in Den Helder Klantonderzoek Wmo 2011 Gemeente Den Helder Juli 2012
Colofon Uitgave : I&O Research BV Van Dedemstraat 6C 1624 NN Hoorn Tel. (0229) 282555 www.ioresearch.nl Rapportnummer : 2012-1879 Datum : juli 2012 Opdrachtgever : Gemeente Den Helder, mede begeleid door het Wmo- Platform Auteurs : Layla Leerschool, MSc Drs. Ankie Lempens Het overnemen uit deze publicatie is toegestaan, mits de bron duidelijk wordt vermeld. 2
Voorwoord In dit voorwoord zal ik niet in gaan op de uitkomsten van het klantonderzoek Wmo 2011, gericht op in Den Helder. De cijfers en toelichtingen, conclusies en aanbevelingen spreken namelijk voor zich, zeker ook door de toegankelijke en overzichtelijke manier van presenteren. Voor mij is belangrijk dat er ook daadwerkelijk iets met de uitkomsten gebeurt. Wie komt in beweging om in dit geval ouderen zich - nog meer - bewust te laten worden van het belang van op zijn minst genoeg bewegen? Wie gaat aan de slag om het aanbod aan mogelijkheden om te bewegen en te sporten voor deze doelgroep nog beter af te stemmen op vraag en behoefte? Wie...enfin, u begrijpt wat ik bedoel. Daarvoor is samenspraak en samenwerking nodig tussen alle betrokken partijen, inclusief de ouderen zelf. Samen er voor zorgen, dat ouderen ervaren dat gericht en op hun mogelijkheden afgestemd bewegen en sporten goed is voor hun conditie, zowel lichamelijk als geestelijk. Dat bewegen en sporten ook bij kunnen dragen aan het doorbreken van sociale eenzaamheid, zeker als de mogelijkheden er om de hoek zijn. Ik hoef u niet te zeggen wat dát voor voordelen heeft. Het onderwerp voor het onderzoek 2011 kwam vanuit het Wmo-platform. Een werkgroep uit dit platform heeft het onderzoek ook begeleid. Ik bedank zowel het Wmo-platform als de begeleidende werkgroep van harte voor het aandragen van dit onderwerp en het begeleiden van het onderzoek. De buitengewoon hoge response toont aan, dat het onderwerp ook echt leeft! Alle reden dus om nu letterlijk en opnieuw samen in beweging te komen om met de uitkomsten van dit onderzoek ook daadwerkelijk aan het werk te gaan! Wiltrude Turnhout van den Bosch,wethouder Wmo 3
Inhoud Samenvatting en conclusie 1. Inleiding 2. Beweeg- en sportgedrag 2.1 Beweeg- en Fitnorm 2.2 Meest beoefende sporten 2.3 Wijze van sporten 3. Attituden en bewustzijn 3.1 Ideeën en gedachten over bewegen 3.2 Bewustzijn eigen beweeggedrag 3.3 Bewustzijn (on)gezond gewicht 5. Beweeg- en sportaanbod 5.1 Voorwaarden aanbod 5.2 Bekendheid aanbod 5.3 Match vraag en aanbod volgens doelgroep 5.4 Match vraag en aanbod volgens professionals Bijlagen Bijlage 1: Definitie beweegnormen Bijlage 2: Overzicht meest beoefende sporten Bijlage 3: Kenmerken respondenten Bijlage 4: Vragenlijst 4. Motieven en belemmeringen 4.1 Belangrijkste beweegredenen 4.2 Wens om meer te bewegen 4.3 Drempels 4.4 Lichamelijke belemmeringen 4
Samenvatting & conclusie (1) De gemeente Den Helder hecht er veel belang aan dat haar inwoners actief, zelfredzaam en zo gezond mogelijk oud kunnen worden, en wenst daarom meer inzicht in de motieven en belemmeringen van ouderen op het gebied van beweging en sport. Welke eventuele knelpunten en drempels ervaren ouderen op hun weg naar een gezonder leefwijze en missen zij daarin een bepaald (ondersteunings)aanbod? Om op deze vragen een antwoord te krijgen, heeft de gemeente onderzoek laten uitvoeren door I&O Research. Deze samenvatting en conclusie beschrijven de belangrijkste resultaten. Bijna helft ouderen haalt NNGB Iets minder dan de helft van de ouderen in Den Helder voldoet aan de NNGB: de Nationale Norm Gezond Bewegen. De hoeveelheid beweging hangt samen met woonwijk, inkomen en gezondheid. Bewoners van Nieuw Den Helder bewegen meer dan gemiddeld. Ouderen, bewoners met een laag inkomen en/of gezondheidsproblemen sporten minder dan gemiddeld. Positief verband bekendheid beweegnorm en voldoende bewegen Zes op de tien ouderen kennen de norm voor gezond bewegen en ruim de helft van hen voldoet hier ook aan. Van de senioren die onbekend zijn met de beweegnorm haalt iets meer dan een derde de NNGB. Er bestaat dus een positief verband tussen bekendheid met de norm en voldoende bewegen. 66% Van de ouderen met een beperking of chronische ziekte wil graag meer bewegen Niet alleen voor de gezondheid Ouderen bewegen niet alleen voor hun gezondheid: plezier en ontmoeting staan tevens centraal. Deze aspecten zien ouderen graag terugkomen in het sportaanbod. Dit moet niet gericht zijn op prestaties en het liefst gecombineerd worden met gezelligheid en ontmoeting. Ook vrijblijvendheid (geen abonnement nodig) en een sportaanbod dichtbij huis vindt men belangrijk. De oudste groep hecht er daarnaast waarde aan om met leeftijdsgenoten en gelijkgestemden te sporten. Ten slotte heeft een aanzienlijk deel behoefte aan deskundige begeleiding bij het bewegen zeker als zij voor het eerst (weer) gaan bewegen. Lichamelijke beperkingen Overgewicht en een beperking of chronische ziekte beletten ouderen om voldoende te bewegen. Degenen die hier last van hebben, vinden hun uithoudingsvermogen beperkt en zijn onzeker over wat hun lichaam aan kan. Deze groep wil graag meer gaan bewegen, maar heeft daarvoor wel een aangepast aanbod en begeleiding nodig. Dat is er nog onvoldoende en/of is niet bekend, vinden zowel de doelgroep zelf als de professionals op het terrein van welzijn en sport. Andere drempels: kosten, gezelschap & onbekendheid met aanbod Circa vier op de tien ouderen die op grond van de NNGB onvoldoende bewegen, verwachten meer te gaan bewegen als het aanbod minder duur zou zijn of als zij gezelschap zouden hebben om mee te gaan sporten. Ook onbekendheid met het aanbod is een bottleneck: een derde van de senioren denkt meer te gaan sporten als ze op de hoogte zouden zijn van de activiteiten voor mensen van hun leeftijd. Een vergelijkbaar deel zal naar eigen zeggen meer gaan sporten als ze wisten hoe daarmee te beginnen. 5
Samenvatting & conclusie (2) Positieve attitudes over bewegen De meeste ouderen kijken positief aan tegen bewegen: ze vinden het goed voor hun gezondheid, een leuke en ontspannende bezigheid en een manier om anderen te ontmoeten. Maar weinig ouderen vinden lichamelijke inspanning - zoals bij sport - vervelend. Onbekendheid speelt gebruik aanbod parten Ruim de helft van de ouderen is onbekend met het sport- en beweegaanbod in de gemeente Den Helder. Degenen die het aanbod wel kennen, vinden dit doorgaans goed aansluiten op hun persoonlijke behoeften. De senioren noemen als belangrijkste verbeterpunten voor het sportaanbod: de kosten (die moeten naar beneden), de nabijheid (niet iedereen heeft vervoer), de mate waarin het aanbod gericht is op ouderen en mensen met beperkingen, en de (on)bekendheid van het aanbod. De geïnterviewde professionals zijn het hiermee eens en noemen nog enkele aanvullende verbeterpunten, te weten: het vervoer (vooral voor de oudste groep een knelpunt) en deskundige begeleiding bij het sporten. Ten slotte blijken professionals net als de doelgroep geen overzicht te hebben van het (sport- en beweeg)aanbod voor ouderen in Den Helder. Zij zien daarom graag dat dit meer onder de aandacht wordt gebracht, bijvoorbeeld door middel van een sociale kaart. Ook zien zij graag dat beweegmogelijkheden vanuit het Wmo-loket worden aangereikt en dat er vanuit de gemeente een sterkere verbinding tussen Wmo-, gezondheidsen ouderenbeleid wordt gelegd. 6
Hoofdstuk 1 Inleiding
1. Inleiding Aanleiding en achtergrond Het percentage senioren met gewichts- en bijbehorende gezondheidsproblemen is in Den Helder relatief hoog, zo blijkt uit recent onderzoek (GGD, 2011). Veel oudere inwoners blijken bovendien onvoldoende beweging te krijgen, terwijl dat essentieel is om ook op hogere leeftijd actief en zelfredzaam te blijven. De gemeente Den Helder hecht er veel belang aan dat haar inwoners actief, zelfredzaam en zo gezond mogelijk oud kunnen worden, en wenst daarom meer inzicht in de motieven en beweegredenen van ouderen op het gebied van beweging en sport. Welke eventuele knelpunten en drempels ervaren ouderen op hun weg naar een gezonder leefwijze en missen zij daarin een bepaald (ondersteunings)aanbod? Om op deze vragen een antwoord te krijgen heeft de gemeente, begeleid door het Wmo-platform, dit onderzoek laten uitvoeren door I&O Research. Doel Doelstelling van het onderzoek is het bieden van inzicht in de redenen en motieven van ouderen om al dan niet te bewegen en inzicht in de factoren die het beweeggedrag kunnen stimuleren. Aanpak Voor het onderzoek zijn 2.500 inwoners tussen de 55 en 75 jaar benaderd. Zij ontvingen per post een vragenlijst die zij na invulling kosteloos konden retourneren. In totaal hebben 968 personen de vragenlijst volledig ingevuld en geretourneerd: een respons van 39 procent. Meer informatie over de achtergrondkenmerken van de respondenten staat in bijlage 3. Naast de enquête zijn vier interviews gehouden met professionals op het gebied van ouderenwelzijn en sport. Dit om meer inzicht te krijgen in de mogelijkheden voor sportstimulering, en dan met name de rol van het beweeg- en sportaanbod daarin. Gesproken is met: - Mw. I. Herders (De Wering) - Dhr. J. Swarte (Lokaal Samenwerkende Ouderenbonden) - Mw. P. Alders (Vrijwaard) - Dhr. D. van der Weide (Sportservice Den Helder) 8
Hoofdstuk 2 Beweeg- en sportgedrag 2.1 Beweeg- en fitnorm 2.2 Meest beoefende sporten 2.3 Wijze van sporten
2.1 Beweeg- en fitnorm Drie beweegnormen, de NNGB (Nationale Norm Gezond Bewegen), de Fitnorm en de Combinorm, geven inzicht in de mate waarin mensen voldoende bewegen. De uitgebreide definities van deze normen staan in bijlage 1. Tabel 1 % inwoners dat voldoet aan de NNGB, Fitnorm en Combinorm Kenmerk Categorie NNGB Fitnorm Combinorm Helft senioren beweegt voldoende In totaal voldoet 46 procent van de 55 t/m 75-jarigen aan de NNGB. Deze inwoners bewegen minimaal 30 minuten op gemiddeld vijf dagen in de week. De Fitnorm (ten minste drie keer per week minimaal 20 minuten intensief actief bezig zijn) halen minder ouderen: in totaal 23 procent. Ten slotte haalt 54 procent de Combinorm. Dat betekent dat ruim de helft van de 55 t/m 75-jarigen aan de NNGB en/of Fitnorm voldoet, en in die zin voldoende beweegt. Senioren in Nieuw Den Helder en met hoog inkomen meest actief Of iemand de beweegnormen haalt, hangt samen met diens woonwijk, inkomen en gezondheid: - bewoners van Nieuw Den Helder zijn gemiddeld actiever dan bewoners van de overige wijken; - senioren met een laag inkomen voldoen minder vaak aan de verschillende beweegnormen dan degenen met een hoog inkomen, met name als het gaat om de fitnorm; - relatief weinig senioren met een beperking en/of chronische ziekte halen de beweegnormen; - vrouwen halen vaker de NNGB (maar niet de fitnorm) dan mannen. Positief verband met bekendheid beweegnorm Bekendheid met de beweegnorm en beweeggedrag hangen met elkaar samen. In totaal kennen zes op de tien ouderen de NNGB. Ruim de helft van hen (53%) voldoet ook aan de norm. Onder ouderen die de NNGB niet kennen is dit percentage lager, namelijk 36 procent. Leeftijd Wijk Geslacht Inkomen (huishouden, netto) Gezondheid Totaal 55 t/m 64 jaar 65 t/m 75 jaar Stad binnen de Linie Nieuw Den Helder De Schooten Julianadorp Man Vrouw Laag (< 1.200) Midden ( 1.200-3.500) Hoog (> 3.500) Zonder beperking Met beperking 47% 45% 44% 50% 44% 45% 42% 49% 44% 46% 50% 50% 40% 46% 25% 21% 22% 27% 19% 23% 23% 23% 16% 23% 32% 27% 19% 23% 55% 53% 55% 60% 50% 50% 51% 56% 51% 54% 59% 57% 48% 54% 10 Landelijke sportdeelname Landelijk haalt 59 procent van de 55 tot 64-jarigen de NNGB, 20 procent de Fitnorm en 67 procent de Combinorm. Onder de 65 tot 75- jarigen is dit landelijk respectievelijk 58, 13 en 64 procent*. Over het geheel bekeken bewegen ouderen in Den Helder dus minder dan gemiddeld in Nederland. * Bron: Rapportage Sport, SCP en Mulier Instituut, 2010.
2.2 Meest beoefende sporten Fitness, fietsen en wandelen meest populair De meest beoefende sporten en beweegactiviteiten zijn fitness, fietsen en wandelen. Respectievelijk 36, 35 en 28 procent van de sportende senioren is minimaal eens per maand op deze manier actief. Tussen de jongere en oudere senioren zijn enkele verschillen. Zo maken 65 t/m 75-jarigen meer dan jongere senioren gebruik van beweegaanbod dat zich specifiek richt op 55-plussers (65 t/m 75 jaar: 8%, 55 tot 65 jaar: 3%), en doen zij ook vaker dan de jongere groep aan gymnastiek. De sport-top-3 van beide groepen bestaat uit dezelfde sporten maar in iets andere volgorde. Een overzicht van alle beoefende sporten per leeftijdsgroep is te vinden in bijlage 2. Top 5 Meest beoefende sporten* 1 2 3 Fitness (36%) Fietsen (35%) Wandelen (28%) 4 Hardlopen (15%) 5 Zwemmen (12%) Sporten via de computer Sporten via de computer (bijv. met de Wii Fit) is nog niet ingeburgerd bij ouderen. Een minderheid (respectievelijk 5 en 3%) van de 55 tot 65- jarigen en 65 t/m 75-jarigen beweegt wel eens op deze manier. 11 * In % sportende senioren
2.3 Wijze van sporten Vooral 65-plussers sporten in grotere groepen De meeste senioren sporten (meestal) in groepsverband: 38 procent in een groep van meer dan twee personen en 26 procent samen met een ander persoon. Circa drie op de tien ouderen sporten meestal alleen. Of men alleen of in een groep sport hangt mede af van de leeftijd. Inwoners van 55 tot 65 jaar sporten vaker individueel, terwijl 65 t/m 75-jarigen relatief vaak in een groep van 3 of meer personen sporten. Vooral georganiseerd sporten populair Een derde van de ouderen sport ongeorganiseerd. De rest sport in georganiseerd verband: 29 procent bij een sportvereniging en 24 procent op een sportschool. Vooral 65 t/m 75-jarigen maken (daarnaast) gebruik van het sportaanbod van stichtingen of welzijnsorganisaties. Derde 65-plussers doet beroep op sportaanbod voor senioren Ouderen die in georganiseerd verband bewegen, maken daarbij meestal gebruik van het reguliere sportaanbod. Maar één op de vijf van hen doet vooral een beroep op beweegaanbod voor senioren. Dit aandeel is sterk afhankelijk van leeftijd. Van de 55 tot 65- jarigen maakt nog maar 8 procent van de georganiseerde sporters gebruik van beweegaanbod voor senioren. Onder 65 t/m 75-jarigen is dit al 32 procent. Figuur 1 Wijze van sporten: individueel of in groepsverband (in % sportende ouderen) 55 t/m 64 jaar 65 t/m 75 jaar Total 21% 38% 31% 29% 26% 24% 45% 34% 38% 0% 25% 50% 75% 100% Alleen Samen met kennis/familielid/partner In groep > 2 personen Anders Figuur 2 Wijze van sporten: georganiseerd of ongeorganiseerd (in % sportende ouderen) 55 t/m 64 jaar 65 t/m 75 jaar 33% 30% 28% 29% 24% 24% 3% 10% 4% 5% 5% 12% 8% 64% Van de sportende ouderen beweegt in groepsverband Total 32% 29% 24% 6% 10% 0% 25% 50% 75% 100% Ongeorganiseerd Bij sportvereniging Bij sportschool/fitnesscentrum Via stichting/ welzijnsorganisatie Anders 12
Hoofdstuk 3 Attituden en bewustzijn 3.1 Ideeën en gedachten over bewegen 3.2 Bewustzijn eigen beweeggedrag 3.4 Bewustzijn (on)gezond gewicht
3.1 Ideeën en gedachten over bewegen Overwegend positieve ideeën over bewegen De ideeën en gedachten die ouderen hebben over bewegen zijn overwegend positief. Bijna iedereen vindt bewegen belangrijk voor de eigen gezondheid en de meeste senioren vinden het ook leuk om te doen. Veel senioren beschouwen bewegen vooral als een vorm van ontspanning. Bovendien is bewegen/sporten voor ruim tweederde van de ouderen een manier om anderen te ontmoeten. Ongeveer een tiende van de ouderen kijkt er anders tegenaan: zij bewegen of sporten alleen als het echt moet. Figuur 3 Attituden over bewegen Bewegen is belangrijk voor mijn gezondheid Ik vind bewegen/sporten leuk 69% 85% 13% 2% 26% 5% Belang sociale aspect neemt toe met leeftijd Jongere en oudere senioren noemen ongeveer de zelfde beweegredenen. Het sociale aspect is voor de oudere senioren nog belangrijker: 71% van de 65 t/m 75-jarigen sport vooral om anderen te ontmoeten, tegenover 64 % van de senioren jonger dan 65 jaar. Ook huishoudensituatie speelt mee: alleenstaande senioren hechten meer waarde aan het sociale aspect van sporten dan ouderen in meerpersoonshuishoudens. Bewegen/sporten is voor mij een manier om te ontspannen Bewegen/sporten is voor mij een manier om mensen of vrienden te ontmoeten 27% 55% 41% 32% 33% 13% Ik beweeg/sport alleen als het echt moet 9% 16% 75% 85% Van de ouderen vindt bewegen zeer belangrijk voor de eigen gezondheid Lichamelijke inspanning vind ik vervelend 3% 14% 83% 0% 25% 50% 75% 100% Helemaal mee eens Beetje mee eens Niet mee eens 14
3.2 Bewustzijn eigen beweeggedrag De Nederlandse norm voor gezond bewegen (NNGB) stelt dat volwassenen dus ook ouderen op minimaal 5 dagen per week ten minste 30 minuten zouden moeten bewegen. Op grond van deze norm beweegt iets meer dan de helft van de ouderen onvoldoende. In hoeverre zijn zij zich hiervan bewust? Deel ouderen overschat hoeveelheid beweging Ruim driekwart van de ouderen beweegt naar eigen zeggen voldoende. Dat blijkt niet altijd terecht. Van de ouderen die niet voldoen aan de NNGB en dus feitelijk onvoldoende bewegen, is 65 procent zelf van mening wel voldoende actief te zijn. Dat betekent dat (doorgerekend naar de totale groep ouderen) ongeveer een derde onvoldoende in beweging is, zonder zich daarvan bewust te zijn. Andersom is de discrepantie minder groot: 91 procent van de ouderen die de NNGB halen, vindt zelf ook dat zij voldoende bewegen. Figuur 4 Persoonlijk oordeel beweeggedrag, uitgesplitst naar wel/niet voldoen aan NNGB voldoet niet aan NNGB voldoet wel aan NNGB totaal 65% 77% 91% 24% 16% 11% 7% 2% 7% 0% 25% 50% 75% 100% "Ik beweeg voldoende" "Ik beweeg niet voldoende, niet onvoldoende" "Ik beweeg onvoldoende" 1 op de 3 ouderen beweegt onvoldoende, maar is zich hiervan niet bewust 15
3.4 Bewustzijn (on)gezond gewicht Meer dan de helft van de ouderen die aan deze enquête deelnamen, is te zwaar. Op grond van de BMI heeft 42 (licht) overgewicht en 16 procent ernstig*. Dat betekent dat een minderheid van 41 procent een gezond gewicht heeft. Dit komt ongeveer overeen met onderzoek van de GGD Hollands Noorden (Gezondheidsenquête Ouderen, 2009). In hoeverre zijn ouderen zich bewust van de mate waarin hun gewicht al dan niet gezond is? Eén op de vijf ouderen onbewust van eigen overgewicht De meeste ouderen zijn zich bewust van de (on)gezondheid van hun gewicht. Daar staat tegenover dat 17 procent van de ouderen met licht overgewicht volgens de BMI-norm, zelf menen een gezond gewicht te hebben. Onder degenen met ernstig overgewicht is dit percentage lager (4%). Doorgerekend naar de totale groep ouderen is ongeveer één op de 12 ouderen te zwaar, zonder zich hiervan bewust te zijn. Figuur 5 Eigen oordeel gewicht, uitgesplitst naar gezondheid gewicht op basis van BMI ondergewicht gezond gewicht overgewicht ernstig overgewicht totaal 4% 13% 17% 38% 74% 75% 94% 81% 60% 25% 13% 0% 25% 50% 75% 100% "Mijn gewicht is gezond" "Mijn gewicht is ongezond" weet niet 2% 2% 2% 2% 1 op 12 Ouderen heeft overgewicht, zonder dit te weten 16 *De deelnemers hebben hun lengte en gewicht ingevuld. Op grond daarvan is hun BMI berekend. De cijfers zijn een indicatie van het werkelijke percentage ouderen met overgewicht, daar deelnemers hun lengte en gewicht mogelijk onder- of overschatten.
Hoofdstuk 4 Motieven en belemmeringen 4.1 Beweegredenen 4.2 Wens om meer te bewegen 4.3 Drempels 4.4 Lichamelijke belemmeringen
4.1 Beweegredenen Belangrijkste beweegreden: de wens om gezond en fit te blijven Als belangrijkste reden om te bewegen, noemen ouderen: - de eigen gezondheid/fitheid (71%); - het plezier dat men eraan beleeft en de ontspanning (52%); - de gezelligheid en het sociale contact (31%). Figuur 6 Belangrijkste beweegredenen voor ouderen gezondheid/fitheid 71% Professionals: bewegen als bonus Uit de interviews met professionals op het gebied van sport en ouderen blijkt dat veel ouderen vooral sporten voor de gezelligheid: Bewegen is een mooie bijkomstigheid. Door van bewegen een sociale activiteit te maken, motiveer je meer ouderen om actiever te worden. Voor kwetsbare ouderen (veelal ouder dan 75 jaar) is sociaal contact overigens niet alleen gezellig, maar ook een belangrijk preventieinstrument, aldus de professionals. Eenzaamheid en sociaal isolement komen onder de oudsten in de gemeente regelmatig voor en sociale/beweegactiviteiten kunnen hier verbetering in brengen. plezier/ontspanning gezelligheid/sociale contacten uiterlijk/de lijn doktersadvies vrienden/familie die ook bewegen/sporten anders 14% 10% 5% 6% 31% 52% 0% 25% 50% 75% 100% 31% Sport vooral vanwege de sociale contacten 18
4.2 Wens om meer te bewegen Ruim helft ouderen wil meer bewegen Meer dan de helft (57%) van de ouderen wil zeker of misschien meer gaan bewegen en/of sporten. Onder inwoners die op dit moment niet aan de norm voor gezond bewegen voldoen is dit percentage hoger, namelijk 66 procent. De wens om meer te bewegen hangt verder samen met: - het eigen oordeel over de hoeveelheid beweging (vooral inwoners die zelf vinden dat zij onvoldoende bewegen willen actiever worden); - leeftijd (meer 55 tot 65-jarigen dan 65 t/m 75-jarigen zouden graag actiever worden); - het gewicht (met name ouderen met overgewicht willen graag meer bewegen); - het wel of niet hebben van een beperking of chronische ziekte/aandoening (met name bij ouderen met een beperking is de wens om meer te gaan bewegen groot). Tabel 2 Wens om meer te meer bewegen, uitgesplitst naar kenmerken Mate van beweging Eigen oordeel beweging Leeftijd Categorie voldoet niet aan NNGB voldoet wel aan NNGB Ik beweeg voldoende Ik beweeg onvoldoende 55 t/m 64 jaar 65 t/m 75 jaar zeker 21% 14% 12% 54% 20% 16% misschien 45% 32% 35% 36% 40% 37% niet 35% 53% 54% 10% 40% 47% gezond gewicht 15% 33% 53% Gewicht overgewicht 17% 44% 39% ernstig overgewicht 26% 43% 31% Beperking/ ziekte zonder beperking of chronische ziekte met beperking of chronische ziekte 13% 24% 36% 42% 52% 34% Totaal 18% 39% 43% 19
4.3 Drempels Welke factoren belemmeren ouderen om meer te gaan bewegen, of anders gesteld, wat zou hen motiveren om actiever te worden? Meer bewegen? Alleen als dat echt nodig is! Bijna acht op de tien ouderen gaan (naar verwachting) meer bewegen als dat echt nodig zou zijn, bijvoorbeeld voor hun gezondheid of gewicht. Op de tweede en derde plaats staan Als ik geen fysieke problemen zou hebben en Als ik er meer plezier aan zou beleven. Ook (lage) kosten en het hebben van gezelschap motiveren senioren om (meer) te gaan bewegen. Figuur 7 Top 10: Motieven om meer te gaan bewegen: % dat zeker of misschien meer zou gaan bewegen als... het echt nodig zou zijn ik geen fysieke problemen zou hebben ik er meer plezier aan zou beleven ik de discipline zou kunnen opbrengen 40% 52% 49% 75% Bekendheid aanbod en begeleiding tevens stimulans Niet alle ouderen weten welke activiteiten er in de gemeente zijn voor inwoners van hun leeftijd. Ook weten veel ouderen niet waar te beginnen als ze gaan sporten of bewegen. Zodoende zijn bekendheid met het aanbod en begeleiding bij het opstarten voor ongeveer een derde van de ouderen een reden om meer te gaan bewegen met name voor degenen die (nog) niet aan de beweegnorm voldoen. het minder duur zou zijn ik meer tijd zou hebben ik gezelschap zou hebben ik zou weten welke activiteiten er zijn 39% 37% 33% 32% Passend aanbod: met name issue voor ouderen met beperking Voor veel ouderen met een beperking of chronische ziekte/aandoening is de passendheid van het aanbod een belangrijk punt. Vier op de tien van hen verwachten (misschien) meer te gaan bewegen als het aanbod beter op hen afgestemd zou zijn. Ter vergelijking: onder ouderen zonder beperking of ziekte is dit 16 procent. Professionals: bereikbaarheid is knelpunt Alle professionals die in het kader van dit onderzoek zijn geïnterviewd, noemen beperkte bereikbaarheid van het aanbod door vervoersproblemen als belangrijk knelpunt. Vooral 75-plussers en mensen met lage inkomens willen wel, maar komen er niet. ik fit genoeg zou zijn ik zou weten hoe daarmee te beginnen 32% 29% 0% 25% 50% 75% 100% Verschillen tussen wel en niet (voldoende) actieve ouderen Alle genoemde drempels gelden sterker voor ouderen die volgens de NNGB onvoldoende bewegen, dan voor degenen die deze norm wel halen. Uitzondering hierop is tijdsgebrek: dit speelt bij beide groepen een even grote rol. 20
4.4 Lichamelijke belemmeringen Een aanzienlijk deel van de ouderen is te zwaar en/of heeft een beperking of chronische ziekte/aandoening. In hoeverre belemmert dit hen om voldoende te bewegen? Overgewicht bemoeilijkt bewegen 17 procent van de ouderen met licht overgewicht en 39 procent van de ouderen met ernstig overgewicht wordt hierdoor (tenminste een beetje) belemmerd om voldoende te bewegen. Veel senioren kampen met overgewicht. In totaal ervaart ongeveer één op de zes ouderen hierdoor problemen met bewegen. Zij hebben vooral last van een beperkt uithoudingsvermogen, maar kampen ook met onzekerheid over wat hun lichaam medisch en fysiek gezien aankan. Onzekerheid om te sporten met anderen, bijvoorbeeld vanwege schaamte over het eigen gewicht of het eigen kunnen, ervaren minder mensen. Dit uit zich ook in het percentage ouderen met overgewicht dat de beweegnorm haalt: 42 procent, ten opzichte van 53 procent onder degenen met een gezond gewicht. Beperking/ziekte tevens belemmerende factor Het hebben van een beperking of chronische ziekte heeft voor veel ouderen moeilijkheden met (voldoende) bewegen tot gevolg. Meer dan acht op de tien ouderen met een beperking of chronische ziekte worden hierdoor belemmerd bij het bewegen: 31 procent sterk en 53 procent een beetje. Hierdoor halen relatief weinig ouderen met een beperking de beweegnorm: 40 procent, ten opzichte van 50 procent van degenen zonder beperking of chronische ziekte. Professionals: lichamelijke achteruitgang maakt onzeker De geïnterviewde professionals merken op dat veel ouderen door lichamelijke klachten (opnieuw) moeten wennen aan bewegen. Net als de ouderen zelf noemen zij onzekerheid over de eigen mogelijkheden als belangrijke drempel om (meer) te gaan bewegen. Figuur 8 Mate waarin gewicht (voldoende) bewegen belemmert (uitgesplitst naar gezondheid van het gewicht op basis van BMI) gezond gewicht 2% overgewicht 2% 15% ernstig overgewicht 11% totaal 3% 12% 28% Figuur 9 Wijze waarop gewicht (voldoende) bewegen belemmert (in % ouderen die door hun gewicht belemmerd worden) Beperkt uithoudingsvermogen Onzekerheid over wat uw lichaam aankan (medisch/fysiek) Fysiek Onzekerheid om te bewegen/sporten waar anderen bij zijn Anders 4% 9% 94% 26% 23% 79% 82% 58% 0% 25% 50% 75% 100% Sterk Een beetje Niet Weet niet 75% 3% 4% 4% 3% 0% 25% 50% 75% 100% 21
Hoofdstuk 5 Beweeg- en sportaanbod 5.1 Voorwaarden aanbod 5.2 Bekendheid aanbod 5.3 Match vraag & aanbod volgens doelgroep 5.4 Match vraag & aanbod volgens professionals
5.1 Voorwaarden aanbod Niet gericht op prestaties en zonder abonnement Wat ouderen vooral belangrijk vinden ten aanzien van het sport- en beweegaanbod is, dat het: 1. niet gericht is op prestaties; 2. vrijblijvend is (zonder abonnement gebruik van kunnen maken); 3. dichtbij huis is; 4. in de buitenlucht plaatsvindt; 5. gecombineerd is met gezelligheid/ontmoeting. Andere voorwaarden zijn de aanwezigheid van deskundige begeleiding en lage kosten. De jongere en oudere senioren verschillen in dit opzicht nauwelijks van elkaar. Hetzelfde geldt voor ouderen die wel en niet voldoende bewegen volgens de NNGB. Mogelijkheid tot vervoer voor 1 op 10 ouderen heel belangrijk Iets meer dan een tiende van de ouderen vindt het heel belangrijk een mogelijkheid tot vervoer te hebben. Verder hecht 17 procent er waarde aan om alleen met leeftijdsgenoten te sporten. Vooral 65 t/m 75-jarigen sporten graag met leeftijdsgenoten (23%, t.o.v. 13% onder de jongere groep). Veel minder ouderen vinden het belangrijk om te sporten met mensen van het zelfde geslacht. Professionals: begeleiding, vervoer en ontmoeting Professionals op het terrein van sport en ouderen onderstrepen het belang van gezelligheid/een ontmoetingsfunctie in het aanbod: Dat betekent dat er een gelegenheid moet zijn om na het sporten een kopje koffie met elkaar te drinken. Daarnaast is begeleiding essentieel, vooral om ouderen bekend te laten worden met hun mogelijkheden en beperkingen op het gebied van sport. Ten slotte moet het beleid zich volgens de professionals richten op een goede bereikbaarheid van het aanbod zeker voor de 75-plussers. De activiteiten moeten ofwel in de buurt zijn, ofwel bereikbaar door middel van een vervoersregeling. Figuur 10 Aspecten die ouderen heel belangrijk vinden ten aanzien van het sport- en beweegaanbod niet gericht op prestaties vrijblijvend (geen abonnement nodig) dichtbij huis in buitenlucht gecombineerd met gezelligheid/ontmoeting onder deskundige begeleiding (medisch) voor weinig geld er kunnen sporten samen met bekende samen met leeftijdsgenoten mogelijkheid tot vervoer samen met mensen van zelfde geslacht 3% 11% 18% 17% 30% 29% 45% 41% 41% 41% 39% 0% 25% 50% 75% 100% 23
5.2 Bekendheid aanbod Ruim helft ouderen onbekend met aanbod Meer dan de helft van de ouderen is onbekend met het sport- en beweegaanbod in de gemeente Den Helder. Dit geldt voor de 65 t/m 75- jarigen nog iets sterker dan voor de jongere groep. Ook tussen de wijken van Den Helder komen verschillen naar voren. Ouderen in De Schooten zijn beter op de hoogte van de activiteiten dan ouderen in de overige wijken van Den Helder. Professionals: overzicht aanbod mist Net als de ouderen zelf, vinden professionals de bekendheid van het aanbod een aandachtspunt. Niet alleen de doelgroep heeft onvoldoende overzicht, maar ook de aanbieders zelf. Zij zijn lang niet altijd bekend met elkaars aanbod. Wat er mist, is een overzicht: een sociale kaart.. Figuur 11 Bekendheid aanbod, uitgesplitst naar leeftijd 55 t/m 64 jaar 65 t/m 75 jaar totaal 43% 51% 47% 57% 49% 53% 0% 25% 50% 75% 100% Ik ken het aanbod niet Ik ben (redelijk) bekend met het aanbod Figuur 12 Bekendheid aanbod, uitgesplitst naar wijk Stad binnen de Linie Nieuw Den Helder (inc. Huisduinen) De Schooten 50% 48% 41% 50% 52% 59% 47% Is onbekend met het sport- en beweegaanbod Julianadorp 49% 52% 0% 25% 50% 75% 100% Ik ken het aanbod niet Ik ben (redelijk) bekend met het aanbod 24
5.3 Match vraag-aanbod volgens doelgroep Ouderen zelf overwegend tevreden De meeste senioren (die bekend zijn met het aanbod) vinden dat het beweeg- en sportaanbod in Den Helder voldoende aansluit op hun persoonlijke wensen en behoeften. Eén op de acht ouderen is daarentegen van mening dat het aanbod onvoldoende passend is. Dit geldt vooral voor ouderen met een beperking of chronische ziekte: 17 procent van hen is ontevreden over de mate waarin de activiteiten afgestemd zijn op hun (specifieke) behoeften. De tevredenheid over de match tussen vraag en aanbod hangt verder samen met de woonwijk: bewoners van Stad binnen de Linie en Nieuw Den Helder oordelen wat minder positief dan bewoners van De Schooten en Julianadorp. De belangrijkste verbeterpunten voor het aanbod zijn volgens de doelgroep: - de kosten (bijvoorbeeld door het invoeren van een seniorenkorting op de sportscholen of een sportsubsidie voor ouderen met lage inkomens); - de nabijheid (niet iedereen heeft vervoer); - de mate waarin het aanbod toegespitst is op 55/65-plussers en/of mensen met een beperking; - de (on)bekendheid van het aanbod. Figuur 13 Mate waarin het beweeg- en sportaanbod in Den Helder aansluit op persoonlijke behoeften, uitgesplitst naar het wel of niet hebben van een beperking of chronische ziekte/aandoening zonder beperking of chronische ziekte met beperking of chronische ziekte totaal 91% 83% 88% 9% 17% 12% 0% 25% 50% 75% 100% Sluit voldoende aan Sluit onvoldoende aan Figuur 14 Mate waarin het beweeg- en sportaanbod in Den Helder aansluit op persoonlijke behoeften, uitgesplitst naar wijk Stad binnen de Linie 86% 14% Ouderen over de match tussen vraag en aanbod: Misschien dat Sportservice of een dergelijk bureau met sportclubs een open dag kunnen organiseren voor de ouderen. Nieuw Den Helder (inc. Huisduinen) De Schooten 85% 90% 15% 10% Er zou een soort subsidie moeten komen op abonnementen voor 55-plussers die van weinig moeten rondkomen. Julianadorp 89% 11% De sport moet gericht zijn op wat ik nog kan. 0% 25% 50% 75% 100% Sluit voldoende aan Sluit onvoldoende aan 25
5.3 Match vraag-aanbod volgens professionals (1) Capaciteitsuitbreiding, vervoer en diversiteit Er is al behoorlijk wat beweegaanbod voor ouderen in Den Helder. Bij Stichting Vrijwaard kunnen bewoners van het woonzorgcentrum en ook zelfstandig wonende ouderen gebruik maken van het fitnesscentrum en andere beweegactiviteiten (zoals koersbal). Sommige reguliere sportscholen beschikken al over aanbod voor ouderen (bijv. wandelclubs). Sport Service Den Helder faciliteert groepen met een gevarieerd beweegaanbod, en ook de Wering, de ouderenbonden en organisaties als Mens & Co organiseren beweegactiviteiten speciaal voor ouderen. Hoewel geen van de geïnterviewde professionals zicht heeft op het totaalaanbod, hebben zij wel ideeën over wat er mist/meer zou moeten komen: - capaciteitsuitbreiding van het sport- en beweegaanbod voor senioren. Idealiter is dit ondergebracht bij de reguliere sportverenigingen, maar deze zijn daarop (nog) niet goed toegerust. Het sluit niet aan op de klassieke verenigingsstructuur: impuls voor modernisering is hier nodig; - een gratis fittest voor ouderen. Deze test in samenwerking met huisartsen is vanwege bezuinigingen geschrapt, maar bood een goede instapper ; - een contactmoment voor bewustwording en voorlichting voor niet-actieve ouderen; - (meer) aanbod voor ouderen met matig tot ernstige lichamelijke beperkingen; - een goede bereikbaarheid van het aanbod voor minder mobiele ouderen, en dan vooral voor degenen met lage inkomens; - meer begeleiding bij het sportaanbod dat zich specifiek op ouderen richt, zowel bij de start als daarna; - aantrekkelijker maken regulier aanbod (sportscholen) door lagere tarieven; - naast regulier aanbod behoud en uitbreiden aanbod specifiek voor ouderen, want zij sporten graag met leeftijdsgenoten/gelijkgestemden; - zorgen voor (meer) afwisseling en diversiteit in het aanbod: rekening houden met de pluriformiteit van ouderen. Professionals over de match tussen vraag en aanbod: Dat de fittest is geschrapt is een gemis, want we gingen hiermee in op een vraag: namelijk om de eigen mogelijkheden te leren kennen. Ouderen wonen steeds langer zelfstandig en dat betekent dat er veel mensen met beperkingen in de wijken wonen: voor hen is er minder aanbod. Je moet in je aanbod rekening houden met de sociale identiteit van ouderen: je wil het liefst sporten/samenzijn met mensen met wie je iets gemeen hebt. Daar wordt niet altijd rekening mee gehouden De vraag bij Vrijwaard is groter dan het aanbod, er moeten meer apparaten bij. Voor de zwemclub van Vrijwaard is een wachtlijst; er kunnen maar een paar deelnemers per keer mee. De Alzheimervereniging organiseert een beweeguurtje voor mensen met de ziekte van Alzheimer samen met hun begeleider, maar dat is nog vrij onbekend. Ontmoeting en plezier centraal Ten slotte moeten ontmoeting en plezier centraal staan in aanbod dat zich richt op ouderen. Met bewegen alleen motiveer je ouderen niet, daar zijn alle professionals het over eens. Bovendien doorbreek je met ontmoeting het sociaal isolement waar sommige ouderen in (kunnen gaan) verkeren. Om het beweegaanbod leuk te maken voor mensen die vanuit zichzelf geen sporters zijn, is variatie in het aanbod van belang. 26
5.3 Match vraag-aanbod volgens professionals (2) Sociale kaart en vervlechting met Wmo Professionals benadrukken dat het aanbod beter en overzichtelijk onder de aandacht gebracht moet worden, zowel bij de doelgroep als bij de verschillende aanbieders. Hier ligt volgens hen een taak voor de gemeente. Onbekendheid met het aanbod speelt het gebruik ervan parten, en dus ook de activering van ouderen. Vrijwel alle professionals missen (zelf ook) een sociale kaart van wat er in de gemeente te doen is voor ouderen. Verder zien professionals veel kansen in een betere aansluiting met het Wmo-beleid. Meer bewegen zorgt voor meer geluk, sociale en fysieke gezondheid, zelfstandigheid en zelfredzaamheid. Het Wmo-loket kan hier een voorlichtingsrol vervullen. Vanuit het sportveld is behoefte aan inbreng van beleidsdeskundigheid om beweegactiviteiten beter aan de mogelijkheden van het Wmo-beleid te kunnen koppelen, zoals aan wijkenbeleid en andere Wmo-verwante programma s. 27
Bijlage 1: Definities beweegnormen NNGB (Nederlandse norm gezond bewegen) Volwassenen voldoen aan de NNGB als zij gemiddeld 5 t/m 7 dagen per week tenminste 30 minuten matig intensief lichamelijk actief zijn (in zomer en winter). Het kan gaan om wandelen, fietsen, tuinieren of andere vormen van sport en beweging. Fitnorm Inwoners voldoen aan de fitnorm als zij ten minste drie keer per week minimaal 20 minuten zwaar intensief actief bezig zijn (lang/intensief genoeg om bezweet te raken, in zomer of winter). Combinorm Deze norm is een combinatie van de NNGB en de fitnorm. Iemand voldoet aan de combinorm wanneer hij/zij tenminste één van beide normen haalt. 28
Bijlage 2: Overzicht meest beoefende sporten 10 meest beoefende sporten/bewegingsvormen: 55 tot 65-jarigen* 10 meest beoefende sporten/bewegingsvormen: 65 t/m 75-jarigen* 1 Fitness, conditie 39% 1 Wielrennen/mountainbiken/toerfietsen 40% 2 Wielrennen/mountainbiken/toerfietsen 31% 2 Wandelsport 32% 3 Wandelsport 26% 3 Fitness, conditie 31% 4 Hardlopen/joggen/trimmen 17% 4 Zwemsport 15% 5 Zwemsport 10% 5 Hardlopen/joggen/trimmen 12% 6 Tennis 9% 6 Gymnastiek/turnen 9% 7 Badminton 4% 7 Tennis 9% 8 Golf 4% 8 55+ bewegen 8% 9 Volleybal 3% 9 Bowling 3% 10 55+ bewegen 3% 10 Golf 2% 29 * In % sportende senioren
Bijlage 3: Kenmerken respondenten kenmerk categorie % aantal kenmerk categorie % aantal Woonwijk Stad binnen de Linie Nieuw Den Helder (inc. Huisduinen) De Schooten 28% 24% 24% 268 229 232 Verlening mantelzorg Ja Nee Weet niet 17% 82% 1% 163 774 12 Julianadorp 24% 228 Werkzaam in beroep 23% 213 Leeftijd Geslacht 55 t/m 64 jaar 65 t/m 75 jaar Man Vrouw Alleenstaand Twee volwassenen, geen (thuiswonende) kinderen 52% 48% 47% 53% 20% 70% 498 467 451 517 192 677 Belangrijkste dagelijkse bezigheid Werkzoekend Huisvrouw/-man Gepensioneerd/vut/AOW of andere regeling Anders Minder dan 900,- Tussen 900,- en 1.200,- 1% 18% 51% 7% 4% 6% 7 166 467 62 34 61 Huishoudensituatie Twee volwassenen met thuiswonend(e) kind(eren) Eén-ouder met thuiswonend(e) kind(eren) 7% 2% 71 14 Netto maandinkomen huishouden Tussen 1.200,- en 1.750,- Tussen 1.750,- en 3.050,- Tussen 3.050,- en 3.500,- 19% 41% 7% 177 392 68 Anders 1% 10 Meer dan 3.500,- 7% 68 30
Bijlage 4 vragenlijst Vrijetijdsbesteding 1 Wat doet u graag in uw vrije tijd? (meerdere antwoorden mogelijk) Tv kijken Films kijken Boeken/tijdschriften lezen Het nieuws volgen Computeren Spelletjes doen (gamen of bordspellen) Studeren/zelfstudie Muziek luisteren Muziek maken/composeren/instrument bespelen Toneel/theater Tekenen/schilderen/boetseren of op andere manier creatief bezig zijn Tuinieren Wandelen Fietsen Sporten Anders, namelijk: De volgende vragen gaan over bewegen in het algemeen. Hierbij moet u denken aan de beweging die u hebt door bijvoorbeeld fietsen naar het werk of de supermarkt, huishoudelijk werk of traplopen. Dit is dus iets anders dan sporten! 2 Op hoeveel dagen per week heeft u tenminste 30 minuten lichaamsbeweging die tenminste even inspannend is als stevig doorlopen of fietsen (denk aan wandelen, fietsen, tuinieren, sport of beweging op het werk)? Het gaat om het gemiddelde aantal dagen van een gewone week. dagen per week in de zomer dagen per week in de winter 4 Welke sporten beoefent u (wel eens)? Ik sport niet ga naar vraag 7 Ik doe wel eens aan sport, namelijk (vul in welke sporten u beoefent en kruis aan hoe vaak u dat gemiddeld doet): Meerdere Enkele keren keren per Eens per week Minder vaak per maand Per regel 1 antwoord aankruisen week Sport 1: Sport 2: Sport 3: 5 Sport u wel eens met de computer (bijv. Wii Fit)? (1 antwoord mogelijk) Ja Nee Weet niet 6a In welk verband beweegt en/of sport u meestal? Doet u dat: (1 antwoord mogelijk) Alleen 6b En doet u dat meestal: (1 antwoord mogelijk) Niet georganiseerd / zelf ga naar vraag 7 Bij een sportvereniging Bij een sportschool/fitnesscentrum Samen met een kennis/familielid/partner In een groep/club van drie of meer personen Anders, namelijk: Via een stichting/ welzijnsorganisatie, namelijk: Anders, namelijk: 3 Hoe vaak per week beoefent u inspannende sporten of andere zware lichamelijke activiteiten die lang genoeg duren om bezweet te raken (tenminste 20 minuten per keer)? keer per week in de zomer keer per week in de winter 6c Als u gebruik maakt van georganiseerd aanbod, gaat het dan om: (meerdere antwoorden mogelijk) Aanbod specifiek voor 55-plussers Algemeen aanbod (voor alle leeftijdsgroepen) Anders, namelijk: 31
Bijlage 4 vragenlijst 7 Wat zijn de belangrijkste redenen dat u beweegt en/of sport, of waarom u dit wellicht in de toekomst zou gaan doen? (U mag hier meerdere antwoorden aankruisen) Omdat vrienden/familie van mij ook bewegen (en/of sporten) Vanwege het plezier/de ontspanning Voor mijn uiterlijk/de lijn Vanwege mijn gezondheid/fitheid Op doktersadvies Voor de gezelligheid, sociale contacten Niet van toepassing: ik doe niet of nauwelijks aan beweging/sport en ben ook niet van plan dat in de toekomst te gaan doen Anders, namelijk: 8 Kunt u aangeven in welke mate u het eens bent met de volgende stellingen? (selecteer uit iedere regel 1 antwoord) Helemaal mee eens Beetje mee eens Niet mee eens Ik vind bewegen (en/of sporten) leuk Bewegen (en/of sporten) is voor mij een manier om mensen of vrienden te ontmoeten Bewegen (en/of sporten) is belangrijk voor mijn gezondheid Lichamelijke inspanning zoals bij bewegen (en/of sporten) vind ik vervelend Bewegen (en/of sporten) is voor mij een manier om te ontspannen Ik beweeg (en/of sport) alleen als het echt moet 9 Vindt u zelf dat u voldoende beweegt? Hierbij gaat het om alle beweging die u krijgt, zoals fietsen of wandelen naar de supermarkt, traplopen, huishoudelijk werk en dergelijke (dus ook als u niet aan sport doet!). (1 antwoord mogelijk) Ja, ik beweeg zeker voldoende Ja, ik beweeg voldoende Ik beweeg niet voldoende, maar ook niet onvoldoende (neutraal) Nee, ik beweeg onvoldoende Nee, ik beweeg zeker onvoldoende Weet niet 10 Zou u meer willen bewegen? (1 antwoord mogelijk) Ja, zeker Ja, misschien Nee Weet niet Weet niet 11 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? (selecteer uit iedere regel 1 antwoord) Ik zou meer of vaker (gaan) bewegen en/of Ja, Ja, zeker sporten als... misschien ik geen fysieke problemen (blessure, afgekeurd, ziek, lichamelijke beperking) zou hebben het minder duur zou zijn ik meer tijd zou hebben het echt nodig zou zijn (bijv. voor gezondheid, gewicht) ik zou weten hoe ik daarmee moet beginnen ik gezelschap/een maatje zou hebben om mee te bewegen en/of sporten ik de discipline zou kunnen opbrengen ik daar meer plezier aan zou beleven ik zou weten welke sport- en beweegactiviteiten er zijn voor inwoners van mijn leeftijd ik fit genoeg zou zijn om mee te doen aan georganiseerde sport- en beweegactiviteiten ik vervoer van en naar huis had ik me meer thuis zou voelen bij sport- of beweegclubs ik mij veiliger zou voelen op straat er een (beter) passend beweeg- of sportaanbod voor mij zou zijn Anders, namelijk: ik zou meer of vaker (gaan) bewegen en/of sporten als: 12 In hoeverre zijn voor u de volgende voorwaarden van belang om te blijven bewegen en/of sporten, of om dat (meer) te gaan doen? (selecteer uit iedere regel 1 antwoord) a. Dat ik het kan doen... heel belangrijk een beetje belangrijk Nee Weet niet helemaal niet belangrijk dichtbij huis samen met een bekende samen met leeftijdsgenoten samen met mensen van hetzelfde geslacht (alleen mannen, alleen vrouwen) in de buitenlucht voor weinig geld 32
Bijlage 4 vragenlijst b. Dat... heel belangrijk een beetje belangrijk helemaal niet belangrijk het niet gericht is op prestaties het gecombineerd wordt met gezelligheid/ontmoeting er een mogelijkheid tot vervoer is het vrijblijvend is (geen abonnement nodig) het onder deskundige begeleiding is (medisch) c. Anders, namelijk: Ik vind het belangrijk dat: 16 In hoeverre belemmert of beperkt uw problematiek u om (voldoende) te bewegen? (1 antwoord mogelijk) Sterk Een beetje Niet Weet niet 17 Wat zijn uw lengte en gewicht? (geef eventueel een schatting) Lengte: cm Gewicht: kg Aanbod in Den Helder 13 Sluit het beweeg- en/of sportaanbod in Den Helder aan op uw persoonlijke behoeften? Ik ken het aanbod niet, dus kan daar niet over oordelen Ik ben (redelijk) bekend met het aanbod en dit: Sluit voldoende aan op mijn persoonlijke behoeften Sluit onvoldoende aan op mijn persoonlijke behoeften 14 Hoe zou het beweeg- en/of sportaanbod (nog beter) aansluiten op uw persoonlijke wensen en behoeften? 18 Vul aan: Ik denk dat mijn gewicht... (1 antwoord mogelijk) Gezond is (niet te licht, niet te zwaar) Iets te zwaar is Iets te licht is Veel te zwaar is Veel te licht is Weet niet Gezondheid 15 Heeft u een beperking en/of chronische aandoening? (meerdere antwoorden mogelijk) Nee ga door naar vraag 17 Ja, een verstandelijke beperking Ja, een chronische ziekte Ja, psychische/psychiatrische problematiek Ja, een lichamelijke beperking (motorisch) Ja, een auditieve beperking (doof, slechthorend) Ja, een visuele beperking (blind, slechtziend) Anders, namelijk: 19 In hoeverre belemmert of beperkt uw gewicht u om (voldoende) te bewegen? (1 antwoord mogelijk) Sterk Een beetje Niet ga naar vraag 21 Weet niet ga naar vraag 21 20 Hoe belemmert uw gewicht u bij het bewegen en/of sporten? (meerdere antwoorden mogelijk) Fysiek Conditioneel (beperkt uithoudingsvermogen) Onzekerheid om te bewegen/sporten waar anderen bij zijn Onzekerheid over wat uw lichaam aankan (medisch/fysiek) Anders, namelijk: 33
Bijlage 4 vragenlijst De Nederlandse norm voor gezond bewegen Een aantal landelijke organisaties heeft de Nederlandse norm voor gezond bewegen (beweegnorm) opgesteld. De beweegnorm staat voor de minimale hoeveelheid beweging per dag, die voldoende is om de gezondheid te verbeteren of op peil te houden. Voor volwassenen is 30 minuten matig intensief bewegen per dag voldoende, als u ook tenminste 2 keer per week gedurende 20 minuten zware lichamelijke inspanning doet. 21 Was u vóór dit onderzoek op de hoogte van de Nederlandse norm gezond bewegen? (1 antwoord mogelijk) Ja Nee Algemene gegevens 27 Hoeveel bedraagt het gezamenlijke netto maandinkomen van uw huishouden? Minder dan 900,- Tussen 900,- en 1.200,- Tussen 1.200,- en 1.750,- Tussen 1.750,- en 3.050,- Tussen 3.050,- en 3.500,- Meer dan 3.500,- Weet ik niet, wil ik niet zeggen 28 Wat zijn de 4 cijfers van uw postcode? 22 Bent u een man of een vrouw? Man Vrouw 23 Wat is uw geboortejaar? 24 Welke huishoudensituatie is (het meest) op u van toepassing? Alleenstaand Twee volwassenen, geen (thuiswonende) kinderen Twee volwassenen met thuiswonend(e) kind(eren) Eén-ouder met thuiswonend(e) kind(eren) Anders 25 Wat is uw belangrijkste dagelijkse bezigheid? (Selecteer het antwoord dat het meest op u van toepassing is) Werkzaam in beroep Werkzoekend Huisvrouw/-man Gepensioneerd/vut/AOW/WAO/WIA/Wajong of andere regeling Anders, namelijk: 26 Verleent u mantelzorg? Toelichting: U verleent mantelzorg als u langdurig en onbetaald zorgt voor een chronisch zieke, gehandicapte of hulpbehoevende partner, ouder, kind of ander familielid, vriend of kennis. Ja Nee Weet niet Meedoen aan de prijsverloting Onder de deelnemers verloten wij twee Iris-cadeaucheques ter waarde van 50 euro elk. Wilt u meedoen aan de prijsverloting? Vul dan hier uw adresgegevens in. Dan kunnen we contact met u opnemen als u gewonnen heeft. Wij gaan vertrouwelijk met uw persoonlijke gegevens om. Uw persoonlijke gegevens worden niet gekoppeld aan uw antwoorden op de overige vragen. Naam: Adres: Postcode: Plaats: Indien u liever niet meedoet aan de prijsverloting, vult u hier dan niets in en ga door naar de volgende vraag. Wilt u vaker vraagstellingen beantwoorden? Gemeenten leggen regelmatig actuele onderwerpen voor aan inwoners. Dat gebeurt ook via internet, door middel van online enquêtes. Op deze manier weet de gemeente beter wat er lokaal en regionaal leeft onder de bevolking. Wilt ook meedenken en uw mening geven over actuele kwesties door middel van het invullen van een online enquête? Het verplicht u tot niets en u kunt per keer bekijken of u wel of niet meedoet. Vanzelfsprekend zullen we vertrouwelijk met de door u verstrekte informatie omgaan: uw persoonlijke gegevens worden losgekoppeld van uw gegeven antwoorden. Ja, ik neem graag deel aan deze online peilingen. Mijn emailadres is: Nee, ik doe liever niet mee aan deze online peilingen Dit was de laatste vraag. Hartelijk dank voor uw deelname! 34