1 Net gemist? Ooit gemist? Vlaamse werkbaarheidsmonitor (2004 -) 2016 Zuurstofdag 7 december 2017
Werkbaar werk: vanwaar komt het? 2 Pact van Vilvoorde (2001) Langer werken zal maar lukken als ook ernstige stappen vooruit gezet worden in de kwaliteit van de arbeid. Werkzaam blijven op latere leeftijd vereist meer werkbare jobs. De werkbaarheidsgraad moet substantieel verhogen tegen 2010.
Werkbaar werk & langer werken 3 Werkbaarheidsknelpunten Goede uitstapregeling Verhoogde productiviteitsdruk Langdurige ziekte Vervroegde uitdiensttreding Werkloosheid Deficit sociale zekerheid Lage arbeidsmarktparticipatie van ouderen
Ziektegroepen in invaliditeit 4 (cijfers RIZIV ongeacht leeftijd) (Dr. B. Landtmeters, 17 oktober 2013)
5 Iedereen gelijk voor de wet? 5
Werkbaar werk: what s in a name? 6 Pact van Vilvoorde (2001) Langer werken zal maar lukken als ook ernstige stappen vooruit gezet worden in de kwaliteit van de arbeid. Werkzaam blijven op latere leeftijd vereist meer werkbare jobs. De werkbaarheidsgraad moet substantieel verhogen tegen 2010. Van werk mag je niet overspannen of ziek worden, WERKSTRESS werk moet aantrekkelijk en boeiend zijn en kansen bieden om bij te blijven, met ruimte voor gezin en sociaal leven. MOTIVATIE LEERMOGELIJKHEDEN WERK-PRIVÉ-BALANS WERKBAAR WERK
Vlaamse werkbaarheidsmonitor 7 driejaarlijkse peiling sinds 2004 wetenschappelijk onderbouwd: > gevalideerde meetschalen > grootschalig (N 2016 = 11.200) > representativiteit accuraat beeld arbeidsmarkt, betrouwbare indicaties voor deelgroepen/sectoren
Conceptueel model monitor RISICO- INDICATOREN werkdruk emotionele belasting fysieke belasting taakvariatie autonomie ondersteuning leiding WERKBAARHEIDS- INDICATOREN werkstress werk-privé-balans motivatie leermogelijkheden werkbaar werk/ werkbaarheidsgraad
meetschalen 9 PSYCHISCHE VERMOEIDHEID VBBA Vragenlijst Beleving en Beoordeling van de Arbeid uitvoerig getest in preventiepraktijk ondernemingen (NL+VL), gebruikt voor ARBO-monitoring in sectoren (NL) extensief wetenschappelijk valideringsonderzoek
Vlaamse werkbaarheidsmonitor = thermometer 10 Voorbeeld: werkstress of psychische vermoeidheid 2013 29,3% 9,6% acuut problematisch = 42 koorts Problematisch = 37 koorts 70,7% niet problematisch = gezond (?) = 100%
Werkbaarheidsgraad nulmeting 2004 11 70,0% 65,0% 60,0% 55,0% 50,0% 52,3% 45,0% 40,0% 2004 2007 2010 2013 2016 2019 geregistreerde werkbaarheidsgraad
Evolutie werkbaarheidsgraad 12 70,0% 65,0% 60,0% 55,0% 50,0% 52,3% 54,1% 45,0% 40,0% 2004 2007 2010 2013 2016 2019 geregistreerde werkbaarheidsgraad
Evolutie werkbaarheidsgraad 13 70,0% 65,0% 60,0% 55,0% 50,0% 52,3% 54,1% 45,0% 40,0% 2004 2007 2010 2013 2016 2019 geambieerd groeipad Pact 2020 geregistreerde werkbaarheidsgraad
Werkbaar werk: waarheen? 14 Pact van Vilvoorde (2001) Langer werken zal maar lukken als ook ernstige stappen vooruit gezet worden in de kwaliteit van de arbeid. Werkzaam blijven op latere leeftijd vereist meer werkbare jobs. De werkbaarheidsgraad moet substantieel verhogen tegen 2010. Pact 2020 (2009) Het aandeel werkenden met een kwaliteitsvolle, werkbare job neemt jaarlijks toe met minstens 0,5 procentpunt. Tegen 2020 stijgt de werkbaarheidsgraad tot minstens 60%.
Evolutie werkbaarheidsgraad 15 70,0% 65,0% 60,0% 55,0% 50,0% 52,3% 54,1% 54,3% 54,6% 45,0% 40,0% 2004 2007 2010 2013 2016 2019 geambieerd groeipad Pact 2020 geregistreerde werkbaarheidsgraad
Evolutie werkbaarheidsgraad 16 70,0% 65,0% 60,0% 55,0% 50,0% 52,3% 54,1% 54,3% 54,6% 51,0% 45,0% 40,0% 2004 2007 2010 2013 2016 2019 geambieerd groeipad Pact 2020 geregistreerde werkbaarheidsgraad
Langer werken haalbaar? 17 100% 26,6% 25,6% 29,5% 36,6% 80% 29,3% 28,5% 32,8% 40,4% 60% 40% 70,7% 71,5% 67,2% 59,6% 20% 40plus 0% 2007 2010 2013 2016 haalbaar niet haalbaar mits aangepast werk
Werkbaar werk & langer werken 100% 18 80% 21,3% 19,8% 46,6% 41,1% 64,7% 60% 73,7% 40% 78,7% 20% 53,4% 26,3% 40plus 2016 0% werkbaar werk 1 werkbaarheidsknelpunt 2+ werkbaarheidsknelpunten haalbaar niet haalbaar mits aangepast werk
Werkbaarheid > verzuim & verloop 19 30% 25% 27,4% 20% 15% 15,3% 14,7% 10% 5% 0% 9,4% 9,9% 9,4% 6,9% 5,0% 2,7% frequent ziekteverzuim langdurig ziekteverzuim verloopintentie 2016 werkbaar werk 1 werkbaarheidsknelpunt 2+ werkbaarheidsknelpunten
Werkbaarheidsknelpunten 20 40% 30% 28,9% 28,8% 29,8% 29,3% 34,2% werkstress 20% 10% 18,1% 22,6% 19,9% 18,2% 19,8% 18,7% 18,1% 16,6% 18,0% 17,5% 11,8% 10,8% 10,6% 10,8% 12,2% demotivatie leerdeficit werk-privédisbalans 0% 2004 2007 2010 2013 2016
Werkbaarheidsknelpunten 21 40% 30% 20% 10% 22,6% 19,9% 18,2% 18,1% 18,7% 18,1% 16,6% 34,2% frequente roosterwijzigingen 28,9% 28,8% 29,8% 28,2% 29,3% structureel overwerk 25,5% online bereikbaarheid 22,1% job met nachtprestaties 18,5% 19,8% 18,0% 17,5% 11,8% 10,8% 10,6% 10,8% 12,2% 280.000 werkstress 2016 demotivatie leerdeficit werk-privéonevenwicht 0% 2004 2007 2010 2013 2016
Werkbaarheidsknelpunten 22 40% 30% 28,9% 28,8% 29,8% 29,3% 470.000 34,2% werkstress 22,6% 19,9% 18,2% 400.000 18,1% 19,8% 18,7% 18,1% 16,6% 18,0% 17,5% opleidingsparticipatie 11,8% 12,2% 10,8% 10,6% 10,8% 20% 10% 46,1% 48,3% 50,7% 55,1% 57,1% demotivatie leerdeficit werk-privéonevenwicht 0% 2004 2007 2010 2013 2016
Werkbaarheidsknelpunten 40% 69,2% 70,1% 71,1% 71,7% 71,6% 34,2% jobintrinsieke 28,9% leerkansen 28,8% 29,8% (autonomie 29,3% en coaching OK) 30% 23 werkstress 20% 22,6% 19,9% 18,2% 18,1% 19,8% 18,7% 18,1% 16,6% 18,0% 17,5% opleidingsparticipatie 11,8% 12,2% 10,8% 10,6% 10,8% 10% 46,1% 48,3% 50,7% 55,1% 57,1% demotivatie leerdeficit werk-privéonevenwicht 0% 2004 2007 2010 2013 2016
Werkbaarheidsknelpunten 40% 69,2% 70,1% 71,1% 71,7% 71,6% 34,2% jobintrinsieke 28,9% leerkansen 28,8% 29,8% (autonomie 29,3% en coaching OK) 30% 24 werkstress 20% 10% 22,6% 450.000 19,9% 18,2% 18,1% 19,8% 18,7% 18,1% 16,6% 18,0% 17,5% 11,8% 10,8% 10,6% 10,8% 12,2% demotivatie leerdeficit werk-privéonevenwicht 0% 2004 2007 2010 2013 2016
Werkbaarheidsknelpunten 25 40% 30% 28,9% 28,8% 29,8% 29,3% 34,2% werkstress 20% 10% 22,6% 19,9% 18,2% 18,1% 19,8% 18,7% 18,1% 16,6% 18,0% 17,5% 11,8% 10,8% 10,6% 10,8% 12,2% demotivatie leerdeficit werk-privéonevenwicht 0% 2004 2007 2010 2013 2016
Werkbaarheidsknelpunten 26 40% 30% 28,9% 28,8% 29,8% 29,3% 790.000 34,2% werkstress 20% 10% 22,6% 19,9% 18,2% 18,1% 19,8% demotivatie subgroep: burn-outsignalen leerdeficit 18,7% 18,1% 16,6% 18,0% 17,5% 12,3% 10,2% 9,7% 9,4% 9,6% 11,8% 12,2% 10,8% 10,6% 10,8% 285.000 werk-privéonevenwicht 0% 2004 2007 2010 2013 2016
Werkbaarheidsknelpunten 27 40% 30% 28,9% 28,8% 29,8% 29,3% 34,2% werkstress 20% 10% 22,6% 19,9% hoge 18,2% werkdruk18,1% 19,8% 36,8% 18,7% 18,1% 31% 30,6% 30,9% 16,6% 18,0% 17,5% 29% 11,8% 12,2% 10,8% 10,6% 10,8% demotivatie leerdeficit werk-privéonevenwicht 0% 2004 2007 2010 2013 2016
Excursie Pendeltijden, psychische vermoeidheid, welbevinden, werk-privé 28 45 42,8 40 35 32,2 36,2 30 25 20 19,1 20,0 23,5 19,3 minder dan een uur minstens een uur, minder dan twee uur 15 10 10,5 13,4 twee uur of meer 5 0 werkstress motivatieproblemen problemen werk-privébalans
Excursie Pendeltijden 2016 29 Hoelang bent u normaal onderweg van thuis naar het werk en terug? (reken dus heen- en terugreis samen)? 10,5 23,8 36,0 29,7 minder dan een half uur minstens een uur, minder dan twee uur minstens een half uur, minder dan een uur twee uur of meer
Excursie Pendeltijden, psychische vermoeidheid, welbevinden, werk-privé (multivariaat) problemen werk-privébalans Odds Ratio psychische vermoeidheid problematisch welbevinden in het werk problematisch frequent verzuim hoge verloopintentie 30 Werkdruk niet problematisch R R R R R problematisch 4,65 3,98 2,26 1,26 1,76 Emotionele belasting niet problematisch R R R R R problematisch 2,24 1,97 1,58 1,55 1,68 Taakvariatie niet problematisch R R R R R problematisch 1,03 1,37 4,08 1,35 2,55 Autonomie niet problematisch R R R R R problematisch 1,49 1,49 1,56 1,11 1,27 Relatie directe leiding niet problematisch R R R R R problematisch 1,97 2,15 3,84 1,76 4,23 (fysieke) arbeidsomstandigheden niet problematisch R R R R R problematisch 1,58 1,72 1,45 1,28 1,34 Reistijden minder dan een uur R R R R R minstens een uur, minder dan twee uur 1,22 1,24 1,12 1,31 1,08 twee uur of meer 2,03 1,71 1,46 1,89 1,60 Noot: vet = significant (p < 0,05); R = referentiecategorie
Werkbaarheidsgraad WN naar leeftijd 31-30 jaar 52,6% 30-39 jaar 52,3% 40-49 jaar 49,6% 50-54 jaar 48,2% 55+ jaar 53,2% 30% 35% 40% 45% 50% 55% 60% 2016
Werkbaarheidsgraad WN naar job 32 kader/directie 55,8% zorgmedewerker 54,3% uitvoerend bediende 53,2% professional/middenkader 52,6% onderwijsfunctie 52,4% geschoolde arbeider/technicus 52,2% Vlaamse arbeidsmarkt 51,0% kortgeschoolde arbeider 35,7% 2016 30% 35% 40% 45% 50% 55% 60%
Werkbaarheidsgraad WN naar sector 33 gezondheids- en welzijnszorg bouw metaal openbaar bestuur onderwijs chemie financiële sector Vlaamse arbeidsmarkt zakelijke dienstverlening groot- en kleinhandel transport horeca voeding textiel confectie post- en telecommuncatie 54,4% 53,9% 53,9% 53,6% 52,5% 51,9% 51,3% 51,0% 49,2% 46,8% 46,6% 43,8% 43,3% 42,9% 42,1% 2016 30% 35% 40% 45% 50% 55% 60%
Risico indicatoren 34 39% 38% 35% 35% 31% 11% 15% 26% 23% 19% 19% 17% 26% 15% 14% 13% 13% 10% werkdruk emotionele belasting taakvariatie autonomie ondersteuning dir leiding secundaire sector tertiaire sector quartaire sector belastende arbeidsomstandigheden
Evolutie belastende arbeidsomstandigheden 35 Vlaamse arbeidsmarkt 12,9% 12,1% sector industrie 21,9% 20,1% chemie 10,6% 14,1% productie van voeding 21,3% 20,6% 2013 2004 bouw 30,7% 33,0% metaalindustrie 19,0% 22,5% productie van textiel, confectie 17,1% 23,1%
http://www.straffekoppen.be/ http://www.esf-agentschap.be/nl/projectenkaart
www.werkbaarwerk.be 39
40
41 www.werkbaarwerk.be Brigitte Lauwers 02/20.90.170 blauwers@serv.be Jos Coenen 02/20.90.161 jcoenen@serv.be