Monitor klimaatbeleid. Gemeente Hunsum (fictief)

Transcriptie

1 Inleiding Behaalt uw gemeente de klimaatdoelstellingen? Wilt u weten hoeveel duurzame energie in uw gemeente wordt geproduceerd of energie wordt bespaard? Zoekt u inzicht in welke maatregelen succesvol zijn? Of wilt u de raad informeren over de voortgang van het klimaatbeleid? De energiemonitor toont specifiek: de voortgang op de klimaatdoelstellingen het energiegebruik per sector de productie van duurzame energie per techniek en het aandeel duurzame energie de reductie van CO2 uitstoot per sector De monitor koppelt doelstellingen aan maatregelen en resultaten en: doet verslag van de uitgevoerde en geplande maatregelen toont de effecten van deze maatregelen geeft een prognose van de te verwachten energiebesparing en CO2 reductie en geeft een prognose van de te verwachten productie van duurzame energie en het aandeel duurzame energie Aan dehand van de monitor kunt u bepalen inhoeverreuw gemeente op weg is om de gesteldeklimaatdoelen tebereiken en wat de resterende opgave is. De monitor is hiermee een sturingsinstrument, waarmee de bijdrage van de acties aan de klimaatambities inzichtelijk wordt gemaakt. De monitor is hiermee een overzichtelijke en handige manier om inzicht te krijgen in voortgang van het klimaatbeleid en de raad te informeren op dit belangrijke thema.

2 Monitor klimaatbeleid Gemeente Hunsum (fictief)

3 Inleiding De fictieve gemeente Hunsum voert een ambitieus klimaatprogramma uit. Sinds de vaststelling van het beleidsplan Gemeente HunsumCO₂neutraal in2009heeftdegemeentedeambitieom100%co₂neutraaltezijnin2030.omhetdoeltebereikenzijn verschillende maatregelen en acties reeds uitgevoerd en in uitvoering en zullen in de komende jaren nieuwe maatregelen en projecten worden uitgevoerd. Het college doet via deze monitor verslag aan de gemeenteraad over de resultaten van het klimaatbeleid. In deze rapportage wordt ingegaan op de voortgang en effecten van alle duurzaamheidsinspanningen gericht op CO₂ reductie. In de monitor zijn de maatregelen en projecten die reeds zijn uitgevoerd, in uitvoering zijn of nog worden uitgevoerd, vertaald naar daadwerkelijke CO₂ reductie (kwantitatief). Het verbindt de doelstellingen aan de effecten en duidt hiermee ook het effect van de verschillende acties op de CO₂ uitstoot. Hiermee kan de gemeenteraad bepalen in hoeverre Hunsum op weg is om de gestelde doelen te bereiken en wat de resterende opgave is. De monitor is hiermee een sturingsinstrument, waarmee de bijdrage van de acties aan de klimaatambities inzichtelijk wordt gemaakt.

4 Opbouw monitor De opbouw van de monitor is gebaseerd op de Trias Energetica. De Trias Energetica is een strategie bestaande uit drie stappen om tot CO₂ neutraliteit te komen: 1. Beperk het energieverbruik door verspilling van energie tegen te gaan. 2. Maak maximaal gebruik van energie uit duurzame bronnen 3. Beperk de CO₂ uitstoot die ontstaat door het gebruik van fossiele brandstoffen om in de resterende energiebehoefte te voorzien. In de monitor staan alle activiteiten en projecten die reeds zijn uitgevoerd, in uitvoering zijn of nog worden uitgevoerd waarbij de activiteiten zijn onderverdeeld in drie groepen o.b.v. de Trias Energetica. De activiteiten zijn vertaald naar daadwerkelijke CO₂ reductie en bijdrage aan energiebesparing of duurzame energieproductie. Er zijn ook maatregelen en acties die niet direct leiden tot een CO₂ reductie, energiebesparing of duurzame energieproductie, maar die wel een belangrijke randvoorwaarde zijn om andere projecten en acties, die wel een directe bijdrage leveren aan CO₂ reductie, aan te jagen en te faciliteren. Deze maatregelen en acties zijn kwalitatief beschreven in de monitor. Trias Energetica De monitor is opgedeeld in twee delen. Hoofdstuk 1 bevat de belangrijkste uitkomsten van de monitor. In Hoofdstuk 2, 3 en 4 staan de achterliggende cijfers die aan de uitkomsten in hoofdstuk 1 ten grondslag liggen.

5 Verkeer en vervoer Bedrijven en instellingen Zonne-energie Biomassavergisting Huishoudens Biomassaverbranding Windenergie Bodemenergie Elektrisch vervoer Aardgas in vervoer Afvalscheiding

6 H 1: Voortgang klimaatambities CO₂ uitstoot Aandeel duurzame energie De gemeente Hunsum heeft sinds 2009 de ambitie om 100% CO₂ neutraal te zijn in In dit hoofdstuk staat in hoeverre Hunsum op weg is om de gestelde doelen te bereiken en welke activiteiten in 2014 zijn uitgevoerd die hebben bijgedragen aan het realiseren van de doelstelling. Daarnaast zijn activiteiten die momenteel in uitvoering zijn of waarvan de gemeente voornemens is ze uit te voeren vertaald naar CO₂ reductie. Hierdoor wordt inzichtelijk gemaakt wat de resterende opgave nog is. Naast de CO₂ uitstoot is ook het aandeel duurzame energie in het totale energiegebruik in kaart gebracht, zowel het huidige aandeel in 2014 als het verwachte aandeel tot en met Om de ontwikkeling van de CO₂ uitstoot en het aandeel duurzame energie in de gemeente Hunsum in perspectief te plaatsen, is een benchmark gemaakt met de provincie en Nederland als geheel.

7 1.1 Behaalde resultaten in 2014 Energiebesparing slimme meters geplaatst. - Er zijn 20 energie neutrale woningen opgeleverd in een nieuwe woonwijk. - Het zwembad is aangesloten op een WKO systeem en gebruikt restwarmte van de naastgelegen fabriek om het zwembad te verwarmen. - Er zijn armaturen van openbare lichtpunten vervangen door led armaturen Duurzame energie - Er zijn zonnepanelen geplaatst op daken in de gemeente. - Er is een grondgebonden zonnepark aangelegd op braakliggende grond. - Een landbouwbedrijf heeft een vergister in gebruik genomen om biogas te produceren. - De regionale afvalverwerker heeft een vergister in gebruik genomen om biogas uit GFT afval te produceren bedrijven hebben een houtkachel aangeschaft voor de opwek van hernieuwbare warmte. - Een bio-energiecentrale die elektriciteit en warmte produceert uit lokaal resthout is in bedrijf gegaan. - Het nieuwe ziekenhuis is aangesloten op een WKO systeem. Reductie CO₂ uitstoot - Er zijn 50 elektrische voertuigen in gebruik genomen vrachtauto s rijden sinds dit jaar op LNG i.p.v. diesel. - De hoeveelheid restafval per inwoner is met 10% afgenomen.

8 1.2 Prognose aandeel duurzame energie en CO2 uitstoot* (%) Aandeel duurzame energie (%) 60% 45% CO2 uitstoot (kton) % 15% * = De prognose voor de periode 2014 t/m 2020 is gebaseerd op activiteiten die momenteel in uitvoering zijn of nog worden uitgevoerden de verwachte CO₂ reductie per activiteit. De activiteiten en achterliggende cijfers staan in deel B van de monitor.

9 1.3 Benchmark t.o.v. Provincie en Nederland Aandeel duurzame energie (%) Ontwikkeling CO₂ uitstoot (2013 t.o.v. 2012) 8% 7,2% 6,6% 6,7% +2% +1,5% 6% 5,0% 4,5% 4,5% +1% 4% - 2% -1% -1,0% -0,2% Hunsum Provincie Nederland -2% Hunsum Provincie Nederland

10 Achterliggende cijfers

11 H 2: Energieverbruik en besparing In de monitor worden drie categorieën van energiegebruikers onderscheiden. De drie grote verbruikers zijn huishoudens, bedrijven en instellingen en verkeer en vervoer. Er zijn diverse maatregelen die kunnen worden genomen om dit energieverbruik te reduceren. Het gaat bijvoorbeeld om isolatie, slimme meters en efficiëntere apparatuur nuttig gebruik van restwarmte. In veel gevallen gaat het om investeringen die relatief snel kunnen worden terugverdiend, maar veel huiseigenaren en ondernemers zijn zich hier niet van bewust. De gemeente heeft de afgelopen jaren diverse activiteiten uitgevoerd om het energiebewustzijn onder de burgers en bedrijven te vergroten en heeft diverse instrumenten ontwikkeld om verduurzaming van de gebouwde omgeving te stimuleren. Daarnaast is gebruik van openbaar vervoer en fiets actief gestimuleerd. Huishoudens Bedrijven en instellingen Verkeer en vervoer

12 2.1.1 Energieverbruik en CO₂ uitstoot Energiegebruik (TJ) in 2014 Totaal: TJ CO₂ uitstoot (kton) in 2014 Totaal: 10 kton ,50 3, ,00 Woningen Bedrijven en instellingen Verkeer en vervoer

13 2.1.2 Verwachte energieverbruik tot 2020 Huishoudens (TJ) 600 Bedrijven en instellingen (TJ) 600 Verkeer en vervoer (TJ) Ontwikkeling t.o.v Ontwikkeling t.o.v Ontwikkeling t.o.v % -17% -17% Prognose* * = De prognose voor de periode 2014 t/m 2020 is gebaseerd op activiteiten die momenteel in uitvoering zijn of nog worden uitgevoerden de verwachte CO₂ reductie per activiteit. De activiteiten en achterliggende cijfers staan in deel B van de monitor.

14 2.1.3 Verwachte CO₂ uitstoot tot 2020 Huishoudens (kton) 6,00 Bedrijven en instellingen (kton) 6,00 Verkeer en vervoer (kton) 6,00 4,50 3,5 4,50 4,0 4,50 3,00 3,00 3,00 2,5 1,50 1,50 1,50 Ontwikkeling t.o.v Ontwikkeling t.o.v Ontwikkeling t.o.v % -17% -17% Prognose* * = De prognose voor de periode 2014 t/m 2020 is gebaseerd op activiteiten die momenteel in uitvoering zijn of nog worden uitgevoerden de verwachte CO₂ reductie per activiteit. De activiteiten en achterliggende cijfers staan in deel B van de monitor.

15 2.2.1 Energiebesparing huishoudens Energiebesparing (TJ) CO₂ reductie (kton) , , ,00 t/m In uitvoering Voornemen - 50 woningen zijn aangesloten op een warmtenet - Er zijn 100 duurzaamheidsleningen verstrekt voor energiebesparende maatregelen bij huishoudens. - Er zijn 300 slimme meters geplaatst bij particuliere woningen woningen zijn aangesloten op een warmtenet woningen hebben een of meerdere labelsprongen gemaakt energieneutrale woningen in aanbouw. - Er worden 5000 slimme meters geplaatst bij particuliere woningen voor woningen worden aangesloten op een warmtenet voor Alle woningen hebben een label A of B voor 2020.

16 2.2.2 Energiebesparing bedrijven en instellingen Energiebesparing (TJ) CO₂ reductie (kton) , , ,00 t/m In uitvoering Voornemen - 5 bedrijven zijn aangesloten op een warmtenet - Er zijn 100 energiescans uitgevoerd bij bedrijven bedrijven zijn aangesloten op een warmtenet - Er zijn 200 energiescans uitgevoerd bij bedrijven. - Plan vastgesteld voor duurzaam bedrijventerrein - 10 bedrijven hebben het voornemen een aansluiting het warmtenet te realiseren. - Er worden 300 energiescans uitgevoerd bij bedrijven. - Plan opstellen voor verduurzaming bedrijventerreinen. - Gesprekken met 50 grootste energieverbruikers in de gemeente. - 50% van de bedrijven hebben een aansluiting op het warmtenet in Alle bedrijven hebben een energiescans laten uitvoeren en een actieplan opgesteld.

17 2.2.3 Energiebesparing verkeer en vervoer Energiebesparing (TJ) CO₂ reductie (kton) , , ,00 t/m In uitvoering Voornemen - Maximum snelheid wegen in landelijk gebied teruggebracht van 80 naar 60 km/uur. - Campagne banden op spanning. - Gemeentelijk wagenpark met 10% gereduceerd. - Aantal carpoolplaatsen uitgebreid met Reductie van 15% brandstofgebruik van gemeentelijk wagenpark armaturen vervangen door led armaturen. - Gemeentelijk wagenpark met 10% reduceren armaturen vervangen door led armaturen. - Stimuleringsprogramma voor meer gebruik van fiets en OV. - Aanleg transferium voor parkeren buiten stadscentrum en aansluiting OV. - Vermindering gemeentelijk brandstofverbruik met 50% in Alle armaturen vervangen door led armaturen in Autokilometers in gemeente met 20% reduceren.

18 H 3: Duurzame energieproductie In Hunsum wordt 72 TJ aan duurzame energie opgewerkt. Afgezet tegen het verbruik is dit 7,2%. De gemeente scoort hiermee hoger dan het landelijk en provinciaal gemiddelde. De nieuwe bio-energiecentrale levert een aanzienlijke bijdrage aan de hernieuwbare energieproductie. Ook wordt op een aantal locaties biogas geproduceerd. Huishoudens produceren voornamelijk hernieuwbare energie door verbranding van hout in houtkachels en zonnepanelen. Vooral de productie van zonnestroom is de afgelopen jaren hard gestegen. Zonne-energie Windenergie Biomassaverbranding Biomassavergisting Bodemenergie

19 3.1 Totaalbeeld duurzame energie en CO2 reductie 10,0 Duurzame energie (TJ) 7,5 CO₂ reductie (kton) -1,00 5,0 2,5-2,00-3,00-4,00 t/m In uitvoering Voornemen

20 3.2 Zonne-energie 10,0 Duurzame energie (TJ) 7,5 CO₂ reductie (kton) -1,00 5,0 2,5-2,00-3,00-4,00 t/m In uitvoering Voornemen - Er zijn zonnepanelen geplaatst op daken in de gemeente. - Er zijn 200 huishoudens die gebruik maken van zonnecollectoren en boilers voor de productie van hernieuwbare warmte. - Er zijn zonnepanelen geplaatst op daken in de gemeente. - Er is een grondgebonden zonnepark (5 MW) aangelegd op braakliggende grond. - Er zijn 50 huishoudens bijgekomen die gebruik maken van zonnecollectoren en boilers voor de productie van hernieuwbare warmte. - Op 20% van de geschikte gemeentelijke gebouwen worden zonnepanelen geplaatst. - 6 bedrijven hebben een SDE+ aanvraag ingediend voor plaatsing van in totaal zonnepanelen. - Ontwikkeling van drie grootschalige grondgebonden zonneparken op braakliggende grond (parken van 10 MW). - Op de overige 75% van de geschikte gemeentelijke gebouwen worden zonnepanelen geplaatst.

21 3.3 Windenergie 10,0 Duurzame energie (TJ) 7,5 CO₂ reductie (kton) -1,00 5,0 2,5-2,00-3,00-4,00 t/m In uitvoering Voornemen - Geen productie van hernieuwbare energie uit windmolens. - Er zijn 5 windmolens (1 MW) in bedrijf gegaan. - Geen activiteiten in uitvoering. - Plaatsing van 10 MW vermogen in de gemeente (minimaal 3MW per turbine). - Plaatsing van 100 kleinschalige windmolens op gemeentelijke daken. - Plaatsing van kleinschalige windmolens op daken van bedrijven en woningen.

22 3.4 Biomassaverbranding 10,0 Duurzame energie (TJ) 7,5 CO₂ reductie (kton) -1,00 5,0 2,5-2,00-3,00-4,00 t/m In uitvoering Voornemen woningen met een houtkachel bedrijven met een houtketel - 2 flats met een pellet kachel - Verbranding van reststromen door papierfabrikant extra woningen met een houtkachel - 20 extra bedrijven met een houtketel - Een bio-energiecentrale die elektriciteit en warmte produceert uit lokaal resthout is in bedrijf gegaan. - Uitbreiding warmtelevering door bio-energiecentrale flats met een palletkachel - Opening tweede bioenergiecentrale die regionaal snoei-en afvalhout verwerkt en omzet in hernieuwbare energie. - Omzetting reststromen industrie op bedrijventerrein Hunsum- Noord in elektriciteit en warmte.

23 3.5 Biomassavergisting 10,0 Duurzame energie (TJ) 7,5 CO₂ reductie (kton) -1,00 5,0 2,5-2,00-3,00-4,00 t/m In uitvoering Voornemen - Biogasproductie uit slib bij de RWZI. - Productie van stortgas door afvalverwerker. - Omzetting van GFT afval in biogas door afvalverwerker. - Een landbouwbedrijf heeft een vergister in gebruik genomen om biogas te produceren. - Omzetting van GFT afval in biogas door afvalverwerker. - De capaciteit van de GFT installatie wordt uitgebreid en 3 boeren gaan eveneens biogas produceren. Het geproduceerde biogas wordt met biogasleidingen naar 1 punt getransporteerd waar het wordt opgewaardeerd tot groen gas (groen gas hub). - Uitbreiding groen gas hub. - Een producent van voedingsmiddelen is voornemens de reststromen te gaan gebruiken om biogas te produceren.

24 3.6 Overige hernieuwbare energiebronnen 10,0 Duurzame energie (TJ) 7,5 CO₂ reductie (kton) -1,00 5,0 2,5-2,00-3,00-4,00 t/m In uitvoering Voornemen - Er zijn 5 WKO systemen aangelegd in de gemeente. - Het nieuwe ziekenhuis is aangesloten op een WKO systeem. - Er wordt een grootschalig geothermieproject ontwikkeld. - Er worden turbines geplaatst in de rivier.

25 H 4: Reductie CO₂ uitstoot Aangezien in de gemeente Hunsum fossiele energie nog steeds nodig is, is het belangrijk deze fossiele energie zo efficiënt mogelijk te gebruiken. Dat kan door verhoging van de efficiency van motoren, gebruik van andere fossiele bronnen met een hoger rendement of lagere uitstoot van schadelijke stoffen. Voorbeelden hiervan zijn het gebruik van elektrische auto s of het gebruik van aardgas als brandstof voor bijvoorbeeld vrachtwagens. In de gemeente Hunsum staan circa 50 elektrische voertuigen geregistreerd. Daarnaast zijn in de gemeente twee vulpunten voor aardgas en 10 elektrische laadpalen. Ook het terugdringen van afval draagt bij aan het reduceren van CO₂ uitstoot. De gemeente heeft hierop beleid vastgesteld en streeft er naar om in 2020 gemiddeld 50% minder afval per persoon te hoeven ophalen. Elektrisch vervoer Afvalscheiding Aardgas in vervoer

26 4.1 Totaalbeeld reductie CO₂ uitstoot CO₂ reductie (kton) -0,25-0,50-0,75-1,00 t/m In uitvoering Voornemen

27 4.2 Elektrisch vervoer Elektriciteit geleverd aan transport (MWh) CO₂ reductie (kton) -0, ,50-0,75-1,00 t/m In uitvoering Voornemen - Er zijn 4 elektrische laadpalen in de gemeente. Deze laadpalen leverden gezamenlijk jaarlijks circa 4 MWhstroom. - Er zijn 6 elektrische laadpalen in de gemeente bijgeplaatst. In totaal leverden de 10 laadpalen in de gemeente 11 MWh stroom. - Alle dieselauto s van de gemeentelijke organisatie worden vervangen door elektrische auto s. De verwachting is dat deze auto s jaarlijks 9 MWh stroom verbruiken elektrische voertuigen in de gemeente.

28 4.3 Aardgas in vervoer Gas geleverd aan transport (mln. m³) 4,0 3,0 CO₂ reductie (kton) -0,25 2,0 1,0-0,50-0,75-1,00 t/m In uitvoering Voornemen - Er zijn 2 aardgasvulpunten in de gemeente. Deze laadpalen leverden gezamenlijk jaarlijks circa 0,1 mln. m³ aardgas. - Veerboot op LNG CNG voertuigen in de gemeente. - Alle bussen in de gemeente gaan aardgas als brandstof gebruiken.

29 4.4 Afvalscheiding Ontwikkeling restafval per inwoner (kg) CO₂ reductie (kton) -1, ,00-3,00-4,00 t/m In uitvoering Voornemen - Pilotproject met 100 huishoudens uitgevoerd. Het project voorziet in extra bronscheidingsfaciliteiten. De extra faciliteiten bestaan uit een extra mini-container voor kunststof verpakkingen, een afvalsorteerstraat voor overige grondstoffen en een lagere inzamelfrequentie van restafval. De hoeveelheid restafval is bij deze groep met 25% gereduceerd. - Het pilotproject is opgeschaald en in twee woonwijken (2.000 huishoudens) zijn extra bronscheidingsfaciliteiten geplaatst en is de inzamelfrequentie van restafval verlaagd. Hierdoor is de hoeveelheid restafval in 2014 met 5% gedaald. - Verminderen van de hoeveelheid restafval met 50% per inwoner per jaar in 2020 (referentiejaar is 2013)

30 Colofon: Project: Opdrachtgever(s): Opdrachtnemer: Adres: Projectteam E&E advies: Datum oplevering: Colofon: Gemeente Hunsum (fictief) E&E advies Laan Corpus den Hoorn JT Groningen Drs. Jelmer Pijlman en Geert Visser MSc Januari 2015