WERKBAAR WERK IN VLAANDEREN WERKBAARHEIDSMONITOR

Transcriptie

1 WERKBAAR WERK IN VLAANDEREN WERKBAARHEIDSMONITOR

2 OVERZICHT PRESENTATIE De SERV en Stichting Innovatie & Arbeid Historiek van de werkbaarheidsmonitor Kennismaking met de vragenlijst Nut van kengetallen Voorstelling globale resultaten

3 Stichting Innovatie & Arbeid Stichting Innovatie & Arbeid binnen de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV) Onderzoeksinstelling opgericht in 1984 (DIRV-actie) Evolutie van nadruk op technologie naar organisatieveranderingen 9 onderzoekers Korte en lange termijnprojecten

4 Stichting Innovatie & Arbeid Onderzoeksprogramma Stichting Innovatie & Arbeid Korte termijnprojecten Call Center operator Aanwervingsbeleid Flexibiliteit en werk-privé balans Nieuwe rij- en rusttijden in het beroepsgoederenvervoer over de weg Sinds 1984: +/- 130 projecten

5 Stichting Innovatie & Arbeid Lange termijnprojecten T(echnology) O(rganisation) A(rbeid) screening (TOA) Driejaarlijks (vanaf 1998) telefonisch enquête ondernemingen en organisaties trends op het vlak nieuwe organisatievormen en managementconcepten WerkBaarheidsMonitor (WBM)

6 Historiek Kwaliteit van het werk op de Europese agenda Strategische doelstelling Europa (LISSABON (2000)) streven naar een volledige werkgelegenheid in een concurrentiële en dynamische kennismaatschappij, met meer en betere jobs en een betere sociale samenhang Kwaliteit van het werk als element van het europees sociaal economisch beleid

7 Historiek Kwaliteit van het werk op de Europese agenda Top STOCKHOLM (2001) Het opnieuw bereiken van volledige werkgelegenheid betekent niet alleen aandacht voor meer banen maar ook voor betere banen Werkzaamheidsgraad naar 70% van de actieve bevolking, 50% bij de 50+, kan enkel mits aandacht voor kwaliteit

8 Historiek Kwaliteit van het werk op de Europese agenda Top van Laken (2002) Teneinde de arbeidsmarktparticipatie te verhogen, sociale cohesie en sociale vooruitgang te verbeteren, het concurrentievermogen, de productiviteit en de werking van de arbeidmarkt te verbeteren streven de lidstaten ernaar dat beleidsmaatregelen bijdragen tot het behoud en de verbetering van de kwaliteit van de arbeid Kwaliteit is een multidimensioneel concept

9 Historiek Kwaliteit van het werk op de Europese agenda 10 dimensies van kwaliteit van de arbeid de intrinsieke kwaliteit van de functie kwalificaties, levenslang leren en loopbaanontwikkeling gelijke behandeling van mannen en vrouwen veiligheid en gezondheid op het werk flexibiliteit en zekerheid integratie en toegang tot de arbeidsmarkt werkorganisatie en evenwicht tussen werk en privé-leven sociale dialoog en betrokkenheid van de werknemers diversiteit en non-discriminatie algemene economische prestaties sleutelindicatoren

10 Historiek Kwaliteit van het werk op de Europese agenda Commentaar op sleutelindicatoren Te ruim of te eng? enerzijds omvat de indicatorenset bepaalde aspecten van kwaliteit van de arbeid, doch fragmentarisch, en anderzijds tracht ze een reeks fenomenen te induceren die op zich zeer waardevol zijn, maar in se weinig met kwaliteit van de job te maken hebben Onderbelichting van de dimensie arbeidsinhoud, enge operationalisering (contractvorm, loonniveau,..) Discussie over invulling kwaliteit van de arbeid blijft Discussie over de Vlaamse werkbaarheidsmonitor

11 Historiek Kwaliteit van het werk op de Vlaamse agenda Pact van Vilvoorde ( ) Dankzij een verhoging van de kwaliteit van de arbeid, van de arbeidsorganisatie en van de loopbaan, is in 2010 werkzaam worden en blijven voor iedereen aantrekkelijk. In 2010 ligt de werkbaarheidsgraad substantieel hoger. Hoe meten? Studie VIONA stuurgroep Strategisch Arbeidsmarktonderzoek : Welzijn in het werk op de weegschaal: onderzoek naar mogelijke invullingen van het concept werkbaarheidsgraad en de haalbaarheid van een monitoringsysteem voor Vlaanderen

12 Historiek Kwaliteit van het werk op de Vlaamse agenda VIONA-onderzoek (2002) Stap 1: Onderzoek van bestaande datasets naar Representativiteit Methodologische accuraatheid geen enkele bestaande databank voldoet Breed-spectrum invulling

13 Historiek Kwaliteit van het werk op de Vlaamse agenda VIONA-onderzoek (2002) Stap 2: Haalbaarheidstudie werkbaarheidsmonitor geeft suggesties voor de steekproeftrekking, steekproefomvang de lengte vragenlijst (maximaal 8 bladzijden) de inhoud vragenlijst (identificatievariabelen, werkgerelateerde kenmerken, welzijnsrisico s en welzijnsgevolgen) het gebruik van de VBBA breedspectrum invulling van kwaliteit van de arbeid interprofessioneel toepasbaar gevalideerd vergelijkbaar met Nederland

14 Historiek Kwaliteit van het werk op de Vlaamse agenda Sociale partners engageren zich om binnen de SERV een werkbaarheidsmonitor uit te bouwen Keuze indicatoren op basis van VIONA-rapport Opstellen van de vragenlijst Organiseren van bevraging Analyse van de resultaten Meting loontrekkenden: Meting zelfstandigen:

15 WERKBAARHEIDSMONITOR: ACTUEEL Toekomstpact Vlaanderen 2020: De werkbaarheidsgraad van werknemers en zelfstandigen groeit jaarlijks met minstens 0,5 percentpunt. Voor de loontrekkenden betekent dit concreet in 2020 een werkbaarheidsgraad van 60,5% SERV Stichting Innovatie & Arbeid ontwikkelt meetinstrument: WERKBAARHEIDSMONITOR Meting loontrekkenden: Meting zelfstandigen:

16 Historiek Vlaamse werkbaarheidsmonitor wie werkt er mee? onderzoeksgroep STV-Innovatie & Arbeid wetenschappelijk gecoacht vanuit universiteiten K.U.Leuven, O.U. Heerlen en K.U.Tilburg expertteam vanuit sociale partners, Vlaamse overheid en onderzoekswereld met de steun van de Vlaamse minister van Werkgelegenheid en Europees Sociaal Fonds

17 vragenlijst WAT IS WERKBAAR WERK? WERKBAARHEIDS INDICATOREN psychische vermoeidheid welbevinden in het werk leermogelijkheden werk-privé-balans WERKBAARHEIDSGRAAD % van werknemers met kwaliteitsvolle job op het vlak van psychische vermoeidheid, welbevinden in het werk, leermogelijkheden en werk-privébalans.

18 Vlaamse werkbaarheidsmonitor: indicatoren in een breder kader vragenlijst DETERMINANTEN ARBEIDSITUATIE RISICO-INDICATOREN werkdruk emotionele belasting taakvariatie autonomie ondersteuning leiding arbeidsomstandigheden UITKOMSTEN/GEVOLGEN WERKNEMERS WERKBAARHEIDSINDICATOREN psychische vermoeidheid welbevinden in het werk leermogelijkheden werk-privé-balans WERKBAARHEIDSGEVOLGEN gezondheidsklachten werkverzuim verloop haalbaarheid pensioenleeftijd

19 Vlaamse werkbaarheidsmonitor: terminologie vragenlijst WERKBAARHEIDSINDICATOREN psychische vermoeidheid= stress welbevinden in het werk = motivatie leermogelijkheden werk-privé-balans RISICO-INDICATOREN werkdruk emotionele belasting taakvariatie = afwisseling autonomie = zelfstandigheid in het werk ondersteuning leiding fysieke arbeidsomstandigheden

20 vragenlijst ook nog in de Vlaamse werkbaarheidsmonitor geslacht leeftijd gezinssituatie voltijds/deeltijds beroepsgroep bedrijfsgrootte sector uren/overuren bijscholing werkonzekerheid roosterwijzigingen vast/tijdelijk.

21 vragenlijst Van items naar concrete vraagstelling (1) Keuze voor de VBBA voor risico- en werkbaarheidsindicatoren (uitzondering van werk-privé-balans en fysieke arbeidsomstandigheden) Bijkomende argumenten: veelvuldig gebruikt en getest klaar voor gebruik (Nederlands) gebaseerd op een analyse van 50 bestaande instrumenten voor psychosociale belasting toepasbaar op macro, meso, micro niveau geschikt om knelpunten te signaleren geschikt voor monitoring (arboconvenanten Nederland) mokkenschaal

22 vragenlijst Van items naar concrete vraagstelling (2) Werk-privé-balans (SWING) Survey Werk-Thuis-Interactie Nijmegen keuze voor schaal voor negatieve werk-thuis-interferentie (4-items) Fysieke arbeidsomstandigheden (eigen schaal) vraagstelling gebaseerd op ESWC-vragenlijst (European Survey on Working Conditions) schaal opgebouwd rond 4 domeinen: inconveniënten en risico s in de werkomgeving fysiek zwaar werk ongemakkelijke of inspannende werkhoudingen repetitieve arm/handbewegingen

23 vragenlijst WERKBAARHEIDSMONITOR - WIE EN WANNEER Schriftelijke enquête, steekproef loontrekkenden Nulmeting 2004 Tussenmeting 2007 Eindmeting 2020 (DIMONA: up-to-date-databank) Schriftelijke enquête, steekproef bij zelfstandigen in hoofdberoep Nulmeting 2007 Eindmeting 2020 (weglaten risico-indicatoren relatie leiding/ zelfstandigheid) (RSVZ-bestand)

24 vragenlijst Opdracht KENNISMAKING MET DE VRAGENLIJST Vul de vragenlijst in voor fictief persoon. De jobinhoud van deze persoon moet goed gekend zijn. Bereken de schaalscores (op 100) voor de werkbaarheidsindicatoren: herstelbehoefte, plezier in het werk, leermogelijkheden en werk-privébalans de risico-indicator: afwisseling en emotionele belasting gebruik handleiding VBBA (!!! Omkeervragen) Wat kan je hieruit afleiden?

25 kengetallen BEDENKINGEN BIJ GEBRUIK SCHAALWAARDEN Onderlinge vergelijkbaarheid? Referentie? Kengetallen als alternatief

26 kengetallen VLAAMSE WERKBAARHEIDSMONITOR presentatie van kengetallen Voorbeeld: psychische vermoeidheid % 9.7% acuut problematisch problematisch = 100% 71.2% niet problematisch

27 kengetallen WAAROM KENGETALLEN? overbrugging communicatiedrempel schaalscores beleidsmatig hanteerbaar achterliggende ordinale informatie schaalscores blijft behouden laat gemakkelijk vergelijkingen in de tijd toe

28 kengetallen KENGETAL VRAAGT GRENSWAARDE VBBA legt nog geen grenswaarden vast SERV/STV bepaalt zelf grenswaarden verschillende technieken Voor de werkbaarheidsindicatoren (absolute en empirische normering ROC) Voor de risico-indicatoren (inschatting via regressie-analyse)

29 kengetallen WERKBAARHEIDSINDICATOREN -ABSOLUTE NORMERING ROC analyse (Receiver Operating Characteristic) In mensentaal: via statistisch techniek de grenswaarde zo bepalen dat de kans op vergissing minimaal is Werkwijze: indeling steekproef in probleem groep en geen-probleem groep op basis van effectparameters Voorbeeld psychische vermoeidheid Probleemgroep: Slaapstoornissen én psychosomatische klachten én langdurige afwezigheid én COOP-WONCA-maten psychische/ algemene gezondheidstoestand

30 ABSOLUTE NORMERING ROC analyse voorbeeldgrafiek kengetallen

31 kengetallen ABSOLUTE NORMERING ROC analyse (Receiver Operating Characteristic) Zo weinig mogelijk probleemgevallen glippen door de mazen van het testnet (sensitiviteit) Zo weinig mogelijke niet-probleemgevallen krijgen het label probleem (specificiteit)

32 kengetallen Coordinates of the Curve - Test Result Variable(s): Herstelbehoefte Possible cut off values Sensitivity + Specificity Scale values 1 - Sensitivity Specificity Specificity ,94 0,725 0,275 1, ,931 0,599 0,401 1, ,905 0,511 0,489 1, ,897 0,447 0,553 1, ,879 0,357 0,643 1, ,836 0,294 0,706 1, ,802 0,227 0,773 1, ,724 0,171 0,829 1, ,612 0,116 0,884 1, ,457 0,068 0,932 1, ,19 0,03 0,97 1,16

33 kengetallen Psychische vermoeidheid met mokkenschaal = Grenswaarde in mensentaal PSYCHOMETRISCHE SCHALEN SCHAAL HERSTELBEHOEFTE nee 1. na avondeten nog vrij fit O O 2. aan einde werkdag nogal uitgeput O O 3. met rust gelaten worden bij thuiskomst O O 4. einde werkdag echt op O O 5. na werkdag door vermoeidheid geen andere bezigheden O O 6. meer dan uur vooraleer volledig hersteld na werk O O 7. tweede vrije dag tot rust O O 8. moeilijk ontspannen einde werkdag O O 9. na werk weinig belangstelling mensen O O 10. door vermoeidheid laatste deel werkdag niet goed O O 11. moeite om zich in de vrije uren te concentreren O O ja

34 kengetallen WERKBAARHEIDSINDICATOREN ABSOLUTE NORMERING ROC / plezier in het werk en leermogelijkheden PLEZIER IN WERK: Probleemgroep: verloopintentie (gecontroleerd voor jobonzekerheid), verzuimfrequentie, APS-maat algemene arbeidstevredenheid LEERMOGELIJKHEDEN Probleemgroep: geen formele opleiding, tewerkstelling onder niveau, problematische functie-intrinsieke leermogelijkheden

35 kengetallen WERKBAARHEIDSINDICATOREN EMPIRISCHE NORMERING / werk-privé-balans WERK-PRIVÉ-BALANS probleemgroep empirische norm afgeleid van ESWC, APS en FBAbronnen

36 kengetallen RISICO-INDICATOREN: via regressie-analyse WERKDRUK VBBA Werktempo/hoeveelheid EMOTIONELE BELASTING VBBA Emotionele belasting PSYCHISCHE VERMOEIDHEID VBBA Herstelbehoefte TAAKVARIATIE VBBA Afwisseling in het werk AUTONOMIE VBBA Zelfstandigheid in het werk ONDERSTEUNING DIRECTE LEIDING VBBA Relatie directe leiding WELBEVINDEN IN HET WERK VBBA Plezier in het werk ARBEIDSOMSTANDIGHEDEN SERV Arbeidsomstandigheden

37 kengetallen VOORBEELD WERKDRUK % problematische psychische vermoeidheid verhoogd risico sterk verhoogd risico cubische regressie % populatie problematische psychische vermoeidheid 57.72% % % ,06 9,09 12,12 15,15 18,18 21,21 24,24 27,27 30,30 33,33 36,36 39,39 42,42 45,45 48,48 51,52 54,55 57,58 60,61 63,64 66,67 69,70 72,73 75,76 78,79 81,82 84,85 87,88 90,91 93,94

38 kengetallen OVERZICHT GRENSWAARDEN INDICATOR MEETSCHAAL grenswaarde problematisch grenswaarde acuut problematisch WERKBAARHEIDSINDICATOREN Psychische vermoeidheid VBBA- Herstelbehoefte 63, ,9090 Welbevinden in het werk VBBA- Plezier in het werk 44, , Leermogelijkheden VBBA- Leermogelijkheden 75,00 91,6666 Werk-privé-balans SWING- Werk-Thuis-Interferentie 58, ,00 RISICO-INDICATOREN Werkdruk VBBA- Werktempo/ 54, ,6666 hoeveelheid Emotionele belasting VBBA- Emotionele belasting 42, , Taakvariatie VBBA- Afwisseling in het werk 61, ,2222. Autonomie VBBA- Zelfstandigheid in het werk 66, ,8181 Ondersteuning vanuit de directe leiding Arbeids-omstandigheden VBBA- Relatie directe leiding 51, , SERV- 58, ,00 Arbeidsomstandigheden

39 kengetallen Opdracht OEFENING KENGETALLEN Bereken de kengetallen voor de werkbaarheidsindicatoren: herstelbehoefte, plezier in het werk, leermogelijkheden en werk-privébalans de risico-indicator: afwisseling en emotionele belasting Bereken de indicator werkbaar werk

40 resultaten WERKBAARHEIDSMONITOR - resultaten Schriftelijke enquête, steekproef loontrekkenden Vlaams Gewest en van zelfstandigen in hoofdberoep Respons: 2004 loontrekkenden: 60,6% 2007 loontrekkenden: 53,3% 2007 zelfstandigen: 40% Representatief beeld van werkbaar werk in Vlaanderen

41 resultaten WERKBAARHEIDSMONITOR algemene resultaten

42 resultaten Jobs in Vlaanderen werkbaarder geworden ,2 2,1 6,1 1,8 15 werkbaar werk 14 1 knelpunt 24,4 52,3 2 knelpunten 3 knelpunten 23,9 54,1 4 knelpunten wn wn wn.

43 resultaten Werkbaarheidsgraad 2007 Zelfstandige ondernemers Werknemers 4,60,7 6,1 1,8 19,9 27,1 47,7 werkbaar werk 1 knelpunt 2 knelpunten 3 knelpunten 4 knelpunten 14 23,9 54,1

44 resultaten Werkbaarheidsknelpunten 2007 loontrekkenden Vlaamse Arbeidsmarkt Vl Vl Vl Vl 100% Vl 80% Vl Vl Vl % 40% % 0% werkstress motivatie leermogelijkheden werk-privé-balans niet problematisch problematisch acuut problematisch

45 resultaten Evolutie werkbaarheidsindicatoren loontrekkenden Werkstress : status quo Motivatie en werkbetrokkenheid : status quo Leermogelijkheden : verbetering (problematisch van 22,6% naar 19,9%) Werk-privé balans : verbetering (problematisch van 11,8% naar 10,8%)

46 resultaten Risico indicatoren Vlaamse arbeidsmarkt loontrekkenden % % % 40% % 0% WERKDRUK EMOTIONELE BELASTING TAAKVARIATIE AUTONOMIE ONDERSTEUNING LEIDING ARBEIDS- OMSTANDIGHEDEN niet problematisch problematisch acuut problematisch

47 resultaten Evolutie risico-indicatoren loontrekkenden Werkdruk : status quo Emotionele belasting : status quo Taakvariatie : status quo Autonomie : status quo Relatie leiding: status quo Belastende arbeidsomstandigheden : verslechtering (van 12,1% naar 13,7%)

48 resultaten WERKBAAR WERK ZELFSTANDIGE ONDERNEMERS % 13,0% 8,2% 2,7% 5,6% 1,1% 10,9% 75% 36,7% 34,5% 50% 91,8% 94,4% 25% 63,3% 65,5% 0% psychische vermoeidheid welbevinden in het werk leermogelijkheden werk-privé-balans NIET PROBLEMATISCH PROBLEMATISCH ACUUT PROBLEMATISCH

49 resultaten RISICO INDICATOREN ZELFSTANDIGE ONDERNEMERS % 17,6% 28,8% 5,2% 7,9% 2,2% 17,2% 4,6% 75% 46,6% 50% 71,2% 92,1% 82,8% 25% 53,4% 0% werkdruk emotionele belasting taakvariatie arbeidsomstandigheden NIET PROBLEMATISCH PROBLEMATISCH ACUUT PROBLEMATISCH

50 resultaten WERKBAARHEIDSMONITOR wat maakt werk werkbaar? De rol van de risico-indicatoren

51 odds ratio (psychische vermoeidheid problematisch/ niet problematisch) RISICO-INDICATOREN EN WERKSTRESS (databank ) ondersteuning leiding arbeids omstandigheden emotionele belasting autonomie taakvariatie werkdruk 3 4 0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0% aandeel 'problematisch'

52 Wat is een odd s ratio? Kansverhouding Voorbeeld (man versus vrouw) Psychische vermoeidheid problematisch niet problematisch problematisch niet problematisch vrouw man (referentie) 30,6 69,4 27,1 72,9 1,19 Odd s

53 Wat is een odd s ratio? Odd s 1 geen verschil met referentie Odd s > 1 groter risico dan referentie Odd s < 1 kleiner risico dan referentie

54 odds ratio (welbevinden problematisch/ niet problematisch) RISICO-INDICATOREN EN MOTIVATIE (databank ) ondersteuning leiding arbeids omstandigheden taakvariatie werkdruk autonomie emotionele belasting 3 4 0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0% aandeel 'problematisch'

55 odds ratio (leermogelijkheden problematisch/ niet problematisch) RISICO-INDICATOREN EN LEERMOGELIJKHEDEN (databank ) ondersteuning leiding taakvariatie arbeids omstandigheden autonomie werkdruk 3 4 0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0% aandeel 'problematisch'

56 odds ratio (werk-privé-balans problematisch/ niet problematisch) RISICO-INDICATOREN EN WERK-PRIVÉ BALANS (databank ) werkdruk ondersteuning leiding arbeids omstandigheden emotionele belasting autonomie 3 4 0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0% aandeel 'problematisch'

57 resultaten WERKBAARHEIDSMONITOR resultaten naar subgroepen werkbaarheidsindicatoren

58 resultaten Onvoldoende leermogelijkheden naar beroepsgroep en geslacht Percentage werknemers met problematische leermogelijkheden 60% 55,8% % 40,9% 35,8% 20% 22,6% 21,3% 17,0% 0% KORTGESCHOOLDE ARBEIDERS GESCHOOLDE ARBEIDERS UITVOEREND BEDIENDEN 8,3% 5,7% ZORG/ONDERWIJS FUNCTIE 7,0% 5,8% (MIDDEN)KADER mannen vrouwen 2007

59 resultaten Leermogelijkheden naar beroepsgroep 2007 ongeschoold/geoefende arbeider 48,1 geschoolde arbeider - technicus 24,7 uitvoerend bediende -4,2 19,8 onderwijs/zorgfunctie 7,9 middenkader/professional 7,3 kader/directie 4,

60 Onvoldoende leermogelijkheden - sectoren (% van werknemers)2007 resultaten onderwijs financiële sector gezondheid- en welzijnszorg - 4 bouw - 6,2 chemie - 5,6 openbaar bestuur - 3,9 Vlaamse arbeidsmarkt - 2,3 zakelijke dienstverlening post telecom metaal groot- en kleinhandel voeding horeca transport textiel confectie 7,2 10,3 14,0 14,3 14,9 16,9 19,9 22,3 24,6 25,5 27,3 31,7 33,5 33,9 36,8 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 30,0 35,0 40,0

61 resultaten Problemen werk-privé-balans 2007 ongeschoold/geoefende arbeider 9,7 geschoolde arbeider - technicus 7,3 uitvoerend bediende -1,7 7,8 onderwijs/zorgfunctie 12,1 middenkader/professional 16,1 kader/directie 22,

62 Sectoren: % werknemers problematische werk-privé-balans 2007 resultaten openbaar bestuur 7,1 metaal textiel confectie bouw gezondheids- en welzijnszorg 8,5 9,0 9,4 9,7 Vlaamse arbeidsmarkt - 1 horeca - 6,9 post - telecommunicatie chemie voeding groot- en kleinhandel financiële sector 10,8 10,8 10,9 11,2 11,4 11,9 12,1 zakelijke dienstverlening transport onderwijs 14,0 14,8 15,0 0,0 2,0 4,0 6,0 8,0 10,0 12,0 14,0 16,0

63 Risico s voor werk-privé-balans: arbeidstijdregeling én hoge werkdruk Percentage werknemers met werk-privé-combinatiemoeilijkheden resultaten VOLTIJDS VIERVIJFDE 9,8% 11,7% HALFTIJDS 4,8% NACHTWERK 16,6% ONVOORSPELBARE WERKROOSTERS 28,3% FREQUENT OVERWERK 19,7% PROBLEMATISCHE WERKDRUK 25,6% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 2007

64 resultaten Motivatieproblemen naar beroepsgroep 2007 ongeschoold/geoefende arbeider 30,3 geschoolde arbeider - technicus 20,5 uitvoerend bediende 19,4 onderwijs/zorgfunctie 9 middenkader/professional 13,9 kader/directie 10,

65 Motivatieproblemen - sectoren (% van werknemers) 2007 resultaten onderwijs 8,7 gezondheids- en welzijnszorg 11,0 openbaar bestuur 15,5 financiële sector 15,8 bouw 17,9 Vlaamse arbeidsmarkt 18,1 chemie 19,2 horeca 19,5 groot- en kleinhandel 19,7 zakelijke dienstverlening 22,2 voeding 23,3 metaal 24,5 textiel confectie 25,3 transport 26,6 post - telecommunicatie +8 29,3 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 30,0 35,0

66 resultaten Werkstress naar beroepsgroep 2007 ongeschoold/geoefende arbeider 30,3 geschoolde arbeider - technicus 23,4 uitvoerend bediende 26,3 onderwijs/zorgfunctie 31,7 middenkader/professional 32,6 kader/directie 36,

67 resultaten Werkstress - sectoren (% van werknemers) 2007 chemie bouw - 7,3 textiel confectie openbaar bestuur metaal Vlaamse arbeidsmarkt financiële sector horeca gezondheids- en welzijnszorg zakelijke dienstverlening groot- en kleinhandel transport onderwijs voeding 24,0 24,1 24,2 25,1 27,0 28,8 28,8 30,1 30,1 30,2 30,4 31,0 31,4 32,4 post - telecommunicatie 35,6 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 30,0 35,0 40,0

68 Werkbaarheidsgraad beroepen 2007 resultaten ongeschoold/geoefende arbeider 34,3 geschoolde arbeider - technicus 55,2 uitvoerend bediende -3,2 55,2 onderwijs/zorgfunctie 59,8 middenkader/professional 56,2 kader/directie

69 Werkbaarheidsgraad sectoren 2007 resultaten transport post - telecommunicatie textiel confectie voeding horeca zakelijke dienstverlening metaal groot- en kleinhandel + 5,3 Vlaamse arbeidsmarkt + 1,8 chemie bouw +6,8 gezondheids- en welzijnszorg onderwijs openbaar bestuur financiële sector + 9,3 43,2 44,5 44, ,1 49,8 50,9 50,9 54,1 57,8 57,9 58,6 59,7 60,3 60,

70 resultaten WERKBAARHEIDSMONITOR sectorresultaten

71 voeding Werkbaarheidsindicatoren voor de voedingsector vergelijking Vlaanderen % 35% 30% 32,4 31,7 25% 23,3 20% 15% 10% 11,4 5% 0% werkstress motivatie leermogelijkheden werk-privébalans Voeding 2004 Voeding 2007 Vlaamse ref erentie 2004 Vlaamse ref erentie 2007

72 voeding Risico-indicatoren voor de voedingsector vergelijking Vlaanderen % 35% 34,6 34,3 31,8 30% 25% 24,1 20% 19,7 15% 10% 10,2 5% 0% WERKDRUK EMOTIONELE BELASTING TAAKVARIATIE AUTONOMIE ONDERSTEUNING LEIDING ARBEIDS- OMSTANDIGHEDEN voeding 2004 voeding 2007 Vlaamse ref erentie 2004 Vlaamse ref erentie 2007

73 Textiel/kleding Werkbaarheidsindicatoren voor de textiel/kleding vergelijking Vlaanderen % 35% 36,8 30% 25% 20% 15% 24,2 25,3 10% 9,0 5% 0% PSYCHISCHE VERMOEIDHEID WELBEVINDEN IN HET WERK LEERMOGELIJKHEDEN WERK-PRIVÉ-BALANS textiel en confectie 2004 textiel en confectie 2007 Vlaamse referentie 2004 Vlaamse referentie 2007

74 Textiel/kleding Risico-indicatoren voor de textiel/kleding vergelijking Vlaanderen % 40% 38,4 35% 30% 31 32,6 25% 23,2 20% 19,3 15% 10% 7,5 5% 0% WERKDRUK EMOTIONELE BELASTING TAAKVARIATIE AUTONOMIE ONDERSTEUNING LEIDING ARBEIDS- OMSTANDIGHEDEN textiel 2004 textiel 2007 Vlaamse referentie 2004 Vlaamse referentie 2007

75 chemie Werkbaarheidsindicatoren voor de chemie vergelijking Vlaanderen % 35% 30% 25% 20% 24 19,2 20,5 15% 10% 14,9 11,2 5% 0% PSYCHISCHE VERMOEIDHEID WELBEVINDEN IN HET WERK LEERMOGELIJKHEDEN WERK-PRIVÉ-BALANS chemie 2004 chemie 2007 Vlaamse referentie 2007

76 Chemie Risico-indicatoren voor de chemie vergelijking Vlaanderen % 30% 28,6 25% 20% 20 16,9 15% 10% 12,5 13,6 11,1 5% 0% WERKDRUK EMOTIONELE BELASTING TAAKVARIATIE AUTONOMIE ONDERSTEUNING LEIDING ARBEIDS- OMSTANDIGHEDEN chemie 2004 chemie 2007 Vlaamse referentie 2004 Vlaamse referentie 2007

77 Metaal Werkbaarheidsindicatoren voor de metaal vergelijking Vlaanderen % 35% 30% 25% 27 24,5 25,5 20% 15% 10% 8,5 5% 0% PSYCHISCHE VERMOEIDHEID WELBEVINDEN IN HET WERK LEERMOGELIJKHEDEN WERK-PRIVÉ-BALANS metaal 2004 metaal 2007 Vlaamse referentie 2004 Vlaamse referentie 2007

78 metaal Risico-indicatoren voor de metaal vergelijking Vlaanderen % 35% 36,6 30% 25% 26,2 26,4 23,6 26,5 20% 18, % 10% 11,3 5% 0% WERKDRUK EMOTIONELE BELASTING TAAKVARIATIE AUTONOMIE ONDERSTEUNING LEIDING ARBEIDS- OMSTANDIGHEDEN Metaal 2004 Metaal 2007 Vlaamse referentie 2004 Vlaamse referentie 2007

79 bouw Werkbaarheidsindicatoren voor de bouw vergelijking Vlaanderen % 35% 30% 31,4 25% 24,4 20% 15% 17,9 20,5 14,3 10% 9,4 5% 0% PSYCHISCHE VERMOEIDHEID WELBEVINDEN IN HET WERK LEERMOGELIJKHEDEN WERK-PRIVÉ-BALANS Bouw 2004 Bouw 2007 Vlaamse referentie 2004 Vlaamse referentie 2007

80 bouw Risico-indicatoren voor de bouw vergelijking Vlaanderen % 35% 34,6 32,6 30% 28,3 25% 23,1 20% 15% 10% 10,5 15,7 13,6 5% 0% WERKDRUK EMOTIONELE BELASTING TAAKVARIATIE AUTONOMIE ONDERSTEUNING LEIDING ARBEIDS- OMSTANDIGHEDEN Bouw 2004 Bouw 2007 Vlaamse referentie 2004 Vlaamse referentie 2007

81 handel Werkbaarheidsindicatoren voor de handel vergelijking Vlaanderen % 35% 30% 25% 30,4 27,3 20% 19,7 15% 11,9 10% 5% 0% werkstres motivatie leermogelijkheden werk-privé-balans handel 2004 handel 2007 Vlaamse ref erentie 2004 Vlaamse ref erentie 2007

82 handel Risico-indicatoren voor de handel vergelijking Vlaanderen % 35% 30% 30 27,9 25% 20% 15% 10% 15,9 21,1 16,5 10,5 5% 0% WERKDRUK EMOTIONELE BELASTING TAAKVARIATIE AUTONOMIE ONDERSTEUNING LEIDING ARBEIDS- OMSTANDIGHEDEN handel 2004 handel 2007 Vlaamse ref erentie 2004 Vlaamse ref erentie 2007

83 horeca Werkbaarheidsindicatoren voor de horeca vergelijking Vlaanderen % 35% 33,5 30% 30,1 25% 20% 19,5 17,7 15% 10% 10,8 5% 0% PSYCHISCHE VERMOEIDHEID WELBEVINDEN IN HET WERK LEERMOGELIJKHEDEN WERK-PRIVÉ-BALANS horeca 2004 horeca 2007 Vlaamse referentie 2004 Vlaamse referentie 2007

84 horeca Risico-indicatoren voor de horeca vergelijking Vlaanderen % 40% 38,2 35% 30% 25% 20% 25,3 29, % 10% 9,7 11,9 5% 0% WERKDRUK EMOTIONELE BELASTING TAAKVARIATIE AUTONOMIE ONDERSTEUNING LEIDING ARBEIDS- OMSTANDIGHEDEN horeca 2004 horeca 2007 Vlaamse referentie 2004 Vlaamse referentie 2007

85 transport Werkbaarheidsindicatoren voor de transport vergelijking Vlaanderen % 35% 33,9 30% 31 26,5 25% 20% 15% 14,8 10% 5% 0% PSYCHISCHE VERMOEIDHEID WELBEVINDEN IN HET WERK LEERMOGELIJKHEDEN WERK-PRIVÉ-BALANS transport 2004 transport 2007 Vlaamse referentie 2004 Vlaamse referentie 2007

86 transport Risico-indicatoren voor de transport vergelijking Vlaanderen % 35% 30% 30,6 33, % 24 20% 17,8 15% 10% 10,5 5% 0% WERKDRUK EMOTIONELE BELASTING TAAKVARIATIE AUTONOMIE ONDERSTEUNING LEIDING ARBEIDS- OMSTANDIGHEDEN transport 2004 transport 2007 Vlaamse referentie 2004 Vlaamse referentie 2007

87 Post- en telecommunicatie Werkbaarheidsindicatoren voor de post- en telecommunicatie vergelijking Vlaanderen % 35% 35,6 30% 29,3 25% 20% 21,3 24,6 15% 10% 10,9 5% 0% PSYCHISCHE VERMOEIDHEID WELBEVINDEN IN HET WERK LEERMOGELIJKHEDEN WERK-PRIVÉ-BALANS post- en telecom 2004 post- en telecom 2007 Vlaamse referentie 2004 Vlaamse referentie 2007

88 Post en telecommunicatie Risico-indicatoren voor de post en telecommunicatie vergelijking Vlaanderen % 37,1 35% 31,6 30% 27,7 25% 20% 15% 10% 5% 20,4 15,3 15,7 0% WERKDRUK EMOTIONELE BELASTING TAAKVARIATIE AUTONOMIE ONDERSTEUNING LEIDING ARBEIDS- OMSTANDIGHEDEN post en telecom 2004 post en telecom 2007 Vlaamse referentie 2004 Vlaamse referentie 2007

89 Bank en verzekeringssector Werkbaarheidsindicatoren voor de bank- en verzekeringssector vergelijking Vlaanderen % 35% 30% 28,8 25% 20% 15% 10% 15,8 10,3 12,1 5% 0% werkstress motivatie leermogelijkheden werk-privé balans f inanciële sector 2004 f inanciële sector 2007 Vlaamse ref erentie 2004 Vlaamse ref erentie 2007

90 Bank en verzekeringssector Risico-indicatoren voor de bank- en verzekeringssector vergelijking Vlaanderen % 35% 30% 37,9 25% 22,7 20% 19,2 15% 14,2 10% 9,8 5% 0% WERKDRUK EMOTIONELE BELASTING TAAKVARIATIE AUTONOMIE ONDERSTEUNING LEIDING 1,1 ARBEIDS- OMSTANDIGHEDEN f inanciële sector 2004 f inanciële sector 2007 Vlaamse ref erentie 2004 Vlaamse ref erentie 2007

91 Zakelijke dienstverlening Werkbaarheidsindicatoren voor de zakelijke dienstverlening vergelijking Vlaanderen % 35% 30% 30,2 25% 22,2 22,3 20% 15% 14 10% 5% 0% PSYCHISCHE VERMOEIDHEID WELBEVINDEN IN HET WERK LEERMOGELIJKHEDEN WERK-PRIVÉ-BALANS zakelijke dienstverlening 2004 zakelijke dienstverlening 2007 Vlaamse referentie 2004 Vlaamse referentie 2007

92 Zakelijke dienstverlening Risico-indicatoren voor de zakelijke dienstverlening vergelijking Vlaanderen % 40% 38,1 35% 30% 28 25% 20% 15% 10% 14,5 11,6 14,7 8,3 5% 0% WERKDRUK EMOTIONELE BELASTING TAAKVARIATIE AUTONOMIE ONDERSTEUNING LEIDING ARBEIDS- OMSTANDIGHEDEN zakelijke dienstverlening 2004 zakelijke dienstverlening 2007 Vlaamse referentie 2004 Vlaamse referentie 2007

93 Openbaar bestuur Werkbaarheidsindicatoren voor het openbaar bestuur vergelijking Vlaanderen % 35% 30% 25% 20% 25,1 20,8 15% 10% 15,5 16,9 5% 7,1 0% PSYCHISCHE VERMOEIDHEID WELBEVINDEN IN HET WERK LEERMOGELIJKHEDEN WERK-PRIVÉ-BALANS openbaar bestuur 2004 openbaar bestuur 2007 Vlaamse referentie 2004 Vlaamse referentie 2007

94 Openbaar bestuur Risico-indicatoren voor het openbaar bestuur vergelijking Vlaanderen % 30% 25% 20% 15% 22, , ,5 10% 5% 5,9 0% WERKDRUK EMOTIONELE BELASTING TAAKVARIATIE AUTONOMIE ONDERSTEUNING LEIDING ARBEIDS- OMSTANDIGHEDEN openbaar bestuur 2004 openbaar bestuur 2007 Vlaamse referentie 2004 Vlaamse referentie 2007

95 Welzijn en gezondheidssector Werkbaarheidsindicatoren voor de welzijns- en de gezondheidssector vergelijking Vlaanderen % 35% 30% 25% 30,1 20% 15% 18 10% 5% ,7 0% PSYCHISCHE VERMOEIDHEID WELBEVINDEN IN HET WERK LEERMOGELIJKHEDEN WERK-PRIVÉ-BALANS welzijns- en gezondheidszorg 2004 welzijns- en gezondheidszorg 2007 Vlaamse referentie 2004 Vlaamse referentie 2007

96 Welzijns- en gezondheidssector Risico-indicatoren voor het welzijns- en gezondheidssector vergelijking Vlaanderen % 40% 35% 39,7 30% 32,2 25% 20% 15% 10% 21,5 20,2 13,7 12,7 5% 0% WERKDRUK EMOTIONELE BELASTING TAAKVARIATIE AUTONOMIE ONDERSTEUNING LEIDING ARBEIDS- OMSTANDIGHEDEN welzijns- en gezondheidssector 2004 welzijns- en gezondheidssector 2007 Vlaamse referentie 2004 Vlaamse referentie 2007

97 onderwijs Werkbaarheidsindicatoren voor de onderwijs vergelijking Vlaanderen

98 onderwijs Risico-indicatoren voor het onderwijs vergelijking Vlaanderen % 30% 31,3 25% 25,2 20% 15% 14,5 10% 5% 0% WERKDRUK EMOTIONELE BELASTING 5,3 TAAKVARIATIE AUTONOMIE ONDERSTEUNING LEIDING 8,6 1,1 2,5 ARBEIDS- OMSTANDIGHEDEN onderwijssector 2004 onderwijssector 2007 Vlaamse referentie 2004 Vlaamse referentie 2007

99 resultaten WERKBAARHEIDSMONITOR beroepsgroepen

100 Ongeschoolde arbeiders Werkbaarheidsindicatoren voor de ongeschoolde arbeiders vergelijking Vlaanderen % 52,3 50% 48,1 40% 30% 30,3 30,3 20% 10% 9,7 0% PSYCHISCHE VERMOEIDHEID WELBEVINDEN IN HET WERK LEERMOGELIJKHEDEN WERK-PRIVÉ-BALANS ongeschoolde arbeiders 2004 ongeschoolde arbeiders 2007 Vlaamse referentie 2004 Vlaamse referentie 2007

101 ongeschoolde arbeiders Risico-indicatoren voor het ongeschoolde arbeiders vergelijking Vlaanderen % 45% 40% 47,8 44,1 38,8 35% 30% 26, % 20% 19,3 15% 10% 5% 6,6 0% WERKDRUK EMOTIONELE BELASTING TAAKVARIATIE AUTONOMIE ONDERSTEUNING LEIDING ARBEIDS- OMSTANDIGHEDEN ongeschoolde arbeiders 2004 ongeschoolde arbeiders 2007 Vlaamse referentie 2004 Vlaamse referentie 2007

102 geschoolde arbeiders Werkbaarheidsindicatoren voor de geschoolde arbeiders vergelijking Vlaanderen % 50% 40% 30% 20% 23,4 20,5 24,7 10% 7,3 0% PSYCHISCHE VERMOEIDHEID WELBEVINDEN IN HET WERK LEERMOGELIJKHEDEN WERK-PRIVÉ-BALANS geschoolde arbeiders 2004 geschoolde arbeiders 2007 Vlaamse referentie 2004 Vlaamse referentie 2007

103 geschoolde arbeiders Risico-indicatoren voor het geschoolde arbeiders vergelijking Vlaanderen % 45% 40% 35% 30% 25% 20% 25,2 25,7 28,6 18, ,4 15% 10% 9,2 5% 0% WERKDRUK EMOTIONELE BELASTING TAAKVARIATIE AUTONOMIE ONDERSTEUNING LEIDING ARBEIDS- OMSTANDIGHEDEN geschoolde arbeiders 2004 geschoolde arbeiders 2007 Vlaamse referentie 2004 Vlaamse referentie 2007

104 Uitvoerende bedienden Werkbaarheidsindicatoren voor de uitvoerende bedienden vergelijking Vlaanderen % 50% 40% 30% 20% 26, ,4 19,8 10% 9,5 7,8 0% PSYCHISCHE VERMOEIDHEID WELBEVINDEN IN HET WERK LEERMOGELIJKHEDEN WERK-PRIVÉ-BALANS uitvoerend bedienden 2004 uitvoerend bedienden 2007 Vlaamse referentie 2004 Vlaamse referentie 2007

105 Uitvoerende bedienden Risico-indicatoren voor het uitvoerende bedienden vergelijking Vlaanderen % 45% 40% 35% 30% 29,5 25% 27,9 20% 15% 15,8 18,7 15,1 10% 5% 5,3 0% WERKDRUK EMOTIONELE BELASTING TAAKVARIATIE AUTONOMIE ONDERSTEUNING LEIDING ARBEIDS- OMSTANDIGHEDEN uitvoerende bedienden 2004 uitvoerende bedienden 2007 Vlaamse referentie 2004 Vlaamse referentie 2007

106 Onderwijs en zorg Werkbaarheidsindicatoren voor de onderwijs en zorg vergelijking Vlaanderen % 50% 40% 30% 31,7 20% 10% 9 7,9 12,1 0% PSYCHISCHE VERMOEIDHEID WELBEVINDEN IN HET WERK LEERMOGELIJKHEDEN WERK-PRIVÉ-BALANS onderwijs/welzijn 2004 onderwijs/welzijn 2007 Vlaamse referentie 2004 Vlaamse referentie 2007

107 Onderwijs en zorg Risico-indicatoren voor het onderwijs en zorg vergelijking Vlaanderen % 45% 40% 41 35% 30% 25% 27,4 20% 15% 10% 5% 11,2 15,8 14,6 6,3 8,4 0% WERKDRUK EMOTIONELE BELASTING TAAKVARIATIE AUTONOMIE ONDERSTEUNING LEIDING ARBEIDS- OMSTANDIGHEDEN onderwijs/welzijn 2004 onderwijs/welzijn 2007 Vlaamse referentie 2004 Vlaamse referentie 2007

108 Middenkader- professional Werkbaarheidsindicatoren voor de middenkaderprofessional vergelijking Vlaanderen % 50% 40% 30% 32,6 20% 13,9 16,1 10% 7,3 0% PSYCHISCHE VERMOEIDHEID WELBEVINDEN IN HET WERK LEERMOGELIJKHEDEN WERK-PRIVÉ-BALANS middenkader 2004 middenkader 2007 Vlaamse referentie 2004 Vlaamse referentie 2007

109 Middenkader-professional Risico-indicatoren voor het middenkader professional vergelijking Vlaanderen % 45% 40% 42,4 35% 30% 27,5 25% 20% 15% 14,3 10% 5% 8,1 6,4 2,5 0% WERKDRUK EMOTIONELE BELASTING TAAKVARIATIE AUTONOMIE ONDERSTEUNING LEIDING ARBEIDS- OMSTANDIGHEDEN middenkader 2004 middenkader 2007 Vlaamse referentie 2004 Vlaamse referentie 2007

110 kader Werkbaarheidsindicatoren voor de kader vergelijking Vlaanderen % 50% 40% 36,4 30% 20% 22,2 10% 10,5 4,1 0% PSYCHISCHE VERMOEIDHEID WELBEVINDEN IN HET WERK LEERMOGELIJKHEDEN WERK-PRIVÉ-BALANS kader 2004 kader 2007 Vlaamse referentie 2004 Vlaamse referentie 2007

111 kader Risico-indicatoren voor het kader vergelijking Vlaanderen % 47,9 45% 40% 35% 35,7 30% 25% 20% 15% 10% 10,3 5% 0% WERKDRUK EMOTIONELE BELASTING 3,5 2,8 TAAKVARIATIE AUTONOMIE ONDERSTEUNING LEIDING 0,8 ARBEIDS- OMSTANDIGHEDEN kader 2004 kader 2007 Vlaamse referentie 2004 Vlaamse referentie 2007

112 Meer info WERKBAARHEIDSMONITOR publicaties informatiedossiers technische nota s focussen sectorprofielen beroepsgroepen..

113 WERKBAAR WERK IN VLAANDEREN Alle informatie op