INHOUDSOPGAVE SAMENVATTING... 2 1. Inleiding... 2 2. Wettelijk kader en procedure... 3 3. Huidige situatie... 3 4. Plandrempels... 4 5. Maatregelen... 5 6. Maatregelen nader beschouwd; kosten en baten... 7 7. Voorstel actieplan... 10 8. Financiële consequenties... 122 9. Zienswijzen... 133 BIJLAGE 1: weggedeelten voor stil(ler) asfalt...15 BIJLAGE 2: woningen met geluidsbelasting boven 2 e plandrempel...16 Actieplan wegverkeerslawaai Provincie Groningen 1
SAMENVATTING Ingevolge hoofdstuk IX van de Wet geluidhinder moeten Gedeputeerde Staten (GS) voor gedeelten van hun wegen waarover in 2006 meer dan 6 miljoen motorvoertuigen passeerden in 2007 een geluidsbelastingkaart vaststellen. In 2008 moet voor deze weggedeelten een actieplan worden vastgesteld. In dit actieplan worden maatregelen aangegeven waarmee de geluidsbelasting van de betrokken weggedeelten beneden door GS zelf vast te stellen plandrempels kan worden gebracht. Dit actieplan heeft betrekking op in totaal 24 kilometer weg. Wanneer langs wegen woningen een geluidsbelasting boven de eerste plandrempel van 50 db hebben, wordt bij vervanging van het asfalt een stiller wegdektype toegepast (dunne semi-dichte deklagen). Dit betreft in totaal ca. 20 kilometer weg, waarvan ca. 11 kilometer binnen de planperiode (2008-20013) aan vervanging toe is. Voor woningen die daarna nog een geluidsbelasting boven de tweede plandrempel van 62 db hebben, wordt de plaatsing van schermen overwegen. Dit betreft in totaal 51 woningen. Uitgangspunt hierbij is dat de schermen worden geplaatst meer dan 50% van de bewoners (adressen) reageert op het verzoek om aan te geven of zij voor of tegen plaatsing van een scherm zijn, en van degenen die gereageerd hebben meer dan 50% voor is. De meerkosten voor stiller asfalt dienen in het managementcontract voor de afdeling WB worden meegenomen, de kosten voor de afschermingen kunnen worden opgevoerd als nieuw beleid. 1. Inleiding In artikel 122 van de Wet geluidhinder is vastgelegd dat Gedeputeerde Staten voor 18 mei 2008 een actieplan vaststellen met betrekking tot het omgevingslawaai dat wordt veroorzaakt door het wegverkeer op de provinciale wegen waarop in 2006 meer dan 6.000.000 voertuigen passeerden. Deze datum is onlangs verlegd naar 18 juli 2008. De betreffende wegvakken zijn weergegeven in onderstaande figuur. In totaal betreft dit 24 kilometer weg. De eerste stap om tot dit actieplan te komen is het vaststellen van geluidbelastingkaarten waarop de heersende geluidbelastingen inzichtelijk worden gemaakt. Deze stap is inmiddels afgerond. De kaarten en de resultaten (aantallen woningen en geluidsbelast oppervlak per geluidsbelastingklasse) op de internetsite van de Provincie gepubliceerd. De volgende stap is het feitelijke actieplan. Hierbij wordt onderzocht welke maatregelen in de komende 5 jaar toepasbaar kunnen zijn om de heersende geluidbelastingen te beperken. Een ontwerp van dit actieplan heeft van 7 juli t/m 18 augustus 2008 ter inzage gelegen. Actieplan wegverkeerslawaai Provincie Groningen 2
In de voorliggende rapportage wordt het definitieve actieplan gepresenteerd. Aangegeven wordt boven welke waarden van de geluidsbelasting maatregelen in beschouwing worden genomen (de plandrempels), om hoeveel woningen het gaat, welke maatregelen overwogen worden, welk effect hiervan verwacht mag worden en hoe e.e.a. in het provinciaal beleid wordt verankerd (e.e.a. conform het Besluit omgevingslawaai). 2. Wettelijk kader en procedure Wettelijk kader De Europese Richtlijn 2002/49/EG is gericht op de evaluatie en de beheersing van omgevingslawaai. Deze richtlijn wordt aangehaald als de Richtlijn omgevingslawaai. In Nederland is de Europese richtlijn in 2004 ingevoerd in de Wet geluidhinder (artikelen 115 t/m 123) en nader ingevuld in het Besluit omgevingslawaai d.d. 6 juli 2004 en de Regeling omgevingslawaai d.d. 14 juli 2004. De Provincie is verantwoordelijk voor de uitvoering van de voornoemde regelingen voor wat betreft de provinciale wegen waarover in 2006 meer dan 6.000.000 motorvoertuigen passeerden. In 2012 en 2013 herhaalt de verplichting tot het maken van geluidsbelastingkaarten en actieplannen zich voor provinciale wegen met meer dan 3 miljoen voertuigpassages in 2011. Dan zal dus een aanzienlijk grotere weglengte aan bod komen (grove schatting: ca. 180 km). Procedure Voorafgaand aan het actieplan is een geluidbelastingkaart opgesteld en vastgesteld. Deze kaart beschrijft de situatie in 2006. Het actieplan borduurt hierop verder met een vaststelling van plandrempels (waarden van de geluidsbelasting waarboven maatregelen in beschouwing worden genomen) en een beschrijving van de voorgenomen relevante maatregelen. Ingevolge artikel 123 van de Wet geluidhinder (Wgh) gebeurt de voorbereiding volgens openbare voorbereidingsprocedure van afdeling 3.4 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb), waarbij in afwijking op artikel 3:15 Awb eenieder gedurende een termijn van zes weken zienswijzen naar voren kan brengen. Het definitieve actieplan is geen voor beroep vatbaar besluit, omdat het alleen beleidsvoornemens, en geen maatregelen met direct rechtsgevolg bevat. Voor het uitvoeren van eventuele maatregelen zijn door VROM geen financiële middelen ter beschikking gesteld. 3. Huidige situatie De geluidbelastingen t.g.v. het wegverkeer op de provinciale wegen waarop in 2006 meer dan 6.000.000 voertuigen passeerden zijn vastgelegd in de geluidbelastingkaarten zoals o.a. gepubliceerd op de internetsite van de Provincie. De geluidbelastingen zijn berekend als gemiddelde geluidbelasting over het hele etmaal (L den ) en voor de nachtperiode (L night ). De L den heeft een relatie met het percentage (ernstig) gehinderden, de L night met het percentage slaapgestoorden. Uit de rekenresultaten is afgeleid hoeveel woningen langs deze wegen een zekere geluidbelasting ondervinden. Een overzicht is gegeven in onderstaande tabel (aantallen volgens de herziene vaststelling gelijktijdig met de vaststelling van het ontwerp-actieplan): Tabel 1: Geluidbelaste woningen situatie 2006 GEMEENTE Groningen Leek Veendam Winschoten WEGNUMMER N370/N46/N360 N372 N366 N367 TOTALEN AANTAL KM 17,2 0,8 5,8 0,2 GELUIDBELAST OPPERVLAK (ha) L den 55-64 305 10 160 5 480 (db) 65-74 101 4 46 1 152 Actieplan wegverkeerslawaai Provincie Groningen 3
L den (db) L night (db) 75 18 0 13 0 31 AANTAL WONINGEN 55-59 1.351 1 16 0 1.368 60-64 1.204 0 2 0 1.206 65-69 221 0 0 0 221 70-74 1 0 0 0 1 75 0 0 0 0 0 AANTAL WONINGEN 50-54 844 0 5 0 849 55-59 598 0 0 0 598 60-64 2 0 0 0 2 65-69 0 0 0 0 0 70 0 0 0 0 0 Aan de hand van de dosis-effect relaties volgens de Regeling omgevingslawaai en een forfaitair aantal bewoners van 2,3 per woning, is het aantal gehinderden berekend. Gebleken is dat van de bewoners van woningen langs de betreffende wegen 1.703 bewoners hinder ondervinden van het verkeerslawaai waarvan voor 715 bewoners de hinder als ernstig gekwalificeerd moet worden. Van 275 bewoners wordt de slaap verstoord. Van de genoemde woningen is een deel gebouwd onder het regime van de Wet geluidhinder. Voor deze woningen zijn hogere toelaatbare geluidbelastingen vastgesteld en de geluidwering van de woningen is gedimensioneerd op de geluidbelasting zoals die ten tijde van de bouw werd verwacht. Van deze woningen mag verwacht worden dat de feitelijke hinder, met name binnen de woning (slaapverstoring), beperkter is. Dit effect is vooralsnog niet meegewogen omdat hiervan geen geautomatiseerde bestanden beschikbaar zijn voor koppeling aan de rekenresultaten van de geluidbelastingkaarten. Naast woningen zijn er ook andere geluidgevoelige bestemmingen met geluidbelasting hoger dan L den = 55 db. Dit betreft de navolgende bestemmingen: - De Annie M.G. Schmidtschool aan de Jacob van Ruysdaelstraat Groningen. - Het Willem Lodewijk Gymnasium aan de Verzetstrijderslaan Groningen - Een huisartspraktijk aan de Goudlaan Groningen. N.B. Vanwege de verwachting dat het wegverkeer in de toekomst door technische ontwikkelingen minder geluid zal gaan produceren, kan bij toetsing aan grenswaarden volgens de Wet geluidhinder, een aftrek worden toegepast (2 db voor wegen waar een snelheid van meer dan 70 km/u geldt en 5 db voor overige wegen, 110g Wgh en art. 3.6 Reken en meetvoorschrift geluidhinder 2006). De in het kader van de geluidbelastingkaarten en het voorliggende actieplan genoemde waarden zijn (conform de regels hiervoor) zonder deze aftrek. 4. Plandrempels In het voorliggende actieplan spelen plandrempels een belangrijke rol. De plandrempel is een waarde van de geluidsbelasting ter plaatse van woningen en andere geluidgevoelige objecten, waarboven maatregelen worden getroffen waarmee de geluidsbelasting kan worden gereduceerd. Deze plandrempels worden gebruikt om prioriteiten vast te stellen. Voor situaties met lagere geluidbelastingen dan de plandrempels worden in het actieplan geen maatregelen overwogen. Dit betekent overigens niet dat situaties met lagere geluidbelastingen niet profiteren van maatregelen. Bijvoorbeeld indien stil asfalt wordt aangebracht. zullen alle woningen in de nabijheid, ongeacht de heersende geluidbelasting, een even grote verbetering ervaren. Gedeputeerde Staten zijn vrij in het bepalen van de hoogte van de plandrempels. Er dient een plandrempel te worden vastgesteld voor de L den en voor de L night. Voor de provincie Groningen worden twee niveau's van plandrempels voorgesteld, een waarboven stiller asfalt wordt aangebracht en een tweede hogere plandrempel waarboven specifiek voor hoogbelaste situaties maatregelen worden getroffen. De 2 plandrempels worden hieronder toegelicht. 1. Voor weggedeelten die een geluidsbelasting van dan L den > 50 db worden generieke maatregelen beschouwd. De keuze voor dit niveau is gebaseerd op de voorkeurgrenswaarde wegverkeerslawaai volgens Wet geluidhinder. Deze voorkeursgrenswaarde bedraagt L den = 48 db, Actieplan wegverkeerslawaai Provincie Groningen 4
inclusief aftrek volgens artikel 110g Wgh. Voor de meeste provinciale wegen, met een rijsnelheid van 70 km/uur of hoger, bedraagt deze aftrek 2 db. Deze plandrempel van L den = 50 db is relatief laag. Naar verwachting kiezen de meeste overheden voor een hogere plandrempel. Met de relatief lage waarde wordt uiting gegeven aan een hoog ambitieniveau. Groningen is voor wat betreft het wegverkeer een relatief stille provincie en dat proberen we zo te houden. 2. Als tweede wordt een (knelpunten)plandrempel voorgesteld van L den > 62 db. Hogere geluidbelastingen worden als ongewenst beschouwd. Voor situaties waar na generieke maatregelen een hogere geluidbelasting resteert worden objectgerichte maatregelen nader overwogen. Met deze knelpuntenplandrempel wordt aangesloten bij de publicatie "Gezondheidseffectscreening Stad en Milieu" d.d. oktober 2006 van de GGD Nederland. Dit is een instrument dat het mogelijk maakt om te onderzoeken hoeveel mensen bloot staan aan welke milieubelasting en hoeveel gezondheidsverlies dat betekent. Het instrument geeft een beeld van de gezondheidskundige knelpunten bij ruimtelijke, herstructurerings- of verkeersplannen. In deze publicatie wordt de gezondheidskwaliteit voor personen vastgelegd in de Gezondheids Effect Score (GES). GESwaarden van 6 of hoger worden daarbij gezien als een onvoldoende gezondheidskwaliteit. Een geluidbelasting wegverkeer van L den > 62 db leidt tot een GES van 6 of hoger. De GES-scores worden aangegeven op de gezondheidskaarten, die vanuit IPO-afspraken ook door de provincie Groningen worden opgesteld. 5. Maatregelen Er zijn diverse soorten van maatregelen waarmee geluidbelastingen vanwege wegverkeer beperkt kunnen worden. De Wet geluidhinder geeft hierbij in eerste instantie prioriteit aan bronmaatregelen en daarna aan maatregelen in de overdrachtsfeer. Omdat het actieplan is gericht op het terugbrengen van de geluidbelastingen buiten, op de gevels van de woningen, worden maatregelen aan woningen (gevelisolatie) niet beschouwd. Bronmaatregelen zijn maatregelen waarmee de productie van geluid wordt beperkt. De belangrijkste zijn: - Beperking van de verkeersintensiteiten. Een halvering van de verkeersintensiteit leidt in beginsel tot een 3 db lagere geluidbelasting. Een beperking kan worden gerealiseerd door een algemene afname van de verkeersintensiteit maar ook door lokale maatregelen, bijvoorbeeld het aanleggen of aantrekkelijker maken van alternatieve routes. - Verlaging van de rijsnelheid. Het effect hiervan is enigszins afhankelijk van de verkeerssamenstelling. - Toepassen van zgn. stiller asfalt. - Stillere vervoermiddelen, bijvoorbeeld door het toepassen van stille banden. Overdrachtsmaatregelen zijn bijvoorbeeld geluidschermen, wallen en/of de verdiepte ligging van een weg. Ook kunnen minder geluidgevoelige gebouwen (bedrijven, kantoren e.d.) gebruikt worden als afscherming voor achter die bebouwing gelegen woningen. Beperking verkeersintensiteiten Algemeen: Een algemene beperking van de verkeersintensiteiten wegverkeer is niet alleen vanuit oogpunt van geluidbelastingen zinvol maar ook vanwege de bredere problematiek van verkeersveiligheid, luchtverontreiniging (fijn stof), energiebesparing en CO 2 -emissie. Lokaal: De in voorliggend actieplan beschouwde wegen betreffen de grotere, doorgaande provinciale wegen met de hogere verkeersintensiteiten. Alternatieve routes voor deze wegen zijn over het algemeen niet voorhanden. Bovendien zullen alternatieve routes langs die routes kunnen leiden tot nieuwe situaties met hogere geluidbelastingen. Geconcludeerd wordt dat in het kader van dit actieplan geen relevante extra afname van de verkeersintensiteiten, en de daarmee samenhangende geluidbelastingen, verwacht kan worden. Actieplan wegverkeerslawaai Provincie Groningen 5
Verlaging van de rijsnelheid Het effect van een verlaging van de rijsnelheid op de geluidbelastingen kan enkele db's bedragen. Zo is berekend dat in een situatie met een beperkt aandeel vrachtverkeer (en standaard asfalt) een verlaging van de rijsnelheid van 70 km/uur naar 50 km/uur resulteert in een ca. 2 db lagere geluidbelasting. Bij hogere percentages vrachtverkeer is deze reductie geringer. De kosten van deze maatregel zijn sterk afhankelijk van de situatie, met name van de benodigde voorzieningen om die lagere rijsnelheid ook te handhaven. Verder dienen verkeerskundige aspecten zoals de gewenste doorstroming te worden afgewogen. Geconcludeerd wordt dat aanpassing van de rijsnelheid een beperkte rol kan spelen in de terugdringing van de geluidbelastingen wegverkeer. De kosten en baten zullen per situatie moeten worden afgewogen. Stil asfalt Stil asfalt is asfalt waarmee minder geluid wordt geproduceerd dan het referentie wegdek van Dicht Asfalt Beton (DAB). Een al langer bekende vorm van stil asfalt is ZOAB. Het gunstige effect van ZOAB vindt zijn oorsprong gedeeltelijk in geluidabsorptie in de holtes van het asfalt en gedeeltelijk in de beperking van het rolgeluid. Nieuwere ontwikkelingen zijn tweelaags ZOAB en zgn. dunne deklagen. Het gunstige effect van deze materialen is vooral te danken aan de fijnere oppervlaktestructuur. Alle soorten stil asfalt hebben zowel positieve eigenschappen (geluidreductie, minder stuifwater) als negatieve (gevoeligheid voor vervuiling, levensduur). In onderstaand overzicht zijn de belangrijkste types beschreven. Als referentie is uitgegaan van DAB: SMA: Steen Mastiek Asfalt in fijnere korrelgroottes (0/6) geeft een beperkte geluidreductie van 1 à 2 db. SMA is minder gevoelig voor spoorvorming dan DAB en heeft een vergelijkbare (of langere) levensduur. In de praktijk heeft SMA de positie van DAB als voorkeurs wegdek van veel wegbeheerders overgenomen, zij het dat niet altijd de fijne korrelgrootte wordt toegepast. De grovere varianten van SMA zijn akoestisch vergelijkbaar met DAB. ZOAB: Voor wat betreft de geluidreductie is ZOAB (Zeer Open Asfalt Beton) met name effectief bij hogere rijsnelheden. Bij 80 km/uur bedraagt de reductie van de geluidbelasting ca. 3 db. ZOAB is gevoelig voor vervuiling waardoor het effect in de tijd enigszins afneemt en periodieke reiniging noodzakelijk is. De vervuiling is doorgaans sterker bij lagere rijsnelheden omdat bij hogere snelheden het vuile eerder wordt "opgezogen" door de autobanden. De levensduur van ZOAB is (beduidend) korter dan DAB. ZOAB is gevoeliger voor wringend verkeer en wordt op kruisingen e.d. vaak gecombineerd met SMA. Dunne open deklagen: Deze deklagen worden in een dunne laag (10-30 mm) aangelegd op een onderlaag. Door de fijnere structuur wordt minder geluid opgewekt. De open structuur geeft ook enige geluidabsorptie. De geluidreductie van dunne open deklagen is beter dan van ZOAB en bedraagt bij 80 km/uur ca. 5 db. De verdere eigenschappen zijn vergelijkbaar met ZOAB. Dunne semi-dichte deklagen: Deze deklagen hebben doorgaans een iets mindere geluidreductie dan de open varianten, een geluidreductie van ca. 4 db is mogelijk. De spreiding tussen de verschillende fabricaten is relatief groot. Reiniging is voor deze types doorgaans niet noodzakelijk. Het verdere gedrag is te vergelijken met DAB, zij het dat de levenduur wat korter wordt ingeschat. Tweelaags ZOAB: In feite is dit een combinatie van een grove ZOAB onderlaag met een toplaag met fijnere structuur als de dunne deklagen. Voor wat betreft de geluidreductie bij aanleg geeft dit materiaal het beste resultaat (ca. 6 db). De verdere eigenschappen zijn vergelijkbaar met ZOAB. Een verder nadeel van dit materiaal zijn de relevant hogere aanlegkosten. Geconcludeerd wordt dat toepassing van ZOAB en andere open deklagen op de beschouwde Provinciale wegen minder voor de hand ligt vanwege de gevoeligheid voor vervuiling die met name bij Actieplan wegverkeerslawaai Provincie Groningen 6
lagere rijsnelheden relatief groot is. De toepassing van semi-dichte deklagen biedt echter goede mogelijkheden en wordt nader beschouwd in de kosten/baten analyse. Stillere voertuigen In grote lijnen zijn er twee geluidbronnen aan het wegverkeer te onderscheiden, motorgeluid en bandengeluid. Volgens de laatste inzichten is niet te verwachten dat de productie van motorgeluid van wegverkeer in de nabije toekomst nog relevant beperkt kan worden. Wel kan waarschijnlijk nog een verbetering gerealiseerd worden in de bandenkeuze. Het verschil in geluidproductie van verschillende bandentypes kan oplopen tot wel 5 à 6 db. Probleem is dat provinciaal beleid slechts beperkt invloed kan hebben op het gebruik van stille banden op de onderhavige wegvakken. Ook is een relatief hoog percentage stille banden noodzakelijk voor een relevant effect. Geconcludeerd wordt dat van stillere voertuigen vooralsnog geen relevante afname van de geluidproductie verwacht mag worden. De mogelijkheden van een stimulering van stille banden worden nader beschouwd in de kosten/baten analyse. Afscherming Het effect van afschermende voorzieningen is sterk afhankelijk van de situatie maar kan bij knelpunten een belangrijke bijdrage leveren. In de kosten/baten analyse wordt hier nader op ingegaan. 6. Maatregelen nader beschouwd; kosten en baten In hoofdstuk 5 zijn mogelijke maatregelen beschreven. Het verlagen van verkeersintensiteiten en/of het beperken van rijsnelheden hebben veel invloed op verkeersstromen. Deze maatregelen kunnen daardoor alleen voor specifieke situaties afzonderlijk beschouwd worden. Van de overige maatregelen worden in dit hoofdstuk kosten en baten nader besproken: Wegdek van dunne semi-dichte deklagen Baten: Deze wegdektypes kennen een geluidreductie van ca. 4 db t.o.v. DAB (direct na aanleg). Bekend is echter dat na enige tijd het effect verminderd. Ook zijn tussen verschillende fabricaten forse verschillen gesignaleerd zowel voor wat betreft de gerealiseerde reductie (direct na aanleg) als het verval in de tijd. Op basis van de beschikbare gegevens (monitoring van aangelegde wegvakken) wordt een reductie van ca. 3 db (op termijn) als realistisch uitgangspunt gezien. Berekend is wat het effect zou zijn op de aantallen geluidbelaste woningen wanneer op alle beschouwde wegen asfalt zou worden toegepast met een geluidreductie van 3 db. Tabel 2: Geluidbelaste woningen bij reductie van 3 db L den (db) L night (db) GEMEENTE Groningen Leek Veendam Winschoten WEGNUMMER N370/N46/N360 N372 N366 N367 AANTAL KM 17,2 0,8 5,8 0,2 TOTALEN AANTAL WONINGEN 55-59 793 (1351) 0 (1) 4 (16) 0 797 (1368) 60-64 789 (1204) 0 1 (2) 0 790 (1206) 65-69 12 (221) 0 0 0 12 (221) 70-74 0 (1) 0 0 0 0 (1) 75 0 0 0 0 0 AANTAL WONINGEN 50-54 1063 (844) 0 2 (5) 0 1065 (849) 55-59 19 (598) 0 0 0 19 (598) 60-64 0 (2) 0 0 0 0 (2) 65-69 0 0 0 0 0 70 0 0 0 0 0 N.B. de tussen haakjes aangegeven aantallen zijn de aantallen 2006 volgens tabel 1. Actieplan wegverkeerslawaai Provincie Groningen 7
Het aantal gehinderde bewoners van woningen langs de betreffende wegen bedraagt dan nog 942 (1703) waarvan 389 (715) ernstig gehinderden. Slaapverstoring is nog aan de orde voor 175 (275) bewoners. Door deze maatregel wordt voor de in hoofdstuk 2 genoemde overige geluidgevoelige bestemmingen de geluidbelasting zodanig verlaagd dat de huisartsenpraktijk aan de Goudlaan niet meer binnen de contour van L den = 55 db valt. Kosten: De kosten van dergelijke deklagen zijn voor wat betreft de eerste aanleg marginaal hoger dan voor DAB. Het mengsel is enigszins kostbaarder, maar de laagdikte is dunner. Ook voor wat betreft het onderhoud brengen dergelijke wegdekken geen grote kosten met zich mee, zij het dat voor reparaties soms specifieke mengsels noodzakelijk zijn, hetgeen ten koste zou kunnen gaan van de efficiency bij de onderhoudsaannemer. De belangrijkste extra kostenpost wordt gevormd door de mogelijk kortere levensduur. Hoewel hiervan nog geen concrete gegevens bekend zijn, is te verwachten dat de levensduur korter zal zijn dan van DAB. Volgens de laatste inzichten van Rijkswaterstaat wordt de levensduur ingeschat op 10 à 15 jaar. Gunstig is weer dat tussentijdse vervangingen van dunne deklagen goedkoper zijn dan bij DAB. Rijkswaterstaat hanteert de volgende kosten (prijspeil 2005, inclusief staartkosten aannemer en BTW): Vervanging DAB: 24,96 / m 2. Eerste aanleg dunne deklaag: 26,06 / m 2. Tussentijds vervangen alleen deklaag: 14,15 / m 2. Nieuwe aanleg dunne deklaag: 22,61 / m 2. Bij een levensduur van 12 jaar voor dunne deklagen en 16 jaar voor DAB resulteert e.e.a. over een periode van 48 jaar in de navolgende kosten: Tabel 3: Kostenoverzicht dunne deklagen vs. DAB (conform RWS, alles per m 2 ), prijspeil 2005 Moment Dunne deklaag DAB actie kosten ( ) actie kosten ( ) eerste aanleg na 12 jaar na 16 jaar na 24 jaar na 32 jaar aanleg vervangen deklaag nieuwe aanleg 26,06 14,15 22,61 aanleg aanleg aanleg 24,96 24,96 24,96 na 36 jaar vervangen deklaag 14,15 na 48 jaar totaal 76,97 totaal 74,88 De totale kosten over 48 voor een dunne deklaag komen neer op een toename van 2,09/m 2 ofwel ca. 3 % t.o.v. DAB. Bij de bovengenoemde kostenraming is conform de inzichten van Rijkswaterstaat uitgegaan van vervanging van DAB na 16 jaar. Volgens opgave van de afdeling Wegbeheer van de Provincie wordt de levensduur van DAB op provinciale wegen in het buitengebied vaak fors verlengd door na ca. 15 jaar tegen relatief lage kosten (totaal ca. 6,81,-) een slijtlaag aan te brengen van bitumen met steenslag. Er van uitgaande dat de levenduur van de DAB dan in totaal ca. 24 jaar bedraagt ontstaat het volgende kostenoverzicht: Tabel 4: Kostenoverzicht dunne deklagen vs. DAB met verlengde levensduur (alles per m 2 ), prijspeil 2005. Moment Dunne deklaag DAB actie kosten ( ) actie kosten ( ) eerste aanleg na 12 jaar na 16 jaar na 24 jaar na 36 jaar na 40 jaar aanleg vervangen deklaag nieuwe aanleg vervangen deklaag 26,06 14,15 22,61 14,15 aanleg slijtlaag aanleg slijtlaag 24,96 6,81 24,96 6,81 na 48 jaar totaal 76,97 totaal 63,54 Actieplan wegverkeerslawaai Provincie Groningen 8
De totale kosten voor dunnen deklagen over 48 jaar komen hierbij neer op een op een toename van 13,43 ofwel ca. 21 %. Overigens zal het toepassen van een dergelijke slijtlaag voor de wegen uit het onderhavige actieplan nauwelijks van toepassing zijn. Stille banden Het toepassen van stille banden resulteert in een verlaging van de geluidproductie. Voor een relevant effect is het noodzakelijk dat een behoorlijk percentage van de auto's wordt uitgerust met relatief stille banden. Om het percentage stille banden te verhogen zou bijvoorbeeld een promotiecampagne of stimuleringsregeling in het leven geroepen kunnen worden. Baten: De geluidproductie van banden is gebonden aan een Europees vastgestelde limietwaarde. De gemiddelde geluidproductie van de op de markt verkrijgbare banden ligt 2 à 3 db(a) onder deze limietwaarde. Er zijn echter meerdere types verkrijgbaar met geluidproductie > 5 db(a) onder de limietwaarde. Indien alle voertuigen uitgerust zouden worden met dergelijke banden zou dat een reductie van ca. 3 db op kunnen leveren. Bij lagere toepassingspercentages is het effect kleiner, zie onderstaande grafiek. 3,0 2,5 verlaging totale geluidproductie 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 percentage stillere banden Voor een verlaging van de geluidbelasting met ca. 1 db zou dus ca. 40 % van de voertuigen uitgerust moeten worden met 3 db stillere banden. Kosten: De kosten van stille banden zijn doorgaans niet hoger dan van luidruchtiger types. Ook voor wat betreft de overige gebruiksaspecten als duurzaamheid en veiligheid lijken stille banden concurrerend met luidruchtiger types. Stille banden kunnen door de Provincie niet dwingend worden voorgeschreven worden. Evt. maatregelen zouden gezocht moeten worden in een stimuleringsregeling en toepassing van stille banden voor eigen gebruik. Een kostenraming is hiervoor vooralsnog niet te geven. Maatregelen waaraan gedacht kan worden zijn: - instellen van een subsidieregeling; - promotiecampagne bij bandenbedrijven; - voorlichting, bijvoorbeeld programma bij TV-Noord (Adam's appel?); - dwingend voorschrijven gebruik van stille banden bij eigen voertuigen en contractpartners als OV-bedrijven. Afschermende voorzieningen Geluidschermen langs wegen kunnen een positief effect hebben op de geluidbelastingen wegverkeer. Kosten en baten zijn echter sterk wisselend: - De afstand tussen de te beschouwen woningen en de weg speelt een belangrijke rol bij de benodigde schermafmetingen om een zekere reductie te bewerkstelligen. - Voor wat betreft de baten is het van belang hoeveel woningen afgeschermd worden. Actieplan wegverkeerslawaai Provincie Groningen 9
- Tenslotte is de situatie ter plaatse sterk van invloed op de uiteindelijke kosten van schermen, deze kunnen variëren van ca. 400,- tot meer dan 1.000,- / m 2. Bij saneringen wordt op basis van de het aantal betrokken woningen en de hoogte van de heersende geluidbelastingen afgewogen welke schermkosten beschikbaar zijn voor sanering. Tabel 5: Maximale schermkosten bij saneringen geluidbelasting meergezinswoningen zonder balkon in db zonder van meer dan 4 m 2 aan wegzijde maatregelen aantal woningen vermenigvuldigingsfactor eenheden = woningen x factor overige woningen aantal woningen vermenigvuldigingsfactor eenheden = woningen x factor 49 t/m 58 1 (0) (A) 2 (0) (E) 59 t/m 63 3 (2) (B) 10 (7) (F) 64 t/m 68 5 (3) (C) 12 (8) (G) boven 68 13 (11) (D) 18 (14) (H) - De in de tabel gegeven geluidbelastingen zijn inclusief aftrek volgens artikel 110g Wgh. - Alleen woningen waar de geluidbelastingen door het scherm minimaal 5 db wordt gereduceerd worden beschouwd. - De tussen haakjes gegeven vermenigvuldigingsfactoren gelden voor woningen waar na het plaatsen van schermen in het kader van de sanering alsnog isolatiemaatregelen aan de gevel getroffen dienen te worden. Gevelmaatregelen worden echter in het kader van het actieplan niet beschouwd. De maximale schermkosten worden bepaald door vermenigvuldiging van het totaal aantal eenheden (A t/m H) met het normbedrag (momenteel 4.150,- euro). Voor aantoonbare bijzondere situaties kan een verhoging van het budget met 30 % mogelijk zijn. 7. Voorstel actieplan Op basis van de overwegingen in de voorgaande hoofdstukken wordt voor de Provinciale wegen van Groningen waarover in 2006 meer dan 6.000.000 voertuigen passeerden het volgende actieplan voorgesteld: Standaard stiller asfalt Voor wegen waaraan woningen zijn gelegen die een geluidbelasting t.g.v. het wegverkeer op die weg ondervinden > L den = 50 db (zonder aftrek art. 110g Wgh.) wordt stiller asfalt toegepast. Dergelijk asfalt wordt toegepast zodra de huidige deklagen vervangen dienen te worden. Op langere wegvakken waaraan geen woningen liggen met een geluidbelasting > L den = 50 db kan stil asfalt achterwege blijven tot een afstand van 300 meter vanaf de woningen. Het toe te passen asfalt realiseert een blijvende geluidreductie van minimaal 3,0 db t.o.v. Dicht Asfalt Beton. Bij de keuze van een product wordt rekening gehouden met een afname van de geluidreductie in de tijd t.g.v. het gebruik van de weg. De aannemer van de asfalteringswerkzaamheden dient op de genoemde reductie een garantie te verlenen voor een termijn van vijf jaar. Stillere banden De Provincie Groningen past voor motorvoertuigen in eigen beheer in beginsel banden toe met een geluidproductie die minimaal 5 db(a) lager is dan de huidige (2008) Europese limietwaarden. De verplichting tot het toepassen van dergelijke stille banden wordt ook in contracten met derden als OVbedrijven opgenomen. In eerste instantie zijn de IPG lijsten d.d. 1 juni 2007 (personenauto's) en 31 mei 2005 (vrachtverkeer) maatgevend m.b.t. de geluidproductie van banden. Bandentypes die niet op deze lijsten zijn opgenomen kunnen worden toegepast wanneer uit specificaties van de leverancier blijkt dat aan de genoemde waarde wordt voldaan. Van deze richtlijn kan uit veiligheidsoverwegingen worden afgeweken, bijvoorbeeld indien winterbanden noodzakelijk zijn maar in de benodigde maatvoering geen stille types leverbaar zijn. Actieplan wegverkeerslawaai Provincie Groningen 10
Daarnaast wordt in de planperiode onderzocht op welke wijze het gebruik van stille banden door de Provincie Groningen kan worden gestimuleerd, en wordt hiervoor, voor zover zinvol en uitvoerbaar, een promotiecampagne opgezet. Verkeerskundige maatregelen Voor situaties waar na het toepassen van stiller asfalt een geluidbelasting L den > 62 db resteert, wordt onderzocht in hoeverre het toepassen van verkeerskundige maatregelen als beperking van de verkeersintensiteiten en/of verlaging van de rijsnelheden de geluidbelasting op verkeerskundig acceptabele wijze teruggebracht kan worden tot L den < 62 db. Voor zover dergelijke verkeerskundige maatregelen kosten met zich mee brengen, worden deze gemaximeerd op de maximale schermkosten zoals weergegeven in de hierna volgende paragraaf. Afschermende voorzieningen Voor situaties waar na het toepassen van stiller asfalt een geluidbelasting L den > 62 db resteert en verkeerskundige maatregelen onvoldoende effect sorteren, wordt onderzocht in hoeverre afschermende aanvullende maatregelen een kosteneffectieve verbetering kunnen realiseren. Daartoe worden de afmetingen van het scherm berekend waarmee de geluidbelasting op de betreffende woningen 5 db gereduceerd kan worden. Conform tabel 5 worden hiervan de maximale schermkosten (zonder de genoemde toeslag van 30%) bepaald. Deze maximale schermkosten worden bepaald op basis van de woningen met geluidbelastingen L den > 62 db. Positieve effecten op andere woningen worden niet meegenomen. Woningen die zijn gebouwd onder het regime van de Wet geluidhinder (met vaststelling van een hogere grenswaarde) worden alleen meegenomen indien de geluidbelasting op die woning, na het toepassen van stil asfalt, hoger is dan de vastgestelde hogere grenswaarde. Vervolgens wordt onderzocht of een dergelijk scherm ook werkelijk tegen de maximale schermkosten gerealiseerd kan worden en plaatselijk inpasbaar kan zijn. Bij positieve beoordeling wordt het scherm in beginsel aangebracht. Schermen worden alleen geplaatst in overleg met de bewoners. Hiervoor wordt de volgende procedure gehanteerd: - Belanghebbende omwonenden wordt de mogelijkheid tot inspraak gegeven. Hierbij wordt een concreet voorstel voor een sober en doelmatig scherm gepresenteerd. - Indien 50% of minder van de belanghebbenden reageert wordt niet overgegaan tot plaatsing van het scherm. - Indien meer dan 50% van de belanghebbenden reageert wordt het scherm geplaatst indien meer dan 50% van de respondenten voor de plaatsing van een scherm is. Evt. bewonerswensen t.a.v. de uitvoering van schermen worden gehonoreerd voor zover deze kostenneutraal kunnen worden uitgevoerd of indien hiervoor aanvullende budgetten beschikbaar zijn. Het streven is binnen een termijn van 2 jaar na het van kracht worden van het voorliggende actieplan een besluit te nemen over het al dan niet realiseren van schermen. Bij een positief besluit is feitelijke realisatie mogelijk binnen de looptijd van het actieplan (5 jaar). Voorziene infrastructurele projecten Grotere infrastructurele projecten aan de nu beschouwde wegvakken die in de looptijd van het voorliggende actieplan zijn voorzien betreffen: - Opnieuw asfalteren N 360 (Damsterdiep) - Opnieuw asfalteren van een deel van de Westelijke Ringweg N370 - Aanpassingen N46 Ringweg Oost en N370 Ringweg Noord - Asfaltering N366 Veendam Pekela. Bij deze projecten wordt het voorliggende actieplan in acht genomen. Concreet betekent dit dat op een groot deel van deze wegvakken stiller asfalt dient te worden toegepast. Ter plaatse van de N 360 (Damsterdiep) worden de mogelijkheden voor evt. aanvullende maatregelen als het plaatsen van aanvullende afschermingen nader onderzocht. Het evt. plaatsen van schermen is vooralsnog niet gekoppeld aan de asfalteringswerkzaamheden. Actieplan wegverkeerslawaai Provincie Groningen 11
Bij de aanpassingen van de Ringweg Oost zal aanvullend akoestisch onderzoek worden uitgevoerd naar de te verwachten geluidbelastingen in de nieuwe situatie. Op basis van de nu bekende gegevens is niet te verwachten dat in die nieuwe situatie (met stil asfalt) woningen met geluidbelastingen L den > 62 db of hoger zullen voorkomen. 8. Financiële consequenties Voor de nu beschouwde wegvakken worden de financiële consequenties van het actieplan als volgt geraamd: Standaard stiller asfalt Lange termijn: Voor de onderhavige wegen zal het aanbrengen van een extra slijtlaag nauwelijks van toepassing zijn. De meerkosten van stiller asfalt bedragen dan 2,09 / m 2 over een periode van 48 jaar (prijspeil 2005, zie tabel 3). Op grond van de vastgestelde kaarten en criteria zou ca. 20 km van de nu beschouwde wegen in aanmerking komen voor het toepassen van stil asfalt: Tabel 6: Meerkosten stiller asfalt t.o.v. DAB Lengte wegvakken 20,0 km Gemiddelde breedte 16 meter Totaal oppervlak asfalt 320.000 m 2 Gemiddelde meerkosten per m 2 2,09 Totale meerkosten 668.800 meerkosten per jaar 13.933,- / jaar Deze berekening is gebaseerd op prijspeil 2005. Rekening houden met een kostenstijging in de periode 2005-2008 van 10% betekent dit over de beschouwde periode van 48 jaar meerkosten van 735.648,- ofwel 15.326,- / jaar (op basis van het huidige prijspeil). Planperiode: Het voorliggende actieplan omvat een periode van 5 jaar. In deze periode zijn aan de betreffende wegen de navolgende grootschalige asfalteringswerkzaamheden voorzien: - Nieuw asfalt op de N360 Damsterdiep Groningen, ca. 3 km lengte. - Nieuw asfalt op N370 Westelijke Ringweg Groningen ca. 2 km lengte. - Aanpassing N46 Oostelijke Ringweg Groningen, lengte ca. 3 km - Asfaltering N366 Veendam Pekela, ca. 50 % van de totale lengte van ca. 6 km. Totaal betreft e.e.a. ca. 11 km ofwel ca. 176.000 m 2. De directe meerkosten van stil asfalt bedragen in de planperiode (rekening houdend met de kostenstijging) 1,10/m 2 ofwel 193.600,- voor deze 11 km weg. Stillere banden De kosten voor een eventuele promotiecampagne voor stille banden kunnen in een volgende beleidsbegroting worden meegenomen. Afscherming Na toepassing van stiller asfalt zijn er nog een aantal locaties die in aanmerking komen voor verkeerskundige maatregelen en/of afscherming omdat er woningen resteren met een geluidbelasting L den > 62 db. De maximale kosten voor deze situaties bedragen als volgt: N 370, Friesestraatweg Groningen: Deze situatie betreft 8 woningen tussen nrs. 193 en nr. 209. De geluidbelasting wordt veroorzaakt door de Westelijke Ringweg Groningen. De maximale schermkosten voor deze situatie zijn berekend op 373.500,-. Het is mogelijk dat door plannen van de gemeente Groningen voor reconstructie van dit gebied een andere situatie ontstaat, waardoor er met betrekking tot de eventuele plaatsing van schermen andere voorwaarden gaan gelden. Actieplan wegverkeerslawaai Provincie Groningen 12
N370, Noorderhoogebrug Groningen: Deze situatie betreft 1 woning nabij de aansluiting van de N370 op de N46. De maximale schermkosten voor deze situatie zijn berekend op 41.500,-. Met de bewoners van Noorderhoogebrug loopt reeds overleg over de wens van de bewoners om aan de noordzijde van de N370 een afscherming te plaatsen. Het ligt voor de hand het scherm voor de betreffende woning aan de zuidzijde in het geheel van maatregelen mee te nemen. N 360, Damsterdiep Groningen: Deze situatie betreft 42 woningen aan de noordzijde van Rijksweg. De maximale schermkosten zijn berekend op 813.400,-. N.B. Voor deze situatie wordt aan zuidzijde van de weg geen scherm overwogen. Deze woningen zijn gebouwd onder het regime van de Wet geluidhinder waarbij een hogere grenswaarde van 62 db(a) ("oude" etmaalwaarde) is vastgesteld. Deze waarde komt in grote lijnen overeen met de nu berekende geluidbelasting na toepassen van stiller asfalt. De totale maximale schermkosten komen hiermee op 1.228.400,-. 9. Zienswijzen Tegen het ontwerp van dit konden door eenieder van 7 juli tot en met 18 augustus 2008 zienswijzen worden ingebracht. Van deze mogelijkheid is alleen gebruik gemaakt door de gemeente Groningen. Behandeling zienswijzen De gemeente Groningen geeft bij de ingebrachte zienswijzen aan: a. Nadrukkelijk de keus voor de plandrempel van 50 db waarboven stil(ler) asfalt wordt toegepast te ondersteunen. b. De keus van de plandrempel van 62 db waarboven in principe verkeerskundige- of afschermende maatregelen worden toegepast eveneens te ondersteunen. c. Het er mee eens te zijn dat de plaatsing van schermen in overleg met bewoners moet plaatsvinden, maar het niet eens te zijn met het uitgangspunt dat een scherm er niet komt als 50% of minder van de betrokkenen reageert. Hiermee wordt volgens de gemeente voorbijgegaan aan gezondheidseffecten, ook voor toekomstige bewoners. De gemeente stelt voor uit te gaan van "ja, tenzij ". d. Het voornemen om motorvoertuigen in eigen beheer in beginsel te voorzien van stillere banden te volgen. e. Er ook bij provinciale wegen waarover in 2006 minder dan 6 miljoen motorvoertuigen passeren geluidsbelastingen boven de plandrempel van 50 db voorkomen, en daarom te verzoeken ook op die wegen stil asfalt toe te passen, omdat hiermee tegen relatief geringe meerkosten een aanzienlijke reductie van de geluidbelasting en het aantal (ernstig) gehinderden kan worden gerealiseerd. Reactie op de zienswijzen a,b. Deze zienswijzen behoeven geen reactie. c. Het licht in de rede dat wanneer stressgerelateerde gezondheidsklachten, psycho-sociale gevolgen en slaapverstoring als gevolg van wegverkeerslawaai optreden, de personen die dit ondervinden optreden dit ook bewust verbinden aan de bron van het geluid, en dientengevolge te verwachten is dat men zal reageren en zal stemmen voor maatregelen. Hiermee stellen wij dus dat er een rechtstreeks verband is tussen het ervaren van hinder en het optreden van gezondheidseffecten. Omgekeerd redeneren wij dat wanneer weinig bewoners reageren en/of weinig bewoners voor maatregelen zijn, de hinderbeleving en de gezondheidseffecten dusdanig laag zullen zijn dat daardoor de noodzaak voor het inzetten van (niet geringe) financiële middelen voor de beoogde maatregel vervalt. Bij de bewonersbenadering zullen wij nadrukkelijk wijzen op de wenselijkheid te reageren, en zal expliciet worden gevraagd om positief danwel negatief te reageren. Verder is het zo dat, met oog op toekomstige situaties, nodige/gewenste maatregelen bij de volgende tranches (iedere 5 jaar) weer in beschouwing kunnen worden genomen. Wij nemen deze zienswijze niet over. Actieplan wegverkeerslawaai Provincie Groningen 13
d. Deze zienswijze behoeft geen reactie. e. Dit komt in de 2 e tranche geluidsbelastingkaarten en actieplannen aan de orde. Dan komen weggedeelten met meer dan 3 miljoen voertuigpassages in 2011 aan de orde. De kaarten worden in 2012 en de het actieplan in 2013 opgesteld. Aangezien de geluidsbelastingkaarten en het onderhavige actieplan geen betrekking heeft op weggedeelten met een lagere wegvakbelasting, zal de beoordeling en het vaststellen van maatregelen voor deze wegvakken in de 2 e tranche plaatsvinden. Voor zover deze zienswijze een verzoek omvat nu te bepalen dat op overige wegen stiller asfalt moet worden toegepast, nemen wij deze zienswijze niet over. Actieplan wegverkeerslawaai Provincie Groningen 14
BIJLAGE 1: wegdelen voor aanleg stil(ler) asfalt Actieplan wegverkeerslawaai Provincie Groningen 15
BIJLAGE 2: Woningen met geluidsbelasting boven 2 e plandrempel (geluidsbelastingen peiljaar 2006) waarden excl. aftrek art. 110g Wgh waarden incl. aftrek art. 110 Wgh straat nr postcode L night L den L den na L den aanbrengen stiller asfalt woningen met geluidsbelasting vanwege Rijksweg (N360) Rijksweg 86 9731AG 58,1 67,2 64 59 Rijksweg 87 9731AG 57,9 67,0 64 59 Rijksweg 88 9731AG 57,9 67,0 64 59 Rijksweg 89 9731AG 57,9 67,0 64 59 Rijksweg 90 9731AG 56,4 65,5 63 58 Rijksweg 91 9731AG 56,4 65,5 63 58 Rijksweg 91-A 9731AG 57,6 66,7 64 59 Rijksweg 92 9731AG 57,3 66,5 64 59 Rijksweg 92-A 9731AG 57,3 66,5 64 59 Rijksweg 93 9731AG 57,3 66,5 64 59 Rijksweg 94 9731AG 57,3 66,5 64 59 Rijksweg 95 9731AG 57,3 66,5 64 59 Rijksweg 96 9731AG 57,2 66,4 63 58 Rijksweg 97 9731AG 57,6 66,7 64 59 Rijksweg 98 9731AG 57,6 66,7 64 59 Rijksweg 102 9731AG 57,1 66,2 63 58 Rijksweg 103 9731AG 57,1 66,2 63 58 Rijksweg 104 9731AG 57,2 66,3 63 58 Rijksweg 105 9731AG 57,2 66,3 63 58 Rijksweg 106 9731AG 57,1 66,2 63 58 Rijksweg 107 9731AG 57,1 66,2 63 58 Rijksweg 108 9731AH 57,4 66,5 63 58 Rijksweg 109 9731AH 57,4 66,5 63 58 Rijksweg 110 9731AH 57,4 66,5 63 58 Rijksweg 111 9731AH 57,4 66,5 63 58 Rijksweg 112 9731AH 57,2 66,3 63 58 Rijksweg 113 9731AH 57,2 66,3 63 58 Rijksweg 114 9731AH 57,1 66,2 63 58 Rijksweg 115 9731AH 57,1 66,2 63 58 Rijksweg 116 9731AH 57,0 66,1 63 58 Rijksweg 117 9731AH 57,2 66,3 63 58 Rijksweg 118 9731AH 57,2 66,3 63 58 Rijksweg 119 9731AH 57,2 66,3 63 58 Rijksweg 120 9731AH 57,2 66,3 63 58 Rijksweg 121 9731AH 57,4 66,5 63 58 Rijksweg 122 9731AH 57,4 66,5 63 58 Rijksweg 123 9731AH 57,1 66,2 63 58 Rijksweg 124 9731AH 57,4 66,5 63 58 Rijksweg 125 9731AH 57,4 66,5 63 58 Rijksweg 126 9731AH 57,5 66,6 64 59 Rijksweg 128 9731AH 57,4 66,5 63 58 Rijksweg 129 9731AH 57,4 66,5 63 58 woningen met geluidsbelasting vanwege Friesestraatweg (N370, westelijke ringweg Groningen) Friesestraatweg 193-1 9743AC 58,7 68,1 65 63 Friesestraatweg 197 9743AC 59,4 68,7 66 64 Friesestraatweg 199 9743AC 59,4 68,7 66 64 Friesestraatweg 201-4 9743AC 58,4 67,7 65 63 Friesestraatweg 203 9743AD 60,2 69,4 66 64 Friesestraatweg 205 9743AD 57,2 66,4 63 61 Friesestraatweg 207 9743AD 60,5 69,8 67 65 Friesestraatweg 209 9743AD 59,3 68,6 66 64 woningen met geluidsbelasting vanwege Noordzeeweg (N370) Groningerweg 24 9738AA 56,6 66,4 63 61 Actieplan wegverkeerslawaai Provincie Groningen 16