HET MAASTRICHTS UITDAGINGSRECHT De gemeente Maastricht wil graag door haar bewoners worden uitgedaagd om haar taken over te nemen! Op deze manier wil de gemeente het eigenaarschap en de zeggenschap teruggeven aan de Maastrichtenaren. Definitie Uitdagingsrecht Het Uitdagingrecht is: a) het recht van burgers van Maastricht om een voorstel te doen; b) om de uitvoering van gemeentelijke taken over te nemen; c) tegen dezelfde prijs kwaliteit verhouding als de gemeente nu hanteert. a) het recht van burgers van Maastricht om een voorstel te doen Het Uitdagingsrecht is in principe een mogelijkheid voor de stad en haar inwoners om taken die de gemeente uitbesteed of zelf worden uitgevoerd, beter of goedkoper uit te voeren. Primair is het Uitdagingsrecht bedoeld voor bewonersorganisaties die sterk verankerd zijn in hun eigen buurt of wijk. Echter, we sluiten nieuwe samenwerkingsvormen niet op voorhand uit. Dat betekent dat niet enkel bewonersorganisaties in aanmerking komen om gebruik te maken van het Uitdagingsrecht. Ook combinaties van bewoners en nieuwe collectieven en andere partijen kunnen zich aanmelden. Er zijn ook partijen die wel worden uitgesloten, te weten: Professionele instellingen die op grond van de Verordening Professionele Instellingen Welzijn en Zorg worden gesubsidieerd (bijvoorbeeld Stichting Trajekt) Onderwijsinstellingen; Reguliere markpartijen (waaronder ook zzp-ers). Voor deze partijen hebben wij aanbestedingen en inkooptrajecten. Als een dergelijk initiatief zich aanmeldt, dan wijzen we hen op de reguliere financieringsmogelijkheden. Intern verzelfstandigde overheidsdiensten b) om de uitvoering van gemeentelijke taken over te nemen Primair gaat het Uitdagingsrecht over huidige en toekomstige taken die betrekking hebben op het opdrachtgeverschap van de gemeente en die door de gemeente worden uitbesteed of zelf worden uitgevoerd. Passend bij de ambitie van het college sluiten we geen taken of beleidsterreinen uit van het Uitdagingsrecht. Uitwerking motie Right to Challenge, Gemeente Maastricht 1
We maken een onderscheid tussen taken in het openbaar domein en taken in het publieke domein 1. Openbaar domein (Bewoners aan zet) Publiek domein (gemeente is eigenaar) Type 1 Type 2 Type 3 Type 4 Geen relatie tussen bewoners en gemeente. Bewoners vragen ondersteuning van de gemeente. Gemeente is aan zet en betrekt inwoners bij beleid en uitvoering. De gemeente informeert bewoners over haar activiteiten Alle ontwikkelingen en activiteiten waar bewoners de leidende actoren zijn. Gemeente en maatschappelijke organisaties hebben hier geen rol. Ontwikkelingen en activiteiten waar bewoners de leidende actoren zijn en gemeente en maatschappelijke organisaties (gevraagd worden te) participeren. De bewoners zijn aan zet, overheid en maatschappelijke organisaties hebben een ondersteunende rol. Voorbeelden zijn dagvoorzieningen, eetpunten, huiskamers/zorgkroegen, collectieve activiteiten op duurzaamheid, zelfbeheer openbaar groen, exploitatie gemeenschapsvoorziening e.d. Ontwikkelingen en activiteiten waar de gemeente de leidende actor is en waar bewoners participeren in het proces of uitvoering. Er wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van dialoogprocessen. Ontwikkelingen en activiteiten waar de gemeente de leidende actor is en waar bewoners worden geïnformeerd. Voorbeelden hiervan zijn de carnavalsoptocht, sportvereniging, ontmoetings- en sportactiviteiten e.d. Voorbeelden zijn processen in kader van de ruimtelijke ordening, inspraakprocessen bij het tot stand komen van een verordening, beleidsontwikkeling enz. Voorbeelden zijn de uitvoering van wettelijke taken, zoals de uitgifte van paspoorten, bevolkingsregistratie, handhaving en toezicht, het verstrekken van uitkeringen, afgeven van vergunningen, enz. Onvervreemdbare taken Type 2 taken zijn de taken die vallen onder het Maastrichts Uitdagingsrecht, type 3 en 4 taken komen niet in aanmerking. Ook burgerinitiatieven die geen vervanging zijn voor het bestaande professionele aanbod vallen niet onder het Maastrichts Uitdagingsrecht. Hiervoor is de Regeling Vrijwilligersactiviteiten van toepassing. c) tegen dezelfde prijs-kwaliteit verhouding als de gemeente nu hanteert. Het doel van het Uitdagingsrecht is om taken die de gemeente uitbesteedt of zelf uitvoert, beter of goedkoper uit te voeren. De daadwerkelijke besparing bij de gemeente vormt een onderdeel van de toetsingcriteria. Wegbezuinigde taken vallen niet onder het Uitdagingsrecht, omdat daarvoor geen budget meer is. 1 Onderstaande tabel is overgenomen uit het buurtnetblad van de werkgroep van de buurtplatforms Uitwerking motie Right to Challenge, Gemeente Maastricht 2
Implementatie Maastrichts Uitdagingsrecht * Experimenteerfase Uitdagingen kunnen zeer divers zijn. Vooralsnog is er weinig van te zeggen op welk terreinen burgers de gemeente willen uitdagen en hoe groot deze uitdagingen zijn. Het instellen van een experimenteerfase van 2 jaren, 2016 en 2017, ligt dan ook voor de hand. Op deze manier kunnen we meer zicht krijgen op de consequenties van de uitdagingen. Er zijn immers nog tal van uitvoeringsvraagstukken die wij al werkende moeten ontdekken en oplossen. * Voor wie is het Uitdagingsrecht? Het uitdagingsrecht is voor Maastrichtenaren, die: een voorziening beter en efficiënter willen oppakken voor hetzelfde geld of minder; de eigen talenten willen inzetten voor het verbeteren van de leefbaarheid in de eigen wijk of buurt; geloven dat het samenbrengen van de kennis en expertise van bewoners met de ervaring en kennis van de gemeente betere resultaten oplevert; deel willen uitmaken van de vernieuwing en het spannend vinden om te experimenten! Voor inwoners die een serieus bod willen doen om een overheidstaak over te nemen stellen we een speciaal e-mailadres in, uitdagingsrecht@maastricht.nl. Na binnenkomst van een dergelijk bod wijst het Managementteam Beleid & Ontwikkeling, afhankelijk van de taak die het betreft, een beleidsambtenaar aan die contact opneemt met de initiatiefnemer. Bij de verdere uitwerking van de uitdaging worden de initiatiefnemers gevraagd om: Omschrijving uitdaging: welke taak van de overheid of welke lokale voorziening wil de initiatiefnemer overnemen; Plan van aanpak: omschrijving meerwaarde ten opzichte van de uitvoering door gemeente; Omschrijving van het resultaat dat verwacht wordt; Wat gedaan is om draagvlak in het gebied/wijk/buurt te verkrijgen en de uitkomsten hiervan; De mogelijkheden van een verdienmodel; Expertiseniveau initiatiefnemers en/of partners; Inbedding in het wijknetwerk, relevante (uitvoerings-)partners; Planning. Het accepteren van het bod is een bevoegdheid van het college. * Begeleiding Essentieel voor het slagen van het Uitdagingsrecht, is dat inwoners de uitdaging aangaan. Maastricht kent vele burgerinitiatieven, doch de meeste hebben niet het karakter van het overnemen van een overheidstaak. We gaan er vanuit dat burgers niet massaal bij de gemeente aan kloppen om dit meteen doen. Om Right to Challenge succesvol te maken, moeten initiatieven actief worden gestimuleerd en gefaciliteerd. Het is onvoldoende om alleen de mogelijkheid te regelen om als bewoner(s) een bod te doen om een overheidstaak over te nemen. Burgerkracht is een belangrijk speerpunt van de Toekomstagenda van het sociale domein. Daarom hebben alle vrijwilligersorganisaties die een flexibele subsidie hebben aangevraagd een contactambtenaar toegewezen gekregen. Deze contactambtenaar ondersteunt de initiatiefnemer(s), zodra zij serieus van plan zijn om het initiatief door te ontwikkelen naar een uitdaging. De intensiteit Uitwerking motie Right to Challenge, Gemeente Maastricht 3
daarvan is afhankelijk van de behoefte van het initiatief zelf. De initiatiefnemer blijft te alle tijde zelf de eigenaar. De ambtenaar ontsluit netwerken die een bijdrage kunnen leveren aan het initiatief. Via gesprekken, de vinger aan de pols houden en af en toe afstemming binnen de gemeente is de ambtelijke inzet te overzien. Binnen het team Ruimte is de begeleiding afhankelijk van de soort overheidstaak. Ook hier geldt dat de initiatiefnemer te allen tijde de eigenaar blijft en dat de gemeente niet overneemt. Zijn er initiatieven waarbij meerdere beleidsterreinen betrokken zijn? Dan wordt er onderling afgestemd. * Financiering Indien burgers een overheidstaak overnemen, dan worden deze gefinancierd uit de reguliere budgetten voor die taak. * Communicatie Na vaststelling van de experimenteerfase door de gemeenteraad wordt het Uitdagingsrecht gepubliceerd via de website en Maastrichtdoet.nl. Vrijwilligersorganisaties en bewonersinitiatieven die we al kennen, worden schriftelijk geïnformeerd. Ook de professionele organisaties lichten we in over het Uitdagingsrecht. Voor de publicaties wordt dit voorstel vertaald in publieksvriendelijke versies met aansprekende voorbeelden. Evaluatie Eind 2017 vindt er een evaluatie plaats van het experiment van het Maastrichts Uitdagingsrecht en wordt een voorstel gemaakt voor het vervolg. Evaluatiepunten zijn onder andere: 1. Per uitdaging: a) Wat zijn de positieve gevolgen van de uitdaging. Het gaat hierbij om sociale, ruimtelijke en economische waarden. b) Wat zijn de negatieve gevolgen van deze uitdaging. Ook hier gaat het om de sociale, ruimtelijke en economische waarden. 2. Proces a) Hoe lang duurt het proces van initiatief tot daadwerkelijke uitvoering. Wat zijn de belangrijkste versnellers en vertragers? Welke do's and don't kunnen daaruit worden afgeleiden voor andere uitdagingen en voor de gemeentelijke organisatie? b) Als initiatieven niet tot uitvoering komen, wat zijn de belangrijkste oorzaken? 3) Alle uitdagingen samen: a) Wat is de totale positieve impact op de stad? b) Wat zijn de belangrijkste risico's? c) Hoeveel ambtelijke capaciteit is nodig voor de begeleiding van initiatiefnemers? Uitwerking motie Right to Challenge, Gemeente Maastricht 4
Toelichting Maastrichts Uitdagingsrecht Aanleiding Op 12 mei 2015 heeft de gemeenteraad unaniem de motie Right to Challenge aangenomen. De motie draagt het College op om in 2015 een voorstel te doen: Hoe, op welke terreinen en onder welke voorwaarden inwoners van Maastricht het uitdagingsrecht (Right to Challenge) kunnen uitoefenen vanaf 1 januari 2016; Welke minimale voorwaarden met betrekking tot kwaliteit, continuïteit, exclusiviteit, financiële onderbouwing en verantwoording daaraan dienen te worden verbonden; Hoe dit recht in de gemeentelijke regelgeving kan cq moet worden verankerd; Hoe dit recht ook op andere terreinen (dan de WMO) kan worden ingepast; Hoe (opstart- en aanloop)financiering van deze burgerinitiatieven een plaats kan krijgen in het nieuwe subsidiebeleid, m.n. binnen de systematiek van de zgn buurttenders; Hoe het uitdagingsrecht op een uitnodigende manier onder de aandacht kan worden gebracht. Inleiding 1. Waar komt Right to Challenge vandaan, wat is het en hoe werkt het? 1.1. Herkomst 1.2. Ervaringen in Engeland 2. Wat is er bekend over Right to Challenge in Nederland? 2.1. Landelijke regelgeving 2.2. Ontwikkelingen bij andere gemeenten 3. Relevante ontwikkelingen binnen Maastricht 4. Aandachtspunten 4.1. Aanbestedingsbeleid 4.2. Meerjarige contracten 4.3. Kwaliteitseisen 4.4. Continuïteit 4.5. Verantwoording 1. Right to Challenge: de herkomst en de ervaringen 1.1 Herkomst Het Right to Challenge is afkomstig uit Engeland en bedoeld om de invloed van burgers op het lokaal bestuur te vergroten. Het Engelse Right to Challenge staat voor het recht van bewonersgroepen om de uitvoering van publieke taken over te nemen, als zij een publieke taak beter en/of goedkoper kunnen uitvoeren dan de overheid zelf. Dit betekent dat bewonersgroepen mee kunnen doen bij aanbestedingen door de overheid, in concurrentie met andere aanbieders. Het Right to Challenge is in Engeland in 2012 ingevoerd als onderdeel van de Localism Act. Het Localism Art is de landelijke wetgeving waarin de buurtrechten Right to Challenge, Right to Build en Right to Bid in zijn vastgelegd. Uitwerking motie Right to Challenge, Gemeente Maastricht 5
Het Engelse Right to Challenge heeft 7 stappen: Stap 1: het vormen van een bewonersorganisatie; Stap 2: het benaderen van de overheid en het verwerven van informatie over de desbetreffende dienst; Stap 3: het bouwen van een business case; Stap 4: het indienen van een blijk van belangstelling; Stap 5: de reactie van de overheid op de blijk van belangstelling, de challenge kan worden aanvaard of er kan om extra informatie worden gevraagd; Stap 6: de bieding om de dienst van de overheid over te nemen, waarbij ook andere (professionele) organisaties worden uitgenodigd; Stap 7: het uiteindelijk winnen van het contract door de bewonersorganisatie, waardoor de overheidstaak daadwerkelijk wordt overgenomen. 1.2 Ervaringen in Engeland Het proces van het daadwerkelijk tonen van interesse (stap 4) tot het daadwerkelijk overnemen duurt in Engeland gemiddeld 18 maanden. Echt succesvolle overnames van publieke diensten zijn vooralsnog beperkt. Naast de relatieve korte tijd dat het recht nu in Engeland bestaat, worden er ook andere oorzaken vermeld. Deze zijn onder andere dat: - de bewoners moeten werken binnen de gestelde kaders van de overheid; - het spanningsveld tussen bewoners en de overheid wanneer bewoners aangeven een dienst te willen overnemen. Die relatie is erg belangrijk omdat de overheid veel weigeringsgronden heeft om een blijk van belangstelling af te wijzen; - de inkoopprocedures en de tradities. Publieke diensten worden op grote schaal uitbesteed, waardoor bewonersorganisaties vaak niet mee kunnen doen aan een reguliere aanbesteding; - vakjargon van de professionals en informatieachterstand van bewoners. In Engeland loopt er momenteel een discussie om een tussenvorm te organiseren waarbij bewoners het recht krijgen om invloed uit te oefenen op de werkzaamheden van professionele organisaties. 2. Right to Challenge in Nederland 2.1 Landelijk regelgeving Het Landelijk Samenwerkingsverband Actieve Bewoners (LSA) is een aantal jaren geleden een lobby gestart om Right to Challenge in Nederland op de politieke agenda te krijgen. Landelijk heeft het kabinet in de nota Doe-democratie (BZK, juni 2013) aangegeven, dat een landelijke regeling niet voor de hand ligt door de gedecentraliseerde verhoudingen. Daarna is in 2014 het Right to Challenge door amendementen van de Tweede Kamer vastgelegd in de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en de Bibliotheekwet. * Wmo Aan de Wmo is door een amendement van de Tweede Kamer een artikel 2.6.7 toegevoegd dat luidt: Bij algemene maatregel van bestuur kunnen voorwaarden bepaald waaronder ingezetenen en maatschappelijke initiatieven bij de uitvoering van het beleid worden betrokken, het uitvoeren van taken van het college worden op grond van deze wet daaronder begrepen. Volgens het ministerie van VWS komt die algemene maatregel van bestuur er voorlopig niet. Er wordt eerst afgewacht of gemeenten zelf invulling geven aan het Right to Challenge. Uitwerking motie Right to Challenge, Gemeente Maastricht 6
* Bibliotheekwet In juni 2014 is een amendement aangenomen in de Bibliotheekwet die bewoner het recht geeft om een bibliotheek over te nemen op het moment dat deze moet sluiten. Met dit amendement wordt voorzien in de mogelijkheid om, indien daartoe aanleiding mocht bestaan, landelijk bepaalde eisen te stellen aan de wijze waarop en de vormen waarin buurtinitiatieven kunnen plaatsvinden. Uit de toelichting op het amendement blijkt dat de landelijke overheid ook hier eerst afwacht hoe lokaal invulling wordt gegeven aan Right to Challenge. 2.2. Ontwikkelen bij andere Nederlandse gemeenten Door heel Nederland zijn moties met betrekking tot het Right to Challenge ingediend en (vaak unaniem) aangenomen door de gemeenteraad. Uit onderzoek van VWS in de zomer van 2015 blijkt dat circa 25 gemeenten aan de slag zijn met het Right to Challenge, vaak vanuit de Wmo. Bij alle gemeenten is er sprake van een zoektocht naar de concrete uitwerking, waarbij er voorlopige - wisselende keuzes worden gemaakt. Een kleine bloemlezing: - Rotterdam heeft een 2 jaar durende experimenteerfase (2015 en 2016) ingevoerd waarbij Rotterdammers onder voorwaarden een challenge kunnen indienen. Die voorwaarden zijn o.a. dat de initiatiefnemers zijn geworteld in de buurt/wijk en de challenge wordt gedragen door de buurt of wijk, het een bestaande gemeentelijke taak betreft, er sprake is van een rechtsvorm en de kosten van uitvoering niet hoger zijn dan de huidige kosten. Right to Challenge wordt daarbij gezien als een nieuwe manier van werken die in de praktijk vorm moet krijgen. Er is geen keuze gemaakt ten aanzien van (beleids)terreinen, men verwacht met name initiatieven op welzijn, buitenruimte en veiligheid. Wegbezuinigde taken vallen niet onder Right to Challenge, omdat daarvoor geen budget meer is ; - Eindhoven heeft nadrukkelijk gekozen voor de koppeling van het Right to Challenge aan het sociale domein. Daarbij is gekozen voor een 3 fasenmodel. Per fase is de begeleiding en ondersteuning uitgewerkt. De uitvoering is neergelegd bij Stichting WIJEinhoven, waar ook het sociale team onderdeel van uitmaakt. Uit navraag blijkt dat er op dit moment een bewonersgroep zich heeft gemeld die zich wilt oriënteren en er een zeer voorzichtige challenge plaatsvindt op het terrein van dagbesteding. - Groningen is voornemens om burgers op te roepen initiatieven in te dienen die een bijdrage leveren aan de Wmo-doelen. Het ambtelijk voorstel omvat de mogelijkheid van het verstrekken van een startkrediet om op die manier initiatieven de kans te geven om door te groeien naar een Right to Challenge. Ook hier wilt men een experimenteerfase van 2 jaar (2016-2017) instellen met specifieke voorwaarden wat betreft buurtverbondenheid, rechtsvorm e.d. De experimenteerfase is bedoeld om o.a. te ontdekken voor welke activiteiten Right to Challenge zich (niet) leent; op welke manier kwaliteit en continuïteit kan worden geborgd; welk effect het heeft op de werkgelegenheid of dat er sprake is van arbeidsverdringing, enz. enz. - In Utrecht is een raadsbrief (december 2014) over de Right to Challenge in de Wmo geschreven. Het Right to Challenge wordt hierin gezien als één van de mogelijkheden om bewonersinitiatieven mogelijk te maken of te ondersteunen. - Een deel van de 25 gemeenten (waaronder Zwolle) hebben het amendement in de Wmo een-opeen overgenomen in de Wmo-verordening, maar zijn nog zoekende in de concrete uitwerking. Andere gemeenten (waaronder Utrecht) vragen zich af of dit wel de juiste plek is en of het Right to Challenge niet eigenlijk thuishoort in de regels voor het gemeentelijk inkoopbeleid. Uitwerking motie Right to Challenge, Gemeente Maastricht 7
3. Relevante ontwikkelingen binnen Maastricht - De intentie van de motie past in de ambitie van de bestuursopdracht burgerparticipatie. Dit komt mede tot uiting in de vijf leertrajecten, maar ook in de wijze waarop het thema Doe-democratie en Eigen Kracht is uitgewerkt in twee pilots zelfsturing. Daarnaast staat zelfsturing ook centraal in de visie van de werkgroep van de buurtplatforms, waarin zij voorstellen in te zetten op het stimuleren van buurtnetwerken. - Onder onze huidige gemeentelijke regelgeving kunnen inwoners ook al met initiatieven komen, zowel voor beleidsalternatieven als voor uitvoering. Dit gebeurt ook. Voorbeelden: o De incidentele regelingen Meer voor Elkaar 2013 en 2014 en nu de tenders voor de vrijwilligersorganisaties waren/zijn al met name bedoeld om vrijwilligersorganisaties uit te dagen om overheidstaken over te nemen. Dit heeft ook geleid tot concrete projecten. Coöperatie Blauwdorp is duidelijk een voorbeeld waarbij een vrijwilligersorganisatie een doelstelling op het terrein van de Participatiewet/Onderwijs probeert te vervullen. o Daarnaast nemen burgers geheel zelfstandig ook initiatieven. Belangrijkste Maastrichtse initiatieven zijn The Masters en Stichting Boerderij Daalhoeve. Beide initiatieven verrichten taken op het terrein van het sociale domein breed, maar beperken zij zich hier zeker niet toe. Zo is Stichting Boerderij ontstaan uit de overname van de boerderij van het CNME en onderhouden zij nu ook in de buurt het groen en de dierenverzorging in het stadspark. Zij ontvangen hiervoor ook een vergoeding uit de reguliere budgetten van de sector ruimte. o Een voorbeeld van een beleidsalternatief is, in dit geval fysiek, de recreatievisie die door de Buurtraad Borgharen en Dorpsraad Itteren met bewoners interactief is opgesteld en waar vrijwilligerswerk uit voort is gekomen en de bomenlaan deels is gefinancierd door bewoners. - De algemene subsidieverordening is ingaande 2015 aangepast waardoor voor subsidies voor welzijn en zorg in 2015 en 2016 via een uitvoeringsregeling kunnen worden verstrekt. In de eerste helft van 2016 moet er een nieuwe verordening aan de raad ter vaststelling worden aangeboden ingaande 2017. Hier is voor gekozen om in deze transitieperiode eerst meer ervaring op te doen met de nieuwe subsidiesystematiek van basissubsidies en flexibele subsidies (de zgn. tenders). De huidige tenders zijn met uitstek geschikt voor de opstart- en aanloopfinanciering van dergelijke initiatieven op het sociale domein. - Voor fysieke initiatieven (zelfbeheer groen) is er geen specifieke subsidieregeling. Wel worden er in het (leer)traject Zelfbeheer Groen zelfbeheercontracten en adoptiecontracten ontwikkeld waarin de voorwaarden worden uitgewerkt. In Heugem en Malberg zijn bewonersbijeenkomsten georganiseerd om bekend te maken dat bewoners het zelfbeheer op zich kunnen pakken en is er een vast contactpunt ingericht bij Stadsbeheer. Voor 2015 en 2016 is er een budget om zelfbeheer te stimuleren, daarna niet meer. - Er is nog geen structurele financieringssystematiek voor burgerinitiatieven die overheidstaken willen overnemen en dus zijn er ook nog geen voorwaarden opgesteld. Op dit moment zijn er ook nog geen burgerinitiatieven 2 waar dit voor nodig is, maar de verwachting en de hoop is dat deze (mede met gemeentelijke ondersteuning) wel gaan ontstaan. 2 Een actuele lijst van bij de gemeente bekende burgerinitiatieven is als bijlage bijgevoegd Uitwerking motie Right to Challenge, Gemeente Maastricht 8
- Bij de uitwerking van het sociaal investeringsfonds (SIF), in afwachting van een onderzoek naar de resultaten, tijdelijke financiële middelen voor de duur van 2 jaar beschikbaar gesteld voor: o Een pilot waarbij een aantal bestaande burgerinitiatieven 3 worden gevraagd of zij zich (onder bepaalde voorwaarden) willen en kunnen doorontwikkelen tot een algemene voorziening in de vorm van een zorgkroeg (werknaam Burgertop). Bij de voorwaarden wordt bijvoorbeeld gedacht aan het doorontwikkelen van het bestaande burgerinitiatief naar een algemene voorziening die kan leiden tot minder professionele inzet. o Het wijkhuis/ Masterhome van The Masters als vernieuwend zorgconcept (met cofinanciering van Provincie Limburg). In dit concept worden: 1. mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt in normale werkomstandigheden begeleid of opgeleid tot maatschappelijk ondernemer; 2. studenten en masters samen gehuisvest, waardoor zij elkaar kunnen versterken en worden de studenten ingezet in de begeleiding en stimulering van de jonge masters; Tevens kunnen buurtbewoners terecht voor laagdrempelige hulp bij het voeren van hun huishouding, et cetera. o Circa 50 nieuwe zorgplekken bij Stichting Kinderboerderij Daalhoeve, welke deels ingezet kunnen worden als vervangend aanbod van huidige professioneel ingekochte zorgtrajecten en deels als preventief aanbod. In het park zijn door hen al gemeentelijke taken overgenomen op het terrein van openbaar groen en dierenverzorging. Conclusie Geconcludeerd kan worden dat er feitelijk al op diverse manieren wordt gewerkt aan de intentie van de motie. Te weten het faciliteren van burgerinitiatieven gemeentebreed, waarbij de burger ook het recht heeft zijn eigen omgeving naar eigen ideeën vorm te geven en samen met andere burgers daar plannen en initiatieven over mag ontwikkelen. Een concrete uitwerking van het Uitdagingsrecht (Right to Challenge) is dan ook een logische vervolgstap van de al ingezette koers bij zowel het sociale als bij het fysieke domein. 4. Aandachtspunten Bij het overnemen van overheidstaken horen ook aandachtspunten. Echter iedere Uitdaging zal uniek zijn, waardoor er slechts een aantal algemene aandachtspunten worden benoemd. 5.1. Aanbestedingsbeleid Het Maastrichtse aanbestedingsbeleid is erop gericht dat er op een objectieve, transparante en niet discriminerende wijze inkooptrajecten worden doorlopen. Dit beleid is gebaseerd op ideële uitgangspunten (duurzaamheid en stimuleren van arbeidsmogelijkheden) en economische uitgangspunten (publieke middelen efficiënt en effectief besteden, inkoopsamenwerking en stimuleren regionaal bedrijfsleven). Voor de wijzen van aanbesteden zijn, gebaseerd op drempelbedragen, duidelijke regels opgesteld. Daar waar burgers in kader van Uitdagingsrecht overheidstaken willen overnemen, zal de vraag in welke mate dit conflicteert met het aanbestedingsbeleid direct aan de orde zijn. Het bijzondere hierbij is dat bij een uitdaging het initiatief niet bij de overheid ligt. Nader onderzocht dient te worden of maatschappelijk aanbesteden hier een antwoord voor biedt. 3 t Heegeneerke, Huiskamer Bboost, Matchpunt Daalhof-Belfort, Zorgloket Statenkwartier, Samen Cera/Wyck en Ontmoetingsruimte Trefcentrum Uitwerking motie Right to Challenge, Gemeente Maastricht 9
Het Ministerie van Binnenlandse Zaken omschrijft maatschappelijk aanbesteden als ''een nieuwe manier om bewoners en maatschappelijke partners bij beleid en uitvoering te betrekken. '' Bij maatschappelijk aanbesteden komt de uitvoering van publieke taken (waarvoor de overheid eindverantwoordelijk is) in handen van bewoners of sociaal ondernemers - al dan niet in samenwerking met maatschappelijke organisaties. Het initiatief voor maatschappelijk aanbesteden kan zowel bij de overheid als bij de burgers liggen. Bewoners, (sociaal) ondernemers of maatschappelijke organisaties kunnen de overheid attenderen op hun wens om bepaalde taken of verantwoordelijkheden van de overheid over te nemen. Het betreft bij maatschappelijk aanbesteden echter wel taken waar de overheid verantwoordelijk is, waarvoor de overheid kaders opstelt en waarover de nieuwe uitvoerders (deels) zelf verantwoording afleggen. 4.2. Meerjarige contracten De gemeente kiest soms voor meerjarige contracten met professionele organisaties. Dan zou het onmogelijk zijn om tussentijds aanpassingen te doen. Uitdagingen houden geen rekening met aanbestedingsprocedures. De initiatieven komen 'tussentijds', terwijl taken al zijn aanbesteed. Dit maakt het soms moeilijk om ruimte te vinden voor de uitdagingen. Voordeel is dat we ook veel werken met raamcontracten en nulurencontracten waar meer ruimte in is. 4.3. Kwaliteitseisen Bij publieke diensten horen bepaalde kwaliteitseisen. Hoe kun je garanderen dat challenges aan de gewenste kwaliteitseisen van publieke diensten voldoet? Hoe houd je 'cowboys' buiten de deur? In het plan moeten de uitdagers aandacht besteden aan kwaliteitseisen, maar moeten dit dezelfde kwaliteitseisen zijn als die aan professionele organisaties wordt gevraagd? 4.4. Continuïteit Uit onze eigen analyse van succesfactoren en knelpunten blijkt nadrukkelijk dat een burgerinitiatief vaak zo sterk is als de trekker. Dit maakt initiatieven kwetsbaar. Door het Uitdagingsrecht primair in te zetten voor bewonersorganisaties die sterk verankerd zijn in hun eigen buurt of wijk, wordt die kwetsbaarheid naar verwachting verminderd. 4.5 Verantwoording Het mooie van uitdagingen van onderop is dat ze de logica van de burger volgen en niet die van logge organisaties. Maar als ze de gemeente uitdagen dat ze zaken beter kunnen organiseren, dienen ze wel tot op zekere hoogte zich te voegen naar de werkwijze van de gemeente. Hoe zorg je ervoor dat de initiatiefnemers verantwoording afleggen, zonder opgezadeld te worden met bureaucratische lasten? Uitwerking motie Right to Challenge, Gemeente Maastricht 10