Verslag participatiebijeenkomsten Buiksloterham 15 en 29 mei 2018 Meedenken over de ontwikkeling van Buiksloterham 15 mei 2018 Uitgebreide informatie over de stand van zaken Ruim honderd mensen kwamen op maandagavond 15 mei naar Casco aan de Asterweg. Hier kregen zij veel informatie over de mogelijke veranderingen in Buiksloterham. Avondvoorzitter Natasja van den Berg begint de bijeenkomst met de vraag wie er allemaal op de uitnodiging voor de participatiebijeenkomst zijn ingegaan. Wie zitten er in de zaal? Veel mensen die nu al wonen en/of werken in het gebied, maar ook ondernemers, eigenaren van panden of kavels en mensen uit omringende wijken die hier wel zouden willen wonen. Voorgeschiedenis planontwikkeling Marian Steenhagen, senior projectleider Buiksloterham, noemt het een spannend gebied waar wonen en werken steeds meer een samenspel aangaan. Dat willen we zo houden in de toekomst. Zij gaf een toelichting op de voorgeschiedenis van de planontwikkeling. Na een uitgebreid planvormings- en besluitvormingsproces is in 2007 een investeringsbesluit genomen en in 2009 een bestemmingsplan vastgesteld. Belangrijk uitgangspunt daarin is de gelijke verdeling van wonen en niet-wonen (bedrijven, kantoren en voorzieningen). Tijdens de crisis lag veel stil, maar een enthousiaste groep zelfbouwers ging door. Ook werden in dit gebied voor het eerst aanbestedingen uitgeschreven waarbij duurzame criteria doorslaggevend waren. Hoewel de ontwikkelingen in Buiksloterham op een lager pitje werden gezet, heeft de tijd niet stilgestaan. Vele partijen ondertekenden het manifest Circulair Buiksloterham wat in 2017 bij de gemeente heeft geleid tot een eigen programma Circulair. Intussen is de vraag naar woningen in Amsterdam toegenomen en de mensen in de Buiksloterham merken nu al de extra drukte als doorgangsgebied tussen het NDSM-terrein en Overhoeks. De plannen uit 2007 zijn ingehaald door de tijd. Daarom is besloten om de visie op het gebied te herijken. Het investeringsbesluit uit 2007 blijft daarvoor wel de basis. We beginnen dus niet helemaal van voren af aan. Buurtinitiatief Buiksloterham Een groep actieve bewoners van de buurt heeft zich de afgelopen maanden al gebogen over mogelijkheden in dit gebied. Annabel Aardenburg demonstreerde aan de hand van de Mentimeter een digitale tool waarmee snel ideeën van aanwezigen gepeild kunnen worden hoe de groep daarbij te werk is gegaan. Wij hebben geen visie ontwikkeld, maar in een aantal sessies ideeën verzameld, vertelt ze. Dat leverde maar liefst 101 projectideeën op. Een aantal daarvan wordt nu al uitgewerkt. Leo Goetstouwers vertelde over plannen om bloemen te zaaien passend bij de straatnamen, zoals ridderspoor en klaprozen. Ook onderzoekt hij mogelijkheden om te kunnen zwemmen in het Johan van Hasseltkanaal. John Zondag sloot de presentatie van het buurinitiatief af door een rapport met hun bevindingen te overhandigen aan Marian Steenhagen. Wie het rapport ook wil ontvangen kan een e-mail sturen naar buurtvisiebsh@gmail.com. Herijking visie Buiksloterham Stedenbouwkundige Dick Bruijne vervolgde met een presentatie over de nieuwe ideeën die 1
er vanuit de gemeente zijn voor het gebied. Van oorsprong een ruw, industrieel karakter, maar door de centrale ligging ook met connecties met de binnenstad. De gemeente is eigenaar van ongeveer een derde van de grond in Buiksloterham; de rest van de grond is in handen van particulieren en projectontwikkelaars. De gemeente wil in de Buiksloterham de combinatie van wonen en werken behouden. Plannen die al gemaakt zijn onderstrepen dat. Zoals Cityplot, een compact project waar woningcorporatie de Alliantie met andere partijen wonen en voorzieningen combineert en parkeren ondergronds oplost. Er zijn nog veel meer mogelijkheden in het gebied om meer woningen te realiseren zonder dat dit ten koste gaat van de ruimte voor bedrijven. De verhouding wonen en niet-wonen kan dan 70:30 worden in plaats van 50:50. Met slimme vormen van compact bouwen kunnen er 7.000 tot 8.000 woningen komen. Nu zijn er circa 400 woningen in het gebied. In de conceptplannen is sprake van stadsstraten waar fietsers de overhand krijgen (net als nu bijvoorbeeld in de Sarphatistraat) en van productiestraten met woningen en bedrijven die goed matchen met wonen. Bruijne: We hechten eraan dat de Buiksloterham ook in de toekomst bedrijvigheid houdt, want juist dat maakt het gebied aantrekkelijk. Andere aandachtspunten in de herijking van de visie op Buiksloterham zijn duurzaamheid en de verbindingen met de rest van de stad. De kades van het Johan van Hasseltkanaal bieden mogelijkheden voor extra groen in de buurt, waarbij nu nadrukkelijk wordt gesteld dat dit openbaar groen moet worden. De voorlopige ambtelijke verkenning voor het gebied is samengevat in een plankaart. [Link naar kaart ambtelijke verkenning op website] Vragen Vanuit de zaal kwam een aantal vragen die voor zover nu al mogelijk, werden beantwoord door het team van de gemeente. Vragen gingen bijvoorbeeld over de toekomst van de woonboulevard aan de Klaprozenweg en over duurzame energieopwekking en vergroening van gebouwen. Omdat een deel van de grond in handen is van particuliere eigenaren heeft de gemeente hier niet alles over te zeggen. Veel ondernemers in dit gebied delen de duurzame ambities en ondertekenden het circulaire manifest. De gemeente gaat ervan uit dat ook particuliere grondeigenaren bijdragen aan de ambities van het plan. Het moment van de ontwikkeling bepalen ze zelf, maar de gemeente zal daarvoor voorwaarden stellen. De eerste participatievond werd afgesloten met een inventarisatie van de thema s waarover mensen tijdens de volgende bijeenkomst willen doorpraten. De onderwerpen die volgden uit de digitale poll van het buurtinitiatief eerder op de avond, vormden daarvoor een mooie basis. 2
29 mei 2018 Aan tafel: actief aan de slag met thema s De fikse onweersbuien schrikten niet af: zo n honderd bewoners, ondernemers en andere betrokkenen kwamen naar deze tweede participatieavond om mee te denken over de toekomst van de Buiksloterham. Na een korte samenvatting van de achtergronden en de stand van zaken volgden twee rondes met discussies aan de hand van thema s. Deze thema s zijn gekozen naar aanleiding van collectieve brainstorm op de eerste participatieavond ruim een week eerder. Op grote ronde tafels liggen plattegronden van het gebied. Elke groep begint met een voorstelrondje, waarbij de deelnemers eerst aanwijzen waar ze wonen en/of werken. Per thema volgt een inventarisatie van zorgen, maar vooral ook kansen en ideeën. En die verrassende ideeën waren er volop. Er wordt niet gemopperd, maar creatief meegedacht over alternatieven en aanvullingen op de plannen. Het overheersende gevoel is de kans om samen een nieuwe duurzame wijk op te bouwen. Een duurzame herontwikkeling naar woon én werkgebied. Kwaliteit en identiteit Er is een aparte tafel rond het thema Kwaliteit en identiteit: wat zijn de specifieke eigenschappen van de Buiksloterham en hoe kun je die gebruiken als basis voor verdere ontwikkeling van het gebied. De eigenheid van het robuuste industriële karakter, het water van het Johan van Hasseltkanaal en het IJ, de sfeer van bedrijvigheid zijn belangrijk. Zo belangrijk dat ze ook steeds aan andere thematafels terugkomen. Bewoners geven aan dat juist dat ruige de reden is dat ze hier zijn gaan wonen. Dat willen ze behouden. Continu communiceren Naast de thematafels over de inrichting van het gebied, wordt er een extra tafel ingericht rond het onderwerp communicatie en participatie. Vooral ondernemers geven aan dat ze meer betrokken willen zijn. Volgens een aantal van hen is er in het verleden veel gepraat, maar zien ze daar nog weinig van terug. Bewoners en ondernemers vinden het belangrijk dat er wordt uitgelegd waarom dingen gebeuren. Ze willen duidelijkheid, hoewel ze best begrijpen dat dat niet altijd direct mogelijk is. 3
1 Openbare ruimte en groen Opvallend onderdeel van de nieuwe plannen is het aanplempen van een strook langs het Johan van Hasseltkanaal. Dat maakt het voor mensen mogelijk om dichter bij het water te komen. Een groene zone met een wandelpad, dat kan worden gebruikt voor recreatie en sport. Sommigen zien de aanplemping niet zitten. Ze behouden liever het industriële karakter van de hoge kademuren en hechten aan het weidse uitzicht over het water. Het water en de industriële geschiedenis zijn immers een belangrijk aspect van de kwaliteit en identiteit van de wijk. Meer groen tussen de bebouwing zou ook welkom zijn. Groen waar je iets kunt doen: spelen en sporten en een plein om te ontmoeten. Het ene groen is overigens het andere niet: gras, bomen, struiken, wat wordt er bedoeld? En water is blauw; rekenen we dat ook bij het groen? En groene as richting de schooltuinen zou een mooie verbinding vormen. 4
2 Mobiliteit en verbindingen Er zijn zorgen over dit thema. Schaarste aan parkeerplekken, drukte door woon-werkverkeer en bevoorrading van bedrijven en onveilige kruispunten zijn nu al aan de orde. Als er veel meer mensen komen wonen, hoe wordt dat dan opgelost? Juist in de productiestraat (de Papaverweg) moet de verkeersveiligheid aandacht krijgen. De deeleconomie wordt omarmd en leidt tot creatieve oplossingen. Fietsenstallingen en oplaadpunten voor ebikes bij de nieuwe metrohalte. Je hebt geen auto, je gebruikt een auto. Autodelen 2.0 gaat daarbij een stap verder: niet alleen bewoners onderling, maar ook tussen werknemers van bedrijven en omwonenden. Dat scheelt een boel parkeerplaatsen. Met zo n grootschalig deelconcept zouden 50 huishoudens genoeg hebben aan 10 auto s en 20 fietsen. Auto s moeten de wijk in en uit kunnen. Maar met brede fietsverbindingen dwars door de wijk of juist langs het water - die aansluiten op omliggende bestemmingen is de verleiding om een tweewieler te pakken groot. En misschien kan het water ook worden gebruikt voor verkeer en vervoer. 5
3 Productieve wijk en ondernemen In de herijkte plannen voor de Buiksloterham wordt een onderscheid gemaakt tussen stadsstraten en productiestraten. In een stadsstraat (waar vooral fietsverkeer plaatsvindt) zijn woningen en op de begane grond voorzieningen. In de productiestraat (de Papaverweg) is bedrijvigheid nadrukkelijker aanwezig. Daar kunnen meer ambachtelijke bedrijven terecht. Tot slot blijft er een apart bedrijfsterrein aan de zuidrand met alleen maar stadse industrie. Zo blijft het een wijk waar wonen en werken samengaan. In de discussie zijn er zorgen over het grotere aandeel wonen dat wordt voorgesteld. Gaat dat niet botsen met vooral de meer industriële bedrijvigheid? Misschien moet je voor nieuwe bewoners als voorwaarde stellen dat ze eventueel geluid voor lief nemen, of sterker nog: toejuichen. Dat is immers de eigenheid van de wijk. Vooral de ondernemers die al lang in het gebied zitten, vrezen dat de meer grootschalige bedrijvigheid en de bijbehorende werkgelegenheid toch in het gedrang komt. Kleinere ondernemers vragen zich af of de nieuwe werkplaatsen en ateliers niet te duur worden. Bewoners hopen op voldoende variatie in de stadsstraat en dus niet alleen gsm-winkels. Ondernemers op de huidige woonboulevard hopen dat ze daar kunnen blijven: met al die nieuwe woningen komen dat soort winkels immers van pas. Zij hopen dat de grondeigenaren niet zwichten voor de winst die omzetting naar woningen kan brengen. 6
4 Woonprogramma en doelgroepen De Buiksloterham moet een gemengde wijk worden. In de oorspronkelijke plannen was de verdeling wonen en werken 50-50. Om tegemoet te komen aan de grote behoefte aan woonruimte in Amsterdam is de verhouding in de herijkte visie anders geworden: 70% wonen en 30% niet-wonen. Onder dat niet-wonen vallen bedrijven, maar ook winkels en voorzieningen. Door compact te bouwen is het mogelijk om die extra woningen te realiseren zonder te hoge bebouwing. Op markante plekken is hoogbouw mogelijk, elders biedt maximaal 30 meter hoogte voldoende ruimte. Die grotere nadruk op wonen is begrijpelijk vinden mensen aan tafel, maar baart ook zorgen. Want een buurt met te veel wonen is saai. In de zelfbouwwoningen die al zijn gerealiseerd wordt ook gewerkt de eis was 20% werkruimte - maar echt zichtbaar is het niet. Het werk mag van de aanwezigen zelfs goed hoorbaar zijn: dat hoort erbij toch? Ze willen échte bedrijvigheid en geen thuiswerkende witteboordenberoepen. Een poll aan deze thematafel geeft aan dat de oude verhouding van 50% wonen en 50% andere activiteiten zo gek nog niet was. Wonen en werken is immers een gedeeld belang. En als de buurt ook bedoeld is voor jonge gezinnen, vergeet dan ook de speeltuintjes vlakbij de woningen niet. 7
5 Voorzieningen Voorzieningen is een overkoepelende term voor winkels, maatschappelijke dienstverlening, gezondheidszorg en onderwijs. Goede afstemming met de behoeften van de toekomstige groep bewoners vergt zorgvuldige planning. Moet alles nieuw in de nieuwe wijk, vragen enkelen zich af. Of kan de Buiksloterham zich ontwikkelen tot de meest duurzame tweedehandswijk van Nederland? Bouw daarbij vooral voort op wat er nu al is. Er zijn zorgen over een school in de buurt. Basisschool De IJsbreker huist nu nog in een tijdelijk onderkomen. Wanneer komt er een echt gebouw? Hopelijk ruim op tijd voordat gezinnen met kinderen hier komen wonen. Over toerisme en horeca zijn wat zorgen: wat heeft de buurt daaraan? Circulair toerisme klinkt beter, zoals FairBnB een initiatief dat de buurt wil laten profiteren van deze ontwikkelingen. 8
6 Duurzaamheid Al in 2015 hebben gemeente, bewoners en ondernemers het manifest Buiksloterham Circulair opgesteld. Dit biedt inspiratie om van deze wijk de meest duurzame wijk van Amsterdam te maken. Met diverse experimenten die al in gang zijn gezet, ontwikkelde wijk zich als koploper. Maar pas op, stellen betrokkenen aan deze thematafel, het moet niet te versnipperd worden, niet alleen losse flarden van enthousiastelingen. Dus haal de vrijblijvendheid eraf, leer van elkaar, stel eisen voor de ambities. De duurzame lat mag hoog liggen, met aandacht voor nieuwbouw én voor bestaande bouw. Hoe dwing je dat af en hoe leg je dat vast? In de Buiksloterham moet ruimte zijn voor energieopslag, maar ook een waterbuffer. De daken lijken een aangewezen plaats voor een combinatie van groen, water(buffer) en zon(energie).met doordachte recycling van afval kan de wijk écht circulair worden. Door dit grootschalig aan te pakken met een aantal bedrijven gezamenlijk kunnen stappen worden gezet. (meer tekeningen duurzaamheid zie volgende pagina) 9
(vervolg tekeningen Duurzaamheid) 10
Duizend geeltjes De oogst van de avond is imposant. Op de flapovers zijn duizend briefjes geplakt met zorgen, kansen en ideeën. Op sommige geeltjes moet de gemeente lang studeren, waarschuwt avondvoorzitter Natasja van den Berg. Er is veel gedaan en er is nog genoeg te doen. De gemeente koppelt in het officiële inspraaktraject, dat volgt op de participatie en de verdere planvorming, terug hoe ze de uitkomsten uit de participatie heeft verwerkt in de plannen. U kunt in dit inspraaktraject uw mening geven over hoe de gemeente de uitkomsten heeft verwerkt. Dit zal ongeveer begin 2019 zijn. Meer informatie De presentaties van de eerste participatiebijeenkomst vindt u hier: https://www.amsterdam.nl/projecten/buiksloterham/participatie/ Hebt u specifiek vragen over een pand of kavel in Buiksloterham? Stuur dan een e-mail naar: ontwikkeling.buiksloterham@amsterdam.nl 11