Gebroken heup Informatie voor patiënten met een gebroken heup

Transcriptie

1 Gebroken heup Informatie voor patiënten met een gebroken heup Orthopedie / Chirurgie 6206p ORT.058/0612

2 Inleiding De orthopedisch chirurg of traumachirurg heeft een heupfractuur bij u geconstateerd nadat er bij binnenkomst van het ziekenhuis röntgenfoto s van de heup genomen zijn. Hiervoor moet een operatie plaatsvinden. De orthopeed of chirurg zal dit met u en/of uw familie bespreken. Deze brochure geeft u alle informatie over een gebroken heup, de operatie, de opname in het ziekenhuis, de revalidatiemogelijkheden en de adviezen voor de herstelperiode thuis. Mogelijk vindt u de informatie in het boekje te veel om direct helemaal door te lezen. We raden u aan om in elk geval de informatie te lezen, als u het gesprek met de betreffende verpleegkundige heeft gehad. Hoe lang moet ik gebruik maken van een loophulpmiddel? Het gebruik van een hulpmiddel is mede afhankelijk van uw herstel In ieder geval dient u stabiel te kunnen staan en lopen voordat u krukken of rollator aan de kant zet. In het algemeen loopt u 4 6 weken met twee krukken, daarna nog een periode met 1 kruk, zeker buiten, als het gaat om langere afstanden. Het is goed om het gebruik van een hulpmiddel ook af te stemmen met de behandelend fysiotherapeut. Wanneer mag ik weer sex hebben? Na zes weken zijn er ook op dit gebied geen beperkingen meer. Een gebroken heup Een heupfractuur wordt meestal veroorzaakt door een val. Spontane fracturen van de heup zijn ook mogelijk, zeker wanneer de botkwaliteit niet meer optimaal is (botontkalking, osteoporose). Meestal komen heupfracturen voor bij mensen op oudere leeftijd. Naarmate de leeftijd vordert, wordt het bot brozer en is de kans op een breuk van het bot groter. Ook op jongere leeftijd kan een breuk van de heup voorkomen. Dit zijn de meest voorkomende heupfracturen: Collumfractuur Petrochantairefractuur Subtrochantaire- fractuur 2 11

3 Wanneer mag ik weer douchen of in bad? Zolang de wond lekt mag u douchen met een afgedekte wond. Na het douchen uiteraard wel het verband verschonen voor een droog verband. Douchen is geen probleem zodra de wond geen lekkage meer geeft. Let erop om niet teveel met zeep in de wond te wrijven, spoel de wond goed af. Na het douchen de wond goed droog deppen. Veertien dagen na de operatie worden uw hechtingen verwijderd en mag u weer onder de douche zonder verdere beperkingen. Na zes weken mag u weer in bad. Hoe verzorg ik mijn wond? Uw wond moet schoon en droog blijven. De huid rondom hechtingen/ krammen kan er wat rood of geïrriteerd uitzien. Wanneer de hechtingen of krammen na veertien dagen verwijderd zijn, neemt de roodheid langzaam af. Wanneer het wondgebied gezwollen of rood wordt of er komt vocht uit, tot aan de eerste controle, neemt u contact op met de unit waar u gelegen hebt. Het beste kunt u uw wond van boven naar beneden wassen. De eerste maanden is het beter om uw wond met uw handen te wassen en niet met een washand. Let er op dat u rond het wondgebied geen crème of lotion gebruikt. De wond mag niet gemasseerd worden. Welke schoenen kan ik het beste aantrekken? Het is verstandig om schoenen te dragen die vast aan de voet zitten en een brede hak hebben. Draag de eerste 3 maanden geen hoge hakken en slippers. Hoe lang moet ik de injecties ter voorkoming van trombose blijven gebruiken? In de regel gedurende 6 weken. De (orthopedisch) chirurg zal u hierover adviseren. Wanneer mag ik weer op mijn zij slapen? Slaap de eerste 6 weken op uw rug. Na zes weken mag u op uw gezonde zij slapen. Informeer bij uw arts wanneer u weer op uw geopereerde zij mag slapen. Collumfractuur (dijbeenhalsbreuk): deze ligt in het bovenste gedeelte van het dijbeen ongeveer 2,5-5 cm van de heupkop af. Deze breuk ligt binnen het heupkapsel. Hierdoor kan de bloedvoorziening naar de afgebroken kop in gevaar komen en waardoor de heupkop kan afsterven. Petrochantairefractuur (breuk door de verdikkingen van de heupkop): deze breuk bestaat vaak uit meerdere delen en is hierdoor minder stabiel en stevig. Subtrochantairefractuur (breuken onder de verdikkingen): Deze breuk gaat gepaard met meer instabiliteit en vraagt om een uitgebreidere behandeling. Besluit van operatie Wanneer blijkt dat de heup gebroken is, wordt in overleg met u en uw familie een besluit genomen over een operatie. Een gebroken heup is een medische urgentie. U heeft de beste kans op herstel en de minste kans op complicaties, indien u zo snel mogelijk weer uit het bed kunt. Daarom zal men, hoe matig uw conditie ook is, bijna altijd kiezen voor een operatie om de breuk te stabiliseren. Bij een heupfractuur is het vaak noodzakelijk om een prothese te plaatsen. Na de operatie mag u weer snel uit bed onder begeleiding van de fysiotherapeut. Voor de operatie dienen enkele controles te worden uitgevoerd. Naarmate iemand ouder is of indien er ook andere kwalen een rol spelen zijn deze controles uitgebreider. Het gaat dan bijvoorbeeld om een ECG (hartfilmpje) bloedonderzoek en longfoto s. Ook komt het voor dat u voor de operatie nog wordt onderzocht door een andere specialist, zoals internist, cardioloog of longarts. De anesthesist onderzoekt u nog voor de operatie en bespreekt met u uw gezondheidstoestand en de verschillende vormen van anesthesie die bij de operatie mogelijk zijn. Als alle voorbereidingen zijn getroffen en er geen belangrijke bijzonderheden zijn die eerst behandeld moeten worden kan de operatie doorgaan. 10 3

4 De operatie De operatie vindt meestal binnen 48 uur plaats. Het kan voorkomen dat uw operatie uitgesteld moet worden naar een later tijdstip. De operatie vindt plaats onder algehele verdoving (narcose) of met behulp van een ruggenprik. De operatietechnieken Er zijn verschillende operatietechnieken om een heupfractuur te behandelen. Het soort operatie hangt af van het gedeelte van de heup die gebroken is, de ernst van de breuk en de leeftijd van de patiënt. De reparatie kan worden gedaan met behulp van een metalen pen of plaat en schroeven of met een kunstheup (prothese). Indien u een prothese heeft gekregen door de orthopedisch chirurg is de patiëntinformatie folder van de totale heupprothese ook voor u van toepassing, omdat daar informatie in staat die op de revalidatie van toepassing is. De meest gestelde vragen na een gebroken heup Hoe lang kan mijn heup pijnlijk blijven? Na de operatie zult u merken dat de pijn geleidelijk minder wordt. Tot drie à vier maanden na de operatie treedt er nog steeds verbetering op. 'Startpijn' of pijn bij de eerste stappen kan ook nog een poosje aanhouden. Sommige mensen voelen een doffe pijn na lange wandelingen tot ongeveer een jaar na de operatie. Hoe lang blijft mijn been dik? De zwelling vermindert de eerste weken na het ontslag. De zwelling is meestal s avonds het grootst en neemt af wanneer u goed blijft oefenen. Het vermindert door dagelijks een uur 's morgens en 's avonds uw benen hoog te leggen. Hoe vaak moet ik oefenen? Drie keer per dag 10 minuten oefenen is voldoende. Voer de oefeningen serieus uit, maar overdrijf het niet. Fixatie met Schroeven Fixatie met DHS Gammanail (dynamische heupschroef) Fixatie met Kop-halsprothese Wanneer mag ik weer gaan autorijden? Als u voldoende controle heeft over uw geopereerde been, kunt u na zes weken weer gaan autorijden. Het is niet verstandig om te rijden wanneer u nog pijnmedicatie slikt. Raadpleeg uw arts en ook de polisvoorwaarden van uw verzekeringsmaatschappij. Wanneer mag ik weer fietsen? Als u voor de operatie ook al regelmatig fietste, mag u ongeveer zes weken na de operatie weer gaan fietsen. U moet wel weer voldoende controle over uw been hebben. Gebruik een damesfiets vanwege de lage instap. We raden u aan eerst te oefenen op een hometrainer. 4 9

5 Wanneer uw arts waarschuwen In de volgende gevallen is het belangrijk dat er contact opgenomen wordt met de unit waarop u heeft gelegen van de afdeling orthopedie of chirurgie: Als de operatiewond gaat lekken Als het operatiegebied er gezwollen uitziet en rood blijft Als het been erg pijnlijk aanvoelt Als u niet meer op het geopereerde been kunt staan, terwijl u dat eerst wel kon Als u koorts krijgt, hoger dan 38,5 graden Celsius. Advies nodig of vragen Heeft u na het ontslag nog vragen over de operatie of het herstel, dan staan we u graag telefonisch te woord. Bij onverwachte problemen samenhangend met de reden van opname neemt u, tot aan de eerste controle, contact op met de unit waar u gelegen hebt. De operatieduur De operatie duurt gemiddeld 1 uur. Na de operatie gaat u naar de uitslaapkamer. Gespecialiseerde verpleegkundigen zorgen dat u rustig bijkomt van de operatie. Met behulp van bewakingsapparatuur worden uw lichaamsfuncties gecontroleerd. Zodra u weer voldoende wakker bent en uw algemene conditie stabiel is, gaat u terug naar de afdeling. Meest voorkomende complicaties Infectie Tijdens en na de operatie krijgt u antibiotica via een infuus om de kans op infectie te voorkomen. Beenlengteverschil Soms ontstaat door de operatie een klein beenlengteverschil. Uw orthopeed of traumachirurg kan u nader uitleggen waardoor dit veroorzaakt wordt. Trombose Om de kans op trombose te verkleinen spuit u gedurende 6 weken, dus ook thuis, een injectie. Gebruikt u bloedverdunnende medicijnen? Dan zal de orthopeed dit onderwerp met u bespreken. Delier Op oudere leeftijd heeft u een grotere kans op een delier. Dit is een stoornis van het bewustzijn die binnen enkele uren tot dagen optreedt. Hierdoor raakt iemand ernstig in de war. Vaak weten mensen met een delier niet waar ze zijn, kunnen niet meer logisch denken, zich niet goed concentreren, praten onsamenhangend of zeggen helemaal niets meer. In het Amphia ziekenhuis is er ruime aandacht voor dit probleem en zijn er afspraken gemakt om een delier zo snel mogelijk te herkennen en indien nodig zo goed mogelijk te behandelen. Meer informatie hierover kunt u lezen in de folder Informatie voor familie of vrienden van patiënten met een delier. Algemene complicaties Bijvoorbeeld een blaasontsteking, een longontsteking of overvulling, zeker wanneer er voor de operatie al hart- of longproblemen aanwezig waren. 8 5

6 Na de operatie De eerste dagen na de operatie wordt u geholpen met de persoonlijke verzorging. Het is echter de bedoeling dat u zo snel mogelijk zelf dingen gaat doen. Uw gebroken heup is immers hersteld en verder bent u niet ziek. Wij vragen u kleding mee te nemen, zodat u deze de tweede dag na de operatie aan kunt trekken, waardoor het niet ziek zijn benadrukt wordt. De 1 e dag na de operatie wordt er bloed geprikt om te kijken of u tijdens de operatie niet teveel bloed heeft verloren. Daarnaast wordt er soms ook nog een röntgenfoto van de heup gemaakt. Herstelperiode Het herstel na de operatie vraagt veel inzet van u. Het is moeilijk in te schatten hoe lang uw totale herstelperiode zal duren. Het genezingsproces neemt meestal drie tot vier maanden in beslag. Het opbouwen van uw conditie kan wel een half jaar duren. Dit is natuurlijk afhankelijk van uw leeftijd en uw conditie. U wordt op controle verwacht bij de behandelend specialist (orthopeed of traumachirurg); 2 en 6 weken na uw operatie en daarna in overleg. Fysiotherapie De fysiotherapeut helpt u weer vertrouwen te krijgen in bewegen. U krijgt persoonlijk fysiotherapie afgestemd op uw situatie. We streven ernaar, dat u zo snel mogelijk weer zelfstandig bent. Elke dag beoordelen we wat u al weer kan. Vooral de eerste twee dagen na de operatie varieert dit per persoon. U hoeft zich hierover geen zorgen te maken. De fysiotherapeut zal u vertellen hoeveel u uw heup mag belasten. U hoort van hem hoe de belasting de komende 6-8 weken wordt opgebouwd. Eventueel gaat u het programma volgen voor patiënten met een nieuwe totale heupprothese en krijgt dezelfde oefenstof en begeleiding. Mocht u instromen dan krijgt u de informatiebrochure van de verpleegkundige. De eerste zes weken na de operatie loopt u met een loophulpmidddel. In het ziekenhuis loopt u met één of twee krukken, een looprek of een rollator. Natuurlijk wordt de fysiotherapiebehandeling, na ontslag, bij u in de buurt voortgezet. Nazorg U mag met ontslag wanneer de orthopeed of traumachirurg klaar is met de medische behandeling. Dit betekent niet dat u al goed kunt lopen. Daarvoor moet u revalideren. In het ziekenhuis bent u daar al mee begonnen. Om te revalideren bestaan twee mogelijkheden: Naar huis, met fysiotherapie: Het is goed mogelijk dat u kort na de operatie in staat bent om weer terug te gaan naar uw oude woonsituatie. De verpleegkundige kan eventueel nog thuiszorg regelen. U moet dan zelf of in overleg met uw huisarts een afspraak maken met een fysiotherapeut bij u in de buurt. De verwijzing hiervoor krijgt u bij ontslag mee, geschreven door de zaalarts of behandelend specialist. De ziekenhuisfysiotherapeut zorgt voor een goede overdracht als begeleiding. Revalideren in een verpleeghuis: Het kan ook voorkomen dat u meer revalidatie nodig heeft voordat u naar huis kunt. U wordt dan aangemeld bij een verpleeghuis. Ontslag en dan Bij ontslag krijgt u het volgende mee: Een afspraak voor controlebezoek op de polikliniek orthopedie of chirurgie Recepten voor pijnmedicatie en/of verbandmiddelen Een nazorgformulier met daarin de algemene richtlijnen over wondverzorging Een formulier met leefregels Een machtiging voor de fysiotherapeut bij u in de buurt, met overdracht vanuit het ziekenhuis Een brief gericht aan uw huisarts over uw ontslag. 6 7