Beroemde Nederlanders
inhoud 1. Anne Frank 3 2. Willem van Oranje 5 3. Rembrandt van Rijn 7 4. Antoni van Leeuwenhoek 9 5. Vincent van Gogh 11 6. Filmpje 13 Pluskaarten 14 Bronnen 16 Colofon en voorwaarden 17
1. Anne Frank (1929-1945) 1945) Vluchten Anne Frank is wereldberoemd geworden door het schrijven van een dagboek (1). Dat schreef ze tijdens de tweede wereldoorlog (1940-1945). Anne werd geboren op 12 juni 1929 in Duitsland (2). Als Anne 4 jaar oud is, ver-huist de Joodse familie Frank naar Amster-dam. Het is te gevaarlijk voor Joden om in Duitsland te blijven met Hitler (3) aan de macht. Joden worden dwars gezeten. Ook krijgen Joden de schuld dat het slecht met Duitsland gaat. Het Achterhuis Als in mei 1940 Hitler met zijn leger ook Nederland bezet, is de familie weer in gevaar. Ze zijn bang om opgepakt te worden. Ze besluiten in 1942 onder te duiken in het Achterhuis. Het Achterhuis (4) is een geheim huis achter een bedrijf (5). Je kunt er alleen komen via het bedrijf. Daar is een geheime ingang achter een boekenkast (6). 2 5 4 3 6 4 1
Het dagboek In het Achterhuis zitten acht mensen ondergedoken. Overdag zijn ze doodstil. De mensen van het bedrijf zouden de onderduikers misschien kunnen horen. In het Achterhuis schrijft Anne vanaf haar 13e jaar in haar dagboek: over haar angst, ruzies en over de top van de kastanjeboom. Dat is het enige stukje natuur dat ze kan zien. Ze vertelt haar verhaal tegen een niet bestaand meisje, Kitty. Ze schrijft graag en wil na de oorlog schrijfster worden. Het verraad In augustus 1944 wordt de geheime ingang (1) ontdekt. Ze zijn verraden. De Duitsers nemen alle onderduikers mee. Ze worden naar Duitsland gebracht. Begin maart 1945 sterft Anne op 15-jarige leeftijd aan de ziekte tyfus in een concentratiekamp. Ook haar moeder en zus Margot komen om. Alleen Annes vader, Otto Frank (2), overleeft de oorlog. Een boek Annes dagboek is blijven bestaan. Na de oorlog in 1947 verschijnt het als boek met de titel Het Achterhuis (3). Daar zorgde vader Frank voor. Miljoenen boeken zijn verkocht. Ook zijn er films, een toneelstuk en een musical over het boek het Achterhuis gemaakt. 3 2 1
2. Willem van Oranje (1533-1584) 1584) Wilhelmus en oranje Heb je wel eens het Nederlandse volkslied het Wilhelmus gehoord? Wie is die Wilhelmus? Heb je je wel eens afgevraagd waarom het Nederlands elftal in het oranje voetbalt? In dit hoofdstuk lees je daar meer over. Wilhelmus is de deftige naam van Willem. Stadhouder Willem was graaf van Nassau en Prins van Oranje (1). En die twee titels komen ook in het volkslied voor. Dus dit is de persoon waar het over gaat. Willem (1) was de stadhouder (is plaatsvervanger) in de Nederlanden (zo heette Nederland toen). Hij was de plaatsvervanger van de koning Philips II van Spanje (2). Deze Philips was in die tijd een machtige koning. Ruzie Koning Philips wilde in zijn koninkrijk maar één godsdienst. Daar denkt Willem anders over. Koning Philips ziet Willem als een verrader. Willem voelt zich niet veilig meer en vlucht met zijn gezin naar Duitsland. Er ontstaat een oorlog om twee geloven, een oorlog tussen Rooms-katholieken en Protestanten. Koning Philips stuurt in 1567 zijn Spaanse leger onder leiding van Alva (3) naar de Nederlanden. 3 1 Spanje 2
Vermoord Die oorlog kreeg later de naam de Tachtigjarige oorlog (1568-1648). Na al die jaren van ruzie en oorlog is de koning van Spanje niet langer meer de baas. De Nederlanden zijn vanaf dan hun eigen baas. Willem van Oranje heeft dat alleen niet meer meegemaakt. Hij werd op 10 juli 1584 vermoord door de huurmoordenaar Balthasar Gerards (1). De Spaanse koning had Gerards betaald om zijn vijand te vermoorden. Nederland werd eerst in 1581 een republiek. De zonen van Willem van Nassau zetten het werk van hun vader voort. En zo blijft de naam Oranje- Nassau voortleven. Koninkrijk Nederland wordt pas in 1815 een koninkrijk. De koning wordt Willem I (2). Hij is de over-overover-over-overgrootvader van onze koning Willem Alexander (3). Dus die naam van Nassau komt van Willem waar we dit hoofdstuk mee begonnen zijn. En die Oranje kleur? Ja, hij de titel Prins van Oranje. Oranje is een klein gebied in het zuiden van Frankrijk. Daar was Willem de baas over. En het is ook nog een mooie kleur. 2 3 1
3. Rembrandt van Rijn (1607-1669) 1669) De molen de Rijn Rembrandt van Rijn is één van de beroemdste Nederlandse schilders. De meeste mensen kennen alleen zijn voornaam: Rembrandt. Die naam zette hij ook steeds op zijn schilderijen. Hij werd geboren op 15 juli 1606 (andere mensen zeggen 1607) als de zoon van de molenaar van de molen de Rijn. Kunst Toen Rembrandt 15 jaar was ging hij 3 jaar in de leer bij een kunstschilder Jacob Swanenburgh. In die tijd waren er geen speciale scholen voor kunstschilders. Je leerde het vak dus van een ander. Rembrandt had daarna ook nog een andere leermeester, Pieter Lastman. Rembrandt begint later een werkplaats in Leiden en later in Amsterdam. Rembrandt schilderde zo n 100 zelfportretten (1). Ook schilderde hij veel schilderijen over bijbelverhalen (2) en de natuur. 2 1 1
Etsen Ook maakte hij veel etsen (1). Met een scherpe naald kraste hij een tekening in een metalen plaat. De lijnen werden opgevuld met inkt. Op de metalen plaat kon je een vel papier leggen en aandrukken. Dan kreeg je een afdruk op papier. Zo kon je van één plaat heel veel afdrukken maken. De Nachtwacht Één van zijn beroemdste schilderijen is de Nachtwacht (2). Het is een groot groepsportret (of schuttersstuk) van de mannen van de schutterij. De schutterij was een vereniging die in een tijd van oorlog of oproer de stad verdedigde. Er was actie in het schilderij alsof het een soort toneelstuk was waarop een schijnwerper gericht stond, terwijl andere schuttersstukken toen juist stijf waren. Het schilderij kreeg pas later de naam de Nachtwacht, omdat het verkleurde en steeds donkerder werd. Rembrandt verdiende veel geld. Maar hij gaf ook veel uit, veel te veel. Ook ging Rembrandt niet met de mode van zijn tijd mee. Hij bleef in dezelfde stijl schilderen. Hij verkocht steeds minder en stierf in armoede. Pas veel later zou hij wereldberoemd worden. 2 1
4. Antoni van Leeuwenhoek (1632-1723 1723 Nieuwsgierig Antoni van Leeuwenhoek is vooral beroemd geworden door zijn microscoop. Antoni was ontzettend nieuwsgierig en bekeek van alles onder zijn microscoop (1). Wat hij vergroot zag, beschreef en tekende hij na in zijn aantekenschrift. Dat maakte hem vooral beroemd. Hij was niet de uitvinder van de microscoop, maar verbeterde hem. Laken Van Leeuwenhoek was eigenlijk een handelaar in lakenstof en daarvoor gebruikte hij een vergrootglas. Zo kon hij de draden heel groot zien en controleren of de lakenstof goed geweven was. Antoni leerde zichzelf glasblazen. Hij ging zijn eigen vergrootglazen maken en slijpen. Hij maakte een simpel apparaatje dat bestond uit een koperen plaatje met een gaatje erin, waarin een kleine lens (a) zat. Voor het gat zat een scherpe naald (b). Op die scherpe naald prikte je wat je vergroot wilde zien. Met een klein schroefje (c) kon je de naald dichterbij of verder weg bewegen. Zo kon je een scherp beeld krijgen. a b c 1
Brievenboek Van Leeuwenhoek was helemaal geen bioloog of groot natuurkenner. Vooral zijn nieuwsgierigheid, zijn microscoop en de manier waarop hij tekende en schreef zorgden ervoor dat mensen die wel veel wisten van de natuur hem ook belangrijk vonden. Brieven vol schreef en tekende Antoni. Hij prikte van alles op de naald en bekeek: Een varkenshaar van binnen (2). Een plantenluis (3). Een kies (4). Een stukje spier van een koe (5). Een blad van een boom (6). 1 2 3 Zijn brieven werden zo belangrijk dat ze later in een boek (1) terecht kwamen. 4 5 6
5. Vincent van Gogh (1853-1890) 1890) Kunst Vincent van Gogh is een beroemde Nederlander uit de 19e eeuw. Hij was een kunstschilder, maar was tijdens zijn leven helemaal niet beroemd. Hij schilderde heel veel, maar verkocht tijdens zijn leven maar één schilderij: De rode wijngaard. De meeste mensen vonden hem veel te modern schilderen. Soms gaf hij een schilderij aan zijn huisbaas als hij geen geld had om de huur te betalen. Vincent zoekt Vincent is als kind een stille jongen (1). Op zijn 16e jaar gaat hij bij een oom in een kunsthandel werken. Vincent voelt zich ongelukkig en wordt ontslagen. Daarna probeert Vincent van alles. Hij is een tijdje onderwijzer en hulpdominee en werkt ook nog in een boekhandel. Op zijn 25e heeft Vincent ontdekt hij eindelijk wat hij wil: schilderen en tekenen. Hij gaat teken en schilder-lessen volgen. In die tijd schildert Vincent nog in donkere en sombere kleuren. Het schilderij de aardappeleters (2) is een heel beroemd schilderij uit die tijd. 2 1
Brieven aan Theo Vincent voelt zich gelukkig als hij schildert, maar met de mensen om zich heen heeft hij moeite. Hij heeft vaak ruzies met vrienden en familie. Alleen met zijn broer Theo (1) niet. Hij schrijft zijn broer Theo vaak en vertelt in die brieven (2) wat hij doet en hoe hij zich voelt. Naar Frankrijk Als Vincent 33 jaar is, vertrekt hij naar Parijs. Hij ontmoet daar veel Franse kunstschilders. Vincents gezondheid gaat achteruit en hij vertrekt naar het warme Zuid-Frankrijk. Daar schildert Vincent heel veel. Hij maakt er ook zijn beroemdste schilderijen. Hij schildert meerdere schilderijen per dag. Prachtige, kleurige landschappen met een felle zon, zonnebloemen of nachten met felle sterren. Vincent voelt zich vaak ongelukkig. Hij maakt zich vaak zorgen. Op 37-jarige leeftijd schiet Vincent zich met een pistool door de borst. Hij sterft twee dagen later. Na zijn dood wordt Vincent van Gogh pas beroemd. Voor zijn schilderijen worden nu miljoenen euro s betaald. 1 2
6. Filmpje Het Klokhuis: Willem van Oranje Bekijk de aflevering
Bronnen nl.wikipedia.org/wiki/anne_frank nl.wikipedia.org/wiki/willem_van_oranje nl.wikipedia.org/wiki/rembrandt_van_rijn http://nl.wikipedia.org/wiki/anthonie_van_leeuwenhoek http://www.euronet.nl/users/warnar/leeuwenhoek.html http://nl.wikipedia.org/wiki/vincent_van_gogh
Colofon en voorwaarden Dit is een uitgave van E-duboek Website: www.eduboek.nl Copyright Age Cnossen 2016 Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Ondanks alle aan de samenstelling van dit e-boek bestede zorg kan noch de auteur, noch de uitgever aansprakelijkheid aanvaarden voor schade die het gevolg is van enige fout in deze uitgave.