Nieuwsbrief December 2018 Beste lezer, Inmiddels is 2018 alweer bijna voorbij en in menig huiskamer fonkelen alweer de lichtjes van de kerstboom. Met het korter worden van de dagen neemt ook de tijd voor reflectie toe. Nieuwe plannen worden gemaakt, oude worden afgerond of waar nodig bijgesteld. Over plannen gesproken: wist u dat momenteel hard gewerkt wordt aan het faunabeheerplan, een evaluatie van het provinciale ganzenbeheer in de maak is en de breed samengestelde reeënbeheer commissies alweer druk in de weer zijn met het evalueren en opstellen van hun nieuwe werkplannen voor aankomend beheerseizoen? Meer hierover treft u in deze nieuwsbrief. Niet in de laatste plaats wordt uw aandacht ook gevraagd voor de bewaarbijlage met daarin een actueel overzicht van de beheermogelijkheden van ganzen in Utrecht. Harmonisatie van deze voorwaarden is en blijft, omwille van een effectief en uitvoerbaar beheer voor ons een speerpunt. Voor u en voor ons voldoende nieuwe uitdagingen in het verder met elkaar vormgeven van een breed maatschappelijk gedragen faunabeheer. Wij gaan ervoor in 2019! U toch ook? Bestuur en bureau wensen u fijne kerstdagen en een goed Nieuwjaar toe! Geplande evenementen 28-1-2018 16.00 uur: Provinciale netwerkbijeenkomst faunabeheer Faunabeheereenheid Utrecht Adres: De Hooge Hoek 2-3 3927 GG Renswoude Telefoon: 088 250 12 00 Email: info@fbeutrecht.nl Website: www.faunabeheereenheid.nl Pagina 1 van 16
Provincie Utrecht verwelkomt Vijfheerenlanden Op 1 januari 2019 verwelkomt de provincie Utrecht de nieuwe gemeente Vijfheerenlanden binnen haar provinciegrenzen. Vanaf die datum zijn namelijk de gemeenten Vianen alsmede de Zuid-Hollandse gemeenten Leerdam en Zederik gefuseerd. Tezamen met de WBE Vijfheerenlanden heeft de Faunabeheereenheid Utrecht de jachthouders afkomstig uit de gemeenten Leerdam en Zederik reeds welkom geheten in de provincie Utrecht tijdens een recent georganiseerde voorlichtingsbijeenkomst. Deze drukbezochte bijeenkomst vormde het sluitstuk van een geducht voorbereidingstraject gericht op het voor alle stakeholders bewerkstellingen van een soepele overgang van het provinciale faunabeleid met dito ontheffingsverleningsproces. Stand van zaken Faunabeheerplan Achter de schermen wordt momenteel nog hard gewerkt aan het nieuwe Faunabeheerplan 2019 2025. Een eerdere versie van dit plan was, zoals u zich wellicht nog kunt herinneren, op een haar naar gevild totdat de Raad van State de aan de Faunabeheereenheid verleende ontheffing voor populatiereductie grauwe ganzen vernietigde. Volgens de hoogste bestuursrechter in ons land was nl. onvoldoende aangetoond dat de inzet van preventieve middelen, zoals het plaatsen van vlaggen en linten, ontoereikend werken om schade door grauwe ganzen te voorkomen. Voorts was zij van mening dat er géén causaal verband bestaat tussen populatieomvang enerzijds en schadeomvang anderzijds. In de afgelopen periode hebben zowel rechtbanken elders in Nederland als de Raad van State meerdere soortgelijke uitspraken gedaan waarbij gebrek aan (wetenschappelijk) aantoonbare oorzaak-effect-relaties de reden was om ontheffingen te vernietigen. Tegen deze achtergrond heeft het FBE-bestuur besloten het Faunabeheerplan in wording zowel ecologisch als juridisch aan te vullen en primair ook alle relevante en beschikbare (internationale) wetenschappelijke literatuur op te nemen in het plan ter nadere onderbouwing van het noodzakelijk geachte beheer. Het nieuwe Faunabeheerplan zal naar verwachting medio mei door het bestuur worden vastgesteld en eind augustus goed worden gekeurd door Gedeputeerde Staten. Evaluatie ganzenbeheer De provincie heeft, mede gelet op de hierboven reeds genoemde gerechtelijke uitspraken, besloten om de evaluatie van het provinciale ganzenbeheer met 1 jaar te vervroegen. De evaluatie zal antwoord moeten geven of en in hoeverre het in de afgelopen 5 jaar gevoerde ganzenbeheer succesvol is geweest. Aangezien de uitkomsten van deze evaluatie naar Pagina 2 van 16
verwachting pas na het zomerreces beschikbaar zullen komen matched deze planning helaas niet met het faunabeheerplan in wording. Aangezien de evaluatie tevens bouwstenen moet aandragen voor een mogelijk aangepast provinciaal ganzenbeheer is besloten om het onderdeel ganzen niet op te nemen in het Faunabeheerplan in wording maar hier een afzonderlijk ganzenbeheerplan voor op te stellen. FBE stelt middelen voor planmatig en gecoördineerd beheer beschikbaar Ter versterking van de planmatige en gecoördineerde uitvoering van het faunabeheer in de provincie Utrecht stelt de Faunabeheereenheid een stimuleringsbijdrage van in totaal 30.000,- beschikbaar. Een bedrag van 15.000,- wordt beschikbaar gesteld aan de Dierenbescherming voor een project gericht op het terugdringen van het aantal ganzen in stedelijk gebied o.m. door legselreductie en het treffen van duurzame inrichtingsmaatregelen die de vorming van broedlocaties moet beperken. Eenzelfde bedrag is beschikbaar voor Wildbeheereenheden. De Faunabeheereenheid is momenteel in overleg met de Jagersvereniging over de exacte invulling van dit project. Intensivering beheer koppelvormers In het Projectteam Ganzen Utrecht is besloten om, evenals in 2018, ook in 2019 het ganzenbeheer vooral te concentreren op het reproducerende deel van de ganzenpopulatie. Onder normale omstandigheden broeden ganzen pas vanaf het derde levensjaar en neemt het succes waarmee de jongen worden grootgebracht toe naarmate de oudervogels meer (nest)ervaring hebben. Het gericht verwijderen van deze aan de reproductie deelnemende exemplaren levert een belangrijke bijdrage aan de noodzakelijke populatiereductie. Wildbeheereenheden, jagers en terreinbeherende organisaties worden derhalve specifiek opgeroepen om waar mogelijk juist in het vroege voorjaar gepaarde ganzen te schieten. Dit kan door gebruik te maken van het middel hagelgeweer maar efficiënter is om gepaarde ganzen gericht op te zoeken in het veld en hierbij gebruik te maken van een kogelgeweer in een daartoe passend kaliber. Aangezien gepaarde ganzen zich in het vroege voorjaar primair ophouden in de directe omgeving van hun broedlocaties zijn dit bij uitstek de gebieden waar effectief beheer kan plaatsvinden. In de ganzenclusters worden momenteel met de betrokken stakeholders diverse initiatieven verkend ter stimulering van dit beheer. Een stimuleringsbijdrage voor de realisatie van één of meerdere gebiedsgerichte pilots is beschikbaar. Voor meer informatie over dit onderwerp kunt u contact opnemen met de ganzencoördinator. Zie voor zijn contactgegevens, onderstaand bericht. Pagina 3 van 16
Ganzenclusters Zoals u wellicht weet zijn er in Utrecht vier ganzenclusters actief. De ganzenclusters zijn regionaal georganiseerde overlegplatformen van bij het beheer van ganzen betrokken (maatschappelijke) stakeholders. De samenstelling van deze ganzenclusters varieert en is afhankelijk van regionale omstandigheden maar bestaat grosso modo uit de volgende partijen: LTO, WBE s, Terreinbeherende organisaties, Agrarische Natuurverenigingen en Recreatieschap mogelijk aangevuld met vertegenwoordigers vanuit het Waterschap, RWS en/of specifieke eigenaarsverenigingen. De taak van deze clusters is om op regionaal niveau concreet invulling te geven aan het in het provinciale Projectteam Ganzen Utrecht overeengekomen ganzenbeheer én om eventuele problemen in de uitvoering vroegtijdig te kunnen signaleren. De tussen betrokken stakeholders in het cluster overeengekomen beheermaatregelen en te realiseren activiteiten worden vastgelegd in zgn. Uitvoeringsplannen. Om dit proces te begeleiden heeft de FBE Utrecht de heer Rik Schoon, in de hoedanigheid van ganzencoördinator ingehuurd. Indien nodig kunnen de (partijen vertegenwoordigd in de) ganzenclusters aanvullend en op verzoek een beroep doen op een professionele faunabeheerder. Hierdoor worden de clusters in staat gesteld om ook noodzakelijk geachte beheermaatregelen op publieke gronden (zoals RWS, Waterschappen en gemeenten) te realiseren. Op verzoek en in goed overleg kan ook ondersteuning in de uitvoering worden geboden aan WBE s of eventuele derden. Heeft u vragen of wilt u in contact komen met de ganzenclusters en/of de ganzencoördinator dan kunt u een mailbericht sturen aan Rik Schoon: rschoon@natuurlijkfauna-advies.nl Overzicht beheermogelijkheden ganzen Het beheer van ganzen is, zoals u weet, gebonden aan voorwaarden. Deze voorwaarden verschillen vaak per ganzensoort, per toegepaste beheermethode of per periode. Deze verschillen maken het voor jachtaktehouders buitengewoon complex om in de praktijk effectief op te treden. De FBE streeft waar mogelijk harmonisatie van beheervoorwaarden na. Dit laatste wordt evenwel in de praktijk bemoeilijkt vanwege de huidige verschillen in wettelijke status van de diverse ganzensoorten en gerechtelijke uitspraken. Om u enig houvast te geven heeft de Faunabeheereenheid Utrecht een overzicht opgesteld met daarin de belangrijkste voorwaarden die van toepassing zijn op het beheer van ganzen in Utrecht. Zie voor meer informatie de bijlage. veranderingen in wet- en regelgeving, jurisprudentie en gerechtelijke uitspraken hebben invloed op de voorwaarden waaronder beheer mogelijk is. Wijzigingen worden middels het Pagina 4 van 16
FaunaRegistratieSysteem (FRS) gecommuniceerd. Zorgt u er derhalve voor dat uw contactinformatie 1 altijd up to date is? Breed samengestelde reeënbeheercommissies Lokaal maatwerk biedt vaak de beste garantie voor het oplossen en waar mogelijk voorkomen van problemen. Dit geldt uiteraard ook voor het beheer van reeën. Vanuit dat perspectief heeft de Faunabeheereenheid inmiddels alweer ruim vier jaar geleden besloten om te gaan werken met zgn. breed samengestelde reeënbeheercommissies. Doel hiervan was om alle belanghebbenden op gebiedsniveau samen te brengen met het oog op afstemming, het delen van kennis en het bevorderen van draagvlak. Inmiddels is ruime ervaring opgedaan met deze manier van werken en functioneren deze commissies naar ieders tevredenheid. Breed samengestelde beheercommissies bestaan in de praktijk uit vertegenwoordigers vanuit de sectoren: jacht en wildbeheer, landbouw, bosbouw, natuurbescherming en wegbeheerders en kunnen, afhankelijk van regionale omstandigheden, worden aangevuld met andere partijen, zoals bijvoorbeeld gemeenten, vertegenwoordigers van stichting Valwild Utrecht, etc.. Tezamen zijn deze partijen verantwoordelijk voor het te voeren reeënbeheer in hun werkgebied incl. het vaststellen van de gewenste stand, het daarbij behorende afschot, de wijze van uitvoering alsmede de advisering over preventieve en/of mitigerende maatregelen. Het resultaat van het overleg en de afstemming dat tussen betrokken partijen plaatsvindt wordt vastgelegd in jaarlijkse werkplannen 2. Een effectieve manier van samenwerken die bijdraagt aan een planmatige en gecoördineerd faunabeheer! Personele ontwikkelingen Op 13 december jl. heeft de FBE afscheid genomen van haar tijdelijke collega Hidde Hofhuis. Hidde was voor de periode van een half jaar (in deeltijd) aangesteld om (wetenschappelijke) ondersteuning te bieden bij het opstellen van het faunabeheerplan in wording. Hidde zal per 15 januari a.s. opgevolgd worden door Morrison Pot. Tot de belangrijkste taken van Morrison zullen gaan behoren: het actualiseren van de website, het opstellen van (fauna)beheerplannen en jaarrapportages alsmede het ondersteunen en zo nodig adviseren van WBE s en grondgebruikers. 1 Uw contactgegevens in FRS kunt u inzien of wijzigen onder: Mijn gegevens -> Persoonlijke instellingen 2 Een provinciale werkgroep grote hoefdieren toetst de werkplannen op conformiteit met het Faunabeheerplan en ziet toe op afstemming van de werkplannen onderling. Pagina 5 van 16
Bereikbaarheid kantoor FBE Utrecht tijdens de feestdagen Het FBE bureau is in verband met de kerstvakantie gesloten van maandag 24 december tot en met vrijdag 4 januari. De email wordt wel gecontroleerd. Indien u dringende of urgente vragen heeft kunt u deze per email aan ons sturen via: secretariaat@fbeutrecht.nl. Alle overige zaken worden per 7 januari afgehandeld. Pagina 6 van 16
Voorwaarden beheer ganzen Utrecht Bijlage Er kunnen in Utrecht 4 categorieën ganzen worden onderscheiden. De landelijk vrijgestelde gans, exoten en verwilderde ganzen alsmede overige ganzen. In onderstaand overzicht treft u de voorwaarden waaronder deze ganzensoorten kunnen worden beheerd. Disclaimer: Dit overzicht is met de grootst mogelijke zorg samengesteld en tot stand gekomen in samenspraak met de provincie Utrecht. Het overzicht geeft de stand van zaken weer zoals van toepassing op 18 december 2018. Wijzigingen in weten regelgeving, gerechtelijke uitspraken en/of jurisprudentie kunnen invloed hebben op de voorwaarden waaronder het ganzenbeheer kan worden uitgevoerd. I. Landelijk vrijgestelde ganzen De Canadese gans staat op de landelijk vrijstellingslijst hetgeen inhoudt dat deze dieren het hele jaar mogen worden gedood, indien er binnen het werkgebied van de WBE op tenminste één perceel schade is of dreigt in het huidige of het komende jaar aan landbouw en/of fauna. - afschot jaarrond mogelijk - hagelgeweer en kogelgeweer - van zonsopkomst tot zonsondergang - (niet levende) lokvogels (incl.: mechanisch of elektronisch aangedreven lokvogels) - akoestische middelen (niet zijnde elektronisch!) - lokvoer - beheer op zon- en feestdagen niet toegestaan Pagina 7 van 16
II. Provinciaal vrijgestelde ganzen In de provincie Utrecht staan overwinterende ganzen, zijnde: grauwe gans, kolgans en brandgans op de provinciale vrijstelling. Verjaging met ondersteunend afschot van Grauwe gans, Kolgans en Brandgans is toegestaan ter voorkoming van belangrijke schade aan gewassen, in de periode van 1 november tot 1 maart. - verjaging met ondersteunend afschot mogelijk van 1 november tot 1 maart - ook toegestaan op zon- en feestdagen - hagelgeweer en kogelgeweer - tussen een half uur voor zonsopkomst en een half uur na zonsondergang Voorwaarden: - verjaging met ondersteunend afschot alleen toegestaan op percelen met nog oogstbare akker- en tuinbouwgewassen en grasland, alsmede de direct daaraan grenzende percelen - verjagen met ondersteunend afschot op kwetsbare gewassen mag alleen plaatsvinden indien er tevens een akoestisch middel (niet zijnde het jachtgeweer!) en een visueel middel zijn ingezet conform de Faunaschade Preventie Kit, module ganzen van het Faunafonds. - verjaging met ondersteunend afschot is alleen toegestaan indien er sprake is van een groep van meer dan vijf ganzen welke zich op het schadeperceel, dan wel op een direct hieraan grenzend perceel, bevindt of hier invalt. - per verjaagactie mogen maximaal twee ganzen worden gedood. - verjaging met ondersteunend afschot van Grauwe gans, Kolgans en Brandgans is niet toegestaan: o in de door Gedeputeerde Staten aangewezen ganzenrustgebieden; o op grasland dat is ingezaaid of doorgezaaid voor 1 augustus voorafgaand aan de betreffende winterperiode; o op grasland dat is ingezaaid of doorgezaaid na 1 augustus voorafgaand aan de betreffende winterperiode met een oppervlakte kleiner dan 1 hectare en o op percelen die zijn ingezaaid als afvanggewas op geoogste percelen. Pagina 8 van 16
III. Exoten en verwilderde ganzen Voor de bejaging van exoten en of verwilderde ganzen met het geweer is een provinciale opdracht vereist. De provinciale opdracht 3 van de provincie Utrecht staat het toe om de volgende ganzensoorten met het geweer te doden: Nijlgans alsmede de Verwilderde gedomesticeerde gans. - afschot jaarrond mogelijk - ook toegestaan op zon- en feestdagen - hagelgeweer en kogelgeweer - van zonsopkomst tot zonsondergang - (niet levende) lokvogels (incl.: mechanisch of elektronisch aangedreven lokvogels) - akoestische middelen - lokvoer 3 Hiermee wordt bedoeld: de provinciale opdracht in combinatie met het gestelde in de Wet natuurbescherming Pagina 9 van 16
IV. Overige ganzen Beheer van de (overzomerende) soorten: grauwe gans, brandgans, kolgans is alléén mogelijk op basis van een provinciale ontheffing. Als u vervolgens een dergelijke ontheffing heeft mag u niet zonder meer gebruik maken van lokmiddelen. Het lokmiddel dient namelijk omschreven te zijn in de ontheffing. Als hierover niets in de ontheffing vermeld staat mag u géén lokmiddelen gebruiken. Momenteel zijn de volgende ganzen ontheffingen in Utrecht beschikbaar: 1. Legselreductie grauwe gans - 1 februari tot 1 september - van zonsopkomst tot zonsondergang - ook toegestaan op zon- en feestdagen - schudden, doorpikken en rapen van eieren - in ganzenrustgebieden alleen toegestaan indien voldoende afstand wordt gehouden van aanwezige groepen ganzen Pagina 10 van 16
2. Legselreductie brandgans - 1 mei 31 augustus - van zonsopkomst tot zonsondergang - ook toegestaan op zon- en feestdagen - schudden, doorpikken en rapen van eieren - In ganzenrustgebieden alleen toegestaan indien voldoende afstand wordt gehouden van aanwezige groepen ganzen Pagina 11 van 16
3. Afschot paarvormende grauwe ganzen en brandganzen - Grauwe gans: 1 februari tot 1 maart - Brandgans: 15 maart tot 1 mei - van een half uur voor zonsopkomst tot een half uur na zonsondergang - ook toegestaan op zon- en feestdagen - hagelgeweer en kogelgeweer - tot 1 maart mag alléén van de ontheffing gebruik worden gemaakt indien voldoende afstand wordt gehouden van groepen ganzen om verstoring te voorkomen - onder paarvormende ganzen wordt verstaan: ganzen die dicht bij elkaar verblijven en enige afstand houden ten opzichte van andere groepen ganzen o Aanvullende uitleg RUD t.a.v. vliegende gepaarde ganzen: een koppel (dus 2) vliegende ganzen mag zonder meer aangesproken worden als een stel gepaarde ganzen en mag beschoten worden. Dus niet één gans, of drie of vier (dat zijn dus niet twee koppels gepaarde ganzen). Uitsluitend mag geschoten worden op ganzen die vliegen als paar. Wel is het zo dat als er één van een paar wordt geschoten en de mogelijkheid doet zich daartoe voor, ook de tweede gans van dat koppel mag worden beschoten. Pagina 12 van 16
4. Afschot grauwe gans in het kader van de vliegveiligheid - jaarrond - 1 november 1 april: van een half uur voor zonsopkomst tot een half uur na zonsondergang - 1 april 1 november: van een uur voor zonsopkomst tot een uur na zonsondergang - ook toegestaan op zon- en feestdagen - hagelgeweer en kogelgeweer - lokvogels en lokfluiten - afschot ook toegestaan op zon- en feestdagen - afschot ook toegestaan in jachtvelden die niet voldoen aan de wettelijke vereisten met betrekking tot de afmetingen - alleen van toepassing binnen een straal van 10 km rondom Schiphol Pagina 13 van 16
5. Verjaging met ondersteunend afschot kolgans - 1 april 1 november - 1 uur voor zonsopkomst tot 1 uur na zonsondergang - niet toegestaan op zon- en feestdagen - hagelgeweer en kogelgeweer - ondersteunend afschot alleen van toepassing nadat minimaal twee preventieve maatregelen aantoonbaar zijn ingezet - Ondersteunend afschot slechts toegestaan bij een minimale groepsgrootte van meer dan 5 exemplaren waarbij maximaal 2 dieren per groep afgeschoten mogen worden Pagina 14 van 16
6. Verjaging met ondersteunend afschot brandgans - 15 mei 1 november - 1 uur voor zonsopkomst tot 1 uur na zonsondergang - niet toegestaan op zon- en feestdagen - hagelgeweer en kogelgeweer - ondersteunend afschot ook toegestaan in jachtvelden die niet voldoen aan de wettelijke vereisten met betrekking tot de afmetingen - gebruik ontheffing niet toegestaan in ganzenrustgebieden in de periode waarvoor deze zijn aangewezen - alleen van toepassing op schadegevoelige percelen en daaraan grenzende percelen - Ondersteunend afschot alleen van toepassing nadat minimaal twee preventieve maatregelen aantoonbaar zijn ingezet - Ondersteunend afschot slechts toegestaan bij een minimale groepsgrootte van meer dan 5 exemplaren waarbij maximaal 2 dieren per groep afgeschoten mogen worden Pagina 15 van 16
7. Populatiereductie grauwe gans - 1 maart - 1 november - 1 uur voor zonsopkomst tot 1 uur na zonsondergang - ook toegestaan op zon- en feestdagen - hagelgeweer en kogelgeweer - gebruik van imitatie- en lokvogels, lokvoer en lokfluiten 4 toegestaan - afschot ook toegestaan in jachtvelden die niet voldoen aan de wettelijke vereisten met betrekking tot de afmetingen Inmiddels heeft de Faunabescherming een beroep tegen deze ontheffing ingesteld. Het beroep kent vooralsnog géén schorsende werking. 4 De toepassing van elektronische akoestische middelen (MP3-spelers etc.) zijn niet toegestaan! Dit is het gevolg van het feit dat deze middelen niet expliciet in de ontheffing staan benoemd. Pagina 16 van 16