1 Inleiding 2 1.1 Inleiding 2 1.2 Kader 3 1.3 Leeswijzer 3

Inhoud Blz. 1 Inleiding 2 1.1 Inleiding 2 1.2 Kader 3 1.3 Leeswijzer 3 2 Beschrijving objectgebied 4 2.1 Aantal objecten en activiteiten en landgebruik 4 2.2 Regionale ligging 4 2.3 Ontwikkelingen 5 3 Visie integraal waterbeheer Defensie 6 4 Watersysteem 8 4.1 Oppervlaktewatersysteem 8 4.2 Grondwatersysteem en geohydrologie 9 4.3 Problemen en kansen 14 5 Waterketen 15 5.1 Inname 15 5.2 Gebruikstoepassingen en hergebruik 16 5.3 Voorzieiningen 16 5.4 Transport en stelsel 17 5.5 Lozingen en zuivering 20 5.6 Problemen en kansen 20 6 Waterbalans 21 7 Vergunningen en ontheffingen 22 7.1 Lokaal waterbeleid 23 8 Conclusies en aanbevelingen 24 blad 1 van 24

1 Inleiding 1.1 Inleiding Dienst Vastgoed Defensie laat voor verschillende Defensie objecten een Basis-Watertoets opstellen. Eén van die objecten is de Trip van Zoudtlandtkazerne (50B05) in Breda. Het doel van de Basis-Watertoets is om de mogelijkheden en beperkingen vanuit water voor de toekomstige ontwikkelingen van de locatie in beeld te brengen. Het betreft hier in feite de eerste stap van het Watertoetsproces, de initiatieffase. Figuur 1: Topografische ligging Trip van Zoudtlandtkazerne blad 2 van 24

Voor het opstellen van deze Basis-Watertoets is gebruik gemaakt van de volgende rapporten en bronnen: - Bodem- en grondwatergegevens uit DINO-loket (Data en informatie Nederlandse Ondergrond) van TNO-NITG; - Bodemkaart van Nederland; - Grondwaterkaart van Nederland; - Kaartmateriaal van Waterschap Brabantse Delta; - Foto's en kaartmateriaal aangeleverd door Dienst Vastgoed Defensie; - "Verkennend milieukundig bodemonderzoek en asbestonderzoek op de Trip van Zoudtlandtkazerne te Breda", udm adviesbureau b.v., 14 september 2004, rapportnummer: 04.02.488; - "Rapport 2009/087 Breda (NB), Complex De La Reyweg, Archeologisch en cultuurhistorisch bureauonderzoek", Bilan, 2009, rapportnummer: 2009/087 1.2 Kader De Basis-Watertoets is een document waarin alle relevante wateraspecten van een object zijn weergegeven. Dit document kan de basis vormen voor de uitvoering van een Watertoets. De Watertoets is een procesinstrument op het raakvlak van ruimtelijke ordening en waterbeheer, om de waterhuishoudkundige doelstellingen in beschouwing te nemen bij ruimtelijke plannen. Middels een actuele Basis-Watertoets wordt tevens inhoud gegeven aan de zorgplicht. 1.3 Leeswijzer In hoofdstuk 2 is het objectgebied beschreven. In dit hoofdstuk zijn de activiteiten en het landgebruik van het object, de regionale ligging en mogelijke toekomstige ontwikkelingen beschreven. In hoofdstuk 3 is de integrale visie van Defensie op het gebied van waterbeheer verwoord. Vervolgens is in hoofdstuk 4 ingegaan op het watersysteem van het object. Zowel het oppervlaktewatersysteem als het grondwatersysteem zijn beschreven. Ook eventuele problemen en kansen zijn genoemd. In hoofdstuk 5 is de waterketen binnen het object beschreven. Ingegaan is op de inname (van: leidingwater, grondwater, hemelwater en oppervlaktewater), op de gebruikstoepassingen en hergebruik (huishoudelijk, proceswater, koelwater, waswater en bluswater), op het transport en stelsel van de riolering en het leidingwater en op lozingen en zuiveringen. Tevens is ingegaan op eventuele problemen en kansen. In hoofdstuk 6 is een waterbalans van het object opgenomen. Vervolgens zijn in hoofdstuk 7 de vergunningen en ontheffingen van het object opgenomen. In hoofdstuk 8 zijn de conclusies en aanbevelingen beschreven. blad 3 van 24

2 Beschrijving objectgebied 2.1 Aantal objecten en activiteiten en landgebruik De Trip van Zoudtlandtkazerne is gelegen aan De La Reijweg 95 in Breda. De kazerne wordt aan de zuidzijde begrenst door in het zuiden de Herculesstraat en de Piet Avontuurstraat, aan de westzijde door de Cavaleriestraat, in het noorden door de Lovensdijkstraat en in het oosten door De La Reijweg. Het totale oppervlak van de kazerne bedraagt 118.269 m 2 waarvan in de huidige situatie 16.856 m 2 bebouwd is. De Trip van Zoudtlandtkazerne fungeert in hoofdzaak als een legerings-, onderhouds-, opslagterrein. Tevens is er een Militair Geneeskundige Dienst, ARBO Dienst en een sportvoorziening gevestigd. De bezetting van de kazerne bedraagt circa 500 personen. Op onderstaande figuur zijn de verschillende gebouwen op de kazerne weergeven. De objectgrens is met een rode lijn weergegeven, de hoofdingang is met een rode peil aangegeven. Figuur 2: Indeling Trip van Zoudtlandtkazerne 2.2 Regionale ligging Op figuur 3 is een luchtfoto van Breda weergegeven met daarop de globale ligging van de kazerne. blad 4 van 24

Figuur 3: Luchtfoto Breda met globale ligging Trip van Zoudtlandtkazerne (bron: Googlemaps) 2.3 Ontwikkelingen Aan de La Reijweg is nieuwbouw voor legering en kantoren gepland. Het wordt een gebouw van 11 verdiepingen. In het kader van waterneutraal bouwen is in de planvorming retentie van water opgenomen (langs de La Reijweg). De aanleg van de gracht is voor de lange termijn. Het eigen bestek voor het vervangen van de waterleiding, gasleiding en afkoppelen van de riolering zal in 2011 worden uitgevoerd. Figuur 4: Ontwikkelingen op de Trip van Zoudtlandtkazerne blad 5 van 24

3 Visie integraal waterbeheer Defensie De ambities van Defensie op het gebied van integraal waterbeheer komen voort uit het feit dat Defensie als overheidsorganisatie het landelijke beleid volgt. Het rijksbeleid op het gebied van integraal waterbeheer en de betekenis daarvan voor Defensie is verwoord in de Defensie Duurzaamheidnota 2009, waarin het beleid van de voorgaande Defensie Milieubeleidsnota s wordt voortgezet en uitgebreid. Uitgangspunt is dat Defensie gefocust is op de ontwikkeling van een duurzaam (verstedelijkt) watersysteem. Hierbij streeft Defensie er naar om strategische, economische, ecologische en interne ontwikkelingen met betrekking tot water met elkaar in evenwicht te brengen. In de nieuwe Waterwet staat het watersysteem centraal, met onder andere de zorgplicht. Hierbij kan men stroomgebieden en waterlichamen onderscheiden. Op een Defensie object bevinden zich meestal meerdere waterlichamen, bijvoorbeeld een oppervlakte- en grondwaterlichaam. Om aan de zorgplicht te kunnen voldoen wil Defensie voor de grotere Defensie objecten een Basis-Watertoets opstellen, waarbij de wateraspecten en de verschillende interacties in beeld worden gebracht. Om aan de zorgplicht te kunnen blijven voldoen is het tevens noodzakelijk de waterlichamen te monitoren. Om te komen tot een duurzaam watersysteem waren in de opgestelde waterbeheerplannen maatregelen beschreven. Uit de nog op te stellen watertoetsen kunnen eventueel ook nog maatregelen voortkomen. De maatregelen richten zich voornamelijk op 4 thema s. A. Waterbesparing; B. Waterkwaliteitsverbetering (oppervlakte- en grondwater); C. Vasthouden van water in het gebied; D. Voldoen aan de zorgplicht. Op grond van deze thema s zijn voor Defensie de onderstaande beleidsdoelen geformuleerd. A. Waterbesparing 1. Defensie heeft als ambitie de waterketen optimaal in te richten, resulterend in het feit dat er geen verspilling van drinkwater plaatsvindt en geen vermenging van schoon en vervuild water. 2. Het streven van Defensie is het verbruik van grondwater terug te brengen door besparing, hergebruik en het toepassen van andere waterstromen (bijvoorbeeld hemelwater). 3. Defensie is terughoudend in het gebruik van hemelwater en/of grijswater voor huishoudelijk gebruik. Gezien de negatieve ervaringen elders en onduidelijkheid in de regelgeving dienen eventuele toepassingen per project te worden beoordeeld. blad 6 van 24

B. Waterkwaliteitsverbetering 1. Zo veel mogelijk dient de drietrapsstrategie van waterkwaliteit toegepast te worden: voorkomen-scheiden-zuiveren. 2. Bestaande bodem- en grondwaterverontreinigingen dienen te worden behandeld en nieuwe verontreinigingen dienen te worden voorkomen. 3. Door een natuurvriendelijke inrichting en onderhoud van waterlopen wenst Defensie een bijdrage te leveren aan een kwaliteitsverbetering van het oppervlaktewater. 4. Zoveel mogelijk dient er naar gestreefd te worden de kwaliteit van het afvalwater te optimaliseren. C. Vasthouden van water in het gebied. 1. Door een gericht watersysteembeheer wenst Defensie de ecohydrologische relaties te herstellen dan wel te versterken. Als gevolg hiervan wordt een bijdrage geleverd aan het ontwikkelen van een robuust ecosysteem met een grote biodiversiteit, zowel op als in de omgeving van de Defensie objecten. 2. Defensie zal zoveel mogelijk invulling geven aan de trits: Hergebruik, vasthouden, bergen en afvoeren. 3. Onttrekking van grondwater dient zo veel mogelijk te worden beperkt. Middels een watertoets wenst Defensie een evenwichtige afweging van belangen te maken. D. Voldoen aan de zorgplicht. 1. Middels een goede monitoring van de kwantiteit en de kwaliteit van de waterlichamen kan worden getoetst of aan de zorgplicht wordt voldaan. Op termijn wil Defensie door middel van periodieke controles en meetnetten aan tonen dat aan de zorgplicht wordt voldaan. 2. Het watersysteem wordt duurzaam ingericht. 3. Het watersysteem krijgt een zoveel mogelijk multifunctioneel karakter. 4. Defensie laat water als ordenend en medebepalend principe fungeren in de ontwikkelingen en uitvoering van ruimtelijke en technische plannen. blad 7 van 24

4 Watersysteem 4.1 Oppervlaktewatersysteem Regionaal watersysteem (watergangen, peilen, stroomrichting, kunstwerken) De Trip van Zoudtlandtkazerne ligt binnen het beheersgebied van waterschap Brabantse Delta. Aan de zuidwestzijde van het terrein liggen de vijvers van het Wilhelminapark. Aan de noodwestzijde van de kazerne is de Wilhelminasingel aanwezig deze ligt om de stad Breda heen en wordt gevoed door de rivier de Mark (KRW-waterlichaam). Deze Singel is een ecologische verbindingszone (EVZ). De Singel watert af onder vrij verval. Het peil in de Singel wordt gehandhaafd op 0 m + NAP met een fluctuatie van +- 15 cm. De Singel en de binnenstedelijke gebieden van de Aa of Weerijs en de Bovenmark voeren het water van de beken ten zuiden van Breda door de stad naar de Mark ten noorden van de stad. Ze vormen de stedelijke verbinding tussen de natuurgebieden ten noorden van de stad en de natuurgebieden ten zuiden van de stad. Figuur 5: Keurkaart oppervlaktewater (bron: waterschap Brabantse Delta) De singels zijn voor een groot deel ingesloten door twee wegen; een buitenring met veel verkeer en een rustigere binnenring. Tussen de wegen is een vrij brede oeverstrook aanwezig met een grastalud. Dit wordt beheerd als hooiland met een smalle ruigtestrook langs het water. Langs de oever is overal een houten oeverbeschoeiing aanwezig. Deze is noodzakelijk in verband met de steilte van de taluds. Op grote delen is langs het water een smalle rietstrook aanwezig. De afgelopen jaren zijn de oevers van de Singels voor zover mogelijk ecologisch ingericht middels de aanleg van plasbermen met brede rietstroken. blad 8 van 24

Figuur 6: Keurkaart beschermde gebieden (bron: waterschap Brabantse Delta) Kwaliteit (lozingen en inrichting waterlopen) Binnen het plangebied is geen oppervlaktewater aanwezig. De kwaliteit eventueel te lozen hemelwater is niet bekend. Vergunningen en ontheffingen Een overzicht van de vergunningen en ontheffingen is te zien in hoofdstuk 7. 4.2 Grondwatersysteem en geohydrologie Maaiveldhoogte De maaiveldhoogte van het objectgebied op ca. 2,4 m + NAP. Figuur 7: Maaiveldhoogte plangebied (bron: AHN.nl) blad 9 van 24

Regionale bodemopbouw De bodem ter plaatse van de kazerne is opgebouwd uit afzettingen die Geohydrologisch kunnen worden onderverdeeld in relatief goed en slecht water doorlatende lagen. Ter plaatse van de kazerne zijn 2 watervoerende pakketten aanwezig. Op basis van de literatuur kan de bodem ter plaatse volgt wordt geschematiseerd: Tabel 1: Regionale bodemopbouw Diepte (m - mv.) Laag Bodemopbouw ca. 0-5 Deklaag Ter plaatse van de kazerne bestaat de deklaag uit slibhoudend fijn zand, met plaatselijk leem- en/of veenlagen. ca. 5-10 Eerste watervoerend pakket Onder de deklaag wordt het eerste watervoerende pakket aangetroffen. Dit pakket is voornamelijk opgebouwd uit zwak (slibhoudend) matig grof tot matig fijn zand van de Formatie van Twente. ca. 10-55 Scheidende laag Onder het eerste watervoerend pakket ligt een scheidende laag, bestaande uit afwisselend matig fijn zand en leemlagen van de Formaties van Kedichem en Tegelen. Deze slecht doorlatende laag vormt een hydrologische scheiding tussen het eerste en tweede watervoerend pakket. ca. 55-95 Tweede watervoerend pakket Onder de scheidende laag ligt het tweede watervoerende pakket. Het tweede watervoerende pakket is opgebouwd uit matig grof zand met schelpen en uit matig fijn tot zeer fijn zand van de Formatie van Oosterhout. Lokale bodemopbouw Bodemkaart van Nederland Op de bodemkaart van Nederland is het plangebied niet gekarteerd omdat het binnen het bebouwd gebied van Breda ligt. Op basis van extrapolatie van de bekende bodemgegevens en het gebruik als bouwland in het verleden is af te leiden dat in het gebied vermoedelijk hoge zwarte enkeerdgronden (zez21) voorkomen, die zijn ontstaan in leemarm en zwak lemig fijn zand. Figuur 8: Bodemkaart van Nederland (bron: bodemdata.nl) blad 10 van 24

DINO-loket Met behulp van DINO-loket zijn boringen in de omgeving van het plangebied opgevraagd. In de omgeving van het plangebied zijn verschillende boringen aanwezig. De boringen zijn tot een diepte van 53 m beneden maaiveld verricht. Uit de boorprofielen blijkt dat de bodem tot een diepte van 33 m beneden maaiveld uit matig fijn tot matig grof zand bestaat. Van 33 tot circa 36 m beneden maaiveld bestaat de bodem uit klei. Van 36 tot circa 47 m beneden maaiveld bestaat de bodem uit zeer fijn tot zeer grof zand. Van 47 tot 51 m beneden maaiveld bestaat de bodem uit klei. Van 51 tot de maximale boordiepte van 53 m beneden maaiveld bestaat de bodem uit matig grof zand tot zeer grof zand. Bodemkwaliteit Op de locatie zijn in de periode 1990 t/m 2005 12 bodemonderzoeken en 2 saneringen uitgevoerd. De saneringen hadden betrekking op verhardingsmateriaal van de hindernisbaan (rondom het sportveld) en een ondergrondse tank (gebouw G1/J3). Uit de resultaten van de 12 uitgevoerde bodemonderzoeken blijkt dat de bodem met name op het oostelijk deel van het kazerneterrein plaatselijk bijmeningen bevat van puin, kolengruis, en/of sintels. De onderzoeksresultaten laten veelal licht tot matig verhoogde gehalten aan parameters uit het NEN 5740 onderzoekspakket voor grond en grondwater zien. Het op het noordwestelijk deel van het kazerneterrein aangetoond matig verhoogde gehalte aan PAK en sterk verhoogde gehalte aan lood (1993) is, voor zover bekend, niet nader onderzocht. Bodem- en grondwaterverontreiniging Op de Trip van Zoudtlandtkazerne te Breda is in januari 2011 de stand van zaken als volgt: Tabel 2: Overzicht onderzoeken Soort onderzoek Aantal uitgevoerd Opmerking Verkennend 19 bodemonderzoek Nader bodemonderzoek 3 Saneringsplan Geplande sanering 2 Alleen grond Uitgevoerde sanering 2 Toelichting: de bodemverontreiniging vormt geen grote bedreiging voor het grondwater. Voor een actuele stand van het bodemsaneringsprogramma wordt verwezen naar de sectie Bodembeheer van de afdeling ROM. Regionale grondwaterstandgegevens Uit de literatuurgegeven kan worden afgeleid dat de stijghoogte van het eerste watervoerende pakket circa 0,26 m + NAP bedraagt. De transmissiviteit (kd-waarde) van het eerste watervoerende pakket ligt tussen de 200 en 600 m 2 /dag. Op basis van de isohypsen van de grondwaterkaart kan ter plaatse van de kazerne worden vermeld dat de stromingsrichting van het eerste watervoerende pakket noordwestelijk van richting is. Op basis van de literatuurgegevens kan geen eenduidige stromingsrichting van het freatisch grondwater worden gegeven. blad 11 van 24

Lokale grondwaterstandgegevens TNO-peilbuizen Voor het plangebied zijn gegevens van nabijgelegen TNO-peilbuizen opgevraagd bij het DINO-loket. Binnen het plangebied in de directe omgeving van het plangebied zijn geen TNO-peilbuizen aanwezig. Grondwaterkaart van Nederland Op de grondwaterkaart van Nederland is het plangebied niet gekarteerd omdat het binnen het bebouwd gebied van Breda ligt. Het gebied ten zuiden van de kazerne heeft op de grondwaterkaart van Nederland een grondwaterstand VI (GHG 40-80 cm -mv. GLG >120 cm - mv.) of VII (GHG > 80 cm -mv. GLG >160 cm - mv.). Figuur 9: Overzicht grondwatertrappen (bron: bodemdata.nl) De kazerne is niet gelegen binnen een grondwaterbeschermingsgebied en/of grondwaterwingebied. Grondwatermonitoring Vanaf mei 2008 is een klein grondwatermeetnet op de Trip van Zoudtlandtkazerne aanwezig. Een overzicht van de ligging van de peilbuizen is in figuur 10 opgenomen. De meetgegevens van de afgelopen 2 jaar zijn in figuur 11 weergegeven. blad 12 van 24

Figuur 10: Ligging peilbuizen Trip van Zoudtlandtkazerne te Breda Grondwaterstan (m -mv.) 0,00 0,50 1,00 1,50 2,00 Trip van Zoudtlandt kazerne vanaf 2008 t.o.v. bovenkant peilbuis Nabij RW4 pb 190 Geb W pb 82 Geb B pb 89 Hindernisbaan pb90 NW sportveld pb 98 2,50 3,00 mei jun jul aug sep okt nov dec jan-09 feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec jan-10 feb mrt apr mei jun jul Datum Figuur 11: Grondwaterstanden Trip van Zoudtlandtkazerne De hoogste grondwaterstand gedurende de meetperiode worden gemeten in peilbuis 89 de grondwaterstand stijgt hier tot 1 m beneden maaiveld. De laagste grondwaterstand wordt gemeten in peilbuizen 90 en 82 de grondwaterstand zakt hier tot 2,72 m beneden maaiveld. blad 13 van 24

Grondwaterkwaliteit In het grondwater bevinden zich voor zware metalen maximaal interventieoverschrijdingen. Deze maximale overschrijding wordt veroorzaakt door arseen. De tussenwaarde-overschrijding zijn veroorzaakt door zink. Voor minerale olie zijn maximaal streefwaarde-overschrijdingen aangetoond. Alle overschrijdingen van de tussenwaarde en interventiewaarde moeten onderzocht worden. Het is bekend dat in het grondwater in de omgeving van het kazerneterrein (binnenstedelijk gebied gemeente Breda) sterk variërende concentraties aan zware metalen (met name arseen, nikkel en zink) worden aangetroffen. Tevens worden in Noord-Brabant regelmatig verhoogde waarden voor zware metalen in het grondwater aangetroffen zonder direct aanwijsbare bron (verhoogde achtergrondwaarden). Dergelijke verhoogde achtergrondwaarden hebben een diffuus verspreidingsbeeld en kunnen sterk in tijd en ruimte variëren. Grondwater onttrekkingen in de omgeving Zover bekend zijn er geen grote grondwateronttrekkingen in de directe omgeving. Vergunningen en ontheffingen Een overzicht van de vergunningen en ontheffingen is te zien in hoofdstuk 7. 4.3 Problemen en kansen Zover bekend zijn er geen problemen met het oppervlakte- en grondwatersysteem. Daar in de huidige situatie een gescheiden riolering ontbreekt en het hemelwater voor een groot gedeelte via de droogweerafvoer wordt afgevoerd is dit ook niet te verwachten. Tot op heden had de aanleg van een gescheiden riolering voor Defensie geen hoge prioriteit daar ook bij de gemeentelijke riolering slechts sprake is van een droogweerafvoer. Om meer inhoud te geven aan neutraal bouwen en het feit dat de gemeente Breda van voornemens is in de nabije toekomst een gescheiden afvoersysteem aan te leggen, gaat Defensie bij nieuwbouw reeds afkoppelen. Uit onderzoek is gebleken dat de afvoercapaciteit van de Molenleij beperkt is, derhalve is een openwaterloop naar de singels in studie. Gezien de bodemgesteldheid is infiltratie op het object op een gedeelte wel, maar op een ander gedeelte niet mogelijk. Langs de La Reijweg is een gracht gepland voor infiltratie en berging om het overtollige hemelwater gedoseerd af te kunnen voeren. blad 14 van 24

5 Waterketen 5.1 Inname Leidingwater Op de kazerne wordt leidingwater ingenomen voor huishoudelijk gebruik en als proceswater. In figuur 16 is de ligging van de waterleiding en brandkranen te zien. De hoofdinkoopwatermeter is momenteel gesitueerd in een waterput nabij de trafo aan de Lovensdijk. Bij het nieuwbouw project wordt de hoofdinkoopwatermeter verplaatst naar de La Reijweg nabij gebouw AD. Onderstaand is het huidige inname punt schematisch weergegeven. Schematische weergave inname Trip van Zoudtlandtkazerne Leidingwater 10 m3/h openbaarwaterleidingnet Brabantwater 120 m3/h Leidingwateren bluswaternet object Legenda: Begrenzer Afsluiter open Watermeter Afsluiter dicht Figuur 12: Schematisch overzicht inname leidingwater Grondwater Op de Trip van Zoudtlandtkazerne vind geen onttrekking van grondwater plaats. Hemelwater Er wordt geen hemelwater opgeslagen voor gebruik op de kazerne. Oppervlaktewater Er wordt geen oppervlaktewater ingenomen voor gebruik op de kazerne. blad 15 van 24

5.2 Gebruikstoepassingen en hergebruik Het leidingwater wordt gebruikt als huishoudelijk water voor de keukens, legeringsgebouwen en kantoren. Ook wordt het water gebruikt als proceswater bij de wasplaats, het magazijn, de garage en het sportgebouw. 5.3 Voorzieiningen Locaties olie/benzine- en vetafscheiders In de afvoer naar de droogweerafvoer zijn een vetafscheider en oliebenzine afscheider opgenomen (zie onderstaande figuur). Figuur 13: Locaties olie/benzine- en vetafscheiders blad 16 van 24

5.4 Transport en stelsel Droogweerafvoer (DWA) De objecten lozen het afvalwater op het DWA-stelsel aanwezig op de kazerne. Het DWAstelsel loost op de gemeentelijke riolering gelegen in de Lovensdijkstraat en de Piet Avontuurstraat. In figuur 11 is de ligging van het DWA-stelsel te zien met het lozingspunt op de gemeentelijke riolering. Figuur 14: Ligging DWA-stelsel met lozingspunt (paars punt) op gemeentelijke riolering blad 17 van 24

Hemelwaterafvoer (HWA) Een deel van het verhard terrein en de drainage onder de sportvelden loost via een HWA stelsel. Het HWA-stelsel van de kazerne loost op de gemeentelijke DWA-riolering gelegen aan de Lovensdijk. In figuur 15 is de ligging van het HWA-stelsel te zien met het lozingspunt op de gemeentelijke DWA-riolering (blauwe punt). Zowel waterschap als gemeente adviseren in deze afvoer een buffervoorzieningen aan te brengen. Figuur 15: Ligging HWA-stelsel met lozingspunt blad 18 van 24

Leidingwaterstelsel In figuur 16 is de ligging van het drinkwaterstelsel te zien met de ligging van de brandkranen (blauwe punten). De waterleiding wordt in het najaar van 2010 voor de helft vernieuwd. Het innamepunt voor leidingwater wordt verplaatst van de Lovensdijk naar de La Reijweg. Figuur 16: Ligging drinkwaterstelsel met ligging brandkranen (blauwe punten) Beheer leidingwaterinstallatie De verplichting tot beheer van de leidingwaterinstallatie volgt uit: 1. de zorgplicht voor eigenaren van leidingwaterinstallaties, zoals genoemd in het waterleidingbesluit; 2. de in de Aansluitvoorwaarden Drinkwater vastgelegde beheerstaak voor eigenaren van risicovolle installaties; 3. NEN 1006. In het werkblad WB 1.4G zijn de beheersaspecten en taken nader uitgewerkt. Deze gelden voor elke leidingwaterinstallatie. Bepaalde installaties worden op een aantal aspecten van dit beheer gecontroleerd door de waterleidingbedrijven namens VROM. Door Defensie worden, in het kader van beheer, vele controles uitgevoerd. Vele leidingwatersysteem zijn echter verouderd en door de vele "postzegel" projecten vertakt. Defensie is van voornemens voor een aantal grote objecten, met complexe leidingwaterinstallaties, een drinkwaterplan op te laten stellen. Gezien het feit dat in 2011 gedeeltelijk een nieuw leidingwatersysteem wordt aangelegd en op korte termijn het geheel wordt aangepakt, zal voor dit object geen drinkwaterplan worden opgesteld. blad 19 van 24

Drainage Onder de sportvelden op de Trip van Zoudtlandtkazerne is een drainagestelsel aanwezig. Het drainage stelsel is aangesloten op de HWA-riolering die het hemelwater afkomstig van de kazerne afvoert naar de gemeentelijke HWA-riolering gelegen in de Lovensdijkstraat. Figuur 17: Ligging drainagestelsel Trip van Zoudtlandtkazerne 5.5 Lozingen en zuivering Het afvalwater wordt uiteindelijk afgevoerd naar de afvalzuiveringsinstallatie (RWZI) van Waterschap Brabantse Delta. Na reiniging wordt het water geloosd op oppervlaktewater. Het hemelwater wordt via het gemeentelijke gemengd stelsel afgevoerd naar de Wilhelminasingel. 5.6 Problemen en kansen De riolering op de Trip van Zoudtlandtkazerne is nog niet geheel gescheiden, daar op een gemengde riolering bij de gemeente wordt aangesloten en ter plaatse geen HWA is gesitueerd. Daar in de nabijheid wel een groot HWA van de gemeente is gepland, wordt bij nieuwbouw of renovatie projecten al een gescheiden riolering toegepast. Zo wordt bij de nieuwbouw een infiltratie c.q. retentievoorziening aangelegd om invulling aan "water neutraal bouwen" te geven en door middel van een overstort, in de toekomst, een overschot aan hemelwater rechtstreeks naar de singels af te kunnen voeren. blad 20 van 24

6 Waterbalans In onderstaande figuur is een schematische waterbalans van de Trip van Zoudtlandtkazerne te zien. Figuur 18: Schematische waterbalans Trip van Zoudtlandtkazerne In onderstaande tabel is het ingenomen drink- en grondwater te zien. In de laatste kolom zijn de (berekende) vervuilingswaarden of -eenheden te zien. De laatste 5 jaar is de hoofdmeter sporadisch opgenomen i.v.m. wateroverlast in de watermeterput. De WLM heeft de inname geschat en op basis hiervan zijn de nota van de WLM en de zuiveringsheffing voor het waterschap Brabantse Delta verrekend. De in de tabel opgenomen hoeveelheden zijn op basis van enkele meterstanden en extrapolatie bepaald. Tabel 3: Waterbalans Jaar Ingenomen drinkwater [m 3 ] Ingenomen grondwater [m 3 ] Niet geloosd [m 3 ] 2005 6901 - - 158,7 2006 6902 - - 158,7 2007 7013 - - 93,6 2008 7024 - - 171,9 2009 7148 - - 119,6 V.e. definitieve heffing blad 21 van 24

7 Vergunningen en ontheffingen In onderstaande tabellen is een overzicht van de vergunningen te zien. Tabel 4: Ruimtelijke ordening Type vergunning Omschrijving Bevoegd gezag Beschikking /datum nummer. Bestemmingsplan Breda Zuid-Oost Gemeente Breda Goedgekeurd Nov. 1992 Opmerking Herziening voor het Taptoeterrein (goedgekeurd juli 2000) Tabel 5: Milieuvergunning Type vergunning Omschrijving Bevoegd gezag Beschikking /datum nummer. Wet Milieubeheer BARIM melding Gemeente Breda BRD20093143 3 30-12-2009 Opmerking Tabel 6: Watervergunning Type vergunning Omschrijving Bevoegd gezag Beschikking /datum nummer. GEEN N.v.t. Opmerking blad 22 van 24

7.1 Lokaal waterbeleid In onderstaande tabel is een overzicht van het lokaal waterbeleid te zien. Tabel 7: Lokaal waterbeleid Type beleid Omschrijving Bevoegd gezag Verbreed GRP Breda Planperiode 2009-2013 Gemeente Breda Waterplan Breda Samenwerken aan water in Gemeente Breda Breda Waterbeheerplan Brabantse Delta 2010-2015 Waterschap Brabantse Delta Keur waterschap Brabantse Delta Keur waterschap Brabantse Delta Waterschap Brabantse Delta Beschikking /datum nummer. Datum 6 januari 2009 2001 2009 9 december 2009 Opmerking blad 23 van 24

8 Conclusies en aanbevelingen Op de Trip van Zoudtlandtkazerne is geen sprake van wateroverlast. Daar het hemelwater van de verharde oppervlaken op de droogweerafvoer wordt geloosd, vind er nauwelijks aanvulling van het grondwater door infiltratie van hemelwater in het plangebied plaats. Verder wordt het grondwatersysteem minimaal beïnvloed door de activiteiten op de Trip van Zoudtlandtkazerne. Van een oppervlaktewatersysteem is op de Trip van Zoudtlandtkazerne geen sprake. De meting van het ingenomen drinkwater was enkele jaren niet optimaal en door de vele lozingspunten is het niet rendabel een eindmeting uit te voeren. Hierdoor is het niet mogelijk een sluitende waterbalans op te stellen. Gezien het grote verschil tussen de theoretische en werkelijke hoeveelheid ingenomen leidingwater is het aan te bevelen een compleet afvalwateronderzoek uit te voeren, waarbij alle lozingspunten gelijktijdig worden bemeten, door tijdelijk een eindmeting aan te brengen. blad 24 van 24