Een gebroken heup Albert Schweitzer ziekenhuis januari 2013 pavo 0174
Inleiding U bent met spoed opgenomen in het Albert Schweitzer ziekenhuis omdat u een gebroken heup heeft. U en uw naasten hebben zich niet kunnen voorbereiden op een eventuele operatie. In deze folder leest u meer over de verschillende manieren waarop een gebroken heup behandeld kan worden door een algemeen chirurg of een orthopedisch chirurg. De opname U heeft inmiddels met de arts een gesprek gehad en u bent lichamelijk onderzocht. Daarbij is besproken wat in uw situatie de beste behandeling is. De verpleegkundige heeft u naar de afdeling gebracht en er zijn een aantal onderzoeken verricht ter voorbereiding op een eventuele operatie. Er zijn röntgenfoto's gemaakt van uw heup, het bekken en de longen, er is zo nodig een hartfilmpje gemaakt en er is bloed afgenomen. Ook heeft u een infuus gekregen om de hoeveelheid vocht in uw lichaam goed op peil te houden. Behandelingsmogelijkheden De heup Het heupgewricht bestaat uit een heupkop en een heupkom. We noemen dit een kogelgewricht. Dat wil zeggen dat bij het lopen en bewegen, de kop van het dijbeen soepel ronddraait in de kom van het bekken. 1 van 7
De heup kan op een aantal manieren gebroken zijn. De aard van de breuk bepaalt hoe deze behandeld kan worden. Een aantal van deze mogelijke behandelingen is: Bedrust en na bepaalde tijd gaan lopen o.a. afhankelijk van de pijnklachten Deze therapie wordt vooral toegepast als er sprake is van een "geïnclaveerde" fractuur. Dit wil zeggen dat de heupkop losgelaten is van het dijbeen en in het dijbeen is gezakt. De breuk kan meestal zonder operatie genezen. U behoudt daarna soms een beenlengteverschil wat met een hakverhoging gecorrigeerd kan worden. Tractie Met een kleefpleister aan het onderbeen wordt trekkracht op de heup uitgeoefend zodat de botdelen uit elkaar worden gehouden. Langdurige tractie wordt gegeven als u de operatie lichamelijk niet aankunt. Bij ernstige pijnklachten of een gecompliceerde breuk kan in afwachting van de operatie ook kortdurend een tractie worden aangelegd. 2 van 7
Een operatie Als gebleken is dat een operatie nodig is, dan wordt u ook door één of meerdere andere specialisten onderzocht, zoals een internist, een cardioloog en een anesthesioloog. Wanneer alle onderzoeken zijn afgerond, wordt met u besproken wanneer u geopereerd gaat worden. Voorbereiding Wanneer u 68 jaar of ouder bent, wordt direct vanaf uw opname standaard een aantal maatregelen genomen om ervoor te zorgen dat u zo goed mogelijk kunt herstellen. Op de eerste dag van de opname bespreekt de verpleegkundige met u, eventueel samen met uw familie, uw thuissituatie en uw gezondheidstoestand. U krijgt vanaf de eerste dag op de verpleegafdeling elke dag een eiwitrijke drank. Dit is een extra voeding om ervoor te zorgen dat uw lichaam zich beter kan herstellen van de botbreuk en de operatie. Als u 75 jaar of ouder bent, wordt er een advies gevraagd aan een geriater. Een geriater is een medisch specialist die deskundig is op het gebied van ziekten bij ouderen. De operatie Tot de operatie heeft u bedrust. Als plassen een probleem is, wordt een catheter ingebracht, die voortdurend uw urine afvoert. Vlak voor de operatie krijgt u via het infuus antibiotica. Dit wordt gedaan om de kans op infectie van het bot van de geopereerde heup te verkleinen. De arts bespreekt zowel vooraf als achteraf met u wat er precies gaat gebeuren en wat er gebeurd is. 3 van 7
Er zijn diverse mogelijkheden tot opereren. De operatietechniek is afhankelijk van de soort breuk, uw leeftijd en de mate van slijtage van het heupgewricht. Pen: er worden schroeven of pennen in het bot bevestigd om de oorspronkelijke heupkop op de juiste plaats te brengen en te houden tot de botdelen weer aan elkaar gegroeid zijn. Kop: de heupkop wordt verwijderd en er wordt een kop van metaal met een steel in uw bovenbeen geplaatst. Totale heupprothese: bij deze operatie wordt zowel de heupkop als de heupkom vervangen door kunststof en metaal. Op de afdeling krijgt u een informatiemap waarin u meer kunt lezen over een totale heupprothese. Deze operatie wordt alleen door een orthopedisch chirurg uitgevoerd. Complicaties Als gevolg van de aandoening en de operatie kunnen complicaties optreden, zoals trombose, longontsteking, infectie van de heup of een delier. Een delier is een plotseling optredende, voorbijgaande verwardheid. Deze complicatie komt regelmatig voor bij oudere patiënten. Hiervoor is behandeling noodzakelijk. Op de afdeling is een folder beschikbaar met meer informatie over een delier na de operatie. De aandacht van de verpleegkundigen en artsen is erop gericht om complicaties zo spoedig mogelijk te onderkennen en te behandelen. Het verblijf in het ziekenhuis Voeding Wanneer u 68 jaar of ouder bent, komt de diëtiste bij u langs om te beoordelen hoe lang u de extra voeding nog nodig heeft. Verpleging Op de verpleegafdeling wordt u zoveel mogelijk gestimuleerd om uw dagelijkse activiteiten weer zelf op te pakken. 4 van 7
Fysiotherapie Na de operatie of (als er geen operatie gedaan is) na een periode van rust begeleidt de fysiotherapeut u bij de revalidatie. Het oefenen tijdens de opname richt zich voornamelijk op het bewegen van de heup en het leren lopen met elleboogkrukken of een looprekje. U oefent het lopen en het traplopen. Hiervoor heeft u stevige schoenen met een antislipzool nodig (bij voorkeur een instapmodel). Neem een ruime schoen omdat de voeten meestal wat dikker worden. Bij ontslag uit het ziekenhuis heeft u een paar elleboogkrukken of een looprekje nodig. Als de hulpmiddelen een aantal dagen voor ontslag in het ziekenhuis aanwezig zijn, kunnen deze door de fysiotherapeut op uw lengte worden ingesteld. U kunt er dan ook alvast mee oefenen onder begeleiding van de fysiotherapeut. Krukken, een rollator of looprekje kunt u huren of kopen bij de thuiszorgorganisatie of zorghulpmiddelenwinkel, ook als u nog in het ziekenhuis ligt. Zodra u voldoende hersteld bent, wordt een ontslagdatum gepland. Weer naar huis De verpleegkundige bespreekt met u wat voor soort hulp en hoeveel hulp u thuis nodig heeft. U moet er vanuit gaan dat u de eerste weken niet mag bukken, geen zwaar (huishoudelijk) werk mag doen, etc. Uw naasten spelen daarbij een belangrijke rol. Zij zullen in overleg met u kleine aanpassingen thuis uit gaan voeren: Het lopen met hulpmiddelen heeft consequenties voor de plaats waar de meubels staan; u heeft meer ruimte nodig om er veilig langs te lopen. Het verwijderen van los op de vloer liggende kleden, om te voorkomen dat u hierover struikelt. Als u een laag bed heeft, kan dit als het nodig is tijdelijk met hulpmiddelen worden verhoogd. 5 van 7
Indien nodig kan een toiletverhoger worden geleend bij de thuiszorgorganisatie. Sommige hulpmiddelen die u langer nodig heeft dan de uitleentermijn, kunnen bij de thuiszorgorganisatie, de apotheek of bij de drogist worden aangeschaft. Sommige hulpmiddelen worden deels door uw verzekering vergoed. Als u na ontslag uit het ziekenhuis nog verpleegkundige zorg nodig heeft, kan de thuiszorg worden ingeschakeld. Ook is het mogelijk warme maaltijden via de maaltijddienst bezorgd te krijgen. Als u huishoudelijke hulp nodig vraagt u dit zelf aan bij het WMOloket van uw gemeente. Als u nog andere lichamelijke aandoeningen heeft, die de revalidatie belemmeren, kunt u mogelijk gaan revalideren in een verpleeghuis. Dit wordt reactivering genoemd. U kunt een voorkeur voor een instelling opgeven waar u wilt reactiveren. Tijdens de ziekenhuisopname worden uw gegevens doorgegeven aan de verpleeghuisarts van de instelling van uw voorkeur. Deze arts bekijkt of u voor reactivering in aanmerking komt en waar u dan het beste geplaatst kunt worden. Als de instelling van uw voorkeur geen plaats heeft gaat u naar een andere instelling. Ontslag uit het ziekenhuis Na ontslag uit het ziekenhuis wordt de fysiotherapie voortgezet. U kunt kiezen tussen fysiotherapie bij een praktijk bij u in de buurt of poliklinische behandeling op de afdeling fysiotherapie in het ziekenhuis. Bij ontslag uit het ziekenhuis krijgt u een poliklinische afspraak mee voor een controle bij uw behandelend arts. Tijdens deze controle wordt zo nodig een foto van de heup gemaakt. Als er nog hechtingen in de wond zitten, worden deze verwijderd. 6 van 7
Belangrijk Bij de operatie is kunstmateriaal gebruikt om de botdelen aan elkaar vast te maken of u heeft een prothese gekregen. Dit brengt een verhoogde kans op infecties met zich mee. Daarom moeten infecties zoveel mogelijk worden voorkomen. Heeft u ergens in uw lichaam een infectie dan moet u deze infectie meteen laten behandelen. Het is verstandig contact op te nemen met uw huisarts als u bijvoorbeeld last krijgt van een long-, keel-, of blaasontsteking. Neemt u ook contact op in geval van een steenpuist, of als er zich mond- of gebitsproblemen voordoen. U moet uw huisarts, tandarts en specialist informeren over uw prothese. Tijdens ingrepen moet u namelijk beschermd worden met antibiotica om de kans op een infectie van de prothese te verminderen. Deze voorzorgsmaatregel geldt gedurende de eerste 1½ jaar na de heupoperatie. Als bij u in de toekomst een MRI-scan gemaakt moet worden, dan is het belangrijk dat u vertelt dat u een kunstmateriaal heeft. Dit om schade aan uw lichaam te voorkomen. Vragen Als u na het lezen van deze folder nog vragen heeft, dan kunt u die tijdens uw opname in het ziekenhuis stellen aan de verpleegkundige van de afdeling. 7 van 7