten door de aanbieders ter beschikking gehouden worden voor politie- en veiligheidsdiensten, om te helpen misdrijven op internet tegen te gaan en op te sporen. Onder de internetgemeenschap heerst nogal wat bezorgdheid over deze wetgeving, omdat velen twijfelen of die effectief is en de privacy van burgers niet te veel aantast. IT-details De Eerste Kamer heeft zich al eerder gebogen over de Bewaarplicht, maar zocht naar deskundigheid van buitenaf om een aantal IT-details nader toe te lichten. De NOREA is gevraagd hiervoor deskundigen voor te dragen, omdat typisch een IT-auditor het benodigde inzicht kan leveren én onafhankelijk is. Een twintigtal vragen van de leden van de commissie werden aan de twee deskundigen voorgelegd. Daarin kwamen twee hoofdthema s terug: wat is er technisch voor nodig om de Bewaarplicht te realiseren bij de aanbieders (en wat kost dat dan) en hoe gemakkelijk is het om met techni- Lees verder bovenaan pagina 45 44 de EDP-Auditor nummer 1 2009

sche middelen de Bewaarplicht alsnog te omzeilen, ook in het licht van de zich voortdurend ontwikkelende technologie? In een vraag- en antwoordsessie van ruim een uur hebben de heren Niesen en Van den Boom getracht alle vragen van de commissie te beantwoorden en de technische details ook voor niet IT-ers inzichtelijk te maken. Na afloop was het voor de commissieleden duidelijker dat met name voor de ISP s er een flinke technisch klus te wachten ligt, tegen hoge investeringen. Dat vooral deze groep geraakt wordt, is niet verwonderlijk. De gegevens die ze moeten gaan bewaren (op jaarbasis eerder petadan terabytes), gebruiken ze normaal gesproken niet in hun bedrijfsvoering. Ook bleek dat er nogal wat mogelijkheden zijn om een eenmaal ingestelde bewaarplicht te omzeilen. Met een ander communiceren zonder dat dit wordt opgemerkt door de opsporingsdiensten, zal waarschijnlijk nog lange tijd mogelijk blijven. Ook de vooruitgang, met de komst van bijvoorbeeld nieuwe technologie als IPv6 en nieuwe diensten zoals Twitter, maakt dat het lastig is om goed aan te tonen wie er nu met wie gecommuniceerd heeft. Vervolg Wat de bijdrage geweest is van de expertbijdrage van deze twee NOREA-leden aan het beslissingsproces in de Eerste Kamer, gaat de komende tijd duidelijk worden. Binnenkort wordt het wetvoorstel plenair behandeld en neemt de Kamer een beslissing of de Bewaarplicht in deze vorm kan worden ingevoerd. ARD NIESEN Samenwerking ISACA en NOREA De ISACA-NOREA samenwerkingscommissie (v.l.n.r.) Adri de Bruijn, Job Stierman, Wim Zethof, Wilfried Olthof, Fred Steenwinkel en Suzanne Janse. Op de foto ontbreekt Evert Koning. De besturen van ISACA NL Chapter en NOREA onderzoeken sinds het najaar van 2008 hoe de dienstverlening aan de leden van beide beroepsorganisaties kan worden verbeterd. ISACA en NOREA hebben in hoge mate een overeenkomstige doelstelling. In de afgelopen maanden hebben diverse gesprekken plaatsgevonden tussen prominente leden en een afvaardiging van het bestuur. Aan de hand van een inventarisatie is de karakteristiek van de eigen organisatie opgesteld, met een voorzichtige SWOT-analyse. Tijdens de besprekingen, die in constructieve en plezierige sfeer verlopen, bleek dat het goed begrijpen van het hoe en waarom van elkaar enige tijd vergt. Momenteel wordt verder onderzocht waar de grootste overeenkomsten en verschillen bestaan. Dit gebeurt onder andere door te proberen de feitelijke ontwikkelingen van de laatste jaren, in bijvoorbeeld ledenaantal, tarieven en kosten, diepgaand te analyseren en zo mogelijk in scenario s te prognosticeren. Vragen die rijzen hebben betrekking op trends in het aantal CISA s met of zonder lidmaatschap, andere certificaten, RE s die ook CISA zijn, geassocieerden en studenten en daarnaast de gevolgen voor de (samengestelde) tariefstelling. Voorts wordt nagedacht over een vervolgroute voor samenwerking, op basis van een bestaand raamwerk voor verandering. Het gaat dan bijvoorbeeld over het cursusaanbod, de ledenadministratie en de vorm en kosten van het lidmaatschap. Hierbij wordt geput uit de ervaring die VRO en IIA met samenwerking hebben opgedaan en worden de ontwikkelingen tussen NovAA en NIVRA nauwlettend in het oog gehouden. Er bestaan nog geen uitgewerkte plannen die aan de leden kunnen worden voorgelegd, daarvoor is de feitelijke onderbouwing thans onvoldoende. We streven ernaar de contouren daarvan komend voorjaar in de ledenvergadering te kunnen aanbieden. JOB STIERMAN EN WILFRIED OLTHOF de EDP-Auditor nummer 1 2009 45

Colofon Colofon De EDP-Auditor is een uitgave van de NOREA, de beroepsorganisatie van IT-auditors Redactieraad drs. M.A. Bongers RE RA, drs. H.A. Kampert RE RA, drs. E. Koning RE RA CISA, prof. ir. E.F. Michiels prof. dr. ir. J.A.E.E. van Nunen, J.C. Vos RA, H. de Zwart RE RA Redactie A. Bouazza RE CISA, M. M. Buijs RE RI, drs. Th. M. J. Gerritse RE, drs. W.T. Houwert RE, prof. dr. G.J. van der Pijl RE, drs. E.J.M. Ridderbeekx RE CISA, ir. C. L. Wauters EMEA, drs. Th. Wijsman RE Hoofdredactie prof. dr. G.J. van der Pijl RE Adjunct-hoofdredacteur drs. Th.M.J. Gerritse RE Eindredactie Y.M. Kloppenburg MA LVB Networks y.kloppenburg@lvbnetworks.nl Uitgever Heleen Kooistra, heleen.kooistra@reedbusiness.nl Reed Business bv Postbus 152, 1000 AD Amsterdam Tel.: 020-5159222, www.elsevierfiscaal.nl Abonnementen De EDP-Auditor wordt kosteloos aan de leden van de NOREA verzonden. De abonnementsprijs voor niet-leden bedraagt voor 2009 94,08 excl. btw. (Studentenprijs 31,80) De verzendtoeslag voor België bedraagt 7,37 en voor de Nederlandse Antillen en overige landen 22,85. De prijs van losse nummers is 26,45 excl. btw. Per jaar verschijnen 4 nummers. Een abonnement kan worden beëindigd door schriftelijk vóór 1 november van een lopend jaar op te zeggen. Bij niet-tijdige opzegging wordt het abonnement met een jaar verlengd. Bij betaling via acceptgiro zullen wij een bedrag van 2,50 (incl. btw) aan acceptgiro-kosten in rekening brengen. Afdeling Customer Contact Postbus 808, 7000 BA Doetinchem Telefoon 0314-358358, Fax 0314-358161 Email customercontact@reedbusiness.nl www.elsevierfiscaal.nl Copyright Het geheel of gedeeltelijk overnemen van artikelen, schema s of tekeningen uit deze uitgave is slechts toegestaan na voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. ISSN 0929-0583 Bijdragen De redactie nodigt lezers uit een bijdrage te leveren aan de EDP-Auditor. U kunt uw bijdrage sturen naar de eindredactie. Advertenties Reed Business Media Amsterdam Postbus 152,1000 AD Amsterdam Telefoonnummer 020-5159657 Faxnummer 020-5159633 www.reedbusinessmedia.nl info@reedbusinessmedia.nl Geldend advertentietarief 1-1-2009 Vormgeving Studio Putto BNO, De Rijp Agenda 29 april 2009: Seminar VUrORE/NOREA regio Amsterdam Management van IT in turbulente tijden (gevolgen voor IT-governance en IT-audit), Vrije Universiteit Amsterdam 14 mei 2009: Evolutie van het auditberoep, NOREA Young Profs meets NIVRA Young Profs, Evoluon te Eindhoven, vanaf 18.00 uur 18 mei 2009: Opleidingenmarkt Informatiebeveiliging (ISACA, NGI, NOREA en PvIB), 2B-Home te Zoetermeer 17 juni 2009: NOREA ledenvergadering en voorjaarsymposium, Hotel Lapershoek te Hilversum 14 oktober 2009: Security Congres (ISACA, NOREA en PvIB), Reehorst te Ede 18 en 19 november 2009: NOREA/VERA Update on ICT & Control(e), Heerlickheijd te Ermelo. Selectie uit cursusaanbod voor IT-auditors 9 april 2009: Ontwerpen van Service Oriented Architecture, Nieuwegein Arrayseminars 16 april 2009: Best Practise in IT Management itsmf voorjaarscongres, Spant! Bussum 12 mei 2009: Content Portal & collaboration strategie, Hilversum Arrayseminars Zie ook: www.norea.nl/norea/actueel/cursusaanbod+voor+it-auditors. Dit overzicht wordt samengesteld door het NOREA-bureau. Daarbij wordt vooral geselecteerd op onderwerpen die mogelijk relevant zijn voor IT-auditors. NOREA is niet verantwoordelijk voor de inhoud en/of kwaliteit van de genoemde cursussen. Voor de beoordeling en weging van een cursus in verband met de PE-verplichting wordt in dit verband verwezen naar de toelichting bij de Richtlijn Permanente Educatie. 46 de EDP-Auditor nummer 1 2009