Leeuwarden Fryslân 2018 European Capital of Culture / Culturele Hoofdstad van Europa / Kulturele Haadstêd fan Europa
Inhoudsopgave ynhâldsopjefte index
Voorwoord...4 Foaropwurd / Preface Culturele Hoofdstad van Europa...8 Kulturele Haadstêd fan Europa / European Capital of Culture Leeuwarden - fryslân in de spotlights... 14 Ljouwert Fryslân foar it fuotljocht / Leeuwarden Fryslân in the spotlight Verbinding door culturele participatie...20 Ferbining troch kulturele partisipaasje / Connection through cultural participation De open programma s: Iepen Mienskip als kompas...40 De iepen programma s: Iepen Mienskip as kompas / The open programmes: Iepen Mienskip as compass Waar moet uw initiatief aan voldoen?...50 Wêr moat jo inisjatyf oan foldwaan? / What should your initiative comply with? Doe mee aan Leeuwarden - Fryslân 2018!... 58 Doch mei oan Ljouwert Fryslân 2018! / Join in Leeuwarden Fryslân 2018!
Voorwoord foaropwurd preface Ferd Crone Burgemeester van Leeuwarden Boargemaster fan Ljouwert Mayor of Leeuwarden Paul Visschedijk Namens team Leeuwarden Fryslân 2018 Ut namme fan team Ljouwert Fryslân 2018 On behalf of Team Leeuwarden Fryslân 2018 Sjoerd Feitsma Wethouder van Leeuwarden Wethâlder fan Ljouwert Councillor of Leeuwarden Jannewietske de Vries Gedeputeerde provincie Fryslân Deputearre provinsje Fryslân Member of the Provincial Executive of Fryslân
Voorwoord Leeuwarden is uitgeroepen tot Europese Culturele Hoofdstad 2018; een droom die werkelijkheid is geworden. Deze titel geeft veel energie, een grote dynamiek en maakt de ambities van Leeuwarden en Fryslân duidelijk. Van 2014 tot 2019, met als hoogtepunt 2018, presenteert Leeuwarden Fryslân zich op Europees niveau met minstens veertig grote culturele evenementen. Dat doen we in samenwerking met andere steden en gebieden, zowel nationaal als internationaal. Centraal staat de verbinding tussen mensen uit heel Europa die idealen delen en samen willen werken aan een betere toekomst. Een toekomst waarbij werkgelegenheid, economie en onderwijs is verbeterd, cultuur en natuur optimaal met elkaar is verbonden en er meer begrip is voor elkaars identiteit en diversiteit. Leeuwarden Fryslân 2018 grijpt de unieke kans om zich in Europa te laten zien, om ervaringen uit te wisselen met andere Europese steden en regio s en onze provincie een economische en maatschappelijke impuls te geven. Leeuwarden Fryslân 2018 geeft de stad en regio de toekomst die ze verdient en nodig heeft. En dat doen we met de blik naar buiten gericht. Samen verleggen we onze grenzen en verbinden we ons met de rest van Europa. Leeuwarden Fryslân 2018 is een keerpunt. De Friese Mienskip wordt een Iepen Mienskip. 5
Foaropwurd Ljouwert is útroppen ta Europeeske Kulturele Haadstêd 2018; in dream dy t werklikheid wurden is. Dizze titel jout in bulte enerzjy, in grutte dynamyk en makket de ambysjes fan Ljouwert en Fryslân dúdlik. Fan 2014 oant 2019, mei as hichtepunt 2018, presintearret Ljouwert Fryslân har op Europeesk nivo mei op syn minsten fjirtich grutte kulturele eveneminten. Dat dogge wy yn gearwurking mei oare stêden en gebieten, nasjonaal likegoed as ynternasjonaal. Sintraal stiet de ferbining tusken minsken út hiel Europa dy t idealen diele en mei-inoar wurkje wolle oan in bettere takomst. In takomst wêrby t wurkgelegenheid, ekonomy en ûnderwiis ferbettere is, kultuer en natuer optimaal mei elkoar ferbûn binne en der mear begryp is foar elkoars identiteit en ferskaat. Ljouwert Fryslân 2018 grypt dizze unike kâns oan om har yn Europa sjen te litten, om ûnderfinings út te wikseljen mei oare Europeeske stêden en regio s en ús provinsje in ekonomyske en maatskiplike ympuls te jaan. Ljouwert Fryslân 2018 jout de stêd en omkriten de takomst dy t se fertsjinnet en nedich hat. En dat dogge we mei de blik nei bûten rjochte. Mei-inoar ferlizze we de grinzen en ferbine we ús mei de rest fan Europa. Ljouwert Fryslân 2018 is in kearpunt. De Fryske Mienskip wurdt in iepen Mienskip. 6
Preface Leeuwarden was proclaimed European Capital of Culture 2018, which is nothing short of a dream come true. This title generates energy, creates dynamic and is a clear expression of the ambitions of Leeuwarden and Fryslân. From 2014 to 2019, but culminating in 2018, Leeuwarden Fryslân presents itself at European level with at least 40 major cultural events. We do so in cooperation with other cities and areas, nationally and internationally. The central aspect is the connection between people throughout Europe who seek to share ideals and work together on a better future. A future with improved employment, economy and education, with optimised links between culture and nature and more understanding for each other s identity and diversity. Leeuwarden Fryslân 2018 is taking this unique chance to show itself to Europe, to exchange experiences with other European cities and regions and to provide an economic and social incentive to our province. Leeuwarden Fryslân 2018 offers the city and the province the future they deserve and need, whilst maintaining an external outlook. Together we push our boundaries and connect with the rest of Europe. Leeuwarden Fryslân 2018 is a turning point when Friesian Mienskip becomes Iepen Mienskip. 7
culturele hoofdstad van europa kulturele haadstêd fan europa european capital of culture 8
Culturele Hoofdstad van Europa Sinds 1985 mogen ieder jaar twee Europese steden zich met een uitgebreid programma presenteren als Culturele Hoofdstad van Europa. Een titel die een stad de kans biedt om boven zichzelf uit te stijgen. De stad wordt gekozen om zijn culturele, economische en sociale ambities. De positieve effecten van de titel zijn nog altijd te zien in voormalige Culturele Hoofdsteden als Lille, Liverpool en Essen. In 2018 presenteren Malta en Nederland een Culturele Hoofdstad van Europa. Malta koos voor de vestigingsstad Valletta. In Nederland bonden Den Haag, Eindhoven, Leeuwarden, Maastricht en Utrecht de strijd met elkaar aan. Op 6 september 2013 werd Leeuwarden door een internationale jury, bestaande uit 13 nationale en internationale experts, unaniem verkozen tot Culturele Hoofdstad van Europa in 2018. Een van de meest prestigieuze en grootschalige culturele evenementen van Europa! 9
One of the most prestigious and large-scale cultural even ts in Europe! 10
Kulturele Haadstêd fan Europa Sûnt 1985 meie elk jier twa Europeeske stêden har mei in wiidweidich programma presintearje as Kulturele Haadstêd fan Europa. In titel dy t in stêd de kâns biedt om boppe harsels út te stykjen. De stêd wurdt keazen om har kulturele, ekonomyske en sosjale ambysjes. De positive effekten fan dizze titel binne noch altiten te sjen yn eardere Kulturele Haadstêden lykas Lille, Liverpool en Essen. Yn 2018 presintearje Malta en Nederlân in Kulturele Haadstêd fan Europa. Malta keas foar de festigingsstêd Valletta. Yn Nederlân gienen Den Haach, Eindhoven, Ljouwert, Maastricht en Utrecht de striid mei-inoar oan. Op 6 septimber 2013 waard Ljouwert troch in ynternasjonale sjuery, besteande út 13 nasjonale en ynternasjonale eksperts, unanym ferkeazen ta Kulturele Haadstêd fan Europa yn 2018. Ien fan de meast prestizjeuze en gru tskalige kulturele evenemin ten fan Europ a! 11
European Capital of Culture Since 1985, every year two European cities have the honour to present themselves as European Capital of Culture with a comprehensive programme. This is a title that offers a city the opportunity to shine. A city is chosen for its cultural, economic and social ambitions. The positive effects of this title can still be seen in former Cultural Capitals, such as Lille, Liverpool and Essen. In 2018, Malta and the Netherlands present a European Capital of Culture. Malta chose the fortress city Valletta, and in the Netherlands the cities of The Hague, Eindhoven, Leeuwarden, Maastricht and Utrecht competed for the honour. On 6 September 2013 Leeuwarden was selected unanimously by an international jury, consisting of 13 national and international experts, as European Capital of Culture for 2018. One of the most prestigious and large-scale cultural even ts in Europe! 12
13
Leeuwarden - fryslân in de spotlights Ljouwert - Fryslân foar it fuotljocht Leeuwarden - Fryslân in the spotlight 14
Leeuwarden - Fryslân in de spotlights Onder de naam Leeuwarden Fryslân 2018 laten de stad en de provincie zien wat Leeuwarden en Fryslân bijzonder maakt door middel van een artistiek veelbelovend programma. In de periode 2014-2019, met als hoogtepunt het jaar 2018, presenteert Leeuwarden Fryslân 2018 zich op Europees niveau met zo n veertig grote culturele evenementen. De evenementen vinden plaats in de hele provincie Fryslân en het Waddengebied, met als cultureel hart de binnenstad van Leeuwarden, waar 24 uur per dag en 7 dagen in de week activiteiten plaats zullen vinden. Voormalig gevangenis en tegenwoordig cultureel bedrijvencentrum De Blokhuispoort zal gedurende deze periode dienen als hoofdkwartier. Leeuwarden Fryslân 2018 beschouwt cultuur als een vorm van interactie, waarbij geëxperimenteerd wordt met verschillende combinaties als kunst en wetenschap, kunst en sociale werkelijkheid, en kunst en landschap. Het culturele programma laat onverwachte combinaties zien waardoor ogenschijnlijk losstaande werelden bij elkaar gebracht worden, wat creatieve en innovatieve oplossingen oplevert voor de toekomst van de stad en de provincie. Leeuwarden Fryslân 2018 brengt mensen van verschillende achtergronden en Europese gebieden bij elkaar, zoals bijvoorbeeld vogelkijkers uit Estland en kunstenaars uit Nederland. Bij ieder project of evenement ligt de focus op culturele participatie van burgers. 15
Ljouwert - Fryslân foar it fuotljocht Under de namme Ljouwert Fryslân 2018 litte de stêd en de provinsje sjen wat Ljouwert en Fryslân bysûnder makket mei in programma wêr t artistyk hiel wat fan ferwachte wurde mei. Yn it tiidsrek 2014-2019, mei it jier 2018 as hichtepunt, presintearret Ljouwert Fryslân 2018 har op Europeesk nivo mei sa n fjirtich grutte kulturele eveneminten. De eveneminten fine plak yn e hiele provinsje Fryslân en it Waadgebiet, mei de binnenstêd fan Ljouwert as kultureel hert, wêr t 24 oeren deis en 7 dagen yn e wike aktiviteiten plakfine sille. Eardere finzenis en tsjinwurdich kultureel bedriuwesintrum De Blokhúspoarte sil yn dizze perioade tsjinst dwaan as haadkertier. Ljouwert Fryslân 2018 beskôget kultuer as in foarm fan ynteraksje, wêrby t der eksperimintearre wurdt mei ferskate kombinaasjes lykas keunst en wittenskip, keunst en de sosjale wurklikheid, en keunst en lânskip. It kulturele programma lit ûnferwachtse kombinaasjes sjen wêrtroch skynber lossteande wrâlden byinoar brocht wurde, wat kreative en fernijende oplossingen opsmyt foar de takomst fan de stêd en de provinsje. Ljouwert Fryslân 2018 bringt minsken fan ferskate eftergrûnen en Europeeske gebieten byinoar, sa as bygelyks fûgelders út Estlân en keunstners út Nederlân. By elts projekt of evenemint leit de fokus op kulturele partisipaasje fan de boargers. 16
Foar eltse útdaging sille yndividuen harren talinten ferienigje foar it algemien belang. 17
Fryslân is characterised by beau tiful city cen tres, the unique Wadden area, the sense of light, air and space of the coun try side and a Friesian individuality. 18
Leeuwarden - Fryslân in the spotlight Under the heading Leeuwarden Fryslân 2018 the city and the province use an artistically promising programme to show what makes Leeuwarden and Fryslân so special. During the 2014-2019 period, culminating in the year 2018, Leeuwarden Fryslân 2018 showcases itself at European level with around 40 major cultural events. The events take place throughout the entire province of Fryslân and the Wadden area, with the city centre of Leeuwarden as its cultural heart that will have activities 24 hours a day and 7 days a week. The former prison and current cultural business centre De Blokhuispoort will be the headquarters during this period. Leeuwarden Fryslân 2018 views culture as a form of interaction that experiments with different combinations of art and science, art and social reality and art and landscape. The cultural programme shows unexpected combinations that bring together seemingly disparate worlds, producing creative and innovative solutions for the future of the city and the province. Leeuwarden Fryslân 2018 brings people from different backgrounds and European areas together, for example birdwatchers from Estonia and artists from the Netherlands. In every project or event, the focus is on the cultural participation of our citizens. 19
Verbinding door culturele participatie Ferbining troch kulturele partisipaasje Connection through cultural participation 20
Verbinding door culturele participatie Leeuwarden Fryslân 2018 presenteert de evenementen rondom drie thema s: duurzaamheid van cultuur en natuur, een betere balans tussen stad en platteland, en meer begrip voor diversiteit en identiteit. 1. Nature and Culture Het thema Nature and Culture richt zich op ideeën en concepten over de natuurlijke en culturele nalatenschap van Fryslân. Het legt nieuwe verbindingen tussen cultuur en natuur. Twee projecten binnen dit thema zijn Sense of Place en Spring Fever. Kijk op www.2018.nl voor het volledige programma. Sense of Place laat ons met nieuwe ogen naar de natuur kijken door middel van exceptionele landschapskunst en -architectuur in het Waddengebied. Spring Fever vraagt aandacht voor het verlies van biodiversiteit in vele delen van Europa, met name in Malta en Nederland, door middel van twee programma s: King of the Meadows en Silence of the Bees. Het reizende internationale festival King of the Meadows volgt het spoor van de grutto door vijf Europese landen naar Fryslân. In ieder land wordt samenwerking gezocht met de lokale bevolking, met als doel hen door middel van kunst weer met het landschap te verbinden. 21
In Silence of the Bees werken kunstenaars en wetenschappers samen in bijenonderzoekcentra in Europa, Azië en Australië om aandacht te vragen voor de bijensterfte.. In de tentoonstelling Pollination tonen de kunstenaars hun werk in galeries, musea en openbare ruimtes. Daarnaast zijn er speciale projecten voor de jeugd op school en in het Natuur Museum Fryslân. 22
Ferbining troch kulturele partisipaasje Ljouwert Fryslân 2018 presintearret har eveneminten om trije tema s hinne: duorsumens fan kultuer en natuer, in bettere balâns tusken stêd en plattelân, en mear begryp foar ferskaat en identiteit. 1. Nature and Culture It tema Nature and Culture rjochtet him op ideeën en konsepten oer de natuerlike en kulturele neilittenskip fan Fryslân. It leit nije ferbinings tusken kultuer en natuer. Twa projekten binnen dit tema binne Sense of Place en Spring Fever. Sjoch op www.2018.nl foar it folsleine programma. Sense of Place lit ús mei nije eagen nei de natuer sjen troch de wei fan eksepsjonele lânskipskeunst en -arsjitektuer yn it Waadgebiet. Spring Fever freget omtinken foar it ferlies fan bioferskaat yn in protte dielen fan Europa, benammen yn Malta en Nederlân, troch de wei fan twa programma s: King of the Meadows (Kening fan e Greide) en Silence of the Bees. It reizgjende ynternasjonale festival King of the Meadows folget it spoar fan de skries troch fiif Europeeske lannen nei Fryslân. Yn elts lân wurdt gearwurking socht mei de lokale befolking, mei as doel harren troch de wei fan keunst opnij mei it lânskip te ferbinen. 23
24
Ferbining troch kulturele partisipaasje Yn Silence of the Bees wurkje keunstners en wittenskippers gear yn bije-ûndersykssintra yn Europa, Azië en Australië om omtinken te freegjen foar de bijestjerte. Yn de tentoanstelling Pollination litte keunstners harren wurk yn galeries, musea en iepenbiere romtes sjen. Dêrneist binne der spesjale projekten foar de jeugd op skoallen en yn it Natuur Museum Fryslân. Maitiidskoarts of in stille maitiid? Leeuwarden - Fryslân 2018 freget omtinken foar it ferlies fan bioferskaa t. 25
Connection through cultural participation Leeuwarden Fryslân 2018 presents its events centred on three themes: sustainability of culture and nature, a better balance between city and countryside, and more understanding for diversity and identity. 1. Nature and Culture The Nature and Culture theme is focused on ideas and concepts regarding the natural and cultural heritage of Fryslân. It creates new connections between culture and nature. Sense of Place and Spring Fever are two projects within this theme. Visit www.2018.nl for the complete programme. Sense of Place asks us to look at nature with fresh eyes by using exceptional landscape art and architecture in the Wadden area. Spring Fever draws attention to the loss of biodiversity in many parts of Europe, particularly in Malta and the Netherlands, through two programmes: King of the Meadows and Silence of the Bees. The travelling international festival King of the Meadows follows the trail of the black-tailed godwit through five European countries to Fryslân. In every country they look for cooperation with the local population with the objective of reconnecting them with the landscape through art. 26
In Silence of the Bees artists and scientists work together in bee research centres in Europe, Asia and Australia to draw attention to deaths amongst bees. In the exhibition Pollination artists show their work in galleries, museums and public spaces. There are also special projects for young people in schools and in the nature museum Natuur Museum Fryslân. 27
28
Verbinding door culturele participatie 2. City and Countryside Het thema City and Coutryside richt zich op de uitwisseling van waarden tussen stedelijke- en plattelandsgemeenschappen. Het brengt het beste van stad en platteland samen. Twee projecten binnen dit thema zijn Eleven Fountains en Dada in Dr88888888. Kijk op www.2018.nl voor het volledige programma. In Eleven Fountains creëren elf internationaal gerenommeerde kunstenaars unieke fonteinen voor de steden van de Friese Elfstedentocht. Dit keer worden de steden niet verbonden door ijs, maar door stromend water. Iedere fontein moet aansluiten bij en van waarde zijn voor de bewoners en hun omgeving. Daarom gaat de kunstenaar met hen in gesprek over het ontwerp. De kunstwerken moeten bij de bewoners een historische verbondenheid oproepen en hun gemeenschappelijke traditie in een nieuw en breder cultureel perspectief laten zien. In Dada in Dr88888888 wordt het honderdjarig bestaan van het Dadaïsme gevierd in Drachten, waar destijds de avantgardistische kunststroming hoogtij vierde met kunstenaars als Thijs en Evert Rinsema, Theo van Doesburg, en Kurt Schwitters. Vanaf 2016 wordt deze rijke culturele geschiedenis gevierd met tentoonstellingen, het maken van Dadakunst met bezoekers, de opening van een gerestaureerd modernistisch huis ontworpen door Theo van Doesburg en kunstprojecten van Europese kunstenaars die geïnspireerd zijn door Dada. 29
Ferbining troch kulturele partisipaasje 2. City and Countryside It tema City and Coutryside rjochtet him op de útwikseling fan wearden tusken steds- en plattelânsgemeenten. It bringt it bêste fan stêd en plattelân byinoar. Twa projekten binnen dit tema binne Eleven Fountains en Dada in Dr88888888. Sjoch op www.2018.nl foar it folsleine programma. Yn Eleven Fountains kreëarje âlve ynternasjonaal renommearre keunstners unike fonteinen foar de stêden fan de Fryske Alvestêdetocht. Ditkear wurde de stêden net ferbûn troch iis, mar troch streamend wetter. Eltse fontein moat oanslúte by en fan wearde wêze foar de bewenners en harren omjouwing. De keunstwurken moatte by de bewenners in histoaryske ferbûnens oproppe en harren mienskiplike tradysje yn in nij en grutter kultureel perspektyf sjen litte. Yn Dada in Dr88888888 wurdt it hûndertjierrich bestean fan it Dadaïsme fierd yn Drachten, wêr t doedestiids de avantgardyske keunststreaming heechtiid fierde mei keunstners as Thijs en Evert Rinsema, Theo van Doesburg en Kurt Schwitters. Fan 2016 ôf wurdt dizze rike kulturele skiednis fierd mei tentoanstellings, it meitsjen fan Dadakunst mei besikers, de iepening fan in restaurearre modernistysk hûs ûntwurpen troch Theo van Doesburg en keunstprojekten fan Europeeske keunstners dy t ynspirearre bin troch Dada. 30
D ada in Dr88888888 31
Connection through cultural participation 2. City and Countryside The City and Countryside theme is centred on urban and rural communities exchanging values. It is the best of two worlds. Two projects within this theme are Eleven Fountains and Dada in Dr88888888. Visit www.2018.nl for the complete programme. In Eleven Fountains eleven internationally renowned artists create unique fountains in the cities of the Friesian Eleven Cities long-distance skating race. This time the cities are not connected by ice but by running water. Every fountain must link in with and be of value to the inhabitants and their environment. That is why the artist enters into discussions with the local population. The works of art must induce a sense of historical connection in the inhabitants and must show their community tradition in a new and broader cultural perspective. Dada in Dr88888888 celebrates the centenary of Dadaism in Drachten, where this avant-garde art movement celebrated its heyday with artists including Thijs and Evert Rinsema, Theo van Doesburg, and Kurt Schwitters. From 2016 this rich cultural history will be celebrated with exhibitions, creating Dada art with visitors, opening a restored modernistic house designed by Theo van Doesburg, and art projects by European artists who are inspired by Dadaism. 32
33
He t fascinerende taallandschap van Europa word t onderzocht in Language Lab 34
Verbinding door culturele participatie 3. Community and Diversity Het thema Community and Diversity onderzoekt hoe eigenheid en openheid zich verhouden tot culturele diversiteit. Het draait hierbij om het begrijpen van de cultuur van andere mensen en daarbij je eigen cultuur verrijken. Twee voorbeelden van de projecten in dit thema zijn Klezmer & Co en Language Lab. Kijk op www.2018.nl voor het volledige programma. Leeuwarden kenmerkt zich door een sterke Joodse gemeenschap. In 2018 onderzoekt Klezmer & Co de Jiddische cultuur in een vijfdaags festival met o.a. muziek, poëzie, films en documentaires, lezingen en workshops. Gebouwen als de Joodse school en de Synagoge worden ter afsluiting van het festival opgenomen in de Europese Route van Joods Erfgoed. In het project Language Lab staan de minderheidstalen op de voorgrond. Tresoar organiseert een tentoonstelling over de rol van taal in ons leven en de ontwikkeling die taal doormaakt, wat zal leiden tot het eerste meertalige museum ter wereld. Daarnaast wordt Liet International, het songfestival voor minderheidstalen, uitgebreid tot een competitie met twintig minderheidstalen. De Friese bevolking wordt gevraagd om mee te doen aan het grootste crowdsourced onderzoek op taalgebied door de Rijksuniversiteit Groningen, wat naast andere onderzoeken zal leiden tot een conferentie over minderheidstalen. 35
Ferbining troch kulturele partisipaasje 3. Community and Diversity It tema Community and Diversity ûndersiket hoe t eigenens en iepenens har ferhâlde ta kultureel ferskaat. It giet hjirby om it begripen fan de kultuer fan oare minsken en dêrby jins eigen kultuer ferrykje. Twa foarbylden fan de projekten binnen dit tema binne Klezmer & Co en Language Lab. Sjoch op www.2018.nl foar it folsleine programma. Ljouwert ûnderskiedt har troch in sterke Joadske mienskip. Yn 2018 ûndersiket Klezmer & Co de Jiddyske kultuer yn in festival fan fiif dagen mei û.o. muzyk, poëzy, films en dokumintêres, lêzings en workshops. Gebouwen lykas de Joadske skoalle en de Synagoge wurde as ôfslúting fan it festival opnaam yn de Europeeske Rûte fan Joadsk Erfguod. Yn it projekt Language Lab steane de minderheidstalen op e foargrûn. Tresoar organisearret in tentoanstelling oer de rol fan taal yn ús libben en de ûntwikkeling dy t taal trochmakket, wat laat ta it earste meartalige museum yn e wrâld. Dêrneist wurdt Liet International, it sjongfestival foar minderheidstalen, útwreide ta in kompetysje mei tweintich minderheidstalen. De Fryske befolking wurdt frege om mei te dwaan oan it grutste crowdsourced ûndersyk op it mêd fan taal troch de Ryksuniversiteit Grins, wat neist oare ûndersiken liede sil ta in konferinsje oer minderheidstalen. 36
Klezmer & Co ûndersike t ferriking fan wjerskanten yn in festival oer de Jiddyske muzyk en kultuer 37
38
Connection through cultural participation 3. Community and Diversity The Community and Diversity theme explores how individuality and openness relate to cultural diversity. This is about understanding the culture of other people and enriching your own culture in the process. Klezmer & Co and Language Lab are two examples of the projects within this theme. Visit www.2018.nl for the complete programme. Leeuwarden is characterised by a strong Jewish community. In 2018, Klezmer & Co explores Yiddish culture during a five-day festival with music, poetry, films and documentaries, lectures and workshops. Buildings such as the Jewish school and the Synagogue are included in the European Route of Jewish Heritage as fitting end to the festival. The Language Lab project zooms in on minority languages. Tresoar organises an exhibition about the role of language in our lives and the evolution of language and this will lead to the first multilingual museum in the world. Liet International, the song festival for minority languages, will be expanded to a competition with 20 minority languages. The Friesian population will be asked to participate in the largest crowdsourced research in the area of language by Groningen University, which will lead to a conference about minority language amongst other things. 39
De open programma s: Iepen Mienskip als kompas De iepen programma s: Iepen Mienskip as kompas The open programmes: Iepen Mienskip as compass 40
De open programma s: Iepen Mienskip als kompas Om Leeuwarden Fryslân 2018 tot een succes te maken is lokaal, regionaal, nationaal en internationaal de inzet nodig van individuen, organisaties, bedrijven, overheden en kennisinstellingen. Samen geven zij vorm aan Leeuwarden Fryslân 2018, die vanuit het concept Iepen Mienskip zorgt voor een. economische, sociale, ecologische en culturele beweging.. We zetten de deuren richting Europa open om de Iepen Mienskip te creëren, die verbinding maakt met plaatsen in heel Europa. In de open programma s Lab LWD en Royal Friesian kunnen bestaande en nieuwe initiatieven gefaciliteerd worden door Leeuwarden Fryslân 2018. lab lwd Lab LWD experimenteert met ideeën en oplossingen voor sociale, economische en ecologische problemen op basis van burgerparticipatie en door van onderop te denken. Daarnaast wordt onderzocht hoe kunst ingezet kan worden om sociale verandering te bewerkstelligen. Voorbeeldprojecten van Lab LWD zijn Welcome to the Village en Hack your Neighbourhood. Kijk op www.2018.nl voor het volledige programma. Welcome to the Village nodigt Europese jongerengemeenschappen uit om met vooraanstaande Europese artiesten en popmuzikanten een eigen zomerfestival te ontwerpen en op te bouwen. Het nieuwe duurzame festival heeft zijn succes al bewezen met de eerste editie in 2013 en zal in 2018 uitgroeien tot 41
42
een evenement met 25.000 bezoekers en 150 acts en artiesten. Een festival met spannende crossovers en community art, en een ontmoetingsplek voor politiek geëngageerde kunstenaars. Hack your Neighbourhood bevat twee initiatieven die elkaar aanvullen. Ten eerste het online platform The European Open Network of Sustainable Communities, dat is bedoeld voor de uitwisseling van ideeën voor community projecten in Europa, die daardoor in kwaliteit en kwantiteit kunnen groeien. Het tweede project is De Reis 2018: een community art project waarbij de nadruk ligt op het participatieproces van burgers onder artistieke leiding van een professioneel kunstenaar. royal friesian Royal Friesian is gericht op culturele interactie en de bewustwording dat cultuur geen vaststaand begrip is door te spelen met Friese iconen en andere elementen uit de lokale cultuur. Een voorbeeldproject van Royal Friesian is Explore the North. Kijk op www.2018.nl voor het volledige programma. Het festival Explore the North, waarin Noord-Europa centraal staat, ging in 2013 succesvol van start en krijgt in 2018 een extra luxe editie. Meer dan honderd artiesten geven op onverwachte podia in het centrum van Leeuwarden vorm aan het thema Het Noorden. Alle mogelijke geografische en metaforische betekenissen worden door hen vertolkt in muziek, poëzie, film en tentoonstellingen. 43
De iepen programma s: Iepen Mienskip as kompas Om Ljouwert Fryslân 2018 ta in boppeslach te meitsjen is. lokaal, regionaal, nasjonaal en ynternasjonaal de ynset nedich fan yndividuen, organisaasjes, bedriuwen, oerheden en kennisynstellings. Mei-inoar jouwe hja foarm oan Ljouwert Fryslân 2018, dat út it konsept Iepen Mienskip wei soarget foar in. ekonomyske, sosjale, ekologyske en kulturele beweging. We sette de doarren nei Europa iepen om de Iepen Mienskip te kreëarjen, dy t ferbining makket mei plakken yn hiel Europa. Yn de iepen programma s Lab LWD en Royal Friesian kinne besteande en nije inisjativen mooglik makke wurde troch Ljouwert Fryslân 2018. lab lwd Lab LWD eksperimintearret mei ideeën en oplossingen foar sosjale, ekonomyske en ekologyske problemen op basis fan boargerpartisipaasje en troch fan ûnderen op te tinken. Dêrneist wurdt ûndersocht hoe t keunst ynsetten wurde kin om sosjale feroarings te bewurkmasterjen. Foarbyldprojekten fan Lab LWD binne Welcome to the Village en Hack your Neighbourhood. Sjoch op www.2018.nl foar it folsleine programma. Welcome to the Village noadiget Europeeske jongereinmienskippen út om mei foaroansteande Europeeske artysten en popmuzikanten in eigen simmerfestival te ûntwerpen en op te bouwen. It nije duorsume festival hat har sukses al bewezen mei de earste edysje yn 2013 en sil yn 2018 útgroeie ta in evenemint 44
Simmerfestival Welcome to the Village ûn twurpen en opboud troch jongereinmienskipp en 45
mei 25.000 besikers en 150 optredens en artysten. In festival mei nijsgjirrige crossovers en community art, en in moetingsplak foar polityk engazjearre keunstners. Hack your Neighbourhood omfet twa inisjativen dy t inoar oanfolle. Earst it online platfoarm The European Open Network of Sustainable Communities, dat bedoeld is foar de útwikseling fan ideeën foar mienskipsprojekten yn Europa, dy t dêrtroch yn kwaliteit en kwantiteit groeie kinne. It twadde projekt is De Reis 2018: in community art-projekt wêrby t de klam leit op it partisipaasjeproses fan boargers ûnder artistike lieding fan in profesjoneel keunstner. Royal Friesian Royal Friesian is rjochte op kulturele ynteraksje en de bewustwurding dat kultuer gjin fêststeand begryp is troch te boartsjen mei Fryske ikoanen en oare eleminten út de lokale kultuer. In foarbyldprojekt fan Royal Friesian is Explore the North. Sjoch op www.2018.nl foar it folsleine programma. It festival Explore the North, wêryn Noard-Europa sintraal stiet, sette yn 2011 útein en krijt yn 2018 in ekstra lúkse edysje. Mear as hûndert artysten jouwe op ûnferwachtse poadia yn it sintrum fan Ljouwert foarm oan it tema It Noarden. Alle mooglike geografyske en metafoaryske betsjuttingen wurde troch harren fertolke yn muzyk, poëzy, film en tentoanstellings. 46
The open programmes: Iepen Mienskip as compass In order to turn Leeuwarden Fryslân 2018 into a success, we need local, regional, national and international input from individuals, organisations, companies, governments and knowledge institutes. Together they create Leeuwarden Fryslân 2018, which ensures an economic, social, ecological and cultural movement on the basis of the Iepen Mienskip concept. We open the doors to Europe to create Iepen Mienskip which will create a bond with places throughout Europe. In the open programmes Lab LWD and Royal Friesian existing and new initiatives can be facilitated by Leeuwarden Fryslân 2018. Lab LWD Lab LWD experiments with ideas and solutions for social, economic and ecological problems on the basis of citizen participation and by thinking bottom-up. It also examines how art can be used to ensure social change. Examples of Lab LWD projects include Welcome to the Village and Hack your Neighbourhood. Visit www.2018.nl for the complete programme. Welcome to the Village invites European youth communities to design and build up their own summer festival with prominent European artists and pop musicians. This new, sustainable festival has already proven its success with its first 47
48
edition in 2013 and in 2018 it will develop into an event with 25,000 visitors and 150 acts and artists. A festival with exciting crossovers and community art, and a meeting place for politically engaged artists. Hack your Neighbourhood encompasses two supplementary initiatives. First the online platform The European Open Network of Sustainable Communities, that is intended to exchange ideas for community projects in Europe, which can grow in quality and quantity. The second project is De Reis 2018: a community art project with an emphasis on the participation process of citizens under the artistic leadership of a professional artist. Royal Friesian Royal Friesian is focused on cultural interaction and the awareness that culture is not a fixed concept by playing with Friesian icons and other elements from local culture. Explore the North is a fitting example of a Royal Friesian project. Visit www.2018.nl for the complete programme. The festival Explore the North, which is centred on North Europe, started successfully in 2013 and will have an additional luxury edition in 2018. More than 100 artists will elaborate the theme The North on unexpected stages in the centre of Leeuwarden. They will express every possible geographic and metaphoric meaning in music, poetry, film and exhibitions. 49
Waar moet uw initiatief aan voldoen? Wêr moat jo inisjatyf oan foldwaan? What should your initiative comply with? 50
De open programma s: Iepen Mienskip als kompas Wilt u meedoen aan Leeuwarden Fryslân 2018 in een van de open programma s? Dan is het belangrijk dat uw project aansluit bij de lange termijn doelstellingen van Leeuwarden Fryslân 2018, die zich laten samenvatten in de termen: Experience, Empowerment, Entrepreneurship, Ecology en Europe. 1. Experience Hoe kunt u lokaal, regionaal, nationaal en internationaal zorgen voor de meest optimale beleving van de bezoeker van Leeuwarden Fryslân 2018? Hoe zorgt uw project voor het Iepen Mienskips-gevoel? Activiteiten moeten een sterke combinatie bevatten van cultuur, natuur en gastvrijheid. 2. Empowerment Leeuwarden Fryslân 2018 wil de maatschappelijke deelname bevorderen voor kinderen, jongeren, jongvolwassenen, mensen met een sociale beperking, mensen met een psychische of fysieke beperking en minderheden. Hoe zorgt uw project ervoor dat mensen zich uitgenodigd voelen om mee te doen, drempels weggenomen worden en iedereen zijn eigen cultuur kan laten zien en daarover in gesprek kan gaan? 3. Entrepreneurship Leeuwarden Fryslân 2018 wil het economische klimaat op een duurzame wijze versterken. De organisatie is op zoek naar innovatieve ondernemers met creatieve en ecologische plannen die een bijdrage kunnen leveren aan het gewenste economisch klimaat.. 51
4. Ecology Leeuwarden Fryslân 2018 wil het bewustzijn creëren dat het mogelijk is om duurzamer om te gaan met ons klimaat. De organisatie is op zoek naar events die inspireren, het goede voorbeeld geven en structurele versterking van de ecologie bieden in Leeuwarden Fryslân. Bijvoorbeeld door duurzame energie, bewust watergebruik en duurzame productie en consumptie van voedsel. 5. Europe Ieder project moet er op gericht zijn om de relatie met Europa te versterken en te verduurzamen vanuit het concept Iepen Mienskip: door bestaande netwerken in kaart te brengen, open te stellen en te verbinden. 52
Wêr moat jo inisjatyf oan foldwaan? Wolle jo meidwaan oan Ljouwert Fryslân 2018 yn ien fan de iepen programma s? Dan is it hiel wichtich dat jo projekt oanslút by de lange-termyndoelstellings fan Ljouwert Fryslân 2018, dy t har gearfetsje litte yn de termen: Experience, Empowerment, Entrepreneurship, Ecology en Europe. 1. Experience Hoe kinne jo lokaal, regionaal, nasjonaal en ynternasjonaal soargje foar de meast optimale belibbing foar de besiker fan Ljouwert Fryslân 2018? Hoe soarget jo projekt foar it Iepen Mienskips-gefoel? Aktiviteiten moatte in sterke kombinaasje befetsje fan kultuer, natuer en gastfrijens. 2. Empowerment Ljouwert Fryslân 2018 wol de maatskiplike dielname fuortsterkje foar bern, jongerein, jongfolwoeksenen, minsken mei in sosjale beheining, minsken mei in psychyske of fysike beheining en minderheden. Hoe soarget jo projekt der foar dat minsken harren útnoadige fiele om mei te dwaan, drompels fuorthelle wurde en elkenien har eigen kultuer sjen litte kin en dêroer yn petear gean kin? 3. Entrepreneurship Ljouwert Fryslân 2018 wol it ekonomyske klimaat op in duorsume wize fersterkje. De organisaasje is op syk nei fernijende ûndernimmers mei kreative en ekologyske plannen dy t in bydrage leverje kinne oan it winsklike ekonomysk klimaat. 53
4. Ecology Ljouwert Fryslân 2018 wol it bewustwêzen kreëarje dat it mooglik is om duorsumer om te gean mei ús klimaat. De organisaasje is op syk nei eveneminten dy t ynspirearje, it goede foarbyld jouwe en strukturele fersterking fan de ekology biede yn Ljouwert Fryslân. Bygelyks troch duorsume enerzjy, bewust wettergebrûk en duorsume produksje en konsumpsje fan iten. 5. Europe Elts projekt moat der op rjochte wêze om de relaasje mei Europa te fersterkjen en te ferduorsumjen út it konsept Iepen Mienskip wei: troch besteande netwurken yn kaart te bringen, iepen te stellen en te ferbinen. Der binne in soad inisja tiven dy t oanheakje kinne by Ljouwert Fryslân 2018. Ate de Boer fan it Greidhoek festival: Troch meidwaan te meien oan Lwd2018 sjogge wy kâns om mear artistike en ynternasjonale artysten en projekten binnen te heljen. Dêrmei foegje wy út in lyts doarp wei in unyk en ûnderskiedend evenemin t ta oan Lwd2018. 54
55
What should your initiative comply with? Would you like to participate in Leeuwarden Fryslân 2018 in one of the open programmes? In that case it is important that your project links in with the long-term objectives of Leeuwarden Fryslân 2018, which are summarised by the terms Experience, Empowerment, Entrepreneurship, Ecology and Europe. 1. Experience How can you ensure at local, regional, national or international level that a visitor to Leeuwarden Fryslân 2018 has the best possible experience? How does your project produce this Iepen Mienskips feeling? Activities must have a strong combination of culture, nature and hospitality. 2. Empowerment Leeuwarden Fryslân 2018 wants to promote social participation by children, young people, young adults, people with social limitations, people with mental or physical challenges, and minorities. How does your project make sure that people feel invited to participate, that barriers are removed and that everybody can show their own culture and talk about it? 3. Entrepreneurship Leeuwarden Fryslân 2018 strives to strengthen the economic climate in a sustainable manner. The organisation is looking for innovative entrepreneurs with creative and ecological plans that can make a contribution to the required economic climate. 56
4. Ecology Leeuwarden Fryslân 2018 aims to create the awareness that it is possible to deal more sustainably with our climate. The organisation is looking for events that inspire, lead by example and offer structural strengthening of the ecology areas in Leeuwarden Fryslân. For example with sustainable energy, aware water consumption and sustainable production and consumption of food. 5. Europe Every project must be focused on strengthening the relationship with Europe and to make it more sustainable from the Iepen Mienskip concept by charting existing networks, opening them up and connecting them. 57
Doe mee aan Leeuwarden - Fryslân 2018! Doch mei oan Ljouwert - Fryslân 2018! Join in Leeuwarden - Fryslân 2018! 58
Doe mee aan Leeuwarden - Fryslân 2018! In het jaar 2018 staat Leeuwarden Fryslân in de spotlights en dat brengt meer teweeg dan alleen feest en reuring. Leeuwarden Fryslân 2018 geeft de stad en de provincie de toekomst die ze verdienen en nodig heeft. Dit kunnen we niet alleen. Doordat iedereen meedoet laten we zien wat Iepen Mienskip is! De organisatie Leeuwarden Fryslân 2018 kan bij elk project adviseren over het aanvragen van subsidies, het samenwerken met partners, het werven van personeel en vrijwilligers, het aantrekken van sponsors en het leveren van promotiemateriaal. Het aanmelden van een project, een vrijwilliger of een sponsor kan via infof2018.nl Houd ons in de gaten in de aanloop naar 2018! Kom langs als bezoeker of doe mee met een van de projecten. Voor meer informatie kunt u terecht op www.2018.nl of mailen naar infof2018.nl Theun Plan tinga (acteur en regisseur): Leeuwarden on tdekt, broed t, voed t, on twikkelt, stimuleert, koestert en laa t je vliegen. 59
60
61
Doch mei oan Ljouwert - Fryslân 2018! Yn it jier 2018 stiet Ljouwert Fryslân foar it fuotljocht en dat bringt mear tewei dan allinne feest en drokte. Ljouwert Fryslân 2018 jout de stêd en de provinsje de takomst dy t se fertsjinje en nedich hawwe. Dit kinne wy net allinne. Trochdat elkenien meidocht litte we sjen wat Iepen Mienskip is! De organisaasje Ljouwert Fryslân 2018 kin by elts projekt advisearje oer it oanfreegjen fan subsydzjes, it gearwurkjen mei partners, it winnen fan personiel en frijwilligers, it oanlûken fan sponsers en it leverjen fan promoasjemateriaal. It oanmelden fan in projekt, in frijwilliger of in sponser kin fia infof2018.nl Hâld ús yn e gaten yn de oanrin nei 2018! Kom del as besiker of doch mei oan ien fan de projekten. Foar mear ynformaasje kinne jo terjochte op www.2018.nl of maile nei infof2018.nl Nynke Laverman (sjongeres): Sa n ynternasjonaal fergru tglês op Ljouwert is in prachtkâns foar Frysk talin t. 62
Join in Leeuwarden - Fryslân 2018! During the year 2018, Leeuwarden Fryslân takes the limelight and brings about more than parties, commotion and dynamics. Leeuwarden Fryslân 2018 offers the city and the province the future they deserve and need. We cannot do this on our own. As everybody joins in, we can show what Iepen Mienskip is! For every project, the Leeuwarden Fryslân 2018 organisation can advise on applying for subsidies, working together with partners, recruiting volunteers and personnel, attracting sponsors and providing advertising material. Apply as a project, volunteer or sponsor to infof2018.nl Keep track during the run-up to 2018! Come as a visitor or join one of the projects. For more information, please visit. www.2018.nl or e-mail infof2018.nl 63
Colophon Publisher: Leeuwarden Fryslân 2018 Address: Blokhuispoort Visiting address Blokhuisplein 40, 8911 LJ Leeuwarden The Netherlands Postal address PO box 2529, 8901 AA Leeuwarden The Netherlands E-mail infoa2018.nl Website www.2018.nl Phone +31 58 233 82 66 Photography: Heleen Haijtema, Tryntsje Nauta, Ruben van Vliet a.o. Graphic design: BW H ontwerpers Text: CultuurBureau Rozemarijn Strubbe Editing and coordination: Anita van der Werf - de Kruijff, Annet van der Meulen Translation: f.a.x. Translations bv, Rymke Zijlstra Printed by: Drukkerij Van der Eems 1st print, May 2014 Print run: 3.000 W 2014 Leeuwarden Fryslân 2018 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Alle rjochten foarbehâlden. Neat út dizze útjefte mei op hokker wize dan ek fermannichfâldige wurde, opnommen yn in automatisearre databank of iepenbier makke, sûnder dat dêr skriftlike tastimming fan de útjouwer oan foarôf giet. All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored in any automatic retrieval system or made public without explicit permission in advance from the publisher.