MEER DIVERSITEIT IN LANDBOUW EN VOEDING OPPORTUNITEITEN VOOR ALTERNATIEVE GRANEN EN PSEUDOGRANEN IN VLAANDEREN Linssen S., Aerts H., Brusselle J., Christiaens A., Dierickx I., Latré J., Van Boxstael F., Haesaert G., De Keyzer W. 2019, Linssen S., Aerts H., Brusselle J., Christiaens A., Dierickx I., Latré J., Van Boxstael F., Haesaert G., De Keyzer W., HOGENT. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur. U mag uw verzoek hiervoor richten naar joos.latre@hogent.be. U hebt wel het recht de informatie van deze teeltfiche te gebruiken voor privédoeleinden
Inhoud Introductie Willem De Keyzer Teelttechniek Joos Latré Technologisch Sarah Linssen & Lori Daelemans Voedingswaarde Frank Van Boxstael & Hanna Aerts Economisch Joeri Brusselle & Isabelle Dierickx Getuigenis Pieter Bijlsma Slotbeschouwing Geert Haesaert
Voedingswaarde *in producten korrels volkorenbrood Frank Van Boxstael *voor de consument Hanna Aerts
Bevraging publiek (63 deelnemers)
Dosis sola facit venenum Voedingsstoffen doen presteren, zorgen voor de lichaamsbouw en beschermen EIWIT is belangrijk
Voedingswaarde: voorgesteld op een 100%BALK we visualiseren de interessante informatie Gehalte op Droge Stof (g op 100g of %) DROGE STOF EIWIT MIN VET totkh 100 95 90 85 80 75 70 MTwe 1K EMM KH 12,8 +4,8 +4,2 +4,7-1,1 +1,4 +2,9 H 13,0 90 90 2 O +4,7 +0,8 +1,4 100 80 70 60 50 40 100% DROGE STOF BALK (GEWONE TARWE) 2,0 2,6 +0,8 +0,4 +0,7 +0,3 TEFF BW AMA QUI +1,1 +0,9 +1,4 70 +1,3 +0,960 +4,6 +2,0 +7,5 30 30-7,0-5,7-5,4-0,9-3,7-8,8-14,2 65 MTarwe 1K 20 EMM Khsan TEFF BW 20 AMA QUI Eiwit 12,8 17,6 17,0 17,5 11,7 14,2 15,7 17,5 As 2,0 2,8 10 2,8 2,4 3,1 3,4 10 3,3 4,0 83 Vet 2,6 4,0 3,3 2,9 3,5 3,5 7,2 10,1 0 0 totkh 83 76 77 77 82 79 74 68 Mtarwe MTarwe 100 80 50 40 100% VERSE STOF BALK (GEWONE TARWE) 11,1 1,7 2,3 72
Gehalte op Droge Stof (%) Alternatieve gewassen: Absolute verschillen i.v.m. MTarwe 100 MTwe minder zetmeel, meer eiwit (uitz. teff), meer as (=mineralen) en meer vet (uitz. khorasan) dan moderne tarwe 1K EMM KH TEFF BW AMA QUI 95 90 85 80 75 +4,8 +4,2 +4,7-1,1 +1,4 +2,9 +4,7 +1,1 +0,8 +0,9 +1,4 +0,8 +1,3 +0,4 +0,9 +2,0 +1,4 +0,7 +0,3 +4,6 +7,5 EIWIT MIN VET 70-7,0-5,7-5,4-0,9-3,7-8,8-14,2 65 MTarwe 1K EMM Khsan TEFF BW AMA QUI Eiwit 12,8 17,6 17,0 17,5 11,7 14,2 15,7 17,5 As 2,0 2,8 2,8 2,4 3,1 3,4 3,3 4,0 Vet 2,6 4,0 3,3 2,9 3,5 3,5 7,2 10,1 totkh 83 76 77 77 82 79 74 68 totkh
Gehalte op Droge Stof (%) Alternatieve gewassen: %ueel relatieve verschillen i.v.m. MTarwe 100 MTwe minder zetmeel, meer eiwit (uitz. teff), meer as (=mineralen) en meer vet (uitz. khorasan) dan moderne tarwe 1K EMM KH TEFF BW AMA QUI 95 90 85 80 75 70 +38% +40% +54% +33% +37% +40% +20% +27% +12% -9% +23% +37% +11% +55% +35% +70% +65% +35% +100% +177% +288% -8% -7% -7% -1% -4% -11% -17% 65 MTarwe 1K EMM Khsan TEFF BW AMA QUI Eiwit 12,8 17,6 17,0 17,5 11,7 14,2 15,7 17,5 As 2,0 2,8 2,8 2,4 3,1 3,4 3,3 4,0 Vet 2,6 4,0 3,3 2,9 3,5 3,5 7,2 10,1 totkh 83 76 77 77 82 79 74 68 EIWIT MIN VET totkh
Alternatieve gewassen: Betekenis? minder zetmeel, meer eiwit (uitz. teff), meer as (=mineralen) en meer vet (uitz. khorasan) dan moderne tarwe MTwe 1K EMM KH TEFF BW AMA QUI EIWIT +++ +++ +++ - + ++ +++ MIN ++ ++ + +++ +++ +++ +++++ VET +++ + + ++ ++ ++++++ +++ ++++++++++ ++++ totkh - - - - - -- OPVALLENDSTE VW-effecten bij gebruik - Oude tarwes en QUI: meer EIWIT - Glutenvrije zaden: meer MIN - AMA en QUI: meer VET (& bep. vit.) Reflectie - totaal KoolHydraten = zetmeel + vezels: lager in alternatieven - KH = fotosyntheseproduct: C H O - EW: genexpressie, MIN: bodemnutriënt, VET: metabolisme
Alternatieve gewassen: minder zetmeel, meer eiwit (uitz. teff), meer as (=mineralen) en meer vet (uitz. khorasan) dan moderne tarwe - Nuancering is noodzakelijk - Variatie in gewone tarwe is ook groot! - Slechts 1 modern tarweras als referentie tybalt/mentor (vrij sterk qua EW) - Dataset laat geen bewijs voor meerwaarde t.g.o. moderne tarwe toe - Gewone tarwe is geenszins een, voedingskundig bekeken, minderwaardig product - Significante verschillen inzake teeltseizoen en locatie (bodemtype) - Slechts 1 modern tarweras als referentie - Beperkte statistiek mogelijk
Statistisch resultaat: effect van teeltjaar, teeltlocatie, sommige parameters [g/100g DS] Gewas 1 Eiwit As Vet VKH 2 Ref.tarwe (n = 2+1+3) Eenkoorn (n = 7+3+6) Emmer (n =9+5+10) Khorasan (n = 4+1+2) Teff (n = 9) Boekweit (n = 11) Amarant (n = 4) Quinoa (n = 1) Gem±STD Min-max Gem±STD Min-max Gem±STD Min-max Gem±STD Min-max 13 ± 1,5 11 15 2,0 ± 0,2 1,6-2,2 2,6 ± 0,2 2,2-2,7 72 ± 1,6 67 83 18 ± 1,9 15 21 2,8 ± 0,6 2,0-3,7 4,0 ± 0,3 3,7-4,7 68 ± 2,2 60 79 17 ± 2,2 14 22 2,8 ± 0,4 2,2-3,5 3,3 ± 0,4 2,5-4,4 71 ± 2,3 61 81 18 ± 1,8 14 20 2,4 ± 0,4 2,0-2,8 2,9 ± 0,7 2,2-3,9 69 ± 2,2 63 81 12 ± 1,1 11 14 3,1 ± 0,5 2,7-4,3 3,5 ± 0,3 3,1-4,2 70 ± 1,4 67 71 14 ± 1,7 12 18 3,4 ± 1,9 2,0-8,1 3,5 ± 0,4 2,7-4,3 67 ± 3,1 60 70 16 ± 1,1 15 17 3,3 ± 0,4 2,9-3,8 7,2 ± 0,2 7,0-7,3 59 ± 1,5 57 60 18 ± 0 18 18 4,0 ± 0 4,0-4,0 10,1 ± 0 10,1-10,1 54 ± 0 54-54 1K = eenkoorn, EMM = emmer, KHOR = khorasan, BW = boekweit, AMA = amarant, QUI = quinoa VKH = verteerbare koolhydraten Teeltjaar (vgl. 2016 2017 2018) - 1K & EMM: 2017 meest eiwit Teeltlocatie (grondsoort) (vgl. licht zandleem klei) - 1K & EMM & Teff: -licht zandleem meest eiwit -sign. effect op KH wijzen op verschuivingen - BW en KHOR: geen effect op EW Gewas - 1K & EMM & KHOR (tarwes): meer EW dan Teff, BW, AMA - AMA: Hoger vetgehalte - Hoge VKH-gehalten voor Teff en BW, vgl.baar MTarwe
Statistisch resultaat: effect van teeltjaar, teeltlocatie, sommige parameters Bottelare, zomerteelt Teeltjaar (vgl. 2016 2017 2018) - 1K & EMM: 2017 meest eiwit Teeltlocatie (grondsoort) (vgl. licht zandleem klei) - 1K & EMM & Teff: -licht zandleem meest eiwit -sign. effect op KH wijzen op verschuivingen - BW en KHOR: geen effect op EW Gewas - 1K & EMM & KHOR (tarwes): meer EW dan Teff, BW, AMA - AMA: Hoger vetgehalte - Hoge VKH-gehalten voor Teff en BW, vgl.baar MTarwe
Statistisch resultaat: effect van teeltjaar, teeltlocatie, sommige parameters Teeltjaar (vgl. 2016 2017 2018) - 1K & EMM: 2017 meest eiwit Teeltlocatie (grondsoort) (vgl. licht zandleem klei) - 1K & EMM & Teff: -licht zandleem meest eiwit -sign. effect op KH wijzen op verschuivingen - BW en KHOR: geen effect op EW Gewas - 1K & EMM & KHOR (tarwes): meer EW dan Teff, BW, AMA - AMA: Hoger vetgehalte - Hoge VKH-gehalten voor Teff en BW, vgl.baar MTarwe
Statistisch resultaat: effect van teeltjaar, teeltlocatie, sommige parameters Teeltjaar (vgl. 2016 2017 2018) - 1K & EMM: 2017 meest eiwit Teeltlocatie (grondsoort) (vgl. licht zandleem klei) - 1K & EMM & Teff: -licht zandleem meest eiwit -sign. effect op KH wijzen op verschuivingen - BW en KHOR: geen effect op EW Gewas - 1K & EMM & KHOR (tarwes): meer EW dan Teff - AMA: Hoger vetgehalte - Hoge VKH-gehalten voor Teff en BW, vgl.baar MTarwe
Vlaams geteelde alternatieve gewassen doen niet onder voor uitheems geteelde collega s - Op basis van een uitgebreide literatuurstudie - Herkomst gewas is niet bepalend voor het gehalte aan hoofdnutriënten!
Vlaanderen AG Overzichtsartikel (1) Polen (2) Italië (3) Denenmarken (4) Centraal Italië (5) USDA (6) Italië (7) Spanje (8) Vlaanderen AG Overzichtsartikel (9) Polen (2) Italië (3) Denemarken (4) Italië (7) Vlaanderen AG Centraal Italië (5) Denenmarken (4) Italië (7) Zuid-Italië (10) Vlaanderen AG Onbekend (11) USDA (6) Canada (12) Spanje (13) Vlaanderen AG USDA (6) Overzichtsartikel (14) Spanje (8) Vlaanderen AG USDA (6) Taiwan (15) Taiwan (15) Servië (16) Spanje (8) Spanje (13) Slovenië (17) Noord-Luxemburg (17) Australië (18) Taiwan (19) Vlaanderen AG Peru (20) Peru (20) Hongarije (21) Hongarije (21) Hongarije (21) Spanje (8) Peru (22) Vlaanderen AG USDA (6) Noord-Chili (23) Noord-Chili (23) Centraal-Chili (23) Centraal-Chili (23) Zuid-Chili (23) Zuid-Chili (23) Egypte (24) Mexico (21) Spanje (25) Ecuador (26) Servië (16) Canada (27) Overzichtsartikel (28) Spanje (8) [DS%] 100 95 90 - Herkomst gewas is niet bepalend voor het gehalte aan hoofdnutriënten! EIWIT - Streek, grond, klimaat, zal elders wel beter zijn dus zaden voedzamer = FOUT! 15%EIWIT 85 80 75 - Vlaamse bodems leveren voedzame granen! MIN restds MTwe 1K EMM KH TEFF BW AMA QUI Moderne tarwe Eenkoorn Emmer Khorasan Teff Boekweit Amarant Quinoa Rest As Proteïne
We zoomen nu in op de mineralen en vitamines in de korrel Dit wisten we al: MTwe 1K EMM KH TEFF BW AMA QUI EIWIT +++ +++ +++ - + ++ +++ MIN ++ ++ + +++ +++ +++ +++++ VET +++ + + ++ ++ ++++++ +++ ++++++++++ ++++ totkh - - - - - -- -Glutenvrije zaden: meer MIN
We zoomen nu in op de mineralen en vitamines in de korrel ( 16) Absolute gehalten macronutriënten - gestapelde balkjes Vitamine E CALCIUM MAGNESIUM MTwe 1K TEFF BW AMA QUI KALIUM
We zoomen nu in op de mineralen en vitamines in de korrel ( 16) Absolute gehalten micronutriënten - gestapelde balkjes MTwe 1K KH TEFF BW AMA B 1+2+6 KOPER ZINK IJZER
We zoomen nu in op de mineralen en vitamines in de korrel ( 16) VERGELIJKING MET REFTARWE verhogingen: - Fe opvallend in Teff (& AMA) - Zn in 1K en KHOR - Cu in BW - K in QUI (& 1K) - Mg in pseudo s (BW, AMA, QUI) - Ca in Teff & AMA - Vitamine E in AMA -Vit B steeds niet verhoogd of lager SIGNIFICANTE VERSCHILLEN (uitspraken los van MTwe en QUI) -Ca, K, Mg, P: AMA hoogste waarde -Fe: Teff & AMA -Zn: 1K -Na: EMM -Vitamine E: AMA (& EMM) TAKE-HOME MESSAGE opvallendst: Teff Fe Zn 1K Mg AMA, BW, QUI Ca AMA (& Teff) Vitamine E AMA Vit B steeds niet verhoogd of lager
Alternatieve gewassen: Conclusies korrels MTwe 1K EMM KH TEFF BW AMA QUI EIWIT +++ +++ +++ - + ++ +++ MIN ++ ++ + +++ +++ +++ +++++ VET +++ + + ++ ++ ++++++ +++ ++++++++++ ++++ totkh - - - - - -- Mineralen - vitaminen Teff Fe Zn 1K Mg AMA, BW, QUI Ca AMA (& Teff) Vitamine E AMA
Wat vertelden de broodjes? 100% zuivere tarwesoort -Korrels uit 2016, Bottelare -Beperkte statistiek mogelijk Ref. Mod. tarwe Emmer Eenkoorn Khorasan 20% Teff 20% Boekweit 20% Amarant 20% Quinoa 80% gewone tarwe + 20% glutenvrije alternatieve granen
Opnieuw een serie 100%-DS-balken EIWIT VET MIN Vezels VKH MTwe 1K EMM KH 20% TEFF 20% BW 20% AMA 20% QUI
Bevindingen broodjes uit alternatieve gewassen VERGELIJKING MET REFTARWE - Voedingsvezels dalen behalve in 20%AMA en 20%QUI - Gehalte VKH nagenoeg gelijk in alle broden SIGNIFICANTE VERSCHILLEN (uitspraken los van MTwe, KH en 20%QUI) -Hoogste EW: 1K & EMM +Data suggereren significantie tgo MTwe -Hoogste vet in 1K -Hoogste totaal mineralen in 1K -EMM en 20%AMA: meer vet dan 20%Teff en 20%BW -Verschuivingen in VKH Broodjes - hoofdnutriënten: EENKOORN rijkst aan EW, mineralen, vet EENKOORN EN EMMER rijker aan EW tgo MTwe Vezels dalen overwegend! Geen complete nutritionele vergelijking op broodniveau bij glutenvrije producten t.g.v. inmenging! Beschouwingen bij korrels leverden extra inzichten.
We zoomen nu in op de mineralen en vitamines in de broodjes Absolute gehalten macronutriënten - gestapelde balkjes MTwe 1K EMM KH 20% TEFF 20% BW 20% AMA 20% QUI CALCIUM Fosfor & Magnesium KALIUM
We zoomen nu in op de mineralen en vitamines in de broodjes Absolute gehalten micronutriënten - gestapelde balkjes MTwe 1K EMM KH 20% TEFF 20% BW 20% AMA 20% QUI KOPER Vitamine E ZINK IJZER
We zoomen nu in op de mineralen en vitamines in de broodjes VERGELIJKING MET REFTARWE - 1K en EMM: meer P & Mg - Mg ook via 20%AMA of 20%QUI - Ca verhogen: via 20%AMA of 20%Teff - Fe hebben? 20%Teff > 20%AMA, 1K > 20%QUI - Zn hebben? oude tarwes 1K, EMM, KH - Vit. E hebben? 20%AMA, EMM, 20%QUI - KH interessant voor Cu Broodjes - mineralen: EENKOORN, EMMER, 20%AMA komen als zeer interessante producten naar voren SIGNIFICANTE VERSCHILLEN (uitspraken los van MTwe, KH en 20%QUI) -Hoogste Zn in 1K en EMM -20%Teff hoogst in Fe (niet sign. tgo 1K en 20%AMA) -20%AMA hoogst in Ca en Mg -1K & EMM: hoogst in P -20%AMA: meest vitamine E! Geen complete nutritionele vergelijking op broodniveau bij glutenvrije producten t.g.v. inmenging! Beschouwingen bij korrels leverden extra inzichten.
Hoofdnutriëntenwaarden blijven ongewijzigd bij het bakken, maar doen qua mineralen een hogere biobeschikbaarheid vermoeden - Consumeerbaar brood: 35% vocht - Beperkt verschil in bakeffect tussen de verschillende broodsoorten
Emmer (Bijlsma en Witte) (n=4) 381 64 17,7 3,6 3,8 75 1,8 10,7 684 602 47 165 576 4,5 6,4 0,77 0,38 6,8 0,72 Khorasan (n=2) 373 63 18,8 2,4 3,7 75 1,9 11,9 666 619 55 150 532 4,4 7,1 1,00 0,38 0,16 2,8 0,95 20% Teff (Ducrettet Cruydthoeck) (n=4) 374 67 14,8 2,7 3,8 79 2,4 12,0 686 568 68 143 459 5,9 4,9 0,56 0,42 0,13 3,8 0,58 Hoofdnutriëntenwaarden blijven ongewijzigd 20% Boekweit (Bingenheimer en La Harpe) (n=4) 376 67 15,0 2,7 3,5 79 2,2 11,8 676 556 40 154 458 4,0 4,4 0,62 0,40 0,12 0,17 4,1 0,82 20% Amarant (Aztek en Hypochondriacus) (n=4) 374 63 15,6 3,5 3,8 77 2,7 14,4 688 600 102 183 520 5,5 5,3 0,66 0,15 7,9 0,63 20% Quinoa (Jessie) (n=2) 375 64 15,5 3,5 3,9 77 2,7 13,6 675 696 48 165 495 5,1 4,9 0,67 0,17 0,21 6,6 0,73 bij het bakken, maar doen qua mineralen een hogere biobeschikbaarheid vermoeden Gemiddelde van berekende broden (waarden op droge stof) Moderne Tarwe (Tybalt) 378 69 13,6 2,4 2,1 82 2,6 13,0 661 453 32 112 386 3,6 3,9 0,49 0,59 0,14 0,13 24,9 1,01 Eenkoorn (Terzino en Ebner) 378 60 18,0 4,2 3,3 75 2,1 15,1 665 574 46 152 515 5,4 7,3 0,79 0,53 0,14 0,14 19,0 1,83 Emmer (Bijlsma en Witte) 379 64 16,6 3,4 3,1 77 1,9 12,7 669 494 38 142 489 4,3 5,6 0,65 0,39 0,14 0,13 32,7 1,11 Khorasan 380 67 17,4 2,4 2,7 77 2,3 10,6 666 514 49 128 445 4,1 6,1 0,50 0,41 0,16 0,13 13,4 mg 0,98 GAE/kg 20% Teff (Ducrettet en Cruydthoeck) g/100g droge stof mg/100g droge stof 378 69 13,5 2,6 2,4 82 2,5 12,8 665 462 55 122 388 5,8 4,2 0,54 0,60 0,15 0,13 21,0 0,98 20% Boekweit (Bingenheimer en La Harpe) 379 68 14,0 2,7 2,2 81 2,5 13,1 661 458 30 136 394 3,5 3,8 0,58 0,53 0,15 0,14 21,2 1,53 20% Amarant (Aztek en Hypochondriacus) 379 66 14,1 3,4 2,4 80 2,8 14,2 Na 663 469 K Ca 81 Mg 146 415 P Fe 4,5 Zn 4,3 0,55 Cu 0,50 B1 0,14 B2 0,13 B6 33,6 0,97 20% Quinoa (Jessie) 385 67 14,3 3,9 2,5 79 2,6 12,2 662 521 34 127 394 4,0 3,9 0,53 0,50 0,19 0,13 27,3 1,12 Energie (kcal/100g) Verteerbare Koolhydraten Proteïne Totaal Vet Ruw As Totale Koolhydraten (berekend) Ruwe celstof Totaal Voedingsvezel Gemiddelde Bakeffect Brood van (analyse) geanalyseerde / Brood (berekend) broden (waarden op droge stof) Moderne Tarwe (Tybalt) (n=2) 372 98% 95% 65 111% 15,1 107% 2,6 165% 3,5 96% 79 79% 2,1 104% 13,6 102% 671 127% 577 147% 113% 127 118% 455 114% 4,1 119% 4,6 150% 0,74 0,38 64% 0,10 71% 142% 0,19 15% 3,7 57% 0,58 Eenkoorn (Terzino en Ebner) (n=4) 101% 380 103% 61 103% 18,6 96% 4,0 117% 3,9 99% 74 85% 1,7 12,4 82% 101% 668 110% 629 119% 55 104% 158 109% 562 100% 5,4 103% 7,5 101% 0,79 0,44 84% 0,11 79% 239% 0,34 27% 5,0 35% 0,64 Emmer (Bijlsma en Witte) (n=4) 101% 381 100% 64 107% 17,7 103% 3,6 119% 3,8 98% 75 93% 1,8 10,7 84% 102% 684 122% 602 121% 47 117% 165 118% 576 106% 4,5 113% 6,4 119% 0,77 0,38 99% 21% 6,8 65% 0,72 Khorasan (n=2) 373 98% 95% 63 108% 18,8 100% 2,4 136% 3,7 97% 75 84% 1,9 112% 11,9 100% 666 120% 619 112% 55 117% 150 120% 532 107% 4,4 117% 7,1 200% 1,00 0,38 93% 100% 0,16 21% 2,8 97% 0,95 20% Teff (Ducrettet en Cruydthoeck) (n=4) 374 99% 97% 67 110% 14,8 103% 2,7 161% 3,8 97% 79 98% 2,4 12,0 94% 103% 686 123% 568 124% 68 117% 143 119% 459 103% 5,9 118% 4,9 104% 0,56 0,42 70% 0,13 86% 18% 3,8 59% 0,58 20% Boekweit (Bingenheimer en La Harpe) (n=4) 376 99% 98% 67 107% 15,0 102% 2,7 161% 3,5 97% 79 87% 2,2 11,8 91% 102% 676 122% 556 133% 40 114% 154 116% 458 115% 4,0 117% 4,4 106% 0,62 0,40 75% 0,12 80% 121% 0,17 19% 4,1 53% 0,82 20% Amarant (Aztek en Hypochondriacus) (n=4) 374 99% 95% 63 111% 15,6 104% 3,5 158% 3,8 96% 77 96% 2,7 101% 14,4 104% 688 128% 600 126% 102 126% 183 125% 520 124% 5,5 126% 5,3 121% 0,66 104% 0,15 24% 7,9 64% 0,63 20% Quinoa (Jessie) (n=2) 375 97% 95% 64 108% 15,5 89% 3,5 154% 3,9 97% 77 102% 2,7 111% 13,6 102% 675 134% 696 140% 48 130% 165 126% 495 127% 5,1 126% 4,9 127% 0,67 0,17 89% 162% 0,21 24% 6,6 65% 0,73 Gemiddelde bakeffect 100% 97% 108% Gemiddelde van berekende broden (waarden op droge stof) 101% 146% 97% 90% 98% 102% 123% 128% 117% 119% 112% 117% 129% 81% 87% 166% 21% 62% Moderne Tarwe (Tybalt) 378 69 13,6 2,4 2,1 82 2,6 13,0 661 453 32 112 386 3,6 3,9 0,49 0,59 0,14 0,13 24,9 1,01 -Nauwelijks wijzigingen voor gehalte aan eiwit, vet en KH Eenkoorn (Terzino en Ebner) 378 60 18,0 4,2 3,3 75 2,1 15,1 665 574 46 152 515 5,4 7,3 0,79 0,53 0,14 0,14 19,0 1,83 Emmer -Ruw asgehalte is gem. 46% hoger (Bijlsma en Witte) 379 64 16,6 3,4 3,1 77 1,9 12,7 669 494 38 142 489 4,3 5,6 0,65 0,39 0,14 0,13 32,7 1,11 Khorasan 380 67 17,4 2,4 2,7 77 2,3 10,6 666 514 49 128 445 4,1 6,1 0,50 0,41 0,16 0,13 13,4 0,98 -Extra aanmaak vitb6 door werking gist (vitb1/vitb2 afgebroken door hitte) -Daling vite (opgelet: geen vet gebruikt bij het bakken = bron vite/antioxidanten) 20% Teff (Ducrettet en Cruydthoeck) 378 69 13,5 2,6 2,4 82 2,5 12,8 665 462 55 122 388 5,8 4,2 0,54 0,60 0,15 0,13 21,0 0,98 20% Boekweit (Bingenheimer en La Harpe) 379 68 14,0 2,7 2,2 81 2,5 13,1 661 458 30 136 394 3,5 3,8 0,58 0,53 0,15 0,14 21,2 1,53 20% Amarant (Aztek -Gehalte en Hypochondriacus) aan fenolen 379 66daalt 14,1 3,4 2,4 80 2,8 14,2 663 469 81 146 415 4,5 4,3 0,55 0,50 0,14 0,13 33,6 0,97 Totaal vit. E Totaal Fenolgehalte
TFC [mg GAE/ g] DS Korrels van boekweit bevatten hoogste totale fenolische component concentratie (TFC) 5 4 3 2 1 0
TFC [mg GAE/g] 1,2 1 0,8 0,6 0,4 0,2 0 TFC-concentratie in de testbroodjes met alternatieve gewassen - Minder hoge waarden voor boekweit - Hoogste waarden voor khorasan!! Belang inmengingspercentage!! - Literatuur Hoe hoger het inmengingspercentage BW, hoe hoger de anti-oxidatieve capaciteit van brood. Brood 1 Brood 2
Eiwitkwaliteit??? PDCAAS Aanvoer van essentiële AZ uit een EW-rijk levensmiddel vergelijken met aanbevolen gehalte aan essentiële AZ voor een 4-jarig kind
Het inmengen van 20% quinoa in een meelmix heeft de grootste positieve invloed op de eiwitkwaliteit Gewas PDCAAS Tarwe 0,35 Eenkoorn 0,37 Emmer 0,40 Khorasan 0,34 Gewas PDCAAS Gemiddeld scenario PDCAAS tarwe Meerwaarde Teff (20%) 0,45 128% Boekweit (20%) 0,44 126% 0,35 Amarant (20%) 0,27 77% Quinoa (20%) 0,50 144% Best case scenario PDCAAS tarwe Meerwaarde Teff (20%) 0,45 165% Boekweit (20%) 0,44 163% 0,27 Amarant (20%) 0,27 99% Quinoa (20%) 0,50 185% Worst case scenario PDCAAS tarwe Meerwaarde Teff (20%) 0,45 106% Boekweit (20%) 0,44 105% 0,42 Amarant (20%) 0,27 64% Quinoa (20%) 0,50 119% PDCAAS-berekeningen met literatuurdata over AZ
Het inmengen van 20% quinoa in een meelmix heeft de grootste positieve invloed op de eiwitkwaliteit 20%AMA toevoegen: geen of negatief effect 20%Teff of 20%BW toevoegen: geen of positief effect De diverse tarwesoorten vertonen GEEN verschil in eiwitkwaliteit 20%QUI hanteren (met 80% gewone tarwe) verhoogt altijd de eiwitkwaliteit
Brood met oude granen of inmenging van teff/pseudogranen scoort niet beter op vlak van hoofdnutriënten, vitaminen en mineralen - Scenario-analyse: vrouw - Eetpatroon van een persoon op weekbasis - Nubel Brood (2017) vs Altergrainbronen - Tybalt, Emmer, Eenkoorn, Kamut - 20% Teff, 20% Boekweit, 20% Amarant, 20% Quinoa - Nubel Voedingsplanner pro 64 kg BMI: 23,5 1,65 m > 30j
Scenario-analyse - Gemiddeld volwassen vrouw: 110g brood (voedselconsumptiepeiling 2014) - 2 sneden brood bij ontbijt en middagmaal (2x 60g) - Totale energiebehoefte: 2010 kcal (Henry 2005) - Aanbevelingen op vlak van macro- en micronutriënten 100% Hoge Gezondheidsraad 2015
Percentage dekking Dekking van dagbehoefte per nutriënt (100% volkoren tarwebroden) 220% 210% 200% 190% 180% 170% 160% 150% 140% 130% 120% 110% 100% 90% 80% 70% 60% 50% Interval van 90%-110% waarbij aan de dagbehoefte voor dit nutriënt voldaan is (zie tekst voor de context) Referentietarwe Andere tarwe Nubel volkoren brood Tybalt Eenkoorn Emmer Khorasan
Percentage dekking Dekking van dagbehoefte per nutriënt (100% volkorenbroden; 80%tarwe + 20% inmenging) 180% 170% 160% 150% Interval van 90%-110% waarbij aan de dagbehoefte voor dit nutriënt voldaan is (zie tekst voor de context) 140% 130% 120% 110% 100% 90% 80% 70% 60% 50% Referentietarwe 80% ref.tarwe + 20% inmenging Nubel volkoren brood Tybalt Amarant Boekweit Quinoa Teff
Besluit scenario-analyse - Voor gezonde personen is er geen effect op nutriënteninname op niveau van het eetpatroon door gebruik van andere tarwes dan de referentietarwe (moderne tarwe) - Er zijn hier wel opportuniteiten voor personen met een klinisch aangetoond gebrek aan vit. E, Fe, Zn - Voor gezonde personen is er geen effect op nutriënteninname op niveau van het eetpatroon door gebruik van 20% inmenging van teff of pseudogranen i.p.v. louter referentietarwe (moderne tarwe) - Er zijn hier wel opportuniteiten voor personen met een klinisch aangetoond gebrek aan Fe, Ca - Grootschalig populatie-onderzoek op lange termijn nodig om gezondheidsbevorderende effecten na te kunnen gaan - Geen broodsoort die er uitspringt op alle nutriënten moderne tarwe, zeker o.v.v. volkoren producten, blijft waardevolle voeding - Algemeen advies luidt: Variatie aan voedingsproducten