Implementatie ATEX richtlijnen 'branche gerichte aanpak' Productschap Dranken, 1 november 2006 Arjen Klein, TNO Defensie en Veiligheid
Inhoud Achtergrond (verzoek Productschap, Commissie Gedistilleerd) Bevindingen n.a.v. een bezoek aan en tweetal distillateurs Projectvoorstel Branche gerichte aanpak ATEX Vragen, opmerkingen, discussie 2
Achtergrond Aanleiding Presentatie Effectis en TNO (14 september 2006) over brand- en Explosieveiligheid bij de productie van dranken. Verzoek van de Commissie Gedistilleerd Leveren van advies/ondersteuning/kennis waarmee de aangesloten bedrijven in de branche de ATEX richtlijn kunnen implementeren voor gas/damp explosiegevaar. 3
Bezoek aan distillateur A Fermentatie vruchtenwijn -Alcohol percentage max.16% (VP > 40 ºC) -Procestemperatuur 25 ºC >> Voorlopige conclusie: geen explosiegevaar Bij het uitvallen van de koeling zal de temperatuur stijgen naar 32 ºC, dit zal zorgen voor het stoppen van de fermentatie. Maatregelen o.a: -Kunstmatige ruimtelijke ventilatie 4
Bezoek aan distillateur A Distilleerderij -Ketels: alc. ca. 48% (VP 25 ºC) -Destillaat: alc. ca. 80% (VP 20 ºC) -Destillaat opslag (vaten, 2000-5000 L) alc. 47-80% Maatregelen o.a: -Natuurlijke ventilatie -Kunstmatige ruimtelijke ventilatie bij alcohol alarm (ppm s) 5
Bezoek aan distillateur A Mengen en opslag in vaten -Opslag van alc. 40% (VP ca. 27 ºC) -Opslag van alc. 70% (VP ca. 22 ºC) Distillaten worden aangevoerd met een pomp en via kunststof slangen, menging d.m.v. stikstof Maatregelen o.a: -Kunstmatige ruimtelijke ventilatie -Bij alc. 70% speciale tanks (aarding, ontluchting naar buiten, geen vlamdovers) 6
Bezoek aan distillateur A Opslag Tanks wijnen 2 Tanks 44 m 3 alc. 96% Maatregelen o.a: -Kunstmatige ruimelijke ventilatie en uitschakeling van vliegenvangers bij detectie van alc. damp) -Aarding tankwagens -Aarding (geen periodieke controle) -Apparatuur niet Ex uitgevoerd (load cell s tanks, pomp, vliegenvangers etc.) -Geen maatregelen bij calamiteiten (b.v. aanrijding met heftruck) -Geen vlamdovers 7
Bezoek aan distillateur A Bottel afdeling -Bottelen, alc. Max 40% d.m.v. vacuum -Productie advocaat (temp. 62 ºC), Alc. 14% (VP ca. 42 ºC) 8
Bezoek aan distillateur A Bevindingen (voorlopig) ATEX Explosieveiligheidsdocument (EVD) is reeds opgesteld Arbeidsinspectie heeft commentaar op EVD, bijvoorbeeld m.b.t. de omgevingstemperatuur die is aangenomen (21 ºC) Meest risicovolle werkzaamheden worden alleen uitgevoerd door ervaren medewerkers Werkruimtes laten een verzorgde indruk zien Aandachtspunten: Calamiteiten (geen ATEX) Omgevingstemperatuur Explosieveilige apparatuur binnen zones 9
Bezoek aan distillateur B Opslag alcohol Alc. 96% in tank Maatregelen: -Mangat boven, geen peilglazen ect. -Geplaatst in lekbak (damp /vloeistof dicht, geen afvoer, gecertificeerd) -Sprinkler (schuimblussing) -Vlamdovers (dubbel uitgevoerd) -Aarding Hoogste gemeten temperatuur in het vat = 25ºC! 10
Bezoek aan distillateur B Opslag, menging Maatregelen o.a: -Vaten geplaatst in lekbak (wel afvoer mogelijkheid) -Plaatselijke afzuiging (Ex) -Ex apparatuur -Aarding 11
Bezoek aan distillateur B Bottelen en opslag Max. alc. 40% Maatregelen o.a: -Buiten werktijd productieruimte spanningsloos -Bij onderhoud gebruik LEL meter -Kunstmatige ruimtelijke ventilatie (Ex) -Acuu s worden alleen tijdens werktijd geladen in de open lucht (waterstof productie) 12
Bezoek aan distillateur B Bevindingen (voorlopig) Veel technische en organisatorische maatregelen zijn reeds getroffen Er wordt rekening gehouden met calamiteiten (sprinkler, vaten in lekbakken) Explosieveiligheidsdocument (EVD) nog niet opgesteld, geen gevarenzone-indeling aanwezig Aandachtspunten Documentatie van zowel technische als organisatorische maatregelen, deels verwijzen naar bestaande documentatie 13
TNO Projectvoorstel branche gerichte aanpak ATEX Doel Levering van informatie (kennis) en tools voor de implementatie van de ATEX richtlijn 1999/92/EG Te volgen stappen Bepaling van explosiegevaar in de praktijk (vlampunt /temperatuur) Indeling in gevarenzones (volgens NPR7910-1) Inventarisatie potentiële ontstekingsbronnen Beoordeling van explosie risico Bepalen van technische maatregelen (zoals Ex apparatuur) Bepalen van organisatorische maatregelen Plan van aanpak Documenteren van bovenstaande stappen (Explosieveiligheidsdocument) 14
TNO Projectvoorstel branche gerichte aanpak ATEX Aanpak (voorstel) Gezamelijke ontwikkeling van een Web-based ATEX Manager Productschap Dranken (software applicatie). Deze software zou via de website van het productschap voor de leden beschikbaar komen en bevat naast interactieve modules de noodzakelijke documentatie. Betrokkenen Productschap Dranken (opdrachtgever) Verschillende MKB s (werkgroep ATEX) TNO Defensie en Veiligheid Arbo Unie BECO Er loopt op dit moment een vergelijkbaar traject voor stofexplosiegevaar gericht op een specifieke branche. 15
19
20
21
22
23
ATEX Manager Productschap Dranken Belangrijke voordelen Naast kennisoverdracht komen tools beschikbaar voor het uitvoeren van de werkzaamheden Aanpak voor de gehele branche eenduidig Alle informatie (gegevens en resultaten) zijn electronisch beschikbaar en eenvoudig te actualiseren Min. SZW is betrokken en bekend met deze aanpak Vragen / opmerkingen Brandveiligheid en maatregelen m.b.t calamiteiten gewenst? Goede samenwerking tussen de toekomstige gebruikers en de ontwikkelaars tijdens de verschillende fases is essentieel Vraagt soms om het beschikbaar stellen van informatie door bedrijven voor de gehele branche 24
ATEX Manager Productschap Dranken Verschillende fases 1. Voorbereiding en afstemming 2. Inhoudelijke uitwerking 3. Opstellen functioneel ontwerp 4. Ontwerp en technische realisatie van de testversie 5. Testfase en bijstelling 6. Oplevering en workshop voor gebruikers Mogelijkheden in de toekomst TNO Helpdesk ATEX manager Assistentie bij bedrijfs specifieke zaken (knelpunten) 25
ATEX Manager Productschap Dranken Kosten (indicatief) TNO Defensie en Veiligheid 50-75 keuro Arbo Unie 10 keuro BECO 15-20 keuro Totaal 75-115 keuro EZ -50* keuro Totaal 25-65 keuro *TNO kan voor dit traject mogelijk budget (max. 50 keuro) claimen in het kader van actieve kennisoverdracht MKB (min EZ). In dat geval dient een projectvoorstel ter goedkeuring ingediend te worden (22 november 2006) bij TNO S&P, inclusief intentieverklaringen van een aantal betrokken MKB s. Planning (indicatief) start januari 2007 gereed mei 2007 tussentijdse rapportage 26
ATEX Manager Productschap Dranken Vragen en/of opmerkingen? Dank voor uw aandacht! 27 ing. A.J.J. (Arjen) Klein Postbus 45 2280 AA Rijswijk Tel. 015 2843362 Email: arjen.klein@tno.nl