HERVESTIGING 2013 // Grote Merengebied Persmap // 11 juni 2013 // Hervestiging van vluchtelingen in België // www.hervestiging.be COMMISSARIAAT-GENERAAL VOOR DE VLUCHTELINGEN EN DE STAATLOZEN Dit project werd gerealiseerd met de steun van het Europees Vluchtelingenfonds 1
PERSMAP HERVESTIGING 2013 // Grote Merengebied WOORD VOORAF van de Staatssecretaris voor Asiel en Migratie, Maggie De Block. 1. Wat is hervestiging? 2. Hervestiging op internationaal niveau 3. Hervestiging in België 4. Doelgroepen van het hervestigingsprogramma 2013 5. Eerste luik van de hervestiging (lente 2013) CONTACT Gerealiseerd in het kader van: De persconferentie door de Staatssecretaris voor Asiel en Migratie in het opvangcentrum van Fedasil in Sint-Truiden op woensdag 11 juni 2013 om 10u30 2
De Staatssecretaris voor Asiel en Migratie, Maatschappelijke Integratie en Armoedebestrijding Brussel, 11 juni 2013 Mevrouw, Mijnheer, Binnen enkele dagen arriveert in ons land de eerste groep van honderd vluchtelingen die België hervestigt op vraag van vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties (UNHCR). Meteen is de eerste structurele hervestigingscampagne in ons land een concreet feit nadat we eerder deelnamen aan twee ad hoc hervestigingsoefeningen in 2009 en 2011. Ik sta voor een humaan, correct en coherent asielbeleid. Dat betekent in de eerste plaats dat mensen die onze internationale bescherming nodig hebben, ze ook krijgen. Onze deelname aan het Europese hervestigingsprogramma 2013 kadert daarenboven in ons regeerakkoord dat nadrukkelijk verwijst naar de hervestiging van vluchtelingen uit landen waar ze niet zonder gevaar voor hun veiligheid kunnen verblijven of er geen oplossing op lange termijn kunnen vinden. De Burundese vluchtelingen uit kampen in Tanzania en de Congolese vluchtelingen uit Burundi die we in ons land een nieuwe toekomst willen geven, werden eerder erkend als vluchteling door UNHCR. Het gaat om bijzondere kwetsbare mensen zoals alleenstaande vrouwen met kinderen en overlevenden van gewelddaden of martelingen. Op 20 juni is het wereldvluchtelingendag. Een dag waarop ons hart uitgaat naar alle mensen die hun thuis moeten achterlaten en een nieuwe plek gaan zoeken die van hen is. Ik dank alle organisaties en diensten die aan deze campagne meegewerkt hebben, van harte voor hun inzet en omdat ze deze operatie zo vlot en sereen mogelijk hebben laten verlopen. Ik wens onze gasten een aangenaam leven en een mooie toekomst in ons land. Maggie De Block Staatssecretaris voor Asiel en Migratie 3
1. WAT IS HERVESTIGING (OF RESETTLEMENT )? Hervestiging betekent het selecteren en overbrengen van vluchtelingen uit een land waar ze naartoe zijn gevlucht, meestal een buurland van hun herkomstland, naar een derde land dat heeft ingestemd deze vluchtelingen op te vangen en hun een permanent verblijfsstatuut toe te kennen. Wereldwijd bevinden 9 op10 vluchtelingen zich in vluchtelingenkampen in de buurt van de conflictregio s, vaak voor zeer lange tijd en in erg precaire omstandigheden. Hervestiging is één van de drie duurzame oplossingen voor deze mensen. Enkel en alleen als ze niet kunnen terugkeren naar hun herkomstland en zich ook niet duurzaam kunnen vestigen in het eerste gastland, zal worden gekeken of deze personen hervestigd kunnen worden. De VN-vluchtelingenorganisatie (UNHCR) draagt de hervestigingsdossiers voor aan de hervestigingslanden. Hiervoor hanteert UNHCR volgende selectiecriteria: juridische en fysieke nood aan bescherming; slachtoffers van geweld en foltering; medische noden; kwetsbare vrouwen; bescherming van de familie-eenheid; kwetsbare kinderen en adolescenten; vluchtelingen zonder uitzicht op lokale integratie of vrijwillige terugkeer Elk hervestigingsland hanteert een eigen nationale selectieprocedure. Er zijn twee manieren om vluchtelingen te selecteren voor hervestiging: selectie op dossier: een land neemt de beslissing tot hervestiging op basis van het door UNHCR voorgelegde dossier; selectie via selectiemissie: het hervestigingsland verifieert ter plaatse of de door UNHCR voorgestelde vluchtelingen inderdaad in aanmerking komen voor hervestiging. 4
2. HERVESTIGING OP INTERNATIONAAL NIVEAU In 2013 zijn er wereldwijd 859.300 vluchtelingen voor wie UNHCR vaststelde dat ze nood hebben aan hervestiging. De top 10 van hervestigingsnoden per land van herkomst ziet er als volgt uit: Afghanistan (226.750 personen), Somalië (202.430), Myanmar (134.450), Soedan (72.685), DRC (56.630), Irak (49.446), Colombia (30.495), Bhutan (20.880), Eritrea (13.825), Ethiopië (10.082) en de Centraal-Afrikaanse Republiek (7.700). Daartegenover staan er 27 landen, die in totaal 81.000 plaatsen voor de hervestiging van vluchtelingen voorzien. Minder dan 1 op 10 van de vluchtelingen die nood hebben aan hervestiging, wordt dus effectief hervestigd. Omdat Europa, in verhouding tot de Verenigde Staten, Canada en Australië, relatief weinig vluchtelingen hervestigt, stelde het in 2012 een Europees hervestigingsprogramma op. Vanaf 2013 legt de EU jaarlijks Europese prioriteiten vast op het vlak van hervestiging. De EU biedt een extra financiële impuls aan lidstaten die hervestigingsplaatsen aanbieden. 5
3. HERVESTIGING IN BELGIË In het verleden nam België al tweemaal, op ad-hoc basis, deel aan hervestigingsoperaties, meer bepaald van 47 Irakezen uit Syrië en Jordanië in 2009, en van 25 Eritreeërs en Congolezen die het Libische conflict waren ontvlucht, in de zomer van 2011. Met het engagement voor 2013 heeft België de stap naar een structureel hervestigingsprogramma gezet en is het officieel het 27ste hervestigingsland wereldwijd. In mei 2012 heeft Staatssecretaris voor Asiel en Migratie Maggie De Block aangekondigd dat België zich in het kader van het Europese hervestigingsprogramma zal engageren om in 2013 honderd vluchtelingen te hervestigen in België. De volgende organisaties zijn betrokken bij de uitvoering van het hervestigingsprogramma in België: Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen (CGVS) Federaal Agentschap voor de Opvang van Asielzoekers (Fedasil) Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) FOD Buitenlandse Zaken en ambassades VN Hoog Commissariaat voor de Vluchtelingen (UNHCR) Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) OCMW s en NGO s Onthaalbureaus Inburgering (Vlaamse Overheid) UNHCR 6
4. DOELGROEPEN VAN HET HERVESTIGINGSPROGRAMMA 2013 In mei 2012 engageert België zich om in 2013 honderd vluchtelingen naar ons land te hervestigen. De keuze voor bepaalde profielen en vluchtelingenkampen is gebaseerd op de prioriteiten die de VN Vluchtelingenorganisatie (UNHCR) jaarlijks vastlegt. Een overeenstemming van het hervestigingsbeleid met het Belgische buitenlands en ontwikkelingssamenwerkingsbeleid is hierbij belangrijk. Op basis van deze elementen besliste België om de volgende categorieën vluchtelingen te hervestigen: 40 Burundese vluchtelingen uit Tanzania; 40 Congolese vluchtelingen uit Burundi; 20 vluchtelingen die behoren tot de volgende kwetsbare groepen: vrouwen en kinderen in een risicovolle situatie en overlevenden van geweld en foltering (UNHCR kan deze groep vanuit alle landen ter wereld voordragen). a) Burundese vluchtelingen uit Tanzania Ten gevolge van de interetnische conflicten in Burundi eind 1993 en van de Rwandese genocide in april 1994, ontvluchtten honderdduizenden Burundese burgers hun land en trokken naar Tanzania. Nadat Tanzania tientallen jaren één van de grootste vluchtelingenpopulaties in Afrika heeft opgevangen, probeerde het de laatste jaren om het aantal vluchtelingen op haar grondgebied terug te dringen. Einde 2011 besliste de Tanzaniaanse overheid, in samenspraak met UNHCR, dat ongeveer 35.000 Burundese vluchtelingen niet langer bescherming nodig hadden. Zij moesten naar Burundi terugkeren. Voor ongeveer 2.700 vluchtelingen werd beslist dat ze nog steeds bescherming nodig hadden en dat hervestiging de enige duurzame oplossing was. Deze groep vluchtelingen werd ondergebracht in het Nyarugusu-kamp. De vluchtelingen die naar België komen, behoren tot deze groep. b) Congolese vluchtelingen uit Burundi Door heropflakkeringen van het geweld in Oost-Congo (Noord en Zuid-Kivu) in de loop van 2012, kwamen nieuwe vluchtelingenstromen op gang. Meer dan 2,2 miljoen personen vluchtten intern binnen de Democratische Republiek Congo. Ongeveer 70.000 personen vluchtten naar Rwanda en Oeganda. In totaal verblijven er meer dan 400.000 Congolese vluchtelingen in buurlanden, voornamelijk in de Republiek Congo (Congo-Brazzaville), Oeganda, Tanzania, Rwanda en Burundi. UNHCR schoof in 2012 de vluchtelingensituatie van Congolezen naar voor als één van de zeven wereldwijde prioritaire situaties voor hervestiging. Voor het overgrote deel van de vluchtelingenpopulatie is er geen duurzame oplossing, zoals lokale integratie of vrijwillige terugkeer, zeker niet naar Oost-Congo. De meeste Congolese vluchtelingen leven in kampen, met geen of zeer beperkte mogelijkheid om deze te verlaten. Zij zijn sterk afhankelijk van internationale hulp. De 40 Congolese vluchtelingen die België in de tweede helft van 2013 zal hervestigen, zijn afkomstig uit één van de twee kampen (Musasa of Gasorwe) in de regio Muyinga, Noordoost-Burundi. De gedetailleerde profielen van deze vluchtelingen zijn nog niet bekend. De selectie is lopende. 7
5. EERSTE LUIK VAN DE HERVESTIGING (LENTE 2013) a) 2012: Bepaling van de doelgroepen UNHCR, Buitenlandse Zaken, Staatssecretaris voor Asiel en Migratie, CGVS, Fedasil België engageert zich, in het kader van het Europese hervestigingsprogramma, om in 2013 honderd vluchtelingen te hervestigen. Hierdoor wordt België wereldwijd het 27ste land met een structureel hervestigingsprogramma. UNHCR presenteert haar hervestigingsprioriteiten voor 2013. Onder andere op basis hiervan beslist België om dit jaar 40 Burundese vluchtelingen uit Tanzania, 40 Congolese vluchtelingen uit Burundi en 20 kwetsbare vluchtelingen ( vrouwen en kinderen in gevaar of overlevenden van geweld en foltering ) te hervestigen. b) Begin 2013: Oproep OCMW s Staatsecretaris voor Asiel en Migratie, Fedasil, OCMW, POD Maatschappelijke Integratie De Staatssecretaris voor Asiel en Migratie doet een oproep bij de Belgische OCMW s, via de POD Maatschappelijke integratie. Zij stelt voor aan de OCMW s om zich te engageren als «operatoren voor de hervestiging van vluchtelingen». Er wordt een informatiesessie voor de OCMW s georganiseerd op de hoofdzetel van Fedasil. Ongeveer dertig OCMW s zijn aanwezig. c) April 2013: Eerste selectiemissie UNHCR, CGVS, IOM UNHCR draagt Burundese dossiers uit Tanzania voor aan België (eerste groep van de te hervestigen vluchtelingen). De selectiemissie heeft plaats in Kigoma: een delegatie van het Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen neemt een interview af van de voorgedragen vluchtelingen. IOM voert een eerste medische screening uit van de vluchtelingen. CGVS 8
d) 21 mei 2013: Bevestiging van de groep vluchtelingen Staatssecretaris voor Asiel en Migratie, CGVS, Staatsveiligheid Staatssecretaris voor Asiel en Migratie Maggie De Block geeft, op basis van een advies van de Commissaris-generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen, haar akkoord voor de hervestiging naar België van de eerste groep vluchtelingen: 31 Burundese vluchtelingen. De Staatsveiligheid geeft vervolgens groen licht voor de aankomst van de vluchtelingen. Profielen van de 31 Burundese vluchtelingen die België in juni hervestigt 5 gezinnen, 1 alleenstaande 16 minderjarige kinderen, 15 volwassenen, waarvan 4 meerderjarige kinderen gemiddelde leeftijd: 20,4 15 vrouwen, 16 mannen talen: Kirundi, Swahili e) Eind mei: Culturele oriëntatiemissie UNHCR, Fedasil, IOM Medewerkers van Fedasil bereiden de geselecteerde vluchtelingen voor op hun komst naar België tijdens een culturele oriëntatiemissie in Kigoma. De vluchtelingen worden door UNHCR van het kamp van Nyarugusu naar Kigoma gebracht, om te kunnen deelnemen aan deze culturele oriëntatie. IOM neemt ook deel aan deze missie en bereidt de vluchtelingen voor op hun reis («pre-embarkation training»). Fedasil 9
f) Week van 24 juni: Transfer van de vluchtelingen DVZ, FOD Buitenlandse Zaken, IOM, Fedasil De DVZ en de FOD Buitenlandse Zaken leveren de reis- en identiteitsdocumenten die vereist zijn om naar België te reizen. IOM zorgt voor de vertrekvergunningen van de vluchtelingen, reserveert nationale en internationale vluchten, voorziet begeleiding bij het vertrek, tijdens de reis en bij aankomst en zorgt voor vlotte formaliteiten bij de immigratie en de douane, in samenwerking met de Belgische overheden. De vluchtelingen vertrekken vanuit Kigoma naar Dar Es Salaam waar ze bij de Belgische ambassade langsgaan om hun vingerafdrukken te laten nemen. Vanuit Dar Es Salaam gaat hun reis verder via Nairobi en Zürich om uiteindelijk aan te komen in Brussel. De medewerkers van IOM wachten hen op als ze van het vliegtuig stappen en begeleiden hen tot na de grenscontrole. g) Juni-juli: Eerste opvang Fedasil Bij hun aankomst in België worden de vluchtelingen opgevangen door onder meer de medewerkers van Fedasil die ze al in Tanzania hebben ontmoet. Daarna worden ze naar het federaal opvangcentrum van Sint- Truiden gebracht waar ze 6 tot 7 weken verblijven. Tijdens het verblijf in het opvangcentrum wordt de administratie van de vluchtelingen in orde gebracht. In deze fase hebben de vluchtelingen ook rechtstreeks toegang tot de gespecialiseerde sociale en medische diensten en kunnen ze een aangepast integratieprogramma volgen. Er zijn verschillende modules voorzien: taallessen, gebruik van het openbaar vervoer, de gezondheidszorg, het schoolsysteem, toegang tot opleidingen en jobs, levenskost enz. Dit integratieprogramma wordt opgesteld in samenwerking met Inburgering Limburg. h) Vanaf Augustus 2013 : Begeleiding bij de integratie OCMW, Caritas, Convivial, Fedasil, Onthaalbureaus Inburgering (Vlaamse Overheid) De vluchtelingen verlaten de opvangcentra en verhuizen naar privé-woningen. De gezinnen gaan wonen in de gemeenten waarvan de OCMW s zich vrijwillig hebben opgegeven om deel te nemen aan het hervestigingsprogramma (Zaventem, Wetteren, Herent, Hoogstraten en Kruibeke). De OCMW s zorgen voor een intensieve maatschappelijke opvolging van deze gezinnen gedurende 12 maanden. De ngo s Caritas en Convivial bieden individuele begeleiding voor alle hervestigde vluchtelingen tijdens de eerste 12 maanden. Dankzij hun deelname aan pilootprojecten rond hervestiging in 2009 en 2011 en op basis van hun dagelijks werk met kwetsbare personen, hebben de NGO s ervaring met de begeleiding van hervestigde vluchtelingen. Fedasil is verantwoordelijk voor het goede verloop en voor de evaluatie van de hervestiging in België. 10
2011 eind 2011 Regeringsakkoord Belgische regering Eerste luik hervestiging 2012 begin 2013 april 2013 21 mei 2013 eind mei week van 24 juni 2012 2013 Bepaling van de doelgroepen UNHCR, Buitenlandse Zaken, Staatssecretaris, CGVS, Fedasil Oproep OCMW s Staatssecretaris, Fedasil, OCMW, POD Maatschappelijke Integratie Eerste selectiemissie UNHCR, CGVS, IOM Bevestiging van de groep vluchtelingen Staatssecretaris, CGVS, Staatsveiligheid Culturele oriëntatiemissie UNHCR, Fedasil, IOM Transfer van de vluchtelingen DVZ, FOD Buitenlandse Zaken, IOM, Fedasil juni - juli Eerste opvang Actoren : Fedasil Vanaf augustus 2013 Begeleiding bij integratie OCMW, Caritas, Convivial, Fedasil, Onthaalbureaus Inburgering (Vlaamse Overheid) 11
CONTACTS We verzoeken de pers de internationale afspraken met betrekking tot het in beeld brengen van vluchtelingen te respecteren en deze groep personen na hun aankomst in België niet te filmen of fotograferen zonder de toestemming van Fedasil, temeer daar dit project betrekking heeft op een kleine groep kwetsbare personen. Fotomateriaal vindt u op de website www.hervestiging.be. Deze foto s kunnen enkel door de beroepspers in het kader van de berichtgeving over het hervestigingsproject worden gebruikt en mits vermelding van de copyright. Gelieve hiervoor contact te nemen met de persverantwoordelijke van de organisatie aan wie het beeldmateriaal toebehoort. PERSCONTACTEN Kabinet van de Staatssecretaris voor Asiel en Migratie: Els Cleemput, woordvoerder els.cleemput@ibz.fgov.be Tel. : 0032 475 29 28 77 www.deblock.belgium.be Voor vragen met betrekking tot hervestiging van vluchtelingen naar België kunt u terecht bij de communicatiediensten van: Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen (CGVS): Tine Van Valckenborgh Tine.vanvalckenborgh@ibz.fgov.be Tel: +32 2 205 50 56 GSM: +32 499 24 60 93 Federaal agentschap voor de opvang van asielzoekers (Fedasil): Mieke Candaele Mieke.candaele@fedasil.be Tel: + 32 2 213 44 15 GSM: +32 476 26 81 04 Voor informatie over de internationale vluchtelingenproblematiek: UNHCR België Vanessa Saenen saenen@unhcr.org Tel: +32 2 627 59 32 GSM: +32 (0)476 42 01 34 NUTTIGE LINKS In België Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen: www.cgvs.be Federaal Agentschap voor de opvang van asielzoekers: www.fedasil.be Dienst Vreemdelingenzaken: www.dofi.fgov.be FOD Buitenlandse Zaken: www.diplomatie.be Inburgering: www.inburgering.be Caritas België: www.caritas.be Convivial: www.convivial.be Internationaal VN Hoog Commissariaat voor de Vluchtelingen: www.unhcr.be Internationale Organisatie voor Migratie: www.iom.int U vindt al deze en andere informatie ook terug op de website www.hervestiging.be. Via deze website houden we u ook op de hoogte van het verdere verloop van de hervestiging van vluchtelingen in België. 12