Pad van Licht Path of Light Presentatie van het Holocaust Namenmonument Nederland in Amsterdam I N F O R M AT I E V O O R D E P E R S, 10 J U N I 2 0 14
Het gaat om ruim 102.000 Joden, Sinti en Roma Op 5 September 1934 trouwde Meijer Machiel Groenteman met Lena Kroonenberg in Amsterdam. Zij kregen drie kinderen: John, Anne en Jeannette Groenteman. Niemand van het gezin overleefde het concentratiekamp. Tot hun deportatie woonden zij in de Nieuwe Kerkstraat in Amsterdam. Op dit adres woont nu Peter Zwaga. Hij adopteerde hun namen.
Een nationaal monument waar de Nederlandse slachtoffers van de Holocaust kunnen worden herdacht bestaat nog niet. Dit monument moet er nu eindelijk komen: in Amsterdam. Voor nabestaanden is het van onschatbare waarde een plaats te hebben waar zij hun familieleden kunnen herdenken. Zo worden de namen van de slachtoffers aan de vergetelheid onttrokken. Het monument zal bovendien de functie van trait d union tussen verleden, heden en vooral toekomst vertegenwoordigen. Herdenken is niet alleen voor hen die zich de oorlog kunnen herinneren. Het is juist ook voor hen die de oorlog niet hebben meegemaakt. Voor de kinderen van hen die het meemaakten, voor hun kleinkinderen en voor de volgende generaties. Bovendien draagt het monument bij aan het besef van massaliteit en vormt het een aansporing voor reflectie en educatie over de Tweede Wereldoorlog. Het is een plaats om te herdenken en te herinneren en het confronteert de bezoekers met de gevolgen van waanzin, racisme en discriminatie.
Waarom het Holocaust Namenmonument? Toen in januari 2005 bleek dat het project 102.000 Namen Lezen een enorme impact had, ontstond het gevoel: Hier moeten we wat mee doen; het is niet af. Maar hoe? Het antwoord begon langzaam vorm te krijgen toen in april 2005 het Nederlands Paviljoen in Auschwitz werd geopend met in de herdenkingsruimte een namenwand, met daarop bijna 59.000 namen van uit Nederland gedeporteerde Joden die in Auschwitz zijn vermoord. Deze indrukwekkende namenwand maakte veel emoties los. Bezoekers vonden namen van hun omgekomen of vermoorde familieleden en soms ook namen van familieleden waarvan ze het bestaan nooit hadden geweten: broers en zussen van hun grootouders, achterneven en nichten. Functie Op het Holocaust Namenmonument Nederland komen de namen te staan van alle Nederlandse slachtoffers van de Holocaust, ook van hen die in andere kampen dan Auschwitz zijn omgebracht. Het Nederlands Auschwitz Comité wil hiermee een blijvende herinnering creëren voor alle Holocaust slachtoffers die vanuit Nederland zijn gedeporteerd naar naziconcentratie- en vernietigingskampen, daar om het leven zijn gebracht of door uitputting of verhongering om het leven zijn gekomen, hetzij gedurende de transporten, in de kampen of gedurende de dodenmarsen en van wie geen graf bekend is. Het gaat om ruim 102.000 Joden en 220 Sinti en Roma. Nederland krijgt hiermee een gedenkteken waar alle slachtoffers van de Holocaust zowel individueel als collectief kunnen worden herdacht. De grote betekenis van deze namen voor de bezoekers van het Nederlandse Paviljoen in Auschwitz bracht ons op het idee om een namenmonument in Nederland te realiseren. Langzamerhand begon het plan meer vorm te krijgen. Het moest een tastbaar monument worden in de publieke ruimte waar nabestaanden hun omgekomen dierbaren kunnen herdenken. Waar ze een bloemetje kunnen neerleggen of een steentje kunnen achterlaten. In de zomer van 2006 vonden de eerste oriënterende gesprekken plaats met het Stadsdeel Centrum in Amsterdam. Op 2 juli 2007 werd het plan publiek gemaakt. Het idee van een Namenmonument voor alle Holocaust slachtoffers werd via de website van het Nederlands Auschwitz Comité verder verspreid en dat leverde duizenden steunbetuigingen op. Reden te meer voor ons om het plan verder uit te werken. Wertheimpark in Amsterdam Het is van groot belang dat het Holocaust Namenmonument Nederland in Amsterdam komt, de hoofdstad van Nederland en de stad waar de meeste Joodse Nederlanders zijn weggevoerd en vermoord. Amsterdam was voor de oorlog het centrum van de Nederlandse Joodse gemeenschap. De Amsterdamse Joodse bevolking woonde grotendeels rondom het Waterlooplein en de Nieuwmarkt en de nabij gelegen Plantagebuurt. De plek die wij het meest geschikt vinden voor het Holocaust Namenmonument, ligt in deze buurt. Het is het Wertheimpark, waar ook het Spiegelmonument Nooit Meer Auschwitz van Jan Wolkers zich bevindt. Het is de bedoeling dat het Spiegelmonument en de gedachte die daaraan ten grondslag ligt met de allesomvattende slogan Nooit Meer Auschwitz samen met het Holocaust Namenmonument een twee-eenheid vormt waar de jaarlijkse Nationale Holocaust Herdenking op de laatste zondag van de maand januari plaatsvindt. Met deze herdenking wordt de Holocaust Memorial Day, ter herinnering aan de bevrijding van Auschwitz op 27 januari 1945, ingesteld door de toenmalig secretaris generaal van de Verenigde Naties, Kofi Annan, in november 2005, afgesloten.
Toegankelijkheid Vanaf 2007 heeft het Nederlands Auschwitz Comité met het Stadsdeel Centrum en tal van andere bestuurders in de gemeente gesproken over een plek in de stad die voldoet aan de voorwaarden voor een waardige herinneringsplek. Het Nederlands Auschwitz Comité vindt dat het Holocaust Namenmonument vrij toegankelijk moet zijn voor publiek en belangstellenden. Het Wertheimpark leent zich ons inziens bij uitstek voor dit monument. Meerwaarde In de nabijheid van dit park liggen bovendien de Hollandse Schouwburg, de verzamelplaats voor de Joden die werden gedeporteerd naar de vernietigingskampen, en het Verzetsmuseum Amsterdam. In de Hollandse Schouwburg is een gedenkruimte met een namenwand met alle 6.700 familienamen van de uit Nederland gedeporteerde en vermoorde joden gegraveerd. Hier kunnen de bezoekers informatie krijgen over de omstandigheden waaronder hun familieleden zijn weggevoerd en omgebracht. Het Holocaust Namenmonument is een noodzakelijke aanvulling hierop. Monument van Daniel Libeskind Het Holocaust Namenmonument Nederland wordt ontworpen door de Amerikaanse architect Daniel Libeskind (Polen, 1946). In New York zei Libeskind vereerd te zijn met de uitnodiging voor Nederland een Holocaustmonument te ontwerpen. Libeskind is de zoon van Holocaust-overlevenden. In 1964 emigreerde hij met zijn familie naar Amerika. Als architect verwierf Libeskind vooral bekendheid met zijn ontwerpen voor het Joods Museum in Berlijn en het masterplan voor de herbouw van het World Trade Center in New York. Het Holocaust Namenmonument zal een internationale allure en uitstraling hebben en een status verwerven, die is te vergelijken met die van het Vietnam Monument in Washington en het Holocaust Monument in Berlijn, een uitstraling die de stad Amsterdam nationaal en internationaal ten goede zal komen. Meer informatie over het ontwerp vindt u in het ontwerpdocument van Studio Daniel Libeskind.
Support voor het Holocaust Namenmonument Particulieren Het project wordt breed gedragen in de samenleving. Vanaf de bekendmaking van het project in 2007 heeft het Nederlands Auschwitz Comité meer dan 15.000 steunbetuigingen ontvangen uit alle lagen van de bevolking. Consultatie Joodse wereld en de wereld van het Herdenken Het college van B&W van Amsterdam besloot in oktober 2012 zijn medewerking te verlenen aan het plan van het Nederlands Auschwitz Comité om een Holocaust Namenmonument te realiseren en het plan van de Hollandse Schouwburg voor een Sjoa Museum. In juni 2013 vond in het stadhuis in Amsterdam een informatieavond plaats over het plan van het Nederlands Auschwitz Comité om een Holocaust Namenmonument te realiseren. De projectcoördinator van de gemeente Amsterdam en de projectleider van het Stadsdeel Centrum gaven een toelichting op het project. Het project van het Nederlands Auschwitz Comité wordt samen met de uitbreiding van de Hollandse schouwburg door de gemeente Amsterdam gezien als twee afzonderlijke maar met elkaar samenhangende projecten. Uitkomst van deze consultatie was dat de aanwezigen instemden met het opzetten van een werkgroep onder leiding van de gemeente Amsterdam die onderzoek zou gaan doen naar inpassing van het Holocaust Namenmonument in het Wertheimpark. Het College van Burgemeester & Wethouders van Amsterdam heeft op 18 maart 2014 ingestemd met het voornemen een Holocaustnamenmonument in het Wertheimpark te vestigen en met het besluit het stadsdeel Centrum te verzoeken in overleg met de initiatiefnemer, het Nederlands Auschwitz Comité (NAC), uitwerking te geven aan dat voornemen en daartoe ondermeer een zorgvuldige inspraakprocedure te voeren.
Planning en financiering Financiering Het Holocaust Namenmonument Nederland zal primair gefinancierd worden door particulieren. Daartoe is de website www.holocaustnamenmonument.nl van start gegaan in januari 2014. Via deze website kunnen namen geadopteerd worden en donaties gedaan worden voor de realisering van het Holocaust Namenmonument. Daarnaast wordt het bedrijfsleven benaderd en zal een beroep gedaan worden op institutionele fondsen. Tot slot zal ook aan de gemeentelijke en rijksoverheden gevraagd worden het project financieel te ondersteunen. Begroting Met de realisatie van het Holocaust Namenmonument is een bedrag van circa 5.000.000 gemoeid. Dit is gebaseerd op een eerste calculatie van de projectleider van het Nederlands Auschwitz Comité. In de komende periode zal dit nader onderbouwd worden. Op verzoek zal een gedetailleerde begroting verkrijgbaar zijn. Planning Het streven is het monument in september 2015 te onthullen, zeventig jaar na de oorlog. Voorwaarde om deze datum te halen is dat de benodigde vergunningen tijdig worden verstrekt en de bouw geen onvoorziene vertragingen op zal leveren. Amsterdam, 10 juni 2014 Nederlands Auschwitz Comité
Help build the Holocaust Memorial of Names! the Holocaust Memorial of Names 102,000 Dutch victims of the Holocaust deserve a place to honour their memory. Adopt a name or make a donation starting from as little as five dollars. Please see the website for further information. w w w. na m enmonum ent. n l a n i n i t i at i v e o f t h e d u t c h a u s c h w i t z c o m m i t t e e beelden uit de website Bouw mee! Dat kan al vanaf vijf euro In Nederland is geen monument met de namen van alle Nederlandse slachtoffers van de Holocaust da ar ga an we met zijn allen nú iets a an doen Iedereen kan meehelpen het Holocaust Namenmonument Nederland te realiseren. Kies welke manier van doneren het beste bij u past: www.holocaustnamenmonument.nl Posters & advertenties Word supporter Adopteer een naam Word sponsor Meer info? Kijk op onze website. Ruim 102.000 slachtoffers van de Holocaust krijgen 70 jaar na de Tweede Wereldoorlog eindelijk een eigen monument. Een monument met alle namen van de Nederlandse Holocaust slachtoffers die geen graf hebben. Ook ú kunt bijdragen aan de bouw, bijvoorbeeld door één of meer namen te adopteren. Ga voor meer informatie naar www.namenmonument.nl. Een initiatief van het Nederlands Auschwitz Comité
Landingspagina s website
Maquette van het ontwerp van Studio Libeskind
Communicate & pr Contact Nederlands Auschwitz Comité Postbus 74131 1070 BC Amsterdam Voorzitter: Jacques Grishaver 06-54 606 290 Secretaris: Naomi Koster 06 21 217 201 info@auschwitz.nl www.auschwitz.nl www.namenmonument.nl Het Nederlands Auschwitz Comité wordt in het kader van het Holocaust Namenmonument op het gebied van pr, communicatie en fondsenwerving ondersteund door Yardmen in Amsterdam Yardmen bv Anthony Fokkerweg 1 1059 CM Amsterdam 020-511 0890 www.yardmen.nl Comité van aanbeveling Eberhard van der Laan, Burgemeester van Amsterdam Ahmed Aboutaleb,Burgemeester van Rotterdam Frits Barend, Journalist Piet Hein Donner, President Oorlogsgravenstichting Jaap Fransman, Voorzitter Centraal Joods Overleg Contactpersonen Yardmen Willem Blanken 06-51 953 461 willem@yardmen.nl Ton Heerts, Voorzitter FNV Onno Hoes, Burgemeester van Maastricht Liesbeth van der Horst, Directeur Verzetsmuseum Amsterdam Jeroen Krabbé, Acteur/beeldend kunstenaar Joan Leemhuis-Stout, Voorzitter Nationaal Comité 4 en 5 mei Fedde Schouten 06-51 952 340 fedde@yardmen.nl Ronald Leopold, Algemeen directeur Anne Frank Stichting Dirk Mulder, Directeur Herinneringscentrum Kamp Westerbork André Rieu, Violist Marjan Schwegman, Directeur NIOD Ernst Daniël Smid, Zanger/presentator Marlies Veldhuijzen van Zanten, Voormalig staatssecretaris VWS Gerdi Verbeet, Voormalig voorzitter 2e Kamer Ruud de Wild, Radiopresentator
DONEER, ADOPTEER EEN NAAM, WORD SPONSOR. WWW.NAMENMONUMENT.NL BOUW MEE. IEDEREEN KAN MEEHELPEN.