Rekenbeleidsplan 1.0.2 Locatie Buys Ballot vmbo-tl, havo en vwo juni 2014 Luuk van Bussel, Dave Damwijk.
Inhoudsopgave Inhoudsopgave. 2 Voorwoord... 3 Schoolprofiel... 4 Noodzaak en aanleiding... 5 Visie op rekenen en rekenbeleid... 7 Analyse schoolsituatie m.b.t. het rekenbeleid... 9 Doelstelling, implementatie.11 Het komend schooljaar 2014-2015.17 Financiering..18 Communicatie.19 Implementatietraject 2013-2014 20 Implementatietraject 2014-2015 21 Evaluatie... 22 Traject rekenen... 23 Voorwaarden... 24 Bijlagen...24 - Resultaten van de tot nu toe afgenomen toetsen. - Onderlinge samenhang niveaus en de vier domeinen. 2
Voorwoord Dit rekenbeleidsplan is bedoeld voor het Cambium College, locatie Buys Ballot te Zaltbommel. De achterstanden in taal en rekenen zijn inmiddels erkend door de overheid hetgeen geleid heeft tot de wet op de referentieniveaus Nederlandse taal en rekenen. Begin 2008 is het Referentiekader Doorlopende Leerlijnen Taal en Rekenen (Meijerink, 2008) door de Expertgroep Doorlopende Leerlijnen Taal en Rekenen uitgebracht. De wet geeft hiermee richtlijnen aan voor taal en rekenen en zijn bedoeld om de schoolprestaties in de verschillende schoolsoorten te verbeteren. Het doel van de bovenstaande ontwikkelingen is om de rekenprestaties van leerlingen te verbeteren en de doorlopende leerlijnen rekenen over de verschillende onderwijssectoren te verstevigen. Deze rekenprestaties hebben de afgelopen jaren volop in de belangstelling gestaan, mede door de tegenvallende resultaten. Aangezien veel aangeboden schoolvakken gebruik maken van rekenen is het verbeteren van rekenen een schoolaangelegenheid en niet alleen de verantwoordelijkheid van een selecte groep docenten. In het voorliggend stuk wordt aangegeven hoe er de komende jaren gewerkt zal worden aan de verbetering van de rekenvaardigheid bij onze leerlingen om het referentieniveau 2F, dan wel 3F te halen. Het referentieniveau wordt apart getoetst bij het eindexamen door middel van een rekentoets. Vanaf het schooljaar 2013 2014 is de rekentoets een verplicht onderdeel van het examen. Het behaalde cijfer wordt vermeld op een bijlage bij het diploma. Vanaf het schooljaar 2015-2016 gaat het resultaat meetellen voor de zak- /slaagregeling. De hogere eisen die nu en in de toekomst gesteld worden en gesteld gaan worden dienen als uitgangspunt. 3
Schoolprofiel Naam school : Stichting Cambium College voor openbaar voortgezet onderwijs Locaties : Buys Ballot (VWO, Havo en Vmbo-TL) De Waard (Vmbo-KB en Vmbo-BB) Schoolgrootte : Buys Ballot ±1400 leerlingen De Waard ±400 leerlingen Schoolorganisatie : Dhr. W.A van de Veer, rector Mevr. E.L. van Buuren, directeur financiën & beheer Mevr. A.E.J. Joore, locatiedirecteur De Waard Dhr. L. van Bussel, conrector TL (portefeuillehouder rekenen) Vacant.., conrector Havo Dhr. M. Leupen, conrector VWO Rekencoördinatoren : Mevr. M.A. van der Linden (locatie de Waard) Dhr. D.D.D. Damwijk (locatie Buys Ballot) - aanspreekpunt deelschool tl : mevr. J. Brands - aanspreekpunt deelschool havo: dhr. D. Damwijk - aanspreekpunt deelschool vwo : dhr. H. van der Veeken De rekencoördinator werkt in samenwerking met de portefeuillehouder rekenen aan: Vormgeven van beleid (ontwikkelen, uitvoeren en evalueren). Aansturen van veranderingen m.b.t. het vakgebied rekenen en de rekentoets. Verspreiden van actuele informatie en kennis in de school. Begeleiden van het team rekendocenten. Uitschrijven en leiden van vergaderingen voor de rekendocenten. Bewaken en bevorderen van de kwaliteit van de opbrengsten. Het bepalen van de leerinhouden. Het ontwikkelen van een procedure als het gaat om leerlingen met ERWD. 4
Noodzaak en aanleiding In dit hoofdstuk wordt aangeven wat de extrinsieke en de intrinsieke motieven zijn om een rekenbeleid op het Cambium College te implementeren. Extrinsieke motieven De Expertgroep Doorlopende Leerlijnen Taal en Rekenen geeft aan dat zij niveau 2F, dan wel 3F, als noodzakelijk beschouwt om maatschappelijk goed te kunnen functioneren op het gebied van taal en rekenen (Meijerink, 2008). Dit niveau is volgens het advies een voorwaarde voor het functioneren als burger in de samenleving (SLO Referentieniveaus in taal en rekenen, 2009). Een bezoek van de onderwijsinspectie aan de VMBO afdelingen vereist invoering van een rekenbeleid op het Cambium College. Leerlingen moeten immers voldoen aan de verschillende referentieniveaus voor rekenen en taal om het diploma te kunnen behalen Voor locatie de Waard geldt dat alle leerlingen moeten voldoen aan rekenniveau 2F. Voor locatie Buys Ballot geldt dat de vmbo-tl-leerlingen moeten voldoen aan rekenniveau 2F, de havo-leerlingen en vwo-leerlingen aan rekenniveau 3F. Men is van plan om de vwo-leerlingen te laten voldoen aan het rekenniveau 3S. Er worden gefaseerd verzwaarde exameneisen voor het V.O. ingevoerd. 5
Intrinsieke motieven Rekenen is overal. Rekenen is schoolbreed op het Cambium College aanwezig en nodig voor nu maar ook voor de rest van je leven. Alle docenten zijn verantwoordelijk voor het leveren van een bijdrage aan het verhogen van de rekenvaardigheid van leerlingen. Leerlingen moeten op niveau 2F, dan wel 3F, kunnen functioneren in de maatschappij. Signalen vanaf de werkvloer: De docenten zeggen herhaaldelijk: Ze kunnen niet rekenen! Er bestaat steeds meer behoefte om te differentiëren. Verbeteren van examenresultaten (CE en verschil SE-CE). Schematische weergave draagvlak rekenbeleid REKENBELEID rekencoördinator BB + portefeuillehouder vanuit de directie Aanspreekpunten deelscholen tl / havo / vwo Praktische uitvoering Team van rekendocenten Draagvlak Het hele team van docenten en directie 6
Visie op rekenen en rekenbeleid Onderwijsvisie algemeen De missie van de school (Cambium College beide locaties) is: Het Cambium College is een openbare school met een regiofunctie. De school wil in het beleid rekening houden met kenmerkende aspecten (eigenheden) van die regio. Dit houdt onder meer in dat de school respect heeft voor alle levensovertuigingen die niet strijdig zijn met de Nederlandse grondwet. Het Cambium College wil een school zijn die in een open en veilige situatie leerlingen en medewerkers uitdaagt te groeien naar volle ontplooiing, dit zowel op het gebied van kennis en cultuur, als op creatief en maatschappelijk terrein. Het Cambium College wil een school zijn waarin medewerkers en leerlingen samen verantwoordelijkheid dragen voor een zo goed mogelijk leer- en werkklimaat. Het Cambium College wil zijn onderwijskundige taak (overdragen van kennis en kunde) en zijn pedagogische taak (overdragen van normen en waarden) in evenwicht met elkaar uitvoeren. Het Cambium College heeft de locatie De Waard ingericht als de deelschool BB/KB en de locatie Buys Ballot voor de deelscholen TL, havo en vwo. (schoolplan Cambium College september 2012). De huidige leerling leert het beste als differentiatie plaatsvindt in zowel klassikaal, individueel en groepsverband. Daarbij wordt de leerling de mogelijkheid geboden om: Zelfstandig en zelfverantwoordelijk te leren; Gebruik te maken van variatie naar persoonlijke leerstijlen; Samen te werken aan betekenisvolle opdrachten; Te leren gericht op wendbaar gebruik; Creativiteit, beleving en beweging in te zetten Naast het leerjarenmodel te werken in peergroups en/of belangstellinggroepen. Leerlingprofiel locatie Buys Ballot De leerlingen van de locatie Buys Ballot zijn spontane leerlingen die direct kunnen laten merken dat iets ze wel of niet bevalt. Zij vinden het leuk om te leren en daarop te worden aangesproken. Zij komen in aanraking met kennis van allerlei aard, leren vaardigheden aan en verbanden doorzien. We proberen de leerlingen actief bij het leerproces te betrekken. Dat doen we enerzijds door met de lesstof zoveel mogelijk aan te sluiten bij hun belevingswereld. Anderzijds stimuleren we de leerlingen zoveel mogelijk zelf en zelfstandig aan het werk te gaan. Dat betekent: plannen, informatie verzamelen, keuzes maken, de opdracht uitvoeren en de resultaten kritisch beoordelen. 7
De leerlingen hebben een doorgaans positieve houding: ze tonen zich betrokken bij anderen en zetten zich zo nodig met verve in voor de school. Omdat wij veel belang hechten aan cultuur, kunnen de leerlingen deelnemen aan de schoolband, een koor, toneelproducties, theaterdagen en muziekavonden. (schoolplan Cambium College september 2012). Visie op rekenbeleid Algemeen is de visie gebaseerd op de volgende uitspraken: De uitwerking van de visie van de school met betrekking tot rekenen op het Cambium College Basiskenmerken in deze visie zijn dat achterstanden systematisch gedifferentieerd per leerling worden aangepakt. 1. De school hanteert een plan van aanpak voor het bestrijden van achterstanden, onderhouden en verbeteren voor rekenen, dat onderdeel is van het schoolbeleid. 2. De school heeft aan het begin van het eerste leerjaar een betrouwbaar inzicht in het niveau waarop elke leerling de basisvaardigheden voor rekenen beheerst. In september wordt in alle brugklassen de toets CITO-0 afgenomen. 3. De school heeft per opleiding en leerjaar aangegeven welk referentieniveau rekenen op het eind van elk leerjaar moeten worden beheerst. 4. De school stelt tenminste eenmaal per jaar, in elk leerjaar, van alle leerlingen het niveau vast waarop zij de basisvaardigheden voor rekenen beheersen. 5. De school evalueert jaarlijks de resultaten en effecten van het rekenbeleid inclusief het plan van aanpak voor de bestrijding van achterstanden, alsmede het plan van aanpak tot verbetering en uitdaging van de betere leerling. 6. De rekendocenten volgen, analyseren en registreren systematisch de voortgang in de individuele ontwikkeling van de leerling, die niet op het gewenste niveau is, op elk van de domeinen van de basisvaardigheden voor rekenen. 8
Analyse schoolsituatie m.b.t. het rekenbeleid Situatie 2011-2013: Alle leerlingen uit de eerste drie leerjaren hebben in juni een Cito reken-/wiskundetoets gemaakt. De resultaten daarvan zijn geanalyseerd en gebruikt voor het opzetten van het rekenbeleid op het Buys Ballot. De resultaten van de pilot Rekentoets VO 2013 zijn geanalyseerd en gebruikt voor het aanpassen van het rekenbeleid op het Buys ballot. Alle leerlingen uit 3 tl hebben in periode 1 rekenlessen gevolgd. (1 lesuur per week). Leerlingen uit 4 havo zonder wiskunde in hun pakket hebben het gehele jaar 1 lesuur in de week rekenlessen gevolgd. Alle pre-examenkandidaten hebben in november 2012 een digitale oefentoets van het APS gemaakt ter voorbereiding van de pilot rekentoets VO 2013. Leerlingen in de pre-examenklassen hebben meegedaan aan de Pilot Rekentoets VO 2013. Deze leerlingen hebben nog twee extra gelegenheden in het examenjaar 2013 2014. Situatie 2013-2015: Leerlingen uit de eerste twee leerjaren, kunnen in aanmerking komen voor rekenlessen in het Cambiumuur. (M.u.v. de sport-/kunstklas en het vwo). Leerlingen uit 3 tl komen in aanmerking voor 1 lesuur in de week rekenen als uit de resultaten van de Cito-2 toets blijkt dat er nog steeds een achterstand is op het gebied van rekenen. Leerlingen uit 4 tl die voor de pilot rekentoets VO 2013 het cijfer 4 of lager hebben gehaald komen in aanmerking voor rekenlessen in de eerste twee perioden. Leerlingen uit 4 havo zonder wiskunde komen in aanmerking voor 1 lesuur rekenen in de week. Leerlingen uit 5 havo die voor de pilot rekentoets Vo 2013 een cijfer lager dan 5 hebben gehaald, komen in aanmerking voor rekenlessen. Er wordt een rekentoets afgenomen in alle pre-examenklassen in november. Leerlingen in het examenjaar mogen twee keer de rekentoets VO 2014 maken. Een eindresultaat van 5,0 wordt beschouwd als geslaagd. Alle leerlingen die een 5,0 of lager hebben mogen de rekentoets nog twee keer maken. Het eindresultaat van de rekentoets komt niet op de cijferlijst. Het cijfer komt in een bijlage bij de cijferlijst te staan. Er is in maart een aangepaste toets (pilot) voor leerlingen met ERWD. Onderscheid wordt er gemaakt tussen leerlingen met een dyscalculie-verklaring en leerlingen zonder verklaring. 9
Situatie 2015-2016: De rekentoets gaat meetellen in de zak-slaagregeling. Eindcijfers Nederlands én rekenen minstens één 5 en één 6 (Vmbo). VMBO 2013 2014 2015 2016 rekentoets VO uitslagregel Invoering rekentoets Deelname aan de rekentoets is verplicht. Resultaat maakt nog geen deel uit van de uitslagregel. Cijfer moet wel op een bijlage bij de cijferlijst vermeld worden. Aanscherping uitslagregel: eindcijfer Nederlands ten minste vijf. Rekenen wordt onderdeel van de uitslagregel Eindcijfers Nederlands én rekenen minstens één 5 en één 6 HAVO/VWO 2013 2014 2015 2016 rekentoets VO uitslagregel Invoering rekentoets Deelname aan de rekentoets is verplicht. Resultaat maakt nog geen deel uit van de uitslagregel. Cijfer moet wel op de bijlage bij de cijferlijst vermeld worden. Rekenen wordt onderdeel van de uitslagregel Aanpassing uitslagregel: niet meer dan één onvoldoende (ten minste een 5) voor de eindcijfers Nederlands, Engels, wiskunde en rekenen. 10
Doelstelling, implementatie en communicatie Doel van het rekencurriculum: Invoeren van de referentieniveaus (doorlopende leerlijnen). Kwaliteitsverbetering, door het rekenniveau in de school te verhogen verbetert het rendement. Zowel van de leerling als van de docent. Rekenen wordt door de hele school erkend en herkend. Rekenen is een verantwoordelijkheid van in principe alle vakken en wordt in zoveel mogelijk vakken zichtbaar gemaakt. Leerlingen laten groeien in hun rekenkennis en vaardigheden. Het behalen van de rekentoets door leerlingen op referentieniveau 2F, dan wel 3F (3S). Leerlingen komen van allerlei basisscholen op onze locatie. Het beleid van het eerste leerjaar (en latere leerjaren) is gericht op: Het rekenvaardigheidniveau van de leerling bepalen (a.d.h.v. CITO toets 0, dan wel 1). De rekenvaardigheid verbeteren. De rekenvaardigheid onderhouden. De rekenvaardigheid verhogen. Het taal- en rekencentrum, kortweg trc (in ontwikkeling). Het oprichten van een trc. Het trc is de vraagbaak voor collega s, leerlingen en ouders wat betreft de referentiekaders taal en rekenen. Het trc is verantwoordelijk voor de indeling van het Cambiumuur, het aanschaffen van lesen toetsmateriaal, de analyse van de resultaten van de Cito-toetsen en andere toetsen, de informatievoorziening naar collega s/ouders/leerlingen, het ontwikkelen van (les)materiaal, het bijscholen van collega s en waarborgen van het rekenvaardigheidniveau. Het trc bestaat uit de volgende personen: - de taal- en rekencoördinator, - de drie aanspreekpunten van de deelscholen v.w.b. het rekenen, - de drie aanspreekpunten van de deelscholen v.w.b. de taal, - de portefeuillehouder(s) vanuit de directie. 11
Doelstelling per leerjaar. Onderwijs Einde klas Doelstelling TL 1 Alle leerlingen hebben het niveau 1F. 2 Minimaal 50 % van de leerlingen heeft het niveau 2F. 3 Minimaal 80 % van de leerlingen halen voor de rekentoets VO 2F een 6 of hoger. 4 Minimaal 80 % van de leerlingen halen voor de rekentoets VO 2F een 6 of hoger en 100 % van de leerlingen halen een 5 of hoger. havo 1 Alle leerlingen hebben het niveau 1S. 2 Minimaal 65 % van de leerlingen heeft het niveau 2F of hoger. 3 Alle leerlingen hebben minimaal het niveau 2F. 4 Minimaal 80 % van de leerlingen halen voor de rekentoets VO 3F een 6 of hoger. 5 Minimaal 80 % van de leerlingen halen voor de rekentoets VO 3F een 6 of hoger en 100 % van de leerlingen halen een 5 of hoger. vwo 1 Alle leerlingen hebben het niveau 1S. 2 Minimaal 80 % van de leerlingen heeft het niveau 2F. 3 Alle leerlingen hebben minimaal het niveau 2F of hoger. 4 Alle leerlingen hebben het niveau 3F. 5 Minimaal 90 % van de leerlingen halen voor de rekentoets VO 3F een 6 of hoger en 100 % van de leerlingen halen een 5 of hoger. Mocht er een 3S-toets komen dan geldt dat minimaal 80 % van de leerlingen voor deze rekentoets VO 3S een 6 of hoger halen. 6 Mocht er een 3S-toets komen dan geldt dat minimaal 80 % van de leerlingen voor deze rekentoets VO 3S een 6 of hoger halen en 100 % van de leerlingen halen een 5 of hoger. De leeractiviteiten uit het rekencurriculum worden ondergebracht bij de rekenlessen. Deze rekenlessen worden aangeboden in klas 1, 2 en 3 in het Cambiumuur, in klas 4 van de tl en in klas 4 en 5 van het havo (op basis van clustervorming). Mocht er in de toekomst een 3S-niveau komen, dan zullen ook de leerlingen uit het vwo, op basis van clustervorming worden ingedeeld. Deze lessen vormen de basis voor het rekencurriculum. Daarnaast wordt schoolbreed, vanaf 2014-2015, het rekencurriculum gefaseerd ingevoerd. Te denken valt aan: De lessen wiskunde. Vakken met een rekencomponent zoals bijvoorbeeld economie en natuur-/scheikunde. En als laatste de zaakvakken. 12
Het Cambiumuur, voor leerlingen uit leerjaar 1 en 2 van de deelscholen tl en havo. Leerlingen die een duidelijke achterstand hebben op het gebied van taal en rekenen (resultaat Cito-toetsen per leerjaar) komen in aanmerking voor het Cambiumuur rekenen. Het taal- en rekencentrum BB is verantwoordelijk voor de indeling van deze leerlingen. De groepsgrootte is maximaal 20 leerlingen. Leidraad voor de rekenlessen zijn de doelstellingen per leerjaar. Deze leerlingen volgen een curriculum met een herziene lesstofverdeling en toetsprogramma voor niveau 1F, 2F of 3F. Cito-0 resultaten Cambiumuur Leerjaar 1 Taal Rekenen + Rekenen + Taal Taal of rekenen Indeling gebeurt in overleg met de reken- en taalcoördinator (en de mentor). + + Verrijking (Indien mogelijk of ander vak) Voor het eerste leerjaar zijn er 3 modules ontwikkeld. In roosterperiode 2, 3 en 4 volgt een groep leerlingen deze modules. Aan bod komen de domeinen getallen, verhoudingen en meten & meetkunde. Cito-1 resultaten Cambiumuur Leerjaar 2 Taal Rekenen + Rekenen Minimaal 2 perioden. + Taal Minimaal 2 perioden. Taal of rekenen Indeling gebeurt in overleg met de reken- en taalcoördinatoren (en de mentor). + + Verrijking (Indien mogelijk of ander vak) In leerjaar 2 worden er 4 modules aangeboden in de vier achtereenvolgende roosterperioden. Elke module behandelt een van de vier domeinen. Gedurende elke periode worden er minimaal 1 toets en een eindtoets afgenomen. De resultaten van deze toetsen worden weergegeven in een O/V/G en vermeld in SOM. Vooralsnog tellen de behaalde cijfers niet mee in de overgangscriteria. Leerlingen die in aanmerking komen voor deze rekenlessen zijn in leerjaar 1 verplicht om 3 modules te volgen en in leerjaar 2 verplicht om minimaal 2 modules te volgen. Mochten er slechts 2 modules rekenen gevolgd worden, dan zijn de overige twee modules bedoeld voor taal en/of indien mogelijk verrijking. Vanuit organisatorische overwegingen is er gekozen om de mentoren in leerjaar 1 de rekenlessen in het Cambiumuur te laten geven. Deze mentoren zullen daarvoor bijgeschoold gaan worden in de didactiek van het rekenonderwijs. Leerlingen uit de sport of kunstklas volgen verplicht de reken- of taallessen indien uit de Cito-resultaten blijkt dat desbetreffende leerling een reken- en/of taalachterstand heeft. 13
Het begeleidingsuur, voor leerlingen uit leerjaar 1 en 2 van de deelschool vwo. Het streven is om vanaf het schooljaar 2015-2016 leerlingen die een duidelijke achterstand hebben op het gebied van (taal en) rekenen (resultaat Cito-toetsen per leerjaar) in aanmerking te laten komen voor een begeleidingsuur rekenen. Het taal- en rekencentrum BB is verantwoordelijk voor de indeling van deze leerlingen. De groepsgrootte is maximaal 20 leerlingen. Leidraad voor de rekenlessen zijn de doelstellingen per leerjaar. Deze leerlingen volgen een curriculum met een herziene lesstofverdeling en toetsprogramma voor niveau 1S, 2F of 3F. Cito-0 resultaten Begeleidingsuur Leerjaar 1 Taal Rekenen + Rekenen + Taal Taal of rekenen Indeling gebeurt in overleg met de reken- en taalcoördinator (en de mentor). + + Verrijking (Indien mogelijk of ander vak) Voor het eerste leerjaar zijn er 3 modules ontwikkeld. In roosterperiode 2, 3 en 4 volgt een groep leerlingen deze modules. Aan bod komen de domeinen getallen, verhoudingen en meten & meetkunde. Cito-1 resultaten Begeleidingsuur Leerjaar 2 Taal Rekenen + Rekenen Minimaal 2 perioden. + Taal Minimaal 2 perioden. Taal of rekenen Indeling gebeurt in overleg met de reken- en taalcoördinatoren en de mentor. + + Verrijking (Indien mogelijk of ander vak) In leerjaar 2 worden er 4 modules aangeboden in de vier achtereenvolgende roosterperioden. Elke module behandelt een van de vier domeinen. Gedurende elke periode worden er minimaal 1 toets en een eindtoets afgenomen. De resultaten van deze toetsen worden weergegeven in een O/V/G en vermeld in SOM. Vooralsnog tellen de behaalde cijfers niet mee in de overgangscriteria. Leerlingen die in aanmerking komen voor deze rekenlessen zijn in leerjaar 1 verplicht om 3 modules te volgen en in leerjaar 2 verplicht om minimaal 2 modules te volgen. Mochten er slechts 2 modules rekenen gevolgd worden, dan zijn de overige twee modules bedoeld voor taal en/of verrijking. Vanuit organisatorische overwegingen is er gekozen om de mentoren in leerjaar 1 de rekenlessen in het begeleidingsuur te laten geven. Deze mentoren zullen daarvoor bijgeschoold gaan worden in de didactiek van het rekenonderwijs. 14
De clustergroepen in klas leerjaar 3, 4 en 5. In leerjaar 3, 4 en 5 worden er clustergroepen gevormd. Voor wat betreft de deelschool tl. In periode 1 t/m 4 is er voor leerlingen uit 3 tl, één clustergroep met (streefaantal) maximaal 20 leerlingen, op basis van de resultaten van de Cito 2 toets en het wel of niet hebben van het vak wiskunde in hun pakket. Verder is het streven om één clustergroep voor leerlingen uit 4 tl van maximaal 25 leerlingen in periode 1 (en mogelijk 2) te organiseren. De leerlingen komen hiervoor in aanmerking op basis van de resultaten van de Cito 3 toets, op basis van de toetsing in het derde leerjaar en het wel of niet hebben van het vak wiskunde in het vakkenpakket. Daarnaast speelt motivatie een belangrijke rol. In aanmerking komende leerlingen geven zich schriftelijk op voor deze module. Voor wat betreft de deelschool havo. Het streven is om leerlingen uit 3 havo die op basis van de resultaten van de Cito 2 toets, op basis van de toetsing in het tweede leerjaar en het resultaat voor het vak wiskunde in klas 2, onvoldoende presteren rekenlessen te laten volgen. In periode 1 t/m 4 is er voor leerlingen uit 4 h, één clustergroep met (streefaantal) maximaal 20 leerlingen, op basis van de resultaten van de Cito 3 toets en het wel of niet hebben van het vak wiskunde in hun pakket. Het streven is om één clustergroep voor leerlingen uit 5 havo in periode 1 (en mogelijk 2) te organiseren bestaande uit (streefaantal) maximaal 25 leerlingen. De leerlingen komen hiervoor in aanmerking op basis van de resultaten van de toetsing in het vierde leerjaar en het wel of niet hebben van het vak wiskunde in het vakkenpakket. Daarnaast speelt motivatie een belangrijke rol. In aanmerking komende leerlingen geven zich schriftelijk op voor deze module. Voor wat betreft de deelschool vwo. Tot nu toe is het nog niet noodzakelijk om modules aan de leerlingen aan te bieden. Wel is het streven om vanaf 2015-2016 leerlingen die een achterstand vertonen op het gebied van rekenen in leerjaar 1 en/of 2 verplicht modules rekenen te laten volgen in het begeleidingsuur. Mocht in de toekomst het 3S-niveau gestalte krijgen, dan zal onderzocht worden op welke manier we modules kunnen aanbieden en welke leerlingen daar voor in aanmerking komen. 15
De rekentoetsen op het Cambium College locatie Buys Ballot Klas Toets Voor wie? Wanneer? 1 Cito 0 Alle leerlingen September Domeintoetsen Alle leerlingen Einde van elke periode in het mentoruur. Cijfer komt in SOM te staan. s.o. + domeintoets Leerlingen C-uur rekenen Gedurende het C-uur (o/m/v) Cito 1 Alle leerlingen Juni (beter in april) Klas Toets Voor wie? Wanneer? 2 Domeintoetsen Alle leerlingen Einde van elke periode in het mentoruur. Cijfer komt in SOM te staan. s.o. + domeintoets Leerlingen C-uur rekenen Gedurende het C-uur (o/m/v) Cito 2 Alle leerlingen Juni (beter in april) Klas Toets Voor wie? Wanneer? 3 Domeintoetsen Alle leerlingen Einde van elke periode in het mentoruur. Cijfer komt in SOM te staan. Rekentoets 2F Leerlingen uit klas 3 tl November Cito 3 Alle leerlingen Juni (beter in april) Klas Toets Voor wie? Wanneer? 4 Domeintoetsen Alle leerlingen In de toetsweken. Cijfer komt in SOM te staan. s.o. + domeintoets Leerlingen uit rekencluster Gedurende de rekenles Rekentoets 3F Leerlingen uit klas 4 havo November Eindtoets rekenen VO Leerlingen uit klas 4 tl Maart (Eerste gelegenheid) Juni (Tweede gelegenheid) Klas Toets Voor wie? Wanneer? 5 Rekentoetsen 5 havo en 5 vwo In de toetsweken. Cijfer komt in SOM te staan. s.o. + domeintoets Leerlingen uit rekencluster Gedurende de rekenles Rekentoets 3F Leerlingen uit klas 5 vwo November Eindtoets rekenen VO Leerlingen uit klas 5 havo Maart (Eerste gelegenheid) Juni (Tweede gelegenheid) Klas Toets Voor wie? Wanneer? 6 Rekentoetsen 6 vwo In de toetsweken. Cijfer komt in SOM te staan. Eindtoets rekenen VO Leerlingen uit klas 6 vwo Maart (Eerste gelegenheid) Juni (Tweede gelegenheid) 16
Het komend schooljaar Voor komend schooljaar willen we in het rekenbeleidsplan versie 2.0 het volgende verwerken. Het is niet aan te bevelen om op havo-vwo het rekenen bij de wiskunde onder te brengen. Bij havo-vwo zal het veel meer gaan om het onderhouden van rekenvaardigheden en dat vereist vooral duidelijkheid en een stok achter de deur. Er is geen didactisch inhoudelijk reden om de rekenvaardigheden bij de wiskunde onder te brengen. Bovendien heeft wiskunde zijn handen al vol met de aandacht voor algebraïsche vaardigheden en het is ook voor leerlingen niet handig om die te gaan verwarren. Met het oog op de zak-/slaagregeling en het rekenniveau van de leerlingen in de deelscholen tl en havo is aan te bevelen om structureel rekenlessen aan te bieden in de bovenbouw van deze deelscholen aan leerlingen die het rekenniveau nog niet bezitten. Mogelijk dat daar in de toekomst in voorzien kan worden. Aangezien de mentoren van klas 1 en 2 de rekenlessen gaan verzorgen is het aan te bevelen, om in eerste instantie, de mentoren (en docenten rekenen) te scholen in rekendidactiek. Cijfervoering of een ander meetinstrument is van belang om verschillende redenen. Dit om de voortgang van de leerling duidelijk te maken (intern, maar ook extern). Aan te bevelen is om resultaten van toetsen in het Cambium-/begeleidingsuur weer te geven in een O/V/G. De resultaten van toetsen die gedurende het schooljaar door alle leerlingen worden gemaakt, worden weergegeven in een cijfer en in SOM gezet. Cijfers dienen als: - beoordeling, - middel om de motivatie van de leerling te verkrijgen, - duidelijkheid naar docenten, mentoren, ouders en de leerling over het behaalde niveau. - versterken van het feit dat rekenen een echt vak is. Een vak waar leerlingen actief aan moeten werken. Een vak waar je ook huiswerk voor kunt krijgen. Een vak waarbij leerlingen kunnen zakken bij het examen. Het vak telt als kernvak mee in de slaag-/zakregeling. Het vak staat immers ook in het overgangsreglement. Het is komend schooljaar nog niet aan te bevelen het cijfer mee te laten tellen voor de overgang. Wel is het raadzaam om in kaart te brengen wat de opbrengsten van het rekenniveau van de leerlingen zijn, zodat we vanaf 2015-2016 structureel leerlingen die het 17
niveau niet hebben kunnen voorzien van passende begeleiding. Dat kan in de vorm van lessen, maar mogelijk ook op individuele basis. Het is aan te bevelen om vanaf komend schooljaar structureel overleg te hebben met (reken-)docenten/teams en secties. Verder moet komend schooljaar uitgewerkt en in kaart gebracht worden hoe leerlingen hun rekenvaardigheid kunnen onderhouden en op welke manier wij dat kunnen implementeren binnen ons onderwijs. Een mogelijkheid zou zijn dat bij toetsing in de onderbouw minder vaak het rekenmachientje gebruikt moet worden. Daarnaast is het zaak om meer uniformiteit te krijgen in de manier van aanleren en toepassen van rekenvaardigheden bij de verschillende vakken. Ook zullen leerlingen en ouders gewezen moeten worden op de (gratis) rekenprogramma s op internet. Er volgt een alternatief traject voor leerlingen waarbij het niet haalbaar is om in het examenjaar de rekentoets op 2F, dan wel 3F te halen. In versie 2.0 (april 2015) is dit traject uitgewerkt. Een voorwaarde voor een alternatief traject is dat kan worden aangetoond welke activiteiten zijn ondernomen naast de reguliere rekenlessen (remediërende activiteiten). Het volgende traject kan worden ingezet: Aangepaste rekentoets maken (twee pogingen). Door leerlingen met een dyscalculie- verklaring. Door leerlingen zonder dyscalculie-verklaring. 18
Financiering Dit onderdeel moet nog worden uitgewerkt voor het komende schooljaar. En komt in versie 2.0 aan bod. Dit zal wellicht leiden tot aanpassing: Van de lessentabel. Rekenles in clustergroepen in de bovenbouw. Formatie inzet. Rekencoördinator (2 lesuren per week). Aanstellen van rekendocenten. Uitbreiding van het budget toetsen / rekenen. Aanschaf digitale toetsen. Aanschaf materiaal Cambiumuur. Invulling van (bij-)scholing voor (reken-)docenten. Invulling van de functie van rekencoördinator en het trc in het bijzonder. Het aantal ter beschikking staande computers. Communicatie Hoe gaat de voorlichting omtrent het rekenen naar: - Leerlingen en ouders: (nieuws-)brieven, de site SOM, - Mentoren: vanuit het trc, binnenblad, middels teamvergaderingen en/of studiedagen. - Docenten: binnenblad, vanuit het trc, middels teamvergaderingen en/of studiedagen. - Derden: de site, via het trc. 19
Implementatietraject 2013-2014 Periode Activiteiten September Afname CITO-toets 0 in leerjaar 1 Oktober juni Er vind regelmatig overleg plaats met de rekendocenten en aanspreekpunt directie. November Alle pre-examenkandidaten maken een schriftelijke rekentoets. De resultaten daarvan zullen uiterlijk in december worden geanalyseerd. November januari Scholing rekendidactiek voor alle rekendocenten. Januari Maart 2014 Mei 2014 Juni 2014 Juni 2014 Of eerder! Docententeam wordt op de hoogte gebracht van de huidige stand van zaken omtrent het rekenbeleid. De examenkandidaten maken de rekentoets (3 e afnamemoment) om een voldoende te halen (>5,0) of om het behaalde resultaat te verbeteren. Rekenbeleidsplan is afgerond. De examenkandidaten hebben de mogelijkheid om de rekentoets te herkansen. (2 e afnamemoment, 4 e poging). Afname CITO-toets 1 in klas 1 Afname CITO-toets 2 in klas 2 Afname CITO-toets 3 in klas 3 Indelen clustergroepen 2014-2015 Indelen Cambiumuur 2014-2015 a.d.h.v. de resultaten van de Cito-toetsen. Formatie rekendocenten kloppend maken 20
Implementatietraject 2014-2015 Op het moment van schrijven was het concept jaaragenda 2014-2015 nog niet beschikbaar. Periode Activiteiten Per leerjaar, m.u.v. het examenjaar worden er op het einde van elke rapportperiode domeintoetsen afgenomen. Het mentoruur is daarvoor het geschikte moment. Het resultaat wordt in SOM weergegeven als cijfer. September Afname CITO-toets 0 in leerjaar 1 September Overleg taal- en rekencoördinatoren met de mentoren uit leerjaar 1 en 2 voor wat betreft de indeling van het Cambiumuur. Overleg aanspreekpunten rekenen met de mentoren en docenten die rekenles gaan geven in het Cambiumuur. Oktober juni November Januari 2015 Maart 2015 Mei 2015 Juni 2015 Juni 2015 Of eerder! Er vind regelmatig overleg plaats binnen het trc met de rekendocenten en aanspreekpunten en aanspreekpunt directie. Scholing rekendidactiek voor alle rekendocenten en mentoren leerjaar 1 (en mogelijk leerjaar 2). Alle pre-examenkandidaten maken een schriftelijke rekentoets. De resultaten daarvan zullen uiterlijk in december worden geanalyseerd. Teams worden op de hoogte gebracht van de huidige stand van zaken omtrent het rekenbeleid. De examenkandidaten maken de rekentoets (1 e afnamemoment) om een voldoende te halen (>5,0) Rekenbeleidsplan versie 2.0 is afgerond. Formatie rekendocenten kloppend maken. De examenkandidaten hebben de mogelijkheid om de rekentoets te herkansen. (2 e afnamemoment). Afname CITO-toets 1 in klas 1 Afname CITO-toets 2 in klas 2 Afname CITO-toets 3 in klas 3 Indelen clustergroepen 2015-2016 Indelen Cambiumuur 2015-2016 a.d.h.v. de resultaten van de Cito-toetsen. 21
Evaluatie De directie is samen met de rekencoördinator verantwoordelijk voor de evaluatie van de activiteiten van het rekenbeleidsplan 1.0. De evaluatie vindt plaats aan het einde van schooljaar 2014-2015 en aan het einde van schooljaar 2015-2016. Indien nodig kan er door de directie worden besloten tussendoor zaken aan te passen. Na deze laatste evaluatie wordt vooruit gekeken en het tijdpad vanaf schooljaar 2015-2016 aangepast. De evaluatie van de toetsen en resultaten zal plaatsvinden met alle rekendocenten, mentoren en rekencoördinator. Het werken in de klas aan de verbetering van de rekenvaardigheden zal plaatsvinden met het hele team. De directie zal beslissen wat er met de evaluatie wordt gedaan. In het schooljaar 2014-2015 is er een bijstelling van dit beleidsplan 1.0.2 In april 2015 komt versie 2.0 uit. 22
Traject rekenen Onderstaande uitwerking van het traject rekenen wordt vanaf schooljaar 2013-2014 gefaseerd uitgerold binnen de school. Onderstaand traject kan door voortschrijdend inzicht en/of wijzigingen van bovenaf moeten worden aangepast. Er zijn vier afnamemomenten georganiseerd door Cito (maart 2013: pre-examenkandidaten, juni 2013: pre-examenkandidaten, maart 2014: examenkandidaten en juni 2014: examenkandidaten). Elke leerling krijgt twee kansen om de rekentoets te halen. Vanaf 2014 2015 hebben de examenleerlingen slechts twee gelegenheden om de rekentoets te halen. Regulier traject: 1. De leerlingen gaan in het 1 e leerjaar bij de rekenlessen naar niveau 1F/1S. 2. De leerlingen gaan in het 2 e leerjaar bij de rekenlessen naar niveau 2F (tl/havo/vwo). 3. De leerlingen in de tl gaan in het 3 e leerjaar bij de rekenlessen, indien aanwezig, naar niveau 2F (tl). 4. De leerlingen in het havo/atheneum gaan in het 4e leerjaar (of eerder) bij de rekenlessen, indien aanwezig, naar niveau 3F (havo/vwo). 5. Per leerjaar, m.u.v. het examenjaar worden er op het einde van elke rapportperiode domeintoetsen afgenomen. 6. De rekentoets die op het einde van het pre-examenjaar wordt afgenomen omhelst alle vier de domeinen. 7. In het examenjaar hebben de leerlingen twee gelegenheden voor het maken van de rekentoets VO. Leerlingen die in klas 3, 4 of 5 verplicht rekenles moeten volgen ontvangen aan het begin van dat leerjaar een brief waarin dit wordt vastgesteld. Naast deze dwingende uitnodiging om aan deze rekenlessen deel te nemen worden ouders uitgenodigd om ook zelf initiatief te nemen het rekenniveau van hun zoon of dochter te verhogen. 23
Voorwaarden Programmatische aanpassingen (docenten, coördinatie, ondersteuning). Overleg aanspreekpunten rekenen m.b.t. praktische uitvoering van het rekenbeleid. Overleg rekendocenten m.b.t. dagelijkse gang van zaken Monitoren voortgang leerlingen. Scholing Toets- en meetinstrumenten Draagvlak Rekendocenten: volgen scholing / aanpassen lessen. Mentoren: contact met ouders over voortgang. Rekencoördinator: monitoren organisatie rekenen en analyse cijfers en voortgang. Locatiedirecteur: personeelsbeleid. De rekencoördinator nodigt de aanspreekpunten rekenen uit voor overleg m.b.t. de praktische uitvoering van het rekenbeleid. De rekencoördinator notuleert indien nodig en maakt de agenda voor het overleg. De rekencoördinator nodigt de docenten en aanspreekpunten rekenen uit voor overleg m.b.t. de dagelijkse gang van zaken. De rekencoördinator notuleert indien nodig en maakt de agenda voor het overleg. In de leerling-besprekingen en rapportvergaderingen worden de cijfers van leerlingen besproken en actieplannen gemaakt indien nodig. De mentor van de betreffende leerling notuleert tijdens deze besprekingen. Het hele team gaat de komende 2 jaar geschoold worden in het gedifferentieerd lesgeven. De rekendocenten krijgen ook een training rekendidactiek. Cito toetsen 0123. Toetsresultaten van toetsen uit o.a. het PTA. Domeintoetsen (minstens 1 per leerjaar). Het hele team van locatie Buys Ballot (alle docenten en schoolleiding). Tijd en tijdpad De aankomende 2 schooljaren (2014-2015 / 2015-2016) Evaluatie rekenbeleid Einde schooljaar 2013-2014 en 2014-2015. Financiering De directie beslist over de inzet van formatie en geld en reserveert hiervoor geld op de begroting.
Resultaten Pilot rekentoets VO 2013 1 ste gelegenheid Cijfer < 5 Cijfer = 5 Cijfer > 5 3tl Aantal 94 40 27 27 % 100,00 42,55 29,03 29,03 4h Aantal 85 23 27 35 % 100,00 27,06 31,76 41,18 5a Aantal 57 0 5 52 % 100,00 0 8,77 91,23 2 de gelegenheid Cijfer < 5 Cijfer = 5 Cijfer > 5 3tl Aantal 65 45 14 6 % 100 69,23 21,54 9,23 4h Aantal 56 19 21 16 % 100 33,93 37,50 28,57 5a Aantal 12 2 2 8 % 100 16,67 16,67 66,67 Landelijke resultaten vergeleken met de resultaten van het Cambium College, locatie Buys Ballot. Landelijk % voldoende Buys Ballot voldoende % voldoende Vmbo-GL/TL 32 111 33 29,73 Havo 28 101 46 45,54 vwo 78 53 48 90,57 De deelschool TL valt negatief op vergeleken bij het landelijk gemiddelde. Resultaten Pilot rekentoets VO 2014 (Maart) 3 e gelegenheid Cijfer < 5 Cijfer = 5 Cijfer > 5 4tl 2F Aantal 69 27 22 20 % 100 39,13 31,88 28,99 4tl 3F Aantal 1 0 0 1 % 100 0 0 100 5h 3F (*) Aantal (*) 42 8 12 22 % 100 19,05 28,57 52,38 6a 3F Aantal 5 0 0 5 % 100 0 0 100 (*) Niet van alle leerlingen zijn de resultaten, door een fout bij CITO, binnen. Landelijke resultaten vergeleken met de resultaten van het Cambium College na drie gelegenheden, locatie Buys Ballot. Landelijk % voldoende Buys Ballot voldoende % voldoende Vmbo-GL/TL 124 50 40,32 Havo 99 59 59,60 vwo 49 46 93,88 25
Resultaten schriftelijke toets pre-examenklassen, november 2013 2F-toets totaal Aantal voldoende voldoende Domein getallen Voldoende domein verhoudingen voldoende Domein meten en meetkunde voldoende Domein verbanden 3 tl 101 76 88 71 21 45 100 % 75,25 % 87,13 % 70,30 % 20,79 % 44,55 % 3F-toets totaal Aantal voldoende voldoende Domein getallen Voldoende domein verhoudingen voldoende Domein meten en meetkunde voldoende Domein verbanden 4 h 105 70 80 63 33 70 100 % 66,67 % 76,19 % 60,00 % 31,43 % 66,67 % 3F-toets totaal Aantal voldoende voldoende Domein getallen Voldoende domein verhoudingen voldoende Domein meten en meetkunde voldoende Domein verbanden 5 a 74 51 62 40 25 70 100 % 68,92 % 83,78 % 54,05 % 33,78 % 94,59 % In november is in alle pre-examenklassen een schriftelijke rekentoets afgenomen. De keuze voor deze schriftelijke overhoring is omdat de digitale (betaalde) toets die is afgenomen in schooljaar 2012-2013 te rooskleurige resultaten op heeft geleverd. Deze resultaten stonden niet in verhouding tot de resultaten van de uiteindelijke rekentoets VO 2013. Toets aantal vragen getallen verhoudingen meten en verbanden meetkunde 2F 40 10 10 10 10 3F 45 10 10 15 10 Opvallend is : - voor 3tl het lage resultaat voor zowel het domein meten en meetkunde als het domein verbanden. - voor 4h het lage resultaat voor het domein meten en meetkunde, - voor 5a het resultaat in vergelijking tot 4h, - voor 5a het lage resultaat voor het domein meetkunde en meten. Er mag natuurlijk de kanttekening geplaatst worden in hoeverre deze toets representatief is en of de normering goed is. 26
Onderlinge samenhang tussen referentieniveaus in het F-spoor. Bron: SLO rekenen op niveau komen en blijven, 2011 Bron: www.taalenrekenen.nl 27
De vier domeinen. Bron: SLO Referentieniveaus in taal en rekenen, 2009. 28