Toelichting bij Stand van zaken Klimaat- en Milieuactiviteiten A. Gemeentelijke gebouwen, voorzieningen en inkoop

Vergelijkbare documenten
Samen werken aan een klimaatbestendige en energieneutrale gemeente

Voorstel opiniërende bijeenkomst

Concept Raadsvoorstel

Milieubeleidsplan en -uitvoeringsprogramma Gemeente Sliedrecht

Totale uitstoot in 2010: kiloton CO 2

UITVOERINGSPROGRAMMA

gemeente Bunnik INFORMATIENOTA De gemeenteraad Het college van burgemeester en wethouders Datum: 7 maart 2017

Energievisie Borne 22 september Michel Leermakers Linda Rutgers Twence. Co Kuip HVC.

Jaarverslag Van pionieren naar realiseren

Klimaat- en energiebeleid Gemeente Nijmegen

Uitkomsten van de zoektocht naar dé klimaatneutrale gemeente in Flevoland 2014

Paragraaf duurzaamheid

Welkom Samen naar een klimaatneutraal Mariahoeve

PROJECTPLAN METERS MAKEN IN DE ESHOF

Aan de raad van de gemeente Sliedrecht

Projectplan Warmtenet Sliedrecht en Drechtsteden

Notitie energiebesparing en duurzame energie

Helmonds Energieconvenant

Energiebesparing Gemeente Huizen

Almere. Uitkomsten van de zoektocht naar dé klimaatneutrale gemeente in Flevoland 2015

BENG en NTA. Stand van zaken

BESLUITENLIJST VAN DE VERGADERING

Stand van zaken Stadswarmte in Utrecht

Energie actieplan. Van Esch Cultuur- en Civieltechniek

Dan op een ander dak!

edup 2015 Overzicht monitoringinstrumenten planet -onderdelen (onderdeel II) Gemeente Zuidhorn januari 2016

Werkdocument. Verklaringen diverse partijen mbt startmotor

Groen gas. Duurzame energieopwekking. Totaalgebruik 2010: 245 Petajoule (PJ) Welke keuzes en wat levert het op?

A.S. Wedzinga

Energie. 1 Conclusies. Energiebesparing en duurzame energie in de Drechtsteden

tot eind LED verlichting bij vervanging - inzet slimme verlichtingsconcepten

edup 2016 Overzicht monitoringinstrumenten planet -onderdelen (onderdeel II) Gemeente Zuidhorn februari 2017

CONCEPT FACTSHEETS KLIMAATCONTRACT PROVINCIE DRENTHE GEMEENTE HOOGEVEEN Datum: Blad 1 van 5

Actieplan Energieneutraal 2018

Jaarplan 2012 gemeente Velsen

Cie. Leefomgeving gem. Dordrecht 20 mei 2014

Duurzaamheidsmonitor 2017 Voorbeeld

Masterclass IV. Energie op bedrijventerreinen

P. Roest raad00777

De warmtemarkt van morgen: rol van gas, elektriciteit en warmtedistributie bij verwarming van woningen.

Duurzaamheid: ervaringen uit Woerden. Hans Haring, wethouder duurzaamheid Woerden

Bio-energiecentrales Eindhoven

Felicitatie: alle gemeenten deden mee!

ROUTEKAART DUURZAAM OSS

Aardgasloos wonen in wijk Bunders/Dotterveld, kan dat.

Plan van Aanpak CO 2 reductiedoelstellingen Conform niveau 3 op de CO2-prestatieladder 3.0

Ontwerp Gezonde Systemen

delft energieneutraal delft smart city thema

2.1.2 lucht De luchtkwaliteit binnen Baarn wordt inzichtelijk gemaakt op de vmk (GVVP) X X

Factsheet CO2-Prestatieladder

Projectplan Zonnepanelen op gemeentelijke gebouwen in de Drechtsteden

Contactpersoon ~~

DUURZAAMHEID, KLIMAATVISIE EN REGIONALE ENERGIE STRATEGIE. Bijeenkomst gemeenteraad 5 februari 2019

Eljo Vos Aandeelhoudersmanagement. 8 december 2015 Gorinchem

Datum 29 september 2011

Voorstel raad. Onderwerp. Voorstel. Inleiding GEWIJZIGD. Westerheul IV: warmte- en koudeopslag en ambitie duurzaamheid

Experiment toepassen zonne-energie Castellum in Oudheusden

Subsidieverordening Groene leges De Ronde Venen 2019 en Gelezen het voorstel van het college van burgemeester en wethouders;

Duurzaam warmtenet in Ede

Duurzaamheidsfonds Amstelveen. Carina Dijkhuis Aanjager Duurzaamheidsfonds

Energie. 1 Conclusies. Energiebesparing en duurzame energie in Alblasserdam

Energie beoordelingsverslag 2016

Monitor klimaatbeleid. Gemeente Hunsum (fictief)

Uitvoeringsprogramma 2017 en Op weg naar een klimaatneutraal Gemeente Renkum

Verduurzamen van de gebouwde omgeving. Actuele ontwikkelingen op het gebied van verduurzamen gebouwde omgeving

Energie beoordelingsverslag februari 2017

Groene warmte uit houtpellets Ervaringen met houtpellets voor stadsverwarming

CO 2 Nieuwsbrief Eerste voortgangsrapportage scope 3 doelstellingen

Koninklijk Instituut Van Ingenieurs

FACTCHECKER OVER MORGEN

Welkom VvE s uit Gemeente Emmen EEN INITIATIEF VAN

Voor onafhankelijke informatie en advies over:

Samenwerkingsmodel Warmtenet Dordrecht. Robert Crabbendam, HVC Frans de Graaf, Trivire Roosmarijn Sweers, Gemeente Dordrecht

Winst en comfort uit duurzaamheid. Bouw op onze kennis

Betrokken partijen Zonnepark Cothen

Kwaliteit van de leefomgeving behouden en op punten verbeteren

Raadsvoorstel. Voorloper. Startnotitie Duurzaam Druten. Datum collegebesluit 9 januari 2018 Datum presidium 8 januari 2018

Gemeente Ede energieneutraal 2050

Een 10 puntenplan gemeenten die echt iets aan het klimaatprobleem willen doen

Concessie Duurzame Energievoorziening Nieuw Reijerwaard. Rotterdam, 12 september 2017 tel

Duurzaamheidsonderzoek en subsidiescan Combibad De Vliet te Leiden. 11 februari 2016

BESLUITENLIJST VAN DE VERGADERING VAN HET COLLEGE VAN BURGEMEESTER EN WETHOUDERS D.D. 2 NOVEMBER 2010

Aan de raad van de gemeente Sliedrecht

Uw logo. Pieter van der Ploeg. Strategie. Alliander

Hier komt tekst. Hier komt ook tekst. Raadsinformatiebijeenkomst. Stadsverwarming. 15 september Utrecht.nl

Duurzame energie Fryslân Quickscan 2020 & 2025

Bijlage nota gs: / Uitvoeringsregeling subsidie duurzaam renoveren Noord- Holland 2015

Naar een klimaatneutrale sportvereniging

Startnotitie samenwerking Land van Cuijk gemeenten op het gebied van energie, klimaat & duurzaamheid

nearly Zero Energy Buildings

Fiscaal beleid voor duurzaamheid

Energieconvenant bedrijfsleven Veenendaal en gemeente Veenendaal

RAADSINFORMATIEBRIEF

Presentatie Warmteproductie met snoeihout. 3 November 2011 Doen! Ervaring en tips uit de praktijk Ben Reuvekamp HeatPlus

Duurzaam Bouwloket. Voor onafhankelijke informatie en advies over:

1E SCHOOL. duurzaam gerenoveerd

Raadsmededeling. Datum 6 januari 2004 Nr.: Het college van B&W. De raads- en duoburgerleden. Kopie aan. Afvalinzameling in de binnenstad

PARKSTAD LIMBURG ENERGIE TRANSITIE

Wat kunnen we in Pijnacker-Nootdorp doen tegen klimaatverandering? Richard Smokers

Transcriptie:

Toelichting bij Stand van zaken Klimaat- en Milieuactiviteiten 2010-2011 A. Gemeentelijke gebouwen, voorzieningen en inkoop A.1 Energiezuinig bouwen Brede School In 2010 is onderzocht op welke wijze de nieuwe Brede school in Baanhoek West energiezuinig gebouwd kan worden. De resultaten van dit onderzoek zijn in het bestek verwerkt A.2 Energiezuinig bouwen nieuwe gemeentewerf De raad heeft bij besluit van 6 december 2010 het bestemmingsplan Driehoek vastgesteld, waarin de realisering van een nieuwe gemeentewerf annex milieustraat planologisch/juridisch wordt voorzien. Afhankelijk van de besluitvorming in het kader van de brede doorlichting over de noodzaak en/of wenselijkheid tot de realisering van deze nieuwbouw, wordt in 2011 onderzocht of een dergelijke nieuwbouw energiezuinig en mogelijk zelfs energieneutraal kan worden gebouwd. A.3 Energiebesparing openbare verlichting: Vervangen onzuinige armaturen In 2010 zijn 244 lampen en armaturen en in 2011 zullen 439 lampen en armaturen worden vervangen door energiezuiniger en duurzamer exemplaren. A.4 Energiebesparing openbare verlichting: Toepassen LED- verlichting Hiervoor zal beleid worden ontwikkeld. Kostenaspect speelt wel een rol, omdat LED-verlichting nog aanzienlijk duurder is. Bij toekomstige projecten en vervangingen zal nadrukkelijk gekeken worden naar de toepassing van LED-verlichting. Uitvoering hiervan wordt ingepland, zodra de investeringen hiervoor rendabel zijn A..5 Energiebesparing openbare verlichting: Dimmen van verlichting doorgaande wegen In 2011 zal hiervoor beleid worden ontwikkeld naar het voorbeeld van Dordrecht. Uitvoering hiervan wordt ingepland bij vervanging of groot onderhoud van wegen A.6 Energiebesparing openbare verlichting: Stationsweg-zuid Bij het project van de rotonde Stationsweg-zuid zijn de armaturen van het fietspad langs het Bonkelaarplein uitgevoerd met LED lampen. De armaturen van de lichtmasten zijn ingericht op het dimmen van de verlichting. A.7 Vervanging feestverlichting door LED verlichting Eind 2010 zijn van de feestverlichting de lichtsnoeren vervangen door LED-snoeren. Het stroomverbruik is nu nog 1/10 de van het oorspronkelijke. A.8 Vervanging wagenpark door elektrische voertuigen Vanuit onze voorbeeldfunctie en het feit dat het gebruik van elektrische voertuigen de toekomst heeft zal bij de vervanging van het bestaande wagenpark zo mogelijk gekozen worden voor een nieuw elektrisch en overigens gelijkwaardig voertuig. Een elektrisch wagenpark zal eveneens leiden tot een verbetering van de luchtkwaliteit, een vermindering van de CO 2 -uitstoot en een vermindering van de geluidsbelasting. In 2010 is recent ten behoeve van plantsoenen en reiniging één elektrisch voertuig gekocht en geleverd. A.9 Wagenparkscan t.b.v. rijden op aardgas gemeentelijk wagenpark In het kader van het project Schone brandstoffen is in 2010 een wagenparkscan uitgevoerd om te bezien of het gemeentelijke wagenpark op aardgas kan rijden. De kosten voor de scan zijn gefinancierd door de Drechtsteden gezamenlijk. A.10 Duurzaamheidscriteria bij inkoop Beleidsregel 18 van de nota Aanbestedingsbeleid van de Drechtsteden geeft aan dat bij het inkopen van producten en diensten zoveel als mogelijk sprake moet zijn van duurzaam inkopen. De VNG heeft zich op het volgende standpunt gesteld: o 75% duurzaam inkopen in 2010 o 100% duurzaam inkopen in 2015 Toelichting bij Stand van zaken Klimaat- en Milieuactiviteiten 2010-2011 d.d. 18 januari 2011

Het bereiken van 75% duurzaam inkopen in 2010 vergt de nodige inspanning van de gemeente. Het VNG-standpunt wordt gevolgd. Het SCD wordt daartoe opdracht verstrekt A.11 Uitbreiding inkoop en toepassing duurzame energie Op grond van de Richtlijn EPBD moeten alle openbare gebouwen met een vloeroppervlakte van meer dan 1000 m2 per 1 januari 2009 een energielabel hebben. Hieraan is invulling en uitvoering gegeven. De volgende gemeentelijke gebouwen beschikken over het energiezuinigste label A: - Gemeentekantoor; - De Reling; - De Lockhorst Zalencentrum en Zwembad; - Sporthal De Stoep en Sportgebouw De Valk. Momenteel wordt alle elektriciteit voor gemeentelijke gebouwen, openbare verlichting, pompen en rioolgemalen e.d. als groene stroom ingekocht. Per 1 januari 2010 is alle gas dat ingekocht wordt voor de gemeentelijke gebouwen vergroend gas. In 2010 is bezien voor welke groeperingen, waarin de gemeente een belang heeft, ook onder deze contracten kunnen vallen. A.12 Opwekking van duurzame zonne-energie Voor het opwekken van zonne-energie beschikken de gemeentelijke gebouwen (Gemeentekantoor en De Reling, Sporthal De Stoep, de obs De Wilgen en Gymlokaal t Crayenest) over een oppervlakte van ca. 5300 m2 dak en 600 m2 geveloppervlak. Dit kan ca. 590.000 kwh op jaarbasis opleveren, hetgeen neerkomt op 2,5% van het gemiddelde jaarverbruik. Voorstel voor toepassen zonne-energie is opgenomen in Voorstel Brede doorlichting. A.13 Frisse scholen Beschikbaarstelling gelden aan de scholen voor beheersing binnenklimaat. B. Woningen en Utiliteit B.1 Toetsing bouwplannen op EPC Met de toepassing van een lagere EPC kan een reële bijdrage aan energiebesparing worden geleverd. Met ingang van 1 januar1 2011 is de EPC-norm wettelijk verlaagd van 0,8 naar 0,6. Voor de toepassing van een EPC-check ontvangen betrokken medewerkers extra scholing/training. Steekproefsgewijs wordt de EPC-check bij de behandeling van bouwaanvragen voor woningbouwprojecten toegepast. Op de bouwplaats vindt steekproefsgewijs een toetsing van de EPC-berekeningen plaats. B2 Aandacht voor projectmatige energiezuinige nieuwbouw Projectmatige nieuwbouw willen we energiezuiniger (doen) bouwen dan wettelijk is vereist door het stellen van stedenbouwkundige randvoorwaarden, het maken van concrete afspraken met projectontwikkelaars en/of het inzetten van financiële instrumenten. Het streven is om nieuwbouw te voorzien van voorzieningen die zuiniger gebruik van energie mogelijk maken (b.v. warmwatertappunten t.b.v. (vaat-)wasmachines, gasaansluitingen t.b.v. wasdrogers). Nieuwbouw zal bij voorkeur mede geschikt moeten zijn voor (toekomstige) plaatsing van bv. pv-panelen. B.3 Prestatieafspraken Gemeente /Tablis Wonen over energiebesparing Tablis Wonen werkt aan een (driejarig) programma om haar woningvoorraad beter thermisch te isoleren. Hierdoor moet het energiegebruik van de woningen in belangrijke mate worden beperkt. Tablis Wonen heeft met dit doel eerst in 2010 de energieprestatie van haar woningen in beeld gebracht. Op basis van deze nulsituatie wordt de mogelijke energiebesparing berekend en zullen waar nodig aanvullende energiebesparende maatregelen worden genomen. In de op 12 november 2010 bestuurlijk vastgestelde Lokale Prestatieafspraken 2010-2014 zijn mede hierover en andere aspecten van duurzaamheid, energie en klimaat nadere afspraken overeengekomen Toelichting bij Stand van zaken Klimaat- en Milieuactiviteiten 2010-2011 d.d. 18-01-2011 2

B.4 Invoeren GPR-gebouw als nieuwe werkwijze duurzaam bouwen In 2009 is gekozen voor het invoeren van GPR Gebouw als de nieuwe uniforme prestatiegerichte werkwijze van duurzaam bouwen, waarin de bestaande regionale toetsingslijsten van Duurzaam Bouwen en Kwaliteitseisen Nieuwbouw worden geïntegreerd. In 2010 is GPR Gebouw geïnstalleerd en operationeel geworden. B.5 Verstrekken (digitale) voorlichting over duurzaam (ver)bouwen Burgers worden gestimuleerd c.q. uitgedaagd om bij renovatie en uitbreiding van hun woning duurzaamheid te betrekken bij de te maken keuzes. Met dit doel wordt aan duurzaam bouwen door en voor particulieren op de site van de gemeente Sliedrecht extra aandacht besteed en gevraagd met links naar sites van publiek en private organisaties die duurzaamheid hoog in het vaandel hebben staan en hun hierover kunnen voorzien van adviezen, materialen etc. B.6 Verstrekken van energiebesparingadviezen op maat Gezien het moeizame project Energie op Maat wordt gekeken naar alternatieven. Het gaat daarbij om het verstrekken van energiebesparingsadviezen in het gedragspatroon van mensen. Bekeken wordt welke alternatieven hiervoor op korte termijn aan onze inwoners kan worden geboden. Bij dit alles wordt o.a. gezien naar de mogelijkheden van Beter Peter en de mogelijkheden van het burgerparticipatiepakket Samen op Stoom van het Milieu Centraal /Klimaatverbond Nederland. Ook heeft het Nibud momenteel aandacht voor dit item, gericht op huishoudens met een laag inkomen. Dit laatste komt in het regionale Energieoverleg van januari aan de orde. B.7 Verstrekken van duurzaamheidsleningen aan eigenaar-bewoner Met ingang van 1 januari 2011 is de door de raad vastgestelde Verordening Duurzaamheidslening Sliedrecht in werking getreden. Op basis van deze verordening kan een Sliedrechtse eigenaarbewoner een duurzaamheidslening tot maximaal 15.000,-- aanvragen voor de financiering van aan en in zijn woning te treffen energiebesparende maatregelen. C. Bedrijven C.1 Aandacht voor energieverbruik bij vergunningverlening, toezicht en handhaving Voor bedrijven, waarvoor de gemeente bevoegd gezag is, wordt in het kader van vergunningverlening, toezicht en handhaving extra aandacht besteed aan en gevraagd voor duurzaamheid en energiebesparing. De hiervoor te maken kosten worden in de regel gefinancierd uit de hiervoor beschikbare reguliere budgetten. In 2010 is op basis van gegevens hierover van Stedin geïnventariseerd welke bedrijven aangemerkt moeten worden als (zeer) grootgebruiker van elektriciteit en gas. In 2011 zal door de omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid mede op basis hiervan een aanvang gemaakt worden met een branchegerichte aanpak. C.2 Deelname Stad en MKB Bedrijven zijn wettelijk verplicht tot het treffen van éénvoudige energiebesparende maatregelen die binnen 5 jaar worden terugverdiend. Via de campagne Stad en MKB willen we in 2011 met ondersteuning van SenterNovem hiervoor extra aandacht vragen bij onze midden- en kleinbedrijven. C.3 Doelgroepgerichte aanpak voor energiebesparing kleinere bedrijven In 2010/2011 wordt tevens in samenwerking met de Omgevingsdienst gekozen voor een doelgroepgerichte aanpak energiebesparing bij kleinere bedrijven. Voor 2010/2011 wordt gedacht aan een doelgroepgerichte aanpak voor energiebesparing door supermarkten (afdekken vriesmeubels, overdadige nachtverlichting en open winkelpuien). In 2010 zal hiervoor een plan van aanpak worden gemaakt. Het plan van aanpak zal aansluitend in 2010/2011 moeten worden uitgevoerd Toelichting bij Stand van zaken Klimaat- en Milieuactiviteiten 2010-2011 d.d. 18-01-2011 3

C.5 Maken duurzaamheidsplan voor bedrijventerrein In 2009 heeft onder regie van de Drechtsteden voor de ontwikkeling van een duurzaam bedrijventerrein een pilot plaatsgevonden op bedrijventerrein Groote Lindt te Zwijndrecht. Dit heeft geresulteerd in een modelaanpak Duurzaamheid op bedrijventerreinen in de Drechtsteden voor de verduurzaming van bedrijventerreinen in de Drechtsteden. In 2011 willen we met regionale ondersteuning met deze resultaten en ervaringen aan de slag om in samenwerking met de Vereniging Sliedrechtse Ondernemingen te komen tot een plan voor de verduurzaming van de Nijverwaard. D. Verkeer en vervoer D.1 Realisering walstroomvoorzieningen Walstroomvoorzieningen zijn elektriciteitsaansluitpunten voor de binnenvaart. Sliedrecht bezit momenteel drie (verouderde) kasten. Daarmee wordt het gebruik van dieselgeneratoren door schepen teruggebracht en verbetert de luchtkwaliteit. In Drechtstedenverband komen 36 nieuwe walstroomkasten, waarvan vijf in Sliedrecht. Met de uitvoering zal mogelijk na de dijksluiting worden gestart. Medio 2011 zullen de walstroomkasten in gebruik kunnen worden genomen. De Havenverordening wordt aangepast op het verplicht aansluiten van schepen op de stroomkasten. D.2 Uitbreiding Hoogwaardig Openbaar Vervoer: Halte Baanhoek. In Baanhoek West wordt een hoogwaardig openbaar vervoersknooppunt Hlte Baanhoek gerealiseerd. De voorbereiding is in volle gang. Volgens de planning van de Merwede-Lingelijn moet de oplevering in 2012 plaatsvinden. Het aantal treinen op deze lijn wordt medio 2011 vergroot, waardoor een kwartiersdienst mogelijk kan worden. D.3 Onderzoek naar infrastructuur voor elektrisch rijden voor fietsers en motorvoertuigen Overleg is gaande met de Stichting E-laad om in 2011 tot 2012 een viertal oplaadpunten met groene stroom te realiseren bij de P+R parkeerplaatsen bij het station Sliedrecht (2 st.) en de halte Baanhoek (2 st.) waar sprake is van lang parkeren. Ook de planontwikkeling van het Bonkelaarplein en het BW-plein biedt kansen voor het realiseren van oplaadpunten. In het kader van de actualisering van het verkeerscirculatieplan wordt tevens aandacht gevraagd voor de ontwikkeling van de benodigde infrastructuur voor elektrisch rijden. Het advies is dit alles voorts : bij voorkeur ook regionaal op te pakken. D.4 Deelname aan provinciaal Project Schone transportbrandstof: aardgas Dit is een provinciaal project waar de Drechtsteden aan deelnemen. Het project richt zich op het bij elkaar brengen van pomphouders en wagenparkbeheerders door middel van intensieve communicatie en het geven van financiële prikkels. Voorzien wordt in de realisatie van vier aardgas-vulpunten in de Drechtsteden, wagenparkscans en de introductie van aardgas in de gemeentelijke wagenparken. Het geheel wordt gefinancierd met provinciale en regionale gelden. E Duurzame energie infrastructuur E.1 Duurzame energiescan In 2010 zijn door het CQ-team van HVC de mogelijkheden tot verduurzaming van energieverbruik onderzocht aan de hand van twee scenario s. Het autonome scenario, waarbij de gemeente landelijke afspraken nakomt en een intensief scenario, waarbij de gemeente extra inspanningen doet om te verduurzamen. In het masterplan Duurzame energie Gemeente Sliedrecht vinden we de onderzoeksresultaten van de mogelijkheden tot verduurzaming van het energieverbruik voor de gemeente Sliedrecht. De vertaalslag daarvan voor het Sliedrechtse milieubeleid is terug te vinden in het uitvoeringsprogramma en de verdere uitwerking in duurzaamheidsactiviteiten. E.2 Uitwerken mogelijkheden toepassen industriële restwarmte voor warmtenet Op 24 november 2010 heeft gemeente Sliedrecht de intentieverklaring duurzame betrokken gemeenten, regio, HVC, warmtelevering Drechtsteden mede ondertekend. In deze intentieverklaring benoemen corporaties en deelnemende ontwikkelaars potentiële locaties en vervolgstappen voor aansluiting op duurzame warmte. Toelichting bij Stand van zaken Klimaat- en Milieuactiviteiten 2010-2011 d.d. 18-01-2011 4

Daarbij zal onderscheid worden gemaakt tussen locaties waarvoor HVC op korte termijn een rendabele aanbieding kan uitbrengen en locaties waarvoor eerst subsidies zullen worden aangevraagd. HVC verzorgt hierover de communicatie, inclusief persberichten. E.3 Haalbaarheidsonderzoek toepassen Geothermie voor warmtenet Voor de productie van duurzame energie wordt ingezet op de implementatie van een collectief warmtenet voor geheel Sliedrecht, dat in eerste instantie gevoed wordt met restwarmte en op termijn met aardwarmte. Er wordt een implementatie voorgestaan in die mate dat in 2014-2025 een warmtenet kan worden aangelegd en dat uiteindelijk in 2025 alle mogelijke aansluitingen hierop zijn gerealiseerd. Voordat uiteindelijk op aardwarmte kan worden overgeschakeld zullen tussentijdse oplossingen voor de levering van warmte gekozen worden, hetzij op basis van restwarmte dan wel andere bronnen van duurzame aard. In 2011/2012 is/wordt een haalbaarheidsstudie van geothermie uitgevoerd. Dit zou in het kader kunnen plaatsvinden van de duurzame energieopgave Merwezone. E.4 Onderzoek uitwerking warmte- en koudeopslag Watertorenterrein In 2009 is een onderzoek uitgevoerd naar de mogelijkheden van een duurzame collectieve warmwater- en koelingsvoorziening voor nieuwbouw op het Watertorenterrein. Dit onderzoek door HVC/DWA en de projectontwikkelaar is afgerond. Wanneer de locatie Watertorenterrein tot ontwikkeling komt zal e.e.a. nader bekeken moeten worden ook in het licht van de mogelijke aanleg van het Restwarmtenet. E.5 Onderzoek warmte- en koude opslag Oude Uitbreiding West In het nieuw te realiseren gebouw van Yulius (voorheen Grote Rivieren) komt een WKOinstallatie. WKO staat voor Wartme- en Koudeopwekking. Deze installatie voorziet aangesloten panden van Warmwaterverwarming - en Koudeopwekking. Op deze installatie worden minimaal de nieuwbouw van Julius en alle koop- en huurwoningen aangesloten van deelgebied A van de Oude Uitbreiding West. Dit alles vindt plaats in samenwerking tussen Yulius en Tablis Wonen E.6 Maximale energiebenutting biomassa De inzet van daarvoor geschikte biomassastromen (afkomstig uit zowel particuliere huishoudens, gemeentelijke en bedrijfsmatige activiteiten) voor energieopwekking wordt geoptimaliseerd. De gemeente werkt actief mee aan de oprichting van een vergistingsinstallatie voor de vergisting van mest, groen vergistbare biomassa en andere daarvoor in aanmerking komende biomassastromen. De afvalverwerker HVC beoogt om in Dordrecht dan wel Liesveld (Bedrijventerrein Gelkenes) een verwerker van GFT en/of houtachtig afval te realiseren. Met dit doel heeft een inventarisatie plaatsgevonden van bestaande en potentiële biomassa-reststromen en het beschikbaar stellen van eigen biomassastromen. Recent is door de gemeenten Alblasserdam, Dordrecht, Papendrecht, Sliedrecht en Zwijndrecht en Sportbedrijf Dordrecht voor de verwerking van het groenafval met ingang van 1 oktober 2010 een vierjarig contract afgesloten met Den Ouden uit Schijndel. Een deel van het groenafval levert duurzame energie op voor circa 770 huishoudens. E.7 Inzet zonne-energie Vooruitlopend op het economisch omslagpunt worden vanuit de voorbeeldfunctie in 2010/2011 de mogelijkheden onderzocht om in samenwerking over te gaan tot een introductie van zon-pv op en ten behoeve van eigen gebouwen en voorzieningen. Een en ander is opgenomen in het voorstel voor de Brede doorlichting. Voor de haalbaarheid van zonnepanelen op de bestaande geluidsschermen van de Betuweroute is momenteel een proefopstelling nabij Tiel in exploitatie. Daarnaast is er nog sprake van een particulier initiatief om te komen tot realisering van zonnepanelen op geluidschermen langs de A15 tussen Gorinchem en Sliedrecht. Het betrokken bedrijf is daarover in gesprek met Rijkswaterstaat en heeft ook contact gelegd met de betreffende gemeenten. Gesteld is dat de geluidschermen in Sliedrecht aan de zuidzijde van de A15 minder geschikt zijn vanwege de te lage energie-opbrengst. Toelichting bij Stand van zaken Klimaat- en Milieuactiviteiten 2010-2011 d.d. 18-01-2011 5

F Communicatie en voorlichting F.1 Serie portretten van 10 energiezuinige woningen en bedrijven De intentie was in 2010 maximaal 10 portretten te maken van energiezuinige woningen en bedrijven in de gemeente Sliedrecht. In afwijking hiervan is met hetzelfde doel met Het Kompas overeengekomen om vanaf september 2010 elke maand een artikel te plaatsen over duurzaamheid in Sliedrecht. Dit alles tegen een gereduceerd tarief. In 2011 wordt hieraan tot minimaal 1 juli 2011 een vervolg gegeven F.2 Themalessen Duurzaamheid NME centrum De Hooizolder In 2010 stond in de ter plaatse gegeven natuur- en milieulessen het thema duurzaamheid centraal. F.3 Deelname aan lokale duurzaamheidsmeter In het recente verleden heeft de gemeente Sliedrecht deelgenomen aan de Lokale Duurzaamheidsmeter. Het instrument is bij uitstek ook geschikt om duurzaamheid onder de aandacht van onze burgers te brengen. In 2011 wordt hieraan opnieuw deelgenomen. G. Realiseren, veilige, gezonde en schone leefomgeving G.1 Meerpartijenoverleg Derde Merwedehaven In 2010 is het Afsprakenkader verbetering leefomgevingskwaliteit geëvalueerd. In 2011 wordt ongewijzigd ingezet op het structureel verminderen van de milieuhinder aan de overkant en bij voorkeur op een vervroegde sluiting van de Derde Merwedehaven. In december 2010 zijn PROAV, Delta en Dordrecht overeengekomen te komen tot een sluiting per 1 januari 2013. G.2 Gescheiden inzamelen van kunststof In november 2009 is een aanvang gemaakt met het gescheiden inzamelen van plastic verpakkingen Op basis van de eerste ervaringen zijn hiervoor in 2010 aanvullende maatregelen getroffen. Met de extra gescheiden inzameling van plastic moet de doelstelling om 55% van het huishoudelijk afval gescheiden in te zamelen kunnen worden gerealiseerd. In 2010 is totaal 120.000 kg kunststof verpakkingsafval ingezameld. Dit betekent dat het percentage gescheiden ingezameld afval met 0,8% is toegenomen tot ongeveer 52,5% G.3 Wecycle inzameling van kleine elektrische apparatuur door scholen Vanaf 2008 wordt met ondersteuning van de gemeente een Wecycle scholenactie gehouden voor het inzamelen van kleine elektronische apparatuur. De scholen gaan hier de komende jaren mee verder. De kinderen zamelen in en de school krijgt punten om te besteden in de Wecycle Webshop. G.4 Aanpak zwerfafval In 2010 hebben we onverminderd het zwerfvuil bestreden. In 2010 zijn hiervoor een aantal verbeteracties uitgevoerd met steun van de subsidieregeling aanpak Zwerfafval - Plusproject. G.5 Uitbreiding ondergrondse afvalinzameling In 2010 wordt in samenwerking met Tablis Wonen voorts uitvoering gegeven aan het meerjarenplan 2008-2011 voor de vervanging van bovengrondse afvalcocons door ondergrondse milieuparken. De kosten voor plaatsing en bestrating komen voor rekening van de gemeente. De kosten van de levering van de ondergrondse afvalcontainers voor rekening van Tablis Wonen. G.6 Aanwijzen Routering Vervoer Gevaarlijke Stoffen Voor het vervoer van gevaarlijke stoffen binnen de regio is de MZHZ een voorstel aan het voorbereiden voor een routering gevaarlijke stoffen door de gemeente. In 2011 moet deze vastgesteld worden. Op dit moment is er nog geen route voor gevaarlijke stoffen. Regionaal wordt voorts een strategie ontwikkeld waarin de gezamenlijke bestuurlijke inzet wordt geformuleerd met betrekking tot de vervoersmodaliteiten (op wegen, water en spoor) en aan externe veiligheid gerelateerde regionale projecten. Toelichting bij Stand van zaken Klimaat- en Milieuactiviteiten 2010-2011 d.d. 18-01-2011 6

H Verbeteren bestaande milieukwaliteit H.1 Voortzetten afkoppeling riolering In 2010 is de afkoppeling van de riolering voortgezet daar waar herstraten en reconstructies aan de orde waren. H.2 Realiseren extra waterberging In de recent vastgestelde Transformatievisie Merwedezone wordt ruimte geboden aan een waterberging met een oppervlakte van 8,2 ha als onderdeel van het ten noorden van de Betuweroute te realiseren Regiopark Merwede. Er is tevens een locatie aangewezen voor het inrichten van een waterbergingsbank, waarmee een koppeling naar bouwplannen gelegd kan worden met een extra eis voor waterberging. H.3 Gebiedsspecifiek Bodembeleid Nadat door de raad in oktober 2010 was ingestemd met de Ontwerp-Bodembeheernota Zuid- Holland Zuid heeft dit ontwerp vanaf 22 oktober tot 3 december 2010 voor een ieder ter inzage gelegen. Het ontwerp bevat specifiek gebiedsgericht beleid voor het hergebruik van grond en baggerspecie als bodem binnen de regio Zuid-Holland Zuid. Hiermee wordt beoogd zoveel mogelijk grond en baggerspecie binnen de regio Zuid-Holland Zuid als bodem te kunnen hergebruiken zonder daarmee het duurzaam functioneel gebruik van de bodem te belemmeren In 2011 wordt het ontwerp definitief vastgesteld. H.4 Actieplan geluid Het actieplan geluid is eind 2009 vastgesteld en voorziet in de aanpak van een aantal geluidhinderknelpunten langs doorgaande lokale wegen waarbij sprake is van een geluidbelasting van meer dan 65 decibel. Voorkeursmaatregel daarbij is het toepassen van dunne geluidreducerende deklagen (DGD). Daar waar dat aan de orde is vanwege noodzakelijk vervanging van de deklaag zal de DGD worden toegepast. In 2010 en 2011 zal in het kader van de reconstructie van de Thorbeckelaan-west geluidsreducerend asfalt worden aangebracht. In 2013 zal het actieplan worden aangepast aan de hand van nieuwe geluidbelastingkaarten. H.5 Leeropdracht Develsteijncollege, Groene daken in Sliedrecht i.s.m. Subleam Vanuit het Develsteijncollege te Zwijndrecht is gevraagd of de gemeente Sliedrecht twee leerlingen wil begeleiden bij het maken van een leeropdracht over Groene daken in Sliedrecht. Het betreft een globaal onderzoek naar de mogelijkheden in uitvoering. In het onderzoek moet ook de economische kant van uitvoering worden belicht. De gemeente heeft ze daarvoor in contact gebracht met het plaatselijke bedrijf Sublean vanwege haar expertise op dit terrein. Toelichting bij Stand van zaken Klimaat- en Milieuactiviteiten 2010-2011 d.d. 18-01-2011 7

Stand van zaken Klimaat- en Milieuactiviteiten 2010-2011 Thema Omschrijving activiteiten Bestuurlijk Ambtelijk. 1e hj 2e hj 1e hj 2e hj 1e hj 2e hj 1e hj 2e hj 1e hj 2e hj 1e hj 2008 2008 2009 2009 2010 2010 2011 2011 2012 2012 2013 A A.1 Gemeentelijke gebouwen, voorzieningen en inkoop Energiezuinig bouwen van Brede School Lavooi PZ/GB De Vos A.2 A.3 Energiezuinig bouwen van nieuwe Gemeentewerf De Waard PZ/GB De Vos Energiebesparing openbare verlichting: Vervangen onzuinige armaturen De Waard WW Dardaganidis Energiebesparing openbare verlichting: Onderzoek LED toepassingen A.4 De Waard WW Dardaganidis A.5 A.6 A.7 A.8 A.9 Energiebesparing openbare verlichting: Dimmen verlichting doorgaande wegen De Waard WW Dardaganidis Energiebesparing openbare verlichting: Stationsweg Zuid De Waard WW De Jong Vervanging feestverlichting door LED verlichting De Waard WW Dardaganidis Vervaqnging wagenpark door elektrische voertuigen De Waard PR Mourik Wagenparkscan tbv rijden op aardgas gemeentelijk wagenpark De Waard PR Mourik A.10 Duurzaamheidscriteria altijd meenemen in besluitvorming en inkoop (standaard opnemen in adviesnota) B&W PZ/GB De Vos A.11 Uitbreiding inkoop en toepassing duurzame energie De Waard PZ/GB De Vos - 1 - ( 5 ) 27-1-2011

Stand van zaken Klimaat- en Milieuactiviteiten 2010-2011 A.12 Thema Bestuurlijk Omschrijving activiteiten Zonnecollectoren op gemeentelijke gebouwen.(in voorstel brede doorlichting) De Waard Ambtelijk. PZ/GB De Vos 1e hj 2e hj 1e hj 2e hj 1e hj 2e hj 1e hj 2e hj 1e hj 2e hj 1e hj 2008 2008 2009 2009 2010 2010 2011 2011 2012 2012 2013 A.13 Frisse scholen Tanis WEZ Hokken B Woningen en utiliteit B.1 Toetsing bouwplannen op EPC Lavooi ROBM Nederlof B.2 B.3 B.4 B.5 B.6 Aandacht voor projectmatige energiezuinige nieuwbouw B&W Projecten Van 't Hoff Prestatieafspraken Gemeente/Tablis Wonen over energiebesparing Lavooi ROBM Verkerk Invoeren GPR-gebouw als nieuwe werkwijze voor duurzaam bouwen Lavooi ROBM Nederlof Verstrekken digitale voorlichting over duurzaam (ver)bouwen Boevée ROBM Nederlof Verstrekken van energiebesparingsadviezen op maat Boevée ROBM Meerkerk B.7 C C.1 Bedrijven Verstrekken van duurzaamheidsleningen aan eigenaar-bewoner Lavooi ROBM Meerkerk Aandacht voor energieverbruik bij milieuvergunningverlening, toezicht en handhaving Boevée ROBM Meerkerk C.2 Deelname Stad en MKB Boevée ROBM Meerkerk C.3 C.4 Doelgroepgerichte aanpak voor energiebesparing kleinere bedrijven Boevée ROBM Meerkerk Maken duurzaamheidsplan voor bedrijventerreinen Boevée Projecten Van 't Hoff - 2 - ( 5 ) 27-1-2011

Stand van zaken Klimaat- en Milieuactiviteiten 2010-2011 D Thema Verkeer en Vervoer Omschrijving activiteiten Bestuurlijk Ambtelijk. 1e hj 2e hj 1e hj 2e hj 1e hj 2e hj 1e hj 2e hj 1e hj 2e hj 1e hj 2008 2008 2009 2009 2010 2010 2011 2011 2012 2012 2013 D.1 Realisering walstroomvoorzieningen De Waard WW Langhorst D.2 D.3 D.4 Uitbreiding Hoogwaardig Openbaar Vervoer: Station Baanhoek West De Waard WW Langhorst Onderzoek naar infrastructuur voor elektrisch rijden voor fietsers en motorvoertuigen De Waard WW Appeldooren Deelname aan provinciaal 'Project schone transportbrandstoffen: aardgas' De Waard PR Mourik E Duurzame energie infrastructuur E.1 Duurzame energiescan Boevée FZ/GB De Vos E.2 E.3 E.4 E.5 Uitwerken mogelijkheden toepassen industriele restwarmte voor warmtenet Boevée FZ/GB De Vos Haalbaarheidsonderzoek toepassen Geothermie voor warmtenet. Afhankelijk van aanleg Restwarmtenet Drechtsteden. Boevée PZ/GB De Vos Onderzoek (uitwerking) warmte- en koudeopslag en/of collectieve warmtevoorziening Watertorenterrein Lavooi PZ/GB De Vos Onderzoek (uitwerking) warmte-en koudeopslag en/of collectieve warmtevoorziening herstructurering Oude Uitbreiding West Lavooi PZ/GB De Vos E.6 Maximale energiebenutting biomassa De Waard PR Mourik E.7 Inzet zonne-energie op geluidsscherm B&W FZ/GB De Vos F Communicatie en voorlichting - 3 - ( 5 ) 27-1-2011

Stand van zaken Klimaat- en Milieuactiviteiten 2010-2011 Thema F.1 Communicatie en voorlichting Omschrijving activiteiten Serie portretten van maximaal 10 energiezuinige woningen en bedrijven Bestuurlijk Ambtelijk. BV Boer 1e hj 2e hj 1e hj 2e hj 1e hj 2e hj 1e hj 2e hj 1e hj 2e hj 1e hj 2008 2008 2009 2009 2010 2010 2011 2011 2012 2012 2013 F.2 F.3 G G.1 Themaleseen duurzaamheid aan scholieren door NME-centrum de Hooizolder De Waard PR Mourik Deelname aan lokale duurzaamheidsmeter B&W FZ/GB De Vos Realiseren veilige, gezonde en schone leefomgeving Meerpartijenoverleg Derde Merwedehaven Boevée ROBM Roza G.2 Gescheiden inzamelen van kunststof De Waard PR Mourik G.3 Wecycle inzameling van kleine elektronische apparatuur door scholen De Waard PR Mourik G.4 Aanpak zwerfafval De Waard PR Sakko G.5 Uitbreiding ondergrondse afvalinzameling De Waard PR Mourik G.6 Aanwijzen/invoeren routering vervoer gevaarlijke stoffen vaststellen in 2010 De Waard WW / ROBM Appeldooren Roza H Verbeteren bestaande milieukwaliteit H.1 Verbeteren bestaande milieukwaliteit Voortzetten afkoppeling riolering De Waard WW Van Tent H.2 Realiseren extra waterberging De Waard WW Van Tent Waterbergingsbank WW Van Tent H.3 Vaststellen gebiedsspecifiek bodembeleid in 2010 Boevee ROBM Meerkerk H.4 Actieplan geluid Boevee ROBM Roza H.5 Leeropdracht Develsteijncollege, Groene daken in Sliedrecht i.s.m. Subleam WW FZ /GB Van Tent / De Vos - 4 - ( 5 ) 27-1-2011

Stand van zaken Klimaat- en Milieuactiviteiten 2010-2011 Thema Omschrijving activiteiten Bestuurlijk Ambtelijk. 1e hj 2e hj 1e hj 2e hj 1e hj 2e hj 1e hj 2e hj 1e hj 2e hj 1e hj 2008 2008 2009 2009 2010 2010 2011 2011 2012 2012 2013 Legenda Initiatief fase Ontwikkelingsfase Uitvoeringsfase Nazorg fase - 5 - ( 5 ) 27-1-2011