Jaarprogramma 2015 Helmond West



Vergelijkbare documenten
Jaarprogramma 2015 Helmond West

ISV 3 programma gemeente Harlingen

Samenvatting wijkontwikkelingsprogramma Helmond West. Februari 2010

Veelgestelde vragen over nieuwbouwwijk Vijfakkers-Noord

Jaarprogramma 2016 Helmond West

SAMENVATTING INLOOPAVOND ONTWIKKELING TERREIN VOORMALIG WATERBEDRIJF

Jaarprogramma 2013 Helmond West

Veldwerkopdracht Utrecht in ontwikkeling

Uitzicht op een betere wijk

nieuwsbrief Waarom deze

Stadskanaal Noord Projectenagenda

VAKANTIE VOORBIJ: SCHOP IN DE GROND!

1. Voorwoord Mirjam Kräwinkel en Frans Stienen pag Hoogtepunten jaarprogramma 2016 pag Sociaal maatschappelijk pag.

Van R. Pitlo Verzonden Referentie Kenmerk Z-18944/WS/UIT Datum 20 juli 2015 Pagina 1 van 3 Bijlage(n)

Jaarprogramma 2017 Helmond West

Nieuwsbrief. In deze nieuwsbrief: april 2014

PRESENTATIE, VRAGEN EN OPMERKINGEN INLOOPAVOND 1 MAART 2016 PROJECT ROODENBURG VERMAATSTRAAT PRESENTATIE

Locatieonderzoek WijkHuisBredeSchool Helmond West

Gemeenschapstuinen. RadarGroep. Duurzaam instrument voor integrale wijkaanpak, sociale cohesie, participatie en re-integratie.

Voor jezelf, voor elkaar, voor Gorcum. Verkiezingsprogramma in eenvoudige taal

Providentia als nieuw dorp: Burgerschap voor cliënten; woondroom voor betrokken burgers

Wijkperspectief Tuinwijk oude wijk in nieuw jasje

De ingrijpende renovatie is afgerond

Het nieuwe Park Dwingeland. Bijpraten omwonenden 28 november 2016

Nieuwsbrief september 2014

Resultaten bewonerscampagne LaatjeHoorn In Hoorn-Noord en Venenlaankwartier 2016

Nieuwsbrief. In deze nieuwsbrief: Nieuwsbrief. wordt Nieuwsflits. maart 2016

West. Nieuwsbrief West oktober In deze nieuwsbrief: - 't Westhoes - Aanleg Park West - Door de wijk - Sociaal Programma

NIEUWSBRIEF DE BOUWEN JANUARI 2013

Verslag Enquête over toekomst Buurtwinkelcentrum De Heul. (ingevuld door omwonenden en bezoekers van het buurtwinkelcentrum)

Notulen Informatieavond Lighting donderdag 10 september, Eindhoven.

Wijkplan 2015 Veenendaal-Oost

Mijlpaal: eerste helft renovatie afgerond

Het sprookje van. Wonen. op het mooiste plekje van. Uden

Raadsvoorstel richtinggevende uitspraak initiatiefnemer zwembad april 2015 Bijlage 1: Informatie over de initiatieven

Nieuwsbrief FlorijnAs

nieuwsbrief Waarom deze nieuwsbrief

Wijkperspectief Vinkhuizen voor elkaar!

Welkom Herontwikkeling locatie Sportfondsenbad

WIJKVISIE STADSKANAAL NOORD

Terugblik bewonersavond

Waardevolle oogst werkbijeenkomsten verrijkt plannen voor Nieuwe Driemanspolder

Bewonersavond Bosveld druk bezocht

Activiteitenterrein Rouveen

Doelen en beoogde resultaten van de plannen van Herxen.

Sociaal Makelen voor Krachtige Wijken Samenvatting van de rapportage tussentijdse evaluatie sociaal makelaarschap augustus 2013 december 2014

Veel gestelde vragen Josephwijk Roosendaal omwonenden

Mekkelholt. Herontwikkeling. Mekkelholt is in beweging! > Lees nu meer over de verschillende deelprojecten

Nieuwsbrief. In deze nieuwsbrief:

Publieksjaarverslag Zorg in de regio voor mensen met een verstandelijke beperking en kinderen met een ontwikkelingsachterstand

Nieuwsbrief Schoener 17 & Schoener 26 t/m 36

Huizen. Luxe keuken. Vrij uitzicht. Twee goede slaapkamers. Moderne bouw. Eigen parkeerplaats. Ringweg-Kruiskamp 71 H, 3814 TE Amersfoort H47 H47

PALENSTEIN WIJKVISIE PALENSTEIN. Dit zie je terug in de wijkvisie! jouwplekinzoetermeer.

Met deze gezamenlijke nieuwsbrief informeren wij u graag over de laatste stand van zaken.

Wijkschouw Stadsveld Zuid

Raadsmemo project KunstWerk Diepenheim

WIJKACCOMMODATIES: BREDER EN BETER Groeiend nut en noodzaak van het netwerk van wijkaccommodaties in de stad Groningen

Informatiebrief juni 2015

De leden van de raad van de gemeente Groningen te GRONINGEN

Jaarprogramma 2018 Helmond West

Verslag bijeenkomst zorg & ondersteuning 22 maart 2017

RUIMTELIJKE ONDERBOUWING KASJE BELLAMYPLEIN (SPANGEN TE DELFSHAVEN)

Projectplan T+LAB Talenten In Helmond West

Welkom Herontwikkeling locatie Sportfondsenbad

Verslag informatieavond Bomenkap Centrumplan Gilze - Parkdeel. 10 september 2015

Locatie nabij Lisidunahof

De Leefplekmeter Wat vind je van je leefplek?

Samenvatting Leefbaarheid in kaart voor sociale wijkteams Land van Cuijk

Stand van zaken werkzaamheden

Damstaete. tedenbouy^kundig plan voor 20 woningen. i mui i G Raac. nieuwl koop ļt\y

Wijkplan Veenendaal-West. Arnout Bakker Willemieke Koudijs Simone de Vreede

DeBeekseBron gaat van start! Co-creation bijeenkomst in het 1 e kwartaal van 2014!

Gereedschap voor succes

Maarsveld. Kijk op de wijk

Heilust. Nieuwsbrief Heilust juni 2014 Nummer 1

Nieuwsbrief Aanleg spoortunnel en aanpak spoorwegovergangen oktober 2018, nr. 4

Buurtenquête Getfert-Perik

FAQ Fietspad Helmond-Eindhoven: Nr. Categorie Vraag Antwoord

Resultaten bewonerscampagne LaatjeHoorn In Hoorn-Noord en Venenlaankwartier 2016

De Ontgroening. groenverlies in TU Noord

Persnota Stad Kortrijk

Aanvraag omgevingsvergunning Venusstraat 2 te IJmuiden

Achtergrondinformatie Groen Verbindt

Samen maken we Groningen

Nieuwsbrief. In deze nieuwsbrief:

Opmerking Daar waar de informatie op de avond wat onduidelijk is geweest of waar nadere aanvulling nodig is hebben we dit in het verslag opgenomen

Voorlopig ontwerp Herinrichting Platte Daken Zuid

Meer voor Elkaar in Haarlemmermeer

NIEUWSBRIEF GEEREN-ZUID

Workshop maart 2015

Nieuwsbrief. Deltaplan voor het Landschap, Moerenburg-Heukelom-Koningshoeven

Verslag. Gebiedsschouw De Slinger

Wat willen we bereiken? Wat gaan we daarvoor doen? Kosten

Samenvatting informatie inloopavond Stadswerven Zuid 25 juni 2012

1. Ik ben tevreden met mijn huidige woning

RESULTATEN ENQUETE NIEUW WALDECK. Italiaanse buurt

Geschakelde woning met een persoonlijke

Veelgestelde vragen Transformatie Schieoevers-Noord

AMBITIEDOCUMENT! CENTRUM KEVERDIJK

Samenvatting bijeenkomsten Vernieuwingsbuurten Geuzenveld-Slotermeer

Transcriptie:

Jaarprogramma 2015 Helmond West

Inhoudsopgave 1. Voorwoord Frans Stienen en Kees Strik pag. 03 2. Hoogtepunten jaarprogramma 2014 pag. 04 3. Sociaal-maatschappelijk pag. 08 4. Ruimtelijk fysiek pag. 13 5. Beheer pag. 20 6. Veiligheid pag. 22 7. Wijkeconomie pag. 25 8. Communicatie pag. 26 9. Overzicht lopende projecten pag. 30 Jaarprogramma 2015 Helmond West 1

2 Jaarprogramma 2015 Helmond West

1. Voorwoord jaarprogramma West Voor u ligt het jaarprogramma Helmond West 2015. In dit document kijken we terug op het afgelopen jaar, maar blikken we vooral ook vooruit op wat komen gaat. Ook in 2015 staat er weer veel op de planning. Helmond West zit middenin een grote wijkvernieuwing. Een belangrijke ontwikkeling in 2014, was de oplevering van Westwijzer. Dit gebouw is in amper een jaar tijd uitgegroeid tot een plek die bruist. De diverse bewoners en huurders weten elkaar al volop te vinden en er ontstaan steeds meer nieuwe initiatieven. Prachtig om deze woonkamer van Helmond West te zien groeien en bloeien. Helmond West moet dé groene parel van Helmond worden. Westwijzer straalt dat al uit. De Goorloopzone gaat dat groene karakter nog extra benadrukken. Het afgelopen jaar zijn er flink wat stappen gezet met betrekking tot de Goorloopzone. Nu de gemeente het Raaymakersterrein in handen heeft, kan ook het Goorlooppark gerealiseerd worden. Een resultaat dat in 2015 ook zichtbaar zal worden is de onderdoorgang van de Kasteelherenlaan. Een belangrijke verkeersader voor West. Ook zet de speeltuin in 2015 weer stappen. Wat heel bijzonder is om te zien, is de energie die vrijkomt bij de uitwerking. Nu het resultaat zichtbaar wordt, merk je dat er een gezamenlijke passie voor de wijk ontstaat. Wat ook enorm goed werkt, is de samenwerking tussen wocom en gemeente Helmond. De woningcorporatie ligt op schema met haar nieuwbouwprojecten. Daar waar verouderde woningen worden gesloopt, komen nieuwe, betaalbare huizen terug. Niet alleen sociale huurwoningen, maar ook goedkope koopwoningen. Zo ontstaat er meer variatie in de wijk. Natuurlijk zijn er ook in Helmond West aandachtspunten. Op sociaal-maatschappelijk gebied mogen er nog stappen gezet worden. En ook op het gebied van werkgelegenheid is nog het één en ander te winnen. Kortom, Helmond West is een ruwe diamant die hier en daar nog wat gepolijst moet worden. Maar stralen, dat zal hij! Frans Stienen wethouder Gemeente helmond Kees Strik Algemeen Directeur wocom Jaarprogramma 2015 Helmond West 3

2. Hoogtepunten jaarprogramma 2014 Voordat een overzicht volgt van de opdrachten die in 2015 voorliggen, is een selectie gemaakt van projecten of activiteiten die in 2014 afgerond of nagenoeg afgerond zijn in Helmond West. Hieronder een overzicht van enkele in het oog springende projecten uit 2014: In mei is een start gemaakt met de bouw van Ridderhof, dit project wordt in twee fasen uitgevoerd. Eind oktober is de voormalige locatie van uitvaartcentrum Frits Spierings aan de Haaglaan aangekocht door woningcorporatie wocom. De grond is nodig voor de bouw van de Ridderhof (Oud West fase II). Voor het uitvaartcentrum is een vervangende locatie gevonden aan de Postelstraat in de Annawijk. De woningen aan de Markiesstraat zijn in het najaar 2014 gesloopt. De grond is nodig voor de ontwikkeling van het Markieshof (Oud West fase III) en de uitbreiding van de huidige speelplek. Die werkzaamheden vinden plaats in de loop van 2015. Het project Ridderhof bestaat uit in totaal 10 sociale koopwoningen en 23 huurwoningen. Deze liggen aan de Gravenstraat, de Haaglaan en de 3e Haagstraat. Ridderhof fase I bestaat uit 17 sociale huurwoningen. Op 18 september vond de viering van het hoogste punt plaats. Begin 2015 krijgen de bewoners de sleutel van hun nieuwe woning. De bouw van Ridderhof fase II is gestart in november. Het deelproject bestaat uit 6 sociale huurwoningen en 10 sociale koopwoningen. De oplevering staat gepland rond de bouwvak van 2015. Dan zal ook de parkeervoorziening op het binnenterrein worden ingericht. Beide fasen van Ridderhof zijn gerealiseerd in opdracht van woningcorporatie wocom. De Helmondse aannemer Adriaans Bouwgroep BV is verantwoordelijk voor de uitvoering. In oktober is de vierde ecopassage bij de Europaweg opgeleverd. Door het goede weer en de opgedane ervaring bij de bouw van de eerdere ecopassages (Arbergstraat, President Rooseveltlaan en Heeklaan), was het werk zes weken eerder klaar dan gepland. De ecopassages maken onderdeel uit van het Goorlooppark, dat voor een verbinding moet zorgen tussen natuurgebied Groot Goor en stadspark de Warande. Later volgen nog ecopassages onder de Mierloseweg en Houtse Parallelweg én een doorsteek onder het spoor. 4 Jaarprogramma 2015 Helmond West

Begin 2014 heeft gemeente Helmond ruim de helft van het terrein van de voormalige houthandel Raaymakers (4 hectare) aangekocht. Dat heeft ervoor gezorgd dat er in het najaar van 2014 is gestart met de voorbereidingen van de aanleg van het Goorlooppark Midden (gebied tussen de Europaweg en het spoor). Ruim de helft wordt toegevoegd aan het park. Deze 2,2 hectare wordt gesaneerd. De overige 1,8 hectare wordt gebruikt voor woningbouw (ongeveer 100 woningen en appartementen). De planontwikkeling daarvan zal plaatsvinden in 2015. Ook de herinrichting van het Goorlooppark Noord (President Rooseveltlaan - Europaweg) is in het najaar van 2014 van start gegaan. In dit noordelijk deel van de Goorloopzone wordt de stroom de Goorloop opnieuw geprofileerd. Zo worden er twee zogenaamde bajonetten aangelegd, die meer stroming in het water moeten brengen. Daardoor ontstaan op de oorspronkelijke locatie van de Goorloop kleine sloten die aantrekkelijk zijn voor verschillende reptielen en amfibieën. Verder worden en drie grotere poelen aangelegd, evenals een waterrotonde die de Goorloop verbindt met de Schootense loop. In het voorjaar van 2015 moet het werk gereed zijn. De eerste fase van de Kasteelherenlaan, de Binnendongenstraat, is al in 2013 afgerond. In 2014 stond de tweede fase op het programma: een nieuwe weg die via de aangelegde rotonde aan de Cortenbachstraat loopt tot de kruising met de Arbergstraat. Deze werkzaamheden zijn inmiddels ook afgerond. Verder is eind 2014 een start gemaakt met fase 3: de aanleg van de Mahatma Gandhi spooronderdoorgang, waar straks de bruggen van het spoor, de Houtse Parallelweg en het fietspad aan de kant van de Deken van Hagenstraat overheen komen te liggen. Sinds 4 april is vanwege de komst van deze onderdoorgang de spoorovergang aan de Cortenbachstraat definitief gesloten. De eerste werkzaamheden voor de aanleg van de Mahatma Gandhi spooronderdoorgang betroffen het verleggen van kabels en leidingen. In dat kader is ook de Houtse Paralelweg tijdelijk afgesloten. De spoortunnel zal naar verwachting eind 2015 gereed zijn. De totale Kasteelherenlaan opent naar alle waarschijnlijkheid halverwege 2016. De Speeltuin Helmond West is in 2014 feestelijk heropend. De ingang van de speeltuin is verplaatst. Daarnaast hebben enkele oude speeltoestellen plaatsgemaakt voor nieuwe exemplaren. Voor de aanleg van de Kasteelherenlaan heeft de speeltuin een deel van zijn terrein ingeleverd. Die vierkante meters krijgt de speeltuin gecompenseerd aan de zijde waar voorheen een garagecomplex te vinden was. Speeltuin Helmond West gaat zich in de toekomst meer en meer richten op natuurlijk spelen. Jaarprogramma 2015 Helmond West 5

Stichting JIBB onderzocht in 2014 in samenspraak met de Wijkraad of een beweegtuin (naar het succesvolle voorbeeld in de Leonardusbuurt) in de speeltuin van Helmond West tot de mogelijkheden behoort. Daar lijkt behoefte aan te zijn. In 2015 worden deze plannen verder uitgewerkt. Inmiddels is de hiervoor aangevraagde subsidie verleend. Het T+Lab heeft zichzelf in 2014 meer dan bewezen. Deze voorziening voor jeugd uit de wijk, is druk bezocht het afgelopen jaar. Het T+Lab, waar diverse cursussen en workshops worden aangeboden, is twee keer per week geopend. De samenwerking tussen in de wijk actieve partijen verloopt hier goed. Op de locatie waar voorheen de Kienhal was gevestigd (2e Haagstraat), realiseert wocom zes huurwoningen. Eind 2014 vond de start bouw plaats. Qua bouwstijl sluiten de woningen aan op de karakteristieke architectuur zoals deze waarneembaar is in de rest van de wijk. Parkeren gebeurt straks op eigen terrein. Oplevering: rond de bouwvak van 2015. Op 10 oktober 2014 werd de Dag van de Duurzaamheid gehouden. Leden van de Provinciale Staten vergaderden in Helmond en bezochten op die dag ook het duurzame wijkgebouw Westwijzer. Dit omdat het gebouw van Provinciale Staten op dat moment verbouwd werd. Het was een mooie gelegenheid om ook de overige vernieuwingen in Helmond West onder de aandacht te brengen. Het nieuwe wijkgebouw Westwijzer, waar diverse maatschappelijke functies samenkomen, is op 14 februari feestelijk geopend. Westwijzer kent een vliegende start en is nu al écht een ankerpunt in de wijk. In het kader van de feestelijke opening van Westwijzer is een bijzonder boekwerk gemaakt. Met het boekje wordt de duurzame functie van Westwijzer op de kaart gezet. Er is zowel een gedeelte voor volwassenen, als een gedeelte waarin de boodschap aan kinderen wordt overgebracht. Alle leerlingen van de basisschool Westwijzer hebben het boek De Groene Zebra als presentje mee naar huis gekregen. 6 Jaarprogramma 2015 Helmond West

Op 1 oktober heeft in Westwijzer een succesvolle informatiemarkt plaatsgevonden. Zowel de wijkraad, als wocom, gemeente Helmond en andere professionele organisaties uit de wijk waren aanwezig. De avond was druk bezocht en daarmee succesvol. Ook in 2015 staat weer een aantal informatiemomenten op het programma. In 2014 is het wijkactieplan Helmond West vastgesteld. Het wijkactieplan bevat plannen voor de ontwikkeling van Helmond West, het document is ondertekend door diverse professionele partijen die hun commitment hebben uitgesproken. In het voorjaar van 2014 is het voormalige pand van Slijptechniek Van der Vleuten aangekocht en gesloopt (Wethouder den Oudenstraat 2). Dit ten behoeve van de aanleg van de kruising Heeklaan, Kasteelherenlaan, Houtsdonk. Direct na de sloop is begonnen met de sanering. Die werkzaamheden zijn in het najaar afgerond. In 2014 hebben er op regelmatige basis beheeroverleggen en opruimacties plaatsgevonden. Tijdens een beheeroverleg wordt de hele wijk besproken met vertegenwoordigers van wocom, gemeente, LEVgroep, Stadswacht en politie. Sinds 2013 zit hier tevens een afgevaardigde van de wijkraad bij. Zowel de woningen als de openbare ruimte komen hierbij aan bod. Als er gebreken worden gesignaleerd, wordt direct actie ondernomen. Opruimacties vinden vooral plaats voorafgaand aan de sloop van woningen of bij onderhoudsprojecten. Bewoners krijgen zo de kans om hun afval direct in een container te gooien, waardoor de verhuizing vlotter verloopt of de bouwwerkzaamheden beter bereikbaar worden. Daarnaast leren bewoners elkaar, op een informele manier, beter kennen, wat de sociale cohesie bevordert. Regulier werk Ook in 2015 staan er weer verschillende projecten op het programma. Het Jaarprogramma 2015 is een concreet overzicht van de projecten die komend jaar worden uitgevoerd. Overigens wordt niet alles projectmatig aangepakt. Veel zaken vallen onder de noemer regulier werk dat in iedere wijk in Helmond plaatsvindt, zoals het groenonderhoud. In dit overzicht zijn dus alleen die zaken aangegeven die aanvullend zijn op bestaand beleid voor de wijk. In samenhang met dit Jaarprogramma wordt, stelselmatig via tussentijdse rapportages en overleg, aan alle belanghebbenden, verantwoording afgelegd. Van belang is nogmaals vast te stellen dat naast gemeente Helmond en woningcorporatie wocom ook tal van andere partners een grote inbreng heeft en verantwoordelijkheid draagt in de wijkvernieuwing. Jaarprogramma 2015 Helmond West 7

3. Sociaal-maatschappelijk In Helmond West zijn diverse sociaal-maatschappelijke voorzieningen aanwezig, zoals de huiskamer van West: Westwijzer. Gemeente Helmond en haar partners werken er hard aan om deze naar een nóg hoger plan te tillen. Doel is om de ontplooiingskansen van de wijkbewoners te vergroten, waardoor ze hun kansen op de arbeidsmarkt verhogen en een zinvolle invulling aan hun dag kunnen geven. Al jarenlang worden er krachten gebundeld om van Helmond West een plek te maken waar bewoners samen zorgen voor een leefbare wijk: een belangrijke prioriteit op de agenda. 2015 is tevens een belangrijk jaar als het gaat over de Wmo en jeugd. Door de decentralisatie wordt wijkgericht werken steeds belangrijker. Daarnaast is de trend dat er steeds meer een beroep moet worden gedaan op zorg uit de omgeving. De uitdaging is om hier de komende jaren invulling aan te geven. Een goede samenwerking met professionals is daarbij essentieel. Westwijzer Wijkhuis Brede School Westwijzer vormt het hart van Helmond West. Een belangrijke, maatschappelijke voorziening voor álle wijkbewoners. Eind 2013 is het duurzame gebouw opgeleverd, begin 2014 vond de officiële opening plaats. In het pand is onder meer een basisschool, een wijkhuis, een sportzaal, kinderopvang, het consultatiebureau en de LEVgroep te vinden. Het gebouw krijgt steeds meer aanloop en nieuwe initiatieven ontstaan. Ook dient het gebouw als visitekaartje en poort van/naar de wijk. Zo is in 2014 een presentatie en een rondleiding gehouden over duurzaamheid voor leden van de Provinciale Staten. 8 Jaarprogramma 2015 Helmond West

Farok Abdessalami, vrijwilliger in Westwijzer Elke maandag sta ik te kokkerellen in de keuken van Westwijzer met een aantal enthousiaste vrijwilligers. Ik was vorig jaar op zoek naar leuk vrijwilligerswerk in mijn wijk. Toen ik deze keuken zag, was ik meteen verkocht. Hier wil ik koken! Ik heb een passie voor eten. Zo ben ik eigenaar van een viswinkel in Neerpelt. Daarnaast kook ik graag voor anderen. Met dit initiatief willen we de sociale cohesie in de wijk bevorderen. Niets verbindt meer dan samen koken en eten. Samen met een groepje vrijwilligers koken we elke maandag voor wijkbewoners. Die schuiven om 18.00 of 19.00 uur aan voor een voor- hoofd- en nagerecht. Door samen te eten, leg je snel(ler) contact met buurtgenoten. Dat is de insteek van dit initiatief. Het is allemaal heel laagdrempelig. We doen dit nu sinds maart 2013 en alles loopt steeds beter. De populariteit van het initiatief neemt toe. Daardoor kunnen we de prijs ook laag houden. Voor vijf euro per keer kun je komen eten. De enthousiaste reacties die we krijgen geven energie. Ik vind het fijn om andere mensen te helpen en daarnaast is koken gewoon écht mijn passie. Ik ga hier de komende tijd nog wel mee door! De centrale ruimte wordt benut naar tevredenheid van de gebruikers. Naast plekken om de krant te lezen en een kop koffie te drinken, doet de centrale ruimte dienst als biljartruimte en gebruiken de schoolkinderen er de lunch. In het eerste jaar zijn diverse nieuwe activiteiten aan het programma toegevoegd, zoals koken op maandagavond. De activiteiten die voorheen in t Patronaat te vinden waren, zijn vrijwel allemaal overgeheveld naar deze nieuwe locatie. De vaste huurders van het pand (zoals de basisschool, Spring en de Zorgboog) komen geregeld samen in het Vaste Huurdersberaad. De diverse partijen weten elkaar daardoor goed te vinden. De vaste gebruikers (de diverse verenigingen en clubs die hier actief zijn), komen ook tweemaal per jaar samen. Zo wordt samenwerking gestimuleerd, kunnen ideeën uitgesproken worden en worden eventuele problemen snel opgelost. De sportzaal wordt verhuurd door gemeente Helmond. Het bestuur van Westwijzer wil graag nog een actievere binding met de activiteiten die hier zijn en mogelijk samenwerkingsverbanden aangaan. Ook wil het bestuur in de toekomst meer eet- en kookactiviteiten organiseren, bijvoorbeeld aansluitend op het huiskamerproject t Knooppunt, dat loopt tot en met september 2015. De openingstijden van Westwijzer zijn ruimer dan in t Patronaat. Het gevolg is dat er meer vrijwilligers nodig zijn. In West blijkt een flinke schare trouwe vrijwilligers actief, die helpen in het beheer en bij de receptie. Daarnaast is Westwijzer ook een erkende opleidingsplaats. Zorg dicht bij huis Een zorgzame wijk. Dat is het toekomstbeeld dat de regering schetst. Langer thuis blijven wonen en meer ondersteuning vanuit de omgeving. Om tot zo n wijk te komen, is het van belang om bewoners de ruimte te geven om met initiatieven te komen. Daarnaast is het van belang dat professionals in een wijk goed samenwerken en waar nodig ondersteuning kunnen bieden. In het najaar van 2014 en begin 2015 worden gesprekken gehouden met professionals om hier meer invulling en richting aan te geven. Tijdens deze bijeenkomsten wordt tevens gekeken naar de stand van zaken rondom wijkgericht werken. Jaarprogramma 2015 Helmond West 9

T+Lab Sinds eind 2011 heeft de gemeente het pand aan de 3e Haagstraat 67 in bezit. Hierin was voorheen cafetaria Boemerang gevestigd. In 2013 heeft de oude cafetaria plaatsgemaakt voor het T+Lab. Ook in 2015 is het T+Lab actief aanwezig in de wijk. De T+Lab-werkwijze is erop gericht om aanwezige talenten bij kinderen te vergroten. Zij kunnen zich spelenderwijs ontwikkelen. De focus ligt op sport, taal, techniek, natuur, muziek en culturele activiteiten. Het T+Lab ondersteunt ook andere initiatieven in de wijk en streeft tevens met haar activiteiten naar een leefbare wijk en sociale duurzaamheid. Op deze wijze wordt een zinvolle, tijdelijke invulling gegeven aan het leegstaande pand dat voorheen een negatieve uitstraling naar de wijk had. In 2014 heeft het T+Lab een professionaliseringsslag gemaakt door het realiseren van een eigen methodiek, die gehandhaafd wordt door alle medewerkers, vrijwilligers en stagiaires. Ook is het pand verder aangekleed en zijn er nieuwe labs ontstaan. Het T+Lab steekt in 2015 in op nog meer interactie met de buurt. Kira Broekmans Maatschappelijk werker, triple P Trainer en coördinator van de projecten T+Lab én van Grijs naar Groen. Ik ben nu zo n twee jaar actief in Helmond West. Ik vind het tot nu toe de leukste plek waar ik gewerkt heb. Er gebeurt hier heel veel, het is een dynamische en kleurrijke wijk. Het is mooi om daar onderdeel van uit te maken, om samen stappen te zetten. Het is heel belangrijk om in te zetten op relaties in de buurt. Door projecten als het T+Lab leer je steeds meer mensen kennen, het is een plek die écht tot leven is gekomen. Het T+Lab krijgt steeds meer handen en voeten. Kinderen volgen hier workshops waardoor ze hun talenten kunnen ontwikkelen. Dit jaar hebben we onze eigen methodiek ontwikkeld. We willen dat kinderen door het T+Lab hun talenten kunnen ontplooien zodat ze zich kunnen verwonderen, ze hun passie kunnen vinden om vervolgens met deze talenten anderen te kunnen inspireren. In de toekomst willen we nog meer wijkbewoners hierbij betrekken. Zo gaan we nu speciale inspiratieworkshops organiseren om te laten zien wat hier allemaal gebeurt. Het T+Lab kan als voorbeeld dienen voor andere wijken en misschien kunnen we in de toekomst ook een oudere doelgroep aanspreken. Een ander mooi project is van Grijs naar Groen. Een project waar grijze achtertuinen, met stoeptegels, plaatsmaken voor een groentetuin. Er zijn al vele positieve reacties, zo is één deelnemer zelfs doorgegaan met groenten verbouwen in zijn voortuin. Gewoon uit enthousiasme, zo prachtig om te zien! We koppelen mensen met groene vingers aan de deelnemers van het project. Groenten en fruit uit eigen tuin is goedkoop en gezond. Daarnaast speelt ook het sociale aspect mee, buurtbewoners leren elkaar beter kennen, geven elkaar tips en wisselen hun waar uit. 10 Jaarprogramma 2015 Helmond West

Jeugd Preventie Team In het Jeugd Preventie Team (JPT) werken onder andere politie, BJ Brabant, LEVgroep, Novadic-Kentron en de gemeente Helmond intensief samen om overlast die wordt veroorzaakt door jongeren te verminderen en te voorkomen. Zo legt het Jeugd Preventie Team contact met jongeren op straat, organiseert het activiteiten voor en door jongeren én zorgt het voor communicatie tussen wijkbewoners en jongeren. Tevens adviseert het JPT over de inrichting en het gebruik van de openbare ruimte, om overlastsituaties te voorkomen. Ook in 2015 is het JPT actief aanwezig in Helmond West. Samenwerking maatschappelijke partners Van cruciaal belang bij de verwezenlijking van de idealen in Helmond West, is de samenwerking met uiteenlopende maatschappelijke partners. Afhankelijk van het thema trekt de gemeente Helmond op met organisaties als de LEVgroep, BJ Brabant, GGZ en woningcorporatie wocom. Het Wmo-subsidieprogramma van gemeente Helmond maakt duidelijk waar de beleidsmaatschappelijke speerpunten liggen. De verschillende maatschappelijke partners en de gemeentelijke organisatie werkten enkele jaren geleden vaak onafhankelijk van elkaar, waardoor diverse entiteiten zonder het te weten met dezelfde problematiek bezig waren. De afgelopen jaren is daar meer structuur in gekomen, met een coördinerende partner en trajectregisseurs. In 2015 wordt deze gecoördineerde aanpak voortgezet. Onder de maatschappelijke partners vallen overigens ook de diverse vrijwilligersorganisaties. Veel mensen doen uitstekend werk, met de achtervang van professionals. Deze initiatieven bevorderen de sociale samenhang en voorkomen gezondheidsproblemen en een sociaal isolement. Gemeente Helmond heeft als taak om mensen te stimuleren om meer gebruik te maken van het aanbod en daarbij drempels weg te nemen. Natuurlijk ligt er ook een verantwoordelijkheid bij de bewoners zelf. Begin 2015 wordt met professionals gekeken naar deze samenwerking (evaluatie). Daarna worden de resultaten besproken met de wijk. Gezond Helmond West Gemeente Helmond vindt het belangrijk om te ondersteunen in het creëren van voldoende sport- en beweegaanbod in de wijk. Meer sporten en bewegen bevordert de gezondheid en ontmoeting van alle bewoners. Daarom is gekozen voor uitbreiding en een bredere inzet met extra buurtsportcoaches, onder andere in Helmond West. De buurtsportcoach zorgt ervoor dat meer mensen in hun nabije omgeving kunnen sporten en bewegen. Ook is het een taak van de buurtsportcoach om het sociale netwerk in de wijk tussen professionele partners, bewoners en vrijwilligers te verstevigen. De buurtsportcoach is in dienst van Stichting Jibb (Jeugd in beweging brengen) en is er voor alle buurtbewoners, van jong tot oud. Buurtsportcoach Rutger van der Zanden is ook in 2015 volop aanwezig zijn in de wijk. Impulsbudgetten De impulsbudgetten zijn opgeheven, bewoners konden hier tot en met 2014 aanspraak op maken. Dit budget was bestemd voor aanvragen voor leefbaarheidsinitiatieven. De gelden zijn overgeheveld naar de diverse wijkraden. Bewoners kunnen initiatieven nu rechtstreeks bij de wijkraad indienen. Jaarprogramma 2015 Helmond West 11

Beweegtuin De GGD heeft gemeente Helmond geadviseerd over de mogelijkheid van het toevoegen van sport en spelelementen in het Goorlooppark, voor zowel jongeren als ouderen. Naar aanleiding van dat advies en de op- en aanmerkingen van buurtbewoners uit de meedenkgroep en tijdens de informatieavond, gaat gemeente Helmond onderzoeken of het mogelijk is om een beweegtuin (voor volwassenen) in de Speeltuin Helmond West te realiseren. De buurtsportcoach kan hier dan sportactiviteiten voor volwassenen organiseren. Het gaat hierbij niet alleen om samen bewegen, maar ook om ontmoeting en samen activiteiten ondernemen. Wijkverpleegkundige(n) Van gemeente Helmond krijgen thuiszorgorganisaties (Savant en Zorgboog) zogenaamde AIV-gelden (advies, instructie en voorlichting). Daarvan worden de wijkverpleegkundigen bekostigd. Helmond West kent twee wijkverpleegkundigen, eentje van Savant Zorg en eentje van de Zorgboog. Wijkbewoners kunnen met hun vragen en problemen bij deze verpleegkundigen terecht. Deze schakelt waar nodig andere partijen in om tot een oplossing te komen. Tevens legt de wijkverpleegkundige wijkbezoeken af, met de focus op zorg. Daar worden mantelzorgers nauw bij betrokken. Maatschappelijke taak wocom Woningcorporatie wocom blijft zijn maatschappelijke taak nu, maar zeker ook in de toekomst, uitvoeren in Helmond west. Vanwege de herstructurering is er ook in 2015 veel aandacht voor de maatschappelijke structuur in West. Maar ook na de herstructurering vindt de woningcorporatie het belangrijk om aandacht te houden voor sociaal-maatschappelijke ontwikkelingen in Helmond West. Het is daarvoor van belang om goed contact te onderhouden met buurtbewoners. De positief ingestoken huisgesprekken zijn bijvoorbeeld een middel om de feeling met de wijk te houden. Zo weet wocom wat er speelt bij bewoners en kan er snel ingespeeld worden op eventuele problemen. Signaleringsteam Het vergroten van de leefbaarheid en veiligheid in de wijk door als professionals kennis te delen. Met dat doel is het signaleringsteam Helmond West opgericht. Het signaleringsteam vergadert tenminste twee maal per jaar in een brede samenstelling. Project: Van grijs naar groen In 2014 is het project van grijs naar groen van start gegaan. Buurtbewoners kunnen hun, vaak betegelde, achtertuin inrichten als groentetuin. Zij krijgen begeleiding van iemand die ervaring heeft in tuinieren. Het project draagt bij aan een gezonde levensstijl. Daarnaast zorgt het project voor sociale cohesie, zo gaan buurtbewoners producten met elkaar ruilen. Ook in 2015 vindt dit project plaats in Helmond West. 12 Jaarprogramma 2015 Helmond West

4. Ruimtelijk fysiek Er hebben de afgelopen jaren in Helmond West veel ontwikkelingen plaatsgevonden op ruimtelijk fysiek vlak. Woningen die gerenoveerd moeten worden of plaats moeten maken voor nieuwbouw, het opknappen van de openbare ruimte, de bouw van Wijkhuis Brede School Westwijzer, het aanpakken van het Combicentrum en de aanleg van het Goorlooppark en de Kasteelherenlaan. Er zijn inmiddels flinke slagen gemaakt, maar ook in 2015 staat er nog genoeg op het programma. Zo verrijzen nieuwe woningblokken op de plekken waar vooroorlogse huizen zijn gesloopt, krijgt het Goorlooppark vorm en wacht de onderdoorgang onder het spoor ten behoeve van de Kasteelherenlaan. Ridderhof (Oud West Fase II) Nadat in 2013 Hertoghof, het eerste nieuwbouwproject in Oud West is opgeleverd, is in 2014 gestart met het tweede project: Ridderhof. Het gaat om het gebied tussen de Gravenstraat, de Haaglaan en de 3e Haagstraat. In mei 2014 is gestart met de bouw van de eerste 17 sociale huurwoningen. De bewoners krijgen in het begin van 2015 de sleutel van hun nieuwe woning. In november 2014 is de tweede fase van Ridderhof van start gegaan. De oplevering van de 6 sociale huur- en 10 sociale koopwoningen vindt plaats rond de bouwvak van 2015. Dan zal ook de parkeervoorziening op het binnenterrein worden ingericht. Beide fasen van Ridderhof zijn gerealiseerd in opdracht van woningcorporatie wocom. De Helmondse aannemer Adriaans Bouwgroep BV is verantwoordelijk voor de uitvoering. Markieshof (Ontwikkeling Oud West Fase III) WoCom is in 2014 gestart met de ontwikkeling van Oud West Fase III. Het Markieshof, zoals het project gedoopt is, bestaat uit 22 woningen (huur en koop) aan de Haaglaan, Tournooistraat en de Markiesstraat. Eind 2014 zijn de 33 vooroorlogse woningen gesloopt. In de eerste helft van 2015 start de bouw van het Markieshof. De oplevering staat gepland voor eind 2015, begin 2016. Huurwoningen aan de 2e Haagstraat Op de locatie waar voorheen de Kienhal te vinden was, verrijzen zes sociale huurwoningen. Eind 2014 is gestart met de bouw. De oplevering staat gepland medio 2015. Qua bouwstijl sluiten de woningen aan op de karakteristieke architectuur zoals deze waarneembaar is in de rest van de wijk. Parkeren gebeurt straks op eigen terrein. Start planvorming omgeving t Patronaat De omgeving rondom het voormalig wijkhuis t Patronaat wordt de komende jaren aangepakt. De exacte invulling van dit gebied is echter nog niet bekend. In samenwerking met wocom start gemeente Helmond in 2015 met de planvorming. In de loop van het jaar zal er meer duidelijk worden. Jaarprogramma 2015 Helmond West 13

Birgit Colen, Leefbaarheidsconsulent wocom Als leefbaarheidsconsulent bemiddel ik in problematiek rondom woonbeleving en burenruzies. Ik ben betrokken bij overlastsituaties, sociale problemen én als mensen hun huur niet (kunnen) betalen. Mijn werk is elke dag verschillend. Als er bijvoorbeeld betalingsproblemen zijn, dan ga ik kijken wat er aan de hand is. Meestal zijn mensen blij dat er nog een uitweg wordt geboden. Ik zie soms schrijnende gevallen. Het valt mij op dat de schulden die mensen hebben ook steeds hoger zijn, dat maakt het lastig om een oplossing te zoeken. Dat raakt me, maar gelukkig hoef ik dat niet helemaal alleen te doen. In Helmond zijn er veel instanties die dan hulp kunnen bieden. Woninguitzetting is voor ons het laatste middel. Behalve bij hennepkweek, daarvoor hanteren wij een zero-tolerance beleid. Naast dat het gewoon niet mag, kun je medebewoners en buren flink in gevaar brengen. Ik merk dat onze aanpak effect heeft. De samenwerking in West verloopt goed. Van de politie en stadswacht krijgt wocom signalen als er iets speelt in een buurt en ik overleg met de gemeente bij fraudegevallen. Ik werk al vanaf 1996 bij wocom, ik ben hier opgegroeid zeg ik wel eens. Ik heb al verschillende functies gehad, het is prettig dat je door kunt groeien en jezelf kunt ontwikkelen. De wijk en de mensen heb ik ook zien veranderen. Wat van mij wat meer zou mogen, is elkaar aanspreken op gedrag. Ik snap dat mensen daar soms bang voor zijn, door berichten in de media, maar vaak kun je juist voorkomen dat het uit de hand loopt door elkaar aan te spreken. Dit werk geeft me veel energie. Je kunt veel voor mensen betekenen. Als het na een burenruzie weer rustig is op straat, dan geeft mij dat een goed gevoel. Start planvorming omgeving Haegewinde In de tweede helft van 2015, start woningcorporatie wocom met de planvorming van de omgeving van Haegewinde. In de loop van het jaar komt wocom naar buiten met de plannen. Locatie Connect/Deken van de Hagenschool Nu Spring Kinderopvang en jongerencentrum Connect zijn verhuisd naar Westwijzer en de voormalige Deken van de Hagenschool is gesloopt, is er een lege plek op de hoek 2 e Haagstraat/3 e Haagstraat. In 2015 gaat gemeente Helmond de (her)ontwikkelingsmogelijkheden van deze locatie onderzoeken. Verkoop van huurwoningen Woningcorporatie wocom brengt jaarlijks huurwoningen op de markt voor de verkoop. Bewoners krijgen zo de kans om hun huurwoning te kopen. Ook in Helmond West worden jaarlijks een aantal huurwoningen aangemerkt om verkocht te worden. Zo ook in 2015. Bewoners krijgen rechtstreeks bericht van de corporatie als zij in aanmerking komen. Niet alleen via de bouw van koopwoningen, maar ook door het voorgestane verkoopbeleid wordt bijgedragen aan de gewenste opbouw van het woningbestand om tot een gemêleerdere samenstelling huur/koop te komen. 14 Jaarprogramma 2015 Helmond West

Goorlooppark Uitwerking ecologische verbindingszone Eén van de grootste projecten binnen de herstructurering van Helmond West is de aanleg van het Goorlooppark. Er wordt een ecologische verbindingszone gecreëerd tussen stadspark De Warande en natuurgebied Groot Goor. Zo ontstaat er uiteindelijk één groot langgerekt park, dat zich uitstrekt langs de beek Goorloop. De breedte van deze groene strook varieert van een kleine 100 meter, tot ruim 200 meter. Eind 2015, begin 2016 moet het park, dat in totaal bijna twee kilometer lang is, klaar zijn. De prominente ligging van Helmond in het stroomgebied van de Goorloop, maakt de stad van oudsher tot een belangrijke schakel in dit beekdal. De stadsbebouwing heeft de strook groen langzaamaan omsloten en ingeperkt, maar daar wordt nu dus iets aan gedaan. En dat is ook hard nodig: van alle Helmondse wijken was er in de directe omgeving van Helmond West het minste groen te vinden, dat op een eenvoudige manier voor iedereen te bereiken is. Het nieuwe Goorlooppark biedt straks veel kansen voor recreatie, waterberging en natuurontwikkeling. Deze groene zone moet gaan functioneren als een natuurlijk wijkpark waarin volwassenen en kinderen kunnen wandelen, spelen en picknicken. Daarom komen er naast een zone voor flora en fauna onder andere wandel- en fietspaden, hondenuitlaatroutes en speelvoorzieningen. In 2011 is de Business Case Goorloopzone vastgesteld en werd door de Provincie Noord Brabant 5 miljoen euro beschikbaar gesteld en door gemeente Helmond 7,5 miljoen euro. Medio 2013 heeft het Waterschap AA en Maas een overeenkomst met gemeente dat zij ook een bijdrage levert aan het project: 3,5 miljoen euro. Ook het Rijk draagt bij met 700.000 euro. Daarmee komt het totaalbedrag op 16,7 miljoen euro. Goorlooppark Noord In 2013 is een begin gemaakt met de realisatie van de nieuwe Goorloopzone. In het noordelijk deel, tussen de President Rooseveltlaan en de Europaweg is een aantal bomen gekapt. Waardevolle bomen zijn behouden. In september 2014 is gestart met de aanleg van de rest van het noordelijk deel van het natuurgebied. Zo wordt de kaarsrechte Goorloop omgevormd tot een licht slingerende waterloop met flauwe oevers waarin onder meer lisdodden, kattenstaarten en riet groeien. Het oorspronkelijk verlaagde beekdal met vochtige hooilanden wordt weer teruggebracht. Ook worden drie nieuwe poelen gegraven. Op een aantal plekken worden zogenaamde stobbenwallen aangelegd. Dit zijn wallen van oude boomstronken, die dienen als beschutting voor vogels, insecten en kleine dieren zoals egels en muizen. De oude boomstronken zijn afkomstig van de bomen die in 2013 in het park zijn gekapt. De stobbenwallen zijn onder meer aangebracht bij de ecopassages en bij een van de drie poelen. Op de plek waar de Goorloop en de Schootenseloop elkaar kruisen, wordt een zogenaamde waterrotonde gerealiseerd. Door middel van natuurlijke obstakels ontstaat stuwing rond dit knooppunt. Die stuwing zorgt voor een meer dynamisch watersysteem dat verschillende (nieuwe) planten en dieren aantrekt. Naast het kappen van enkele bomen en de aanpassingen aan de waterloop worden er wilgenbosjes, elzensingels en populierenbosjes aangelegd. Deze dienen als winterhabitat voor verschillende dieren, maar maken het gebied ook voor mensen aantrekkelijk. Verder verandert het huidige fietspad, tussen de Schootenseloop en Europaweg, in een zogenaamd laarzenpad. Aan de oostzijde, parallel aan de Goorloop wordt een nieuwe aantrekkelijke fiets- en wandelroute aangelegd. Dit Jaarprogramma 2015 Helmond West 15

pad vormt de scheiding tussen het parkgedeelte en de ecologische zone. Doordat het pad hoger ligt dan de ecologische zone, is er goed overzicht op de poelen en de meanderende Goorloop. Verder wordt het trapveldje aan de Lorentzstraat verhoogd. Door de lage ligging staat het nu regelmatig onder water. De planning is dat het gebied ten noorden van de Europaweg in het voorjaar van 2015 klaar is, een beetje afhankelijk van het weer. In eerste instantie stond de oplevering gepland voor eind 2014. Vanwege de complexiteit voor wat betreft Arbo- en milieuwetgeving diende aanvullend onderzoek te worden gedaan en meer vergunningen te worden aangevraagd. Er is daardoor niet in mei, maar pas in september gestart met de aanleg. Goorlooppark Midden Het Goorlooppark Midden, het gedeelte tussen de Europaweg en het spoor wordt ook in 2015 aangelegd. Dat is mogelijk omdat begin 2014 het laatste stuk grond is aangekocht door gemeente Helmond: het terrein van de voormalige houthandel Raaymakers. Die panden zijn inmiddels met de grond gelijkgemaakt, op een muur van de oude garage na. In een eerder stadium zijn volkstuincomplex De Apostelhoeve en de Dahliatuin al verhuisd. Zij hebben een nieuw perceel gekregen op andere plekken langs de Goorloop. Het ontwerp voor het Goorlooppark Midden is in 2014 definitief vastgesteld. In totaal bestaat het park uit zo n 9 hectare. Het terrein van de voormalige houthandel Raaymakers is 4 hectare groot. Gemeente Helmond is eigenaar van 2,2 hectare grond, die nodig is voor de aanleg van het park. Op het resterende deel (1,8 hectare), dat in eigendom is van Moeskops Bouwbedrijf BV en Adriaans Bouwgroep BV, komen ongeveer 100 nieuwe woningen. Het bestemmingsplan moet in 2015 rond zijn, dan wordt tevens de omgevingsvergunning aangevraagd. Zodoende kan, als alles volgens plan verloopt, in de tweede helft van 2015 gestart worden met de verkoop van de eerste woningen. Het gaat om een gevarieerd aanbod van woningen, uitgaande van de vraag die er is vanuit de markt. Er wordt nu gedacht aan verkoopprijzen die variëren tussen de 160.000 en 275.000 euro. In een periode van vijf jaar worden de woningen gebouwd. Het Goorlooppark Midden krijgt naast een stadsterras aan de Mierloseweg enkele fietspaden, wandelpaden, bankjes, speelplekken, een trapveldje en een hondenlosloopveld. De aanleg van het Goorlooppark Midden start medio 2015. De oplevering staat gepland voor het voorjaar 2016. Aanleg ecopassages Het Goorlooppark wordt doorkruist door meerdere verkeersaders, zoals de Europaweg, de Mierloseweg, het spoor, de Houtse Parallelweg en de Heeklaan. De diersoorten (kikkers, salamanders, kleine zoogdieren en vissen) die straks hun plekje vinden in het nieuwe natuurgebied, moeten veilig van de ene naar de andere kant kunnen komen. De oude duikers (betonnen buizen onder het wegdek voor de doorvoer van water) worden vervangen door zogenaamde ecopassages. Een ecopassage is een diervriendelijk viaduct onder de weg door. Deze brugconstructies zijn voorzien van oeverstroken. Zo kunnen de dieren veilig naar de overkant komen. Deze natuurverbindingen worden aangelegd onder de President Rooseveltlaan, de Europaweg, de Mierloseweg, de Arbergstraat, het spoor, de Houtse Parallelweg en de Heeklaan. De ecopassages aan de President Rooseveltlaan, de Arbergstraat en de Heeklaan zijn in 2013 gerealiseerd. De ecopassage onder de Europaweg is in 2014 gerealiseerd. De aanleg van de ecopassage onder de Mierloseweg staat in 2015 op het programma. De oplevering vindt plaats in het najaar. 16 Jaarprogramma 2015 Helmond West

De ecopassages onder de Houtse Parallelweg en het spoor worden pas gerealiseerd nadat de Mahamta Gandhi spoortunnel is aangelegd, begin 2016. Dan wordt ook het zuidelijke deel van de Goorloopzone tussen de Houtse Parallelweg en de Heeklaan afgerond. Herinrichting Speeltuin Voor de aanleg van het Goorlooppark wordt een aantal bestaande functies verplaatst of aangepast. Het park moet immers een bepaalde breedte hebben, zodat dieren vrijuit kunnen leven in het gebied. Speeltuin Helmond West hoeft gelukkig niet te wijken. Wel is het terrein van deze belangrijke speelvoorziening in de wijk wat verschoven. Een deel van de huidige speeltuin is nodig voor de aanleg van de Kasteelherenlaan en het Goorlooppark. Ter compensatie krijgt de speeltuin ongeveer evenveel vierkante meters terug, aan de zijde van het spoor. Dit wordt gerealiseerd op het moment dat dit terrein niet meer nodig is als bouwterrein voor de aanleg van de spoortunnel. De werkzaamheden zijn voor de speeltuin ook aanleiding om de speeltuin te vernieuwen en naast traditionele spelen ook water- en natuurspeelplekken aan te leggen. De planning is afhankelijk van de diverse grote projecten. Daarom worden de werkzaamheden gefaseerd uitgevoerd. Ze vinden alleen in de winterseizoenen plaats, zodat de overlast tijdens het speelseizoen beperkt blijft. De eerste fase van de aanpassing van de Speeltuin Helmond West is in 2014 feestelijk afgerond. De ingang van de speeltuin is verplaatst en er zijn nieuwe parkeerplekken aan de Arbergstraat gerealiseerd. Daarnaast hebben enkele oude speeltoestellen plaatsgemaakt voor nieuwe exemplaren. In 2015 en 2016 wordt de tweede fase van de aanpassing van de speeltuin gerealiseerd. Dan is de speeltuin bijna volledig vernieuwd en weer helemaal klaar voor vele toekomstige generaties kinderen. Inrichting Openbare Ruimte Beweegtuin In navolging van de speeltuin in de Leonardusbuurt, wordt in Helmond West ook een beweegtuin aangelegd. Hier kunnen met name ouderen onder begeleiding fitnessen in de open lucht. Jaarprogramma 2015 Helmond West 17

Openbare ruimte Ridderhof Nadat woningcorporatie wocom het project Ridderhof heeft opgeleverd, naar alle waarschijnlijkheid rond de bouwvak van 2015, start de inrichting van de openbare ruimte. De Haaglaan, 3e Haagstraat, Gravenstraat en Tournooistraat worden heringericht. Zo worden het wegdek en de parkeerplaatsen aangepakt. De afronding staat gepland voor het najaar van 2015. Speelplek Oud West In Oud West ligt een speelterrein. Deze groene strook, die onder andere gebruikt wordt als voetbalveldje, loopt parallel aan de Markiesstraat. Omdat deze straat verdwijnt, kan het gebied heringericht worden. De tegenover het veldje gelegen woningen en de straat maken plaats voor één groot speelveld. In 2015 vindt de herinrichting plaats. Het populaire voetbalveldje blijft behouden, daarnaast komt er ruimte voor meerdere speeltoestellen voor verschillende leeftijdscategorieën. 1 e Haagstraat In het najaar van 2015 start de herinrichting van de openbare ruimte aan de 1e Haagstraat. Oplevering: eind 2015. Arbergstraat De Arbergstraat wordt ook volledig heringericht. In 2013 is het gedeelte tussen de Monseigneur Nolensstraat en de toekomstige Kasteelherenlaan aangepakt. Vervolgens zou het stuk weg tot en met de Cortenbachstraat onder handen genomen worden. Daar is echter vanaf gezien. Dat heeft te maken met de vele werkzaamheden die er nog plaatsvinden rond dit gedeelte. Beter is om dit stuk Arbergstraat pas na deze werkzaamheden aan te pakken, ergens in 2016. Het laatste stuk Arbergstraat, tussen de Cortenbachstraat en de 3e Haagstraat wordt wel al onder handen genomen. In het voorjaar van 2015 starten de werkzaamheden. Deze duren naar alle waarschijnlijkheid tot halverwege 2015. Kasteelherenlaan Verwerving woningen en bedrijven én verhuizing en sloop panden Om de doorstroming van het verkeer in Helmond te bevorderen, wordt de stedelijke ring vervolmaakt. Een nieuwe weg was hard nodig. Om de Kasteelherenlaan, die de Heeklaan met de Europaweg gaat verbinden, aan te kunnen leggen, moesten er wel woningen, bedrijven en garageboxen wijken. Dit is al in 2013 gebeurd. Net zoals de sloop van basisschool De Troubadour. In 2016 moet de Kasteelherenlaan er in zijn totaliteit liggen, inclusief de onderdoorgang onder het spoor (Mahatma Gandhi). De aanleg wordt gefaseerd uitgevoerd. In 2013 is ter voorbereiding op de aanleg de gasleiding verlegd, het pompgemaal ver- 18 Jaarprogramma 2015 Helmond West

plaatst naar de hoek Houtsdonk-Kasteelherenlaan en de rioleringen omgeleid/verlegd. De eerste fase van de Kasteelherenlaan, de Binnendongenstraat, is al in 2013 afgerond. In 2014 stond de tweede fase op het programma: de rotonde aan de Cortenbachstraat en het deel tot de Arbergstraat. Die werkzaamheden zijn inmiddels ook afgerond. In de eerste maanden van 2015 worden bomen, gras en struiken aangeplant in het kader van fase 2 van de Kasteelherenlaan. Verder is eind 2014 een start gemaakt met de aanleg van de onderdoorgang. Een project van 17 miljoen euro. Dit gebeurt samen met spoorbeheerder ProRail. Het is de bedoeling dat de spoortunnel eind 2015 klaar is. Als de onderdoorgang klaar is, wordt de weg aangesloten op de Heeklaan. De Houtse Parallelweg wordt in diezelfde periode heringericht. In 2014 is de spoorwegovergang van de Cortenbachstraat definitief gesloten. Dit is nodig voor de aanleg van de onderdoorgang. Vanaf het moment dat de tunnel klaar is, kan het verkeer onder het spoor door rijden. Dit geldt ook voor fietsers, er komt namelijk een tweerichtings fietspad aan elke kant van de weg. Daarmee vormt de Kasteelherenlaan ook een belangrijke schakel in het Helmondse fietspadennetwerk. De aanleg van de Kasteelherenlaan wordt mogelijk gemaakt door een financiële bijdrage van provincie Noord-Brabant, het ministerie van Infrastructuur en Milieu en gemeente Helmond. Start reconstructie kruising Heeklaan/Kasteelherenlaan en Houtsdonk In de tweede helft van 2015 start de reconstructie van de kruising van de Heeklaan/Kasteelherenlaan met Houtsdonk. De nieuwe kruising, die net voor de spooronderdoorgang ligt, moet in 2016 gereed zijn. Joost van der Geest, Projectmanager Helmond West Samen met een aantal collega s ben ik verantwoordelijk voor de herstructurering van Helmond West. Ik houd me bezig met de aanpak van de openbare ruimte, de bestemmingsplanwijzigingen, de bouwplanontwikkelingen, het stedenbouwkundig plan én het inplannen van inspraakmomenten met bewoners. Een ontzettend leuke baan. Vooral omdat de werkzaamheden zo afwisselend zijn. Op het ene moment praat je met collega s over een miljoeneninvestering, denk bijvoorbeeld aan de aanleg van de Kasteelherenlaan die zo n 40 miljoen euro kost, het volgende moment zit je bij een buurtbewoner aan tafel om te praten over een lantaarnpaal die op een onhandige plek staat. Al die ontwikkelingen, groot of klein, dragen bij aan de totale upgrading van Helmond West. In het proces van herstructureren is communicatie heel belangrijk. En dat is af en toe best moeilijk. Er verandert in relatief weinig tijd heel veel in een wijk. Juist daarom is het belangrijk om de wijkbewoners mee te nemen in dat proces. Wij weten als professionals precies wat er op de planning staat, voor bewoners is dat vaak onduidelijk. Wij proberen dan ook om op regelmatige basis te communiceren over ontwikkelingen. Het is mooi om te zien dat die manier van werken wordt gewaardeerd. Het draagvlak in Helmond West is erg groot. Bijna iedereen is blij met de ontwikkelingen in de wijk. En dat maakt mijn werk alleen maar leuker. Jaarprogramma 2015 Helmond West 19

5. Beheer In het WijkOntwikkelingsProgramma Helmond West (WOP) is volop aandacht voor het beheer van de openbare ruimte in de wijk. Buurtbewoners worden zo veel mogelijk betrokken bij de inrichting van de straten, pleinen en het groen. Zij krijgen de kans om mee te denken en mee te praten over de plannen voor hun buurt of straat in zogenaamde meedenkgroepen. Denk aan de keuze voor een speeltoestel, een bankje, bomen en planten, maar ook aan grotere projecten. Een deel van die meedenkgroepen is inmiddels opgeheven omdat de projecten lopen of zijn afgerond. Andere groepen zijn juist op dit moment heel actief. Buurtschouw Op regelmatige basis vinden er zogenaamde buurtschouwen plaats. Tijdens een buurtschouw wordt de hele wijk doorgenomen met vertegenwoordigers van wocom, gemeente, LEVgroep, Stadswacht en politie. Sinds 2013 zit hier ook een afgevaardigde van de wijkraad bij. Zowel de woningen als de openbare ruimte komen hierbij aan bod. Als er gebreken worden gesignaleerd, wordt direct actie ondernomen. Aanpak bestaande openbare ruimte Er zijn middelen beschikbaar om diverse projecten binnen de openbare ruimte in Helmond (en dus ook in Helmond West) snel en efficiënt op te pakken. Het gaat om plekken waar gedurende de herstructurering voorlopig nog niets gebeurt. De ideeën komen voornamelijk van wijkbewoners zelf. Zodra er een aanvraag binnen komt, bekijkt gemeente Helmond de mogelijkheden. Daarna kan in veel gevallen direct gestart worden. Bewoners kunnen zo actief meewerken aan een meer leefbare wijk. Opruimacties Een aantal keer per jaar worden in Helmond West zogenaamde opruimacties gehouden. Een gezamenlijk initiatief van wocom, LEVgroep en gemeente Helmond. Opruimacties vinden vooral plaats voorafgaand aan de sloop van woningen of bij renovatieprojecten. Bewoners krijgen bij een verhuizing zo de kans om hun afval direct in een container te gooien, waardoor de verhuizing vlotter verloopt. Daarnaast leren bewoners elkaar, op een informele manier, beter kennen, wat de sociale cohesie bevordert. Periodiek overleg Wijkraad Helmond West Stichting Buurtbeheer Helmond West is in 2013 van naam veranderd en gaat voortaan onder de naam Wijkraad Helmond West door het leven. Ook met vertegenwoordigers van de wijkraad vindt op regelmatige basis overleg plaats. Bij dit periodiek overleg is de verantwoordelijk wethouder aanwezig, evenals de programmamanager Helmond West. De inhoud van de gesprekken bestaat vooral uit praktische zaken die een belangrijke rol spelen in het dagelijks leven van wijkbewoners, maar ook de voortgang van het WOP in het algemeen. 20 Jaarprogramma 2015 Helmond West

Tjakka-fonds In een wijk waar volop geherstructureerd en heringericht wordt, is het van belang dat verpaupering wordt tegengegaan. De openbare ruimte moet daarom onderhouden worden en er moet volop aandacht zijn voor het opruimen van afval, puin en losliggend materiaal. WoCom en de gemeente Helmond hebben hiervoor een gezamenlijk fonds in het leven geroepen, het zogenaamde Tjakka-fonds. Uit dit fonds kunnen de komende jaren snelle beheerinterventies worden verricht. Hiervoor wordt nauw samengewerkt met de buurtbeheerder. Buurtbeheerder wocom Ramzi Gharbaoui is door gemeente Helmond en wocom aangesteld als buurtbeheerder in West. Deze buurtbeheerder vangt signalen op uit de wijk, hij is een laagdrempelig aanspreekpunt. Waar nodig spreekt hij buurtbewoners aan op hun gedrag. Ook houdt hij in de gaten hoe schoon en veilig de openbare ruimte is. Tevens initieert hij opruimacties. Ook in 2015 zal Ramzi actief én zichtbaar zijn in Helmond West Jaarprogramma 2015 Helmond West 21

6. Veiligheid Veiligheid is één van de speerpunten van de gemeente Helmond en haar partners. Helmonders moeten zich veilig voelen in de wijk waarin ze wonen. In Helmond West was de situatie niet altijd even rooskleurig, maar bijzonder positief is dat er met vereende krachten voor gezorgd is dat de afgelopen jaren vrij rustig zijn verlopen. Het is van belang om dat gevoel van veiligheid vast te houden en de leefbaarheid in 2015 verder te doen laten toenemen. Voortzetting veiligheidsoverleg Iedere twee weken komen vertegenwoordigers van politie, Stichting Stadswacht, HIT, wocom, LEVgroep, BJBrabant en gemeente Helmond samen in het Veiligheidsoverleg Helmond West. In dit afstemmingsoverleg worden concrete afspraken gemaakt om overlastsituaties die zich voordoen in de wijk aan te pakken. Problemen als jeugdoverlast, slechte verlichting of een toename van het aantal inbraken worden hier besproken. Afhankelijk van het probleem wordt gekeken welke organisatie verantwoordelijk is voor een passende oplossing en hoe men elkaar hierbij kan versterken. Het Veiligheidsoverleg ziet er op toe dat problemen ook daadwerkelijk worden op- en aangepakt. Het gezamenlijke doel van de partners is om de leefbaarheid en veiligheid in Helmond West op peil te houden. Door deze aanpak zijn diverse overlastsituaties verminderd of zelfs verdwenen. Samenwerking corporaties en gemeente met politie, Stadswacht en HIT Handhaving en veiligheid worden gecoördineerd door professionals. Er is sprake van verregaande samenwerking tussen politie, Stadswacht, gemeente en de zorgpartners. Ook wordt er meer en meer gebruik gemaakt van de kennis van woningcorporaties en wijkopbouwwerkers. Politie en Stadswacht zijn meer aanwezig en daardoor nadrukkelijk te zien in de wijk. Het gevoel van veiligheid wordt daardoor bevorderd. 22 Jaarprogramma 2015 Helmond West

Henny Gehem, Wijkagent Helmond West Ik ben nu zo n twee jaar wijkagent in Helmond West, voorheen was ik actief in de Binnenstad. Het voelt alsof ik hier al tientallen jaren actief ben. Omdat ik veel met mijn fiets rondrijd in de buurt, ken ik veel mensen. Ook merk ik dat de diverse instanties elkaar goed weten te vinden. Zo worden problemen in de kiem gesmoord en kunnen we vaak preventief optreden. De mensen in Helmond West zijn heel direct, valt mij op. Daar past ook een directe aanpak bij. Mensen hebben vaak al veel meegemaakt. Als je vertrouwen wint en laat zien dat je wilt helpen en meedenken, dan kun je stappen zetten. Ik vind het heel belangrijk dat buurtbewoners één duidelijke contactpersoon hebben. Alleen zo kun je bouwen aan een vertrouwensband. Het is best een gesloten gemeenschap. Als het dan lukt om binnen te komen, is dat heel mooi. De jeugdoverlast is een stuk minder geworden. Ook dat heeft denk ik te maken met een directe aanpak. Ik spreek jongeren duidelijk aan en ga als het nodig is meteen naar hun ouders. Ik merk dat er veel meer rust in de buurt is gekomen. Ik denk dat preventie ook heel belangrijk is, bijvoorbeeld als het gaat om drank- en drugsgebruik. Ik zou het goed vinden als ervaringsdeskundigen komen vertellen op de basisschool, dat maakt indruk. Dat we elkaar in deze wijk zo goed weten te vinden, is zeker ook te danken aan Westwijzer. Je legt hier makkelijk contact met wijkbewoners en instanties. Vaak plan ik gesprekken met buurtbewoners ook hier. Dat is toch minder afstandelijk dan het politiebureau en buurtbewoners zien meteen wat Westwijzer te bieden heeft. De wijkagent is bereikbaar via het e-mailadres: Henny.gehem@politie.nl Afstemming aannemers, politie en Ingenieursbureau Helmond (IBH) Er zijn concrete afspraken gemaakt tussen aannemers, politie en het Ingenieursbureau Helmond (gemeente Helmond) over de veiligheid op en rond bouwplaatsen in de wijk. Denk daarbij aan het bewaken van bouwmateriaal en bouwmaterieel. Door een goede afstemming tussen bovengenoemde partners, wordt diefstal en overlast tot een minimum beperkt. Buurtpreventieproject Buurtpreventieprojecten blijken in diverse wijken hun vruchten af te werpen. Buurtbewoners verenigen zich in zo n project en zorgen voor een veilige en meer leefbare buurt. De buurtbewoners houden een oogje in het zeil, geven verbeterpunten aan en zetten activiteiten op. Deze aanpak blijkt zeer succesvol in de Helmondse Binnenstad. Er wordt gekeken of er in 2015 in West ook dergelijke Buurtpreventieprojecten opgestart kunnen worden. Jaarprogramma 2015 Helmond West 23

Voortzetting HIT-activiteiten Ook in 2015 zullen de HIT-activiteiten in Helmond West (en de overige tien wijken in Helmond) weer doorgang vinden. Het Helmond Interventie Team (HIT) brengt panden in beeld en intervenieert waar nodig. Deze aanpak werpt zijn vruchten af. De afgelopen jaren is het rustig in Helmond West. De manier van werken van het team is zo succesvol, dat deze inmiddels formeel is ingebed in de organisatie. Doel van HIT is om ernstige leefbaarheids- en veiligheidsproblemen in de wijk aan te pakken en op te lossen. Denk daarbij aan hennepteelt, gestolen goederen, bedrog met uitkeringen, illegale vreemdelingen, brandgevaarlijke situaties, onjuiste BRP-inschrijvingen of kamerverhuur zonder vergunning. In het HIT werken gemeente, politie, milieudienst, brandweer, Voedsel en Warenautoriteit, Inspectie SZW, Belastingdienst en vreemdelingenpolitie nauw samen. HIT richt zich op panden of locaties die een probleem vormen in het kader van de veiligheid en leefbaarheid. Het team komt eens per drie weken samen om bestaande situaties door te nemen en waar nodig in te grijpen. Zeker tweemaal per maand voert HIT acties. Tijdens zo n dag kan het team zich richten op een bepaald pand, of op een thema. Hierbij is het belangrijk te vermelden dat bij een pand waar HIT mee aan de slag gaat, alle geconstateerde problemen tegelijk aangepakt worden. Het betreft een complete aanpak van dader en pand. Liggen bepaalde oplossingen niet binnen het bereik van de partners die bij HIT aangesloten zijn, dan worden de juiste instanties van de problemen in kennis gesteld met het verzoek het probleem direct aan te pakken. De aanpak van HIT is multidisciplinair, integraal, creatief én er wordt doorgepakt. De input komt via diverse kanalen. Zo kunnen burgers direct met hun klachten bij HIT terecht. De verschillende disciplines uit het team maken gebruik van de mogelijkheden en informatie van de teamleden. Daar waar belemmeringen zich aandienen, wordt bewust naar nieuwe benaderingsmethoden gezocht. Dat betekent dat er, met een open, brede blik en met kennis van verschillende juridische mogelijkheden en processen naar een (probleem)pand wordt gekeken. Hierbij worden niet altijd direct juridische procedures aangewend, maar ze worden ook niet geschuwd. 24 Jaarprogramma 2015 Helmond West

7. Wijkeconomie Bij de wijkontwikkeling richten gemeente Helmond en haar partners hun aandacht niet alleen op het fysieke component, maar zeker ook op arbeidsparticipatie en ondernemerschap. En aan ondernemerschap ontbreekt het niet in Helmond West. Uit onderzoek blijkt dat er een kleine tweehonderd ZZP ers actief zijn in de wijk. Bij het stimuleren van de wijkeconomie draait het niet alleen om het realiseren van kantoren en bedrijfsruimtes, maar vooral ook om het zoeken naar kansen. Kansen voor ondernemers en kansen voor werknemers op de arbeidsmarkt. Ook netwerken, samenwerking en het verbeteren van de kwaliteit van het ondernemerschap spelen daarbij een belangrijke rol. Ambachtscentrum t Patronaat In het voormalige wijkcentrum t Patronaat wordt een ambachtscentrum gevestigd waar ondernemers uit het creatief ambachtelijke segment terecht kunnen. Vakmanschap staat hier centraal. Van een meubelstoffeerder, tot een goudsmid en van een poppendokter tot fotograaf. Eind 2013 zijn de vorige gebruikers vertrokken. Deze maatschappelijke instanties hebben hun intrek genomen in Westwijzer. Achter de schermen is inmiddels al heel wat geregeld. Zodra de planvorming en het laatste deel van de financiering rond zijn, kan dus snel van start gegaan worden. Zo is er een communicatieplan geschreven waarin de werving van ondernemers centraal staat. Ook onderhoudt de gemeente contact met circa tien geïnteresseerde ondernemers. De selectiecommissie, die bestaat uit afgevaardigden van de Rabobank, het ROC ter Aa, het Ambachtshuis Brabant, gemeente Helmond en plaatselijke ondernemers, is inmiddels ook gevormd. Ook de pool van coaches is compleet. Zodra het ambachtscentrum gerealiseerd is, staan diverse workshops, huurgewenningssubsidie en coaching op het programma om de ondernemers zo goed mogelijk te ondersteunen. Hiervoor is 175.000 euro gereserveerd, verspreid over een periode van vijf jaar. Het ambachtscentrum moet een positieve impuls geven aan de wijk en startende ondernemers ondersteunen. Jaarlijkse Braderie Op 8 juni vond de braderie van Helmond West plaats. Tientallen ondernemers hadden een kraam. Met deze braderie zetten de ondernemers hun straat weer op de kaart. Ook in 2015 wordt er weer een braderie gehouden en wel op de tweede zondag van juni van 11.00 tot 17.00 uur. Jaarprogramma 2015 Helmond West 25

8. Communicatie Helmond West is volop in beweging. Het is daarom belangrijk dat bewoners en andere geïnteresseerden goed en tijdig geïnformeerd worden over veranderingen in de wijk. Gemeente Helmond en woningcorporatie wocom trekken hierin samen op. De communicatie verloopt middels twee sporen: zowel bewoners uit de wijk als mensen buiten West worden via diverse communicatie-uitingen op de hoogte gehouden van de ontwikkelingen. Er is daarbij aandacht voor (bouw)projecten, maar zeker ook voor de ontwikkeling van de totale wijk. Doel van de communicatie is dat iedereen ziet dat Helmond West een wijk is waar het prettig wonen, werken en vertoeven is. Website De website www.helmondwest.nl krijgt in 2015 een nieuwe lay-out. Vanuit de landelijke overheid zijn nieuwe webrichtlijnen opgelegd. Websites van gemeenten moeten nóg toegankelijker worden, zodat ook slechtzienden, slechthorenden en analfabeten de informatie tot zich kunnen nemen. Zo moeten de websites een voorleesfunctie hebben en dienen filmpjes ondertiteld te zijn. De website www.helmond.nl voldoet al aan deze eisen. In 2015 worden de zogenaamde sub-websites van de gemeente Helmond aangepakt. Zo ook www.helmondwest.nl. Er wordt meteen van de gelegenheid gebruik gemaakt om de site een nieuwe lay-out te geven. Ook worden diverse functionaliteiten, zoals een fotocarrousel, toegevoegd. Op de website www.helmondwest.nl, een initiatief van gemeente Helmond en wocom, is informatie te vinden over de wijkontwikkeling. Deze informatie bestaat uit tekst, maar ook uit afbeeldingen, 3D-animaties en filmpjes (zoals de film met René Bastiaanse uit 2013). Ook staan er regelmatig nieuwsberichten en fotoreportages op de website van belangrijke momenten. In 2015 wordt nog meer ingestoken op het inzichtelijk maken van langlopende projecten, zowel in woord als beeld. Door de vorderingen bij te houden, hebben bezoekers van de site (vaak wijkbewoners) meer begrip voor de (bouw)werkzaamheden. Voor mensen die niet beschikken over een computer met internetverbinding, zijn twee computers beschikbaar in Westwijzer. Er zijn vrijwilligers aanwezig om -waar nodig- te helpen. In 2014 bezochten bijna 12.000 mensen de website www.helmondwest.nl. In februari werd de website het best bekeken. In die maand gingen de werkzaamheden aan de Kasteelherenlaan van start. Dit trok veel bezoekers naar de site om daar de informatie en het animatiefilmpje van de nieuwe weg te bekijken. Vanuit de website van Helmond West wordt veel doorgelinkt naar de website van wocom en visa versa. 26 Jaarprogramma 2015 Helmond West