Handleiding Leesclub voor Laaggeletterden Voorlezen met laaggeletterden
Handleiding Leesclub voor Laaggeletterden
Voor honderdduizenden mensen die moeite hebben met lezen (en schrijven) is een boek gesloten. Veel laaggeletterden zijn zelfs nog nooit voorgelezen. De binnenkant, de buitenkant; alles aan een boek is hen vreemd. Een mooi geschreven verhaal helaas ook. Deze handleiding, in combinatie met de film Leesclub voor Laaggeletterden, biedt u als bibliothecaris of vrijwilliger een aantal handreikingen bij het opzetten van een leesclub voor laaggeletterden. Een leesclub waar u voorleest en de deelnemers meelezen. Bedoeld voor volwassenen die nooit zelfstandig een boek lezen, die geen enkele ervaring hebben met een gedrukte tekst. Zodat ook zij beleven hoe mooi een goed geschreven verhaal kan zijn.
In deze handleiding krijgt u antwoord op de volgende vragen: Hoe krijgt u genoeg deelnemers voor de leesclub? Hoe organiseert u de leesclub? Welke boeken zijn geschikt om voor te lezen? Wat kunt u nog meer doen tijdens de leesclub? Uiteraard bent u vrij om de richtlijnen naar eigen inzicht aan te vullen. Maar houd altijd in uw achterhoofd: de deelnemers aan uw leesclub hebben vaak angst en schaamte moeten overwinnen. Ga daarom geduldig en respectvol met iedereen om. Veel succes met het opzetten van uw leesclub. Er bestaat nog een handleiding Leesclub voor Laaggeletterden (ProBiblio): bedoeld voor het opzetten van een leesclub voor volwassenen die net een stapje verder zijn en wél zelfstandig een eenvoudig geschreven boek of krant kunnen lezen. Deze handleiding richt zich op een iets lager niveau: een leesclub voor volwassenen die nog nooit een boek zelfstandig hebben uitgelezen en nog nooit zijn voorgelezen. Natuurlijk kunt u na enkele bijeenkomsten overstappen op de andere handleiding. 5
Hoe krijgt u genoeg deelnemers voor de leesclub? Zonder deelnemers geen leesclub. Zoek daarom voldoende mensen die willen meedoen; volwassenen die nog nooit een boek hebben (uit)gelezen en/of nog nooit zijn voorgelezen. Maak uw leesclub niet te groot, maar ook niet te klein. Bijvoorbeeld minimaal 4 en maximaal 10 deelnemers. In een te klein groepje voelen mensen zich wellicht kwetsbaar. Een te grote groep is onoverzichtelijk, niet iedereen komt dan goed tot zijn recht. Deelnemers via de bibliotheek U vindt deelnemers in uw eigen bibliotheek. Hang bijvoorbeeld duidelijke posters op; zet erop wat u organiseert en wie kan meedoen. Misschien herkent u laaggeletterden omdat ze af en toe onwennig door uw bibliotheek lopen. Of omdat ze al vaker bij het speciale NLplein of Lees en Schrijf!-punt zijn geweest. Spreek mensen aan en vertel ze over de voordelen van de leesclub: Maak in een prettige omgeving kennis met interessante verhalen die tot jouw verbeelding spreken. Doe mee zonder angst zelf hardop te moeten lezen; je wordt voorgelezen terwijl je zelf luistert of meeleest. Kom voor het eerst in je leven in aanraking met gedrukte taal en lees je eerste mooie boek uit. Leer nieuwe mensen kennen die ook meedoen met de leesclub. Deelnemers via ROC s U vindt deelnemers voor uw leesclub ook buiten de bibliotheek. Bijvoorbeeld via een Regionaal Opleidingscentrum (ROC), afdeling educatie. Laaggeletterden volgen namelijk vaak een cursus om beter te leren lezen en schrijven. Leg daarom contact met medewerkers van een ROC bij u in de buurt en vraag of zij mensen kennen voor wie deze leesclub geschikt is. Vaak bezoeken ROC s een bibliotheek met cursisten. Vraag wanneer het volgende bezoek aan uw bibliotheek gepland staat, dan kunt u tijdens dat bezoek meer vertellen over uw leesclub. Deelnemers via gemeente en gezondheidscentra U kunt plaatselijke gezondheidscentra bezoeken of de gemeente, afdeling Sociale Werkvoorziening. Op al deze plekken hebben medewerkers regelmatig contact met mensen die moeite hebben met lezen (en schrijven). Vertel de medewerkers van de gemeente of het gezondheidscentrum wat u van plan bent. Laat informatie - een flyer of folder - achter en vraag of zij laaggeletterden willen doorverwijzen naar uw leesclub. Deelnemers via basisscholen U kunt ook contact maken met basisscholen bij u in de buurt. Soms weten leerkrachten wel of de ouders/verzorgers van hun leerlingen moeite hebben met lezen. Laat informatie achter op de scholen en vraag aan medewerkers om ogen en oren open te houden. Komen ze in contact met mensen die laaggeletterd zijn? Dan kunnen ze vertellen over uw leesclub in de plaatselijke bibliotheek. Vraag ook wanneer leerlingen onder schooltijd de bibliotheek bezoeken. Vaak worden de leerlingen tijdens zo n uitstapje begeleid door leerkrachten én hun ouders. 6
Hoe organiseert u de leesclub? Heeft u voldoende deelnemers voor de leesclub; bedenk dan goed waar, wanneer en hoelang het voorlezen en meelezen plaatsvindt. Bedenk ook goed wat u tijdens de bijeenkomsten allemaal wilt doen. Neem dus eerst een aantal praktische beslissingen als uitgangspunt, maar wijk hiervan af als dat nodig is. Bespreek uw ideeën daarom met de groep tijdens de eerste bijeenkomst, de kennismakingsbijeenkomst. Wat? Iemands verbeelding aanspreken, dat is wat u de komende bijeenkomsten gaat doen. U leest voor en deelnemers luisteren naar een mooi verhaal of lezen - in stilte - mee. Tijdens uw leesclub maakt iedereen op een plezierige manier kennis met gedrukte teksten. Deelnemers genieten van een goed boek en tonen hun emoties. Omdat een verhaal ze bijvoorbeeld doet denken aan hun eigen leven. Of omdat een verhaal ze inzicht geeft in het leven van iemand anders. Benadruk dat u altijd zult zorgen voor een veilige, ontspannen sfeer tijdens het voorlezen. Een sfeer waarin mensen hun emotie ook durven tonen, vragen durven stellen en gesprekken durven voeren. Tijdens elke bijeenkomst leest u 1 boek uit. Tussendoor - en na het uitlezen van het boek - kan iedereen met elkaar praten over de inhoud: over bepaalde passages, over bepaalde personages of over het thema. Waar? De leesclub vindt altijd plaats in uw bibliotheek; een openbare plek waar iedereen welkom is om een boek te lezen. Organiseer de leesclub op een prettige, gezellige plek in de bibliotheek. Bezorg andere bibliotheekbezoekers uiteraard geen overlast, maar ga met uw deelnemers ook niet in een afgesloten ruimte zitten. Op een toegankelijke plek kunnen andere mensen namelijk meeluisteren en inhaken. Ga het liefst in de buurt van het speciale NLplein of Lees en Schrijf!-punt zitten (als uw bibliotheek zo n plek heeft). Zodat deelnemers in de toekomst wellicht zelfstandig hun weg kunnen vinden naar de afdeling met boeken in eenvoudige taal. Laat iedereen aan een tafel zitten. Dan kan het boek waaruit wordt voorgelezen makkelijk op tafel worden gelegd. Wanneer? Houd de leesclub op een doordeweekse dag. Probeer ook een tijdstip te bepalen dat voor (bijna) iedereen handig is, afhankelijk van de openingstijden van uw bibliotheek. Hoelang? Start bijvoorbeeld met 4 bijeenkomsten: wekelijks een bijeenkomst van 2 uur. Bekijk in samenspraak met de deelnemers hoe u de leesclub daarna voortzet. U kunt gaandeweg de bijeenkomsten - en afhankelijk van de groep - natuurlijk ook overstappen op de andere handleiding Leesclub voor Laaggeletterden van ProBiblio. U bent natuurlijk vrij om zelf enkele huis- en spelregels af te spreken met uw deelnemers. Probeer alleen niet te veel drempels op te werpen waardoor mensen misschien afhaken. Maak er bijvoorbeeld geen probleem van als iemand eens te laat komt. 7
Welke boeken zijn geschikt om voor te lezen? De afgelopen jaren zijn in Nederland tientallen interessante boeken uitgegeven, speciaal herschreven voor volwassenen die moeite hebben met lezen. Veel van deze boeken zijn voorzien van het keurmerk Makkelijk Lezen, een waarborg dat een verhalende tekst qua leesbaarheid is goedgekeurd voor de doelgroep. Zoals thrillers van gerenommeerde Nederlandse auteurs en mooie verhalen van internationale schrijvers. Het taalgebruik en de verhaallijnen in deze boeken zijn aangepast. Net als de typografie en de lettergrootte. Kies het juiste boek U kunt dus volop kiezen uit geschikte verhalen, zodat u bij een leesclub voor volwassenen niet hoeft voor te lezen uit een kinderboek. Toch is niet elk eenvoudig geschreven boek altijd geschikt voor uw leesclub. Bijvoorbeeld omdat er expliciete seksscènes in voorkomen. Lees daarom eerst zelf de boeken waaruit u gaat voorlezen. Stem uw keuze ook af op de deelnemers in uw groep; wat is hun afkomst? Kent hun cultuur bepaalde taboes? U kunt bij het kiezen van een geschikt boek natuurlijk ook de deelnemers laten meebepalen. Laat ze eens kiezen uit een aantal door u geselecteerde - en goedgekeurde - titels. Tips bij het voorlezen Introduceer een nieuw boek altijd kort. Vertel wat de titel is en wie de auteur. Vertel iets over de omslag van het boek en de uitgever. En vertel waarover het boek gaat. Neem tijdens het voorlezen ook de tijd om deelnemers vragen te laten stellen. Kortom, creëer voldoende ruimte voor gesprekken over onderwerpen die in het boek voorkomen. De volgende boeksuggesties zijn qua taalniveau en leesbaarheid allemaal aangepast aan het niveau van mensen die moeite hebben met lezen (niveau A2/B1). Uiteraard bepaalt u zelf - afhankelijk van uw groep welke boeken geschikt zijn voor uw leesclub. Let hierbij vooral op de thematiek, de geschiktheid om uit voor te lezen én de dikte van een boek (kunt u het gedurende 2 uur uitlezen). 8
Reeks Leeslicht In de serie Leeslicht - een initiatief van Stichting Lezen & Schrijven en Uitgeverij Eenvoudig Communiceren - verschijnen regelmatig bestsellers, herschreven in eenvoudig Nederlands. Kijk voor nieuwe titels op www.leeslicht.nl Bij ons in het dorp - Jan Terlouw Dit boek vertelt over het Nederlandse dorpsleven vlak na de Tweede Wereldoorlog. Centraal in Bij ons in het dorp staan de drie vrienden Henk, Gijs en Hein. Blauw water - Simone van der Vlugt Lisa en haar vijfjarige dochter worden in hun eigen huis gegijzeld door Mick Kreuger. Hij is ontsnapt uit een tbs-kliniek. Journaliste Senta bezoekt toevallig het huis van Lisa. Kan Senta op tijd hulp halen? Cruise - Suzanne Vermeer Heleen en Frank zijn 15 jaar getrouwd. Om hun huwelijk te vieren gaan ze op vakantie. Ze maken een cruise in de Middellandse zee. Maar op het eiland Mallorca verdwijnt Frank plotseling. Hij wordt niet meer teruggevonden. De biecht - Mickey Roorda Vlak voor de Tweede Wereldoorlog begint, verlooft Maria zich met Jan. Maar eigenlijk is ze stiekem verliefd op Sjors: de man van haar zus én de broer van Jan. Maria blijft de bruiloft met Jan uitstellen. Als de oorlog is afgelopen moet ze een beslissing nemen. Wat gaat Maria doen? De gelukkige huisvrouw - Heleen van Royen Lea Meyer is gelukkig met haar rijke man Harry en hun mooie huis. Dan wil Harry een kind. Hun zoon komt gezond op de wereld. Lea zou gelukkig moeten zijn, maar is het helemaal niet. De voorlezer - Bernhard Schlink Scholier Michael wordt verliefd op de 20 jaar oudere Hannah. Ze krijgen een relatie. Bij elke ontmoeting leest Michael een boek voor. Maar dan verdwijnt Hannah plotseling uit zijn leven. Jaren later ziet Michael haar weer terug in de rechtszaal. Daar ontdekt hij wat het geheim van haar leven is. Drift - Marion Pauw Jill woont samen met Simon op het prachtige eiland Aruba. Dat lijkt leuk, maar ze is er ongelukkig. Simon is altijd aan het werk. Als afleiding gaat ze een duikcursus volgen. Al snel blijkt dat haar duikleraar Edsel betrokken is bij de verdwijning van een Amerikaans meisje. Een goeie truc - Marjan Berk In Een goeie truc krijgt Jakob een dagboek voor zijn verjaardag. Voortaan schrijft hij al zijn gedachten op papier. Vanaf dat moment gebeuren er magische dingen. Zijn leven verandert in een groot feest. 9
Een Rus in de Jordaan - Baantjer en De Waal Een spannende politieroman die zich afspeelt in het hart van Amsterdam: bureau Raampoort in de Jordaan. Rechercheur Peter van Opperdoes en zijn jongere partner Jacob bevinden zich midden in een moordonderzoek dat lijkt te draaien om een geheimzinnige Rus. Geluk: lees- en schrijfcursisten reageren op Spinoza Mensen die de Nederlandse taal aan het leren zijn, schrijven op wat hun gelukkig maakt. Dat doen ze in korte verhalen en gedichten. Lees- en schrijfcursisten reageren op de gedachten van de filosoof Spinoza (1632-1677) over geluk. Het diner - Herman Koch Twee broers en hun vrouwen gaan samen uit eten. Ze moeten praten over hun 15-jarige zoons. Die zoons hebben namelijk iets op hun geweten. Gaandeweg het diner wordt duidelijk wat voor verschrikkelijks de jongens hebben gedaan. Het gouden uur - Karin Giphart Stel, je gaat bijna dood. En je mag één uur van je leven meenemen. Welke herinneringen neem je dan mee? Mooie en blije momenten of juist ongelukkige momenten? Een groot avontuur of een kleine gebeurtenis? Is er hoop - Renate Dorrestein Nettie worstelt met de zorg voor de opgroeiende Igor. Igor heeft een goed hart, maar kan snel agressief worden. Ze is blij als hij een baantje krijgt bij de Sociale Werkplaats. Totdat Igor de impulsieve, onbetrouwbare Lisa ontmoet. Komt een vrouw bij de dokter Kluun Stijn lijkt het helemaal voor elkaar te hebben. Hij heeft een eigen bedrijf en een fantastische vrouw en dochter. Maar dan krijgt zijn vrouw kanker. Stijn steunt haar zo veel mogelijk, maar soms wil hij alleen maar weg. Naar de stad, op zoek naar andere vrouwen. Moeder worden, moeder zijn - Daphne Deckers In Moeder worden, moeder zijn vertelt Daphne Deckers hoe het is om moeder te worden. Ze vertelt over de ontroerende momenten. En op een grappige manier over de minder leuke kanten van zwanger zijn. Voetstappen - Kader Abdolah Drie prachtige verhalen van Kader Abdolah over liefde en heimwee. In het verhaal Een nacht treurt een man om de vrouw die hij moest achterlaten in zijn geboorteland. In het verhaal Voetstappen denkt iemand aan zijn zus die ineens verdween. In het verhaal Strijder in de schaduw wordt een jonge vrouw verliefd op een onbekende man. Zomerhuis met zwembad - Herman Koch Een huisarts van veel BN ers komt op vakantie in Frankrijk een van zijn bekende patiënten tegen. De huisarts en zijn gezin worden uitgenodigd om de rest van de vakantie door te brengen in het luxe zomerhuis van de BN er. Maar daar krijgen ze al gauw spijt van. 10
Uitgeverij Eenvoudig Communiceren geeft naast de serie Leeslicht nog meer geschikte boekenreeksen uit voor mensen die moeite hebben met lezen. Kijk voor nieuwe titels op www.eenvoudigcommuniceren.nl of www.gewontetaal.nl Reeks Wereldverhalen A Christmas Carol - Charles Dickens Een prachtige kerstklassieker in eenvoudig Nederlands: Scrooge is een harde zakenman met een koud hart. Op kerstavond krijgt hij bezoek van drie geesten. Zij laten hem zijn verleden, heden en toekomst zien. Dracula - Bram Stoker Een van de bekendste griezelverhalen uit de geschiedenis. Over een zakenman die gaat logeren in het kasteel van Dracula. Maar er is daar iets vreemds aan de hand. Waarom ligt Dracula overdag in een doodskist? Frankenstein - Mary Shelly Frankenstein is een van de bekendste griezelverhalen uit de geschiedenis. Een student doet experimenten met lichamen van dode mensen en elektriciteit. Het lukt de student eindelijk om leven te maken: Frankenstein. Dan beginnen de problemen pas. Moby Dick - Herman Melville Ismael is het leven op het land zat. Daarom gaat hij werken op het schip van Kapitein Achab, die bezeten is door slechts één ding: het vangen van de reusachtige witte walvis Moby Dick. Maar Moby Dick is geen gewone walvis. Reis om de wereld in 80 dagen - Jules Verne 150 jaar geleden ging reizen veel langzamer dan nu. Vliegtuigen waren er nog niet en boten en treinen gingen minder snel. Toch wil de geheimzinnige Phileas Fogg een reis om de wereld maken. Hij wedt zelfs dat hij deze reis in 80 dagen kan doen. Robinson Crusoe - Daniel Defoe Deze klassieker verscheen voor het eerst in 1719. Het gaat over Robinson, een man die als enige een schipbreuk overleeft. Hij spoelt aan op een onbewoond eiland. Langzaam leert hij daar in zijn eentje te overleven. Maar is dat eiland wel onbewoond? Reeks Liefdesverhalen Romeo en Julia - Marian Hoefnagel (bewerking) Het bekendste liefdesverhaal ter wereld speelt zich af in Italië, in de 16de eeuw. Romeo en Julia worden tijdens hun eerste ontmoeting meteen verliefd. Alleen hebben hun families al jaren ruzie. De liefde tussen Romeo en Julia mag niet bestaan, maar ze kunnen niet meer zonder elkaar Reeks Geschiedenis Enkele reis Europa Enkele reis Europa bevat openhartige interviews met nieuwkomers uit verschillende landen. Iedereen heeft zijn eigen reden om naar een vreemd land te komen. De een is op de vlucht, de ander komt voor de liefde en nog een ander wil gewoon een betere toekomst. 11
Ik overleefde Auschwitz - Ferenc Göndör Ik overleefde Auschwitz is het waargebeurde en aangrijpende verhaal van de joodse Ferenc Göndör, die als zestienjarige gedeporteerd wordt naar Auschwitz. Saïdjah en Adinda - Multatul Eén van de belangrijkste werken uit de Nederlandse literatuur. De kinderen van twee arme Javaanse boeren willen later trouwen. Maar hun levens, en dat van hun familieleden, worden totaal verwoest door de Nederlandse bezetters en de rijke Indische vorsten. Verhalen van Nasreddin Hodja Imam Nasreddin Hodja speelt de hoofdrol in elk van de 22 vertellingen. Hij houdt de mensen graag een beetje voor de gek. En hij doet de dingen vaak anders dan normaal. Nasreddin Hodja verzint voor elk probleem een oplossing, maar op zijn eigen manier... Reeks Misdadig De beste - Chris Rippen Hulpagent Munck wordt ingezet bij een voetbalwedstrijd. Na afloop van de wedstrijd vindt hij het lijk van oud-voetballer Robin Terwiel op de tribune. Munck wordt buiten het moordonderzoek gehouden. Maar dan doet hij een belangrijke ontdekking. De geur van regen - Lineke Dijkzeul In een zomer waar geen einde aan lijkt te komen, maakt een moordenaar jacht op roodharige vrouwen. De vrouwelijke rechercheur Renée is het eerste slachtoffer, maar ze ontsnapt nog net aan de dood. De lifter - Chris Rippen Kees en Mia staan op een camping waar vervelende dingen gebeuren. Iemand krast met een mes in hun tent en slaat hun autoruit kapot. Mia blijft vrolijk, maar Kees kan niet meer genieten. Wie valt hen steeds lastig? De schuilkelder - Tomas Ross Bert en Lizzy hebben al jaren een gelukkig huwelijk. Maar dat verandert na een tvprogramma over kernbommen. Lizzy wordt steeds banger en denkt alsmaar dat iedereen in de wereld dood zal gaan. Ze laat zelfs een schuilkelder bouwen. Bert kan haar niet op andere gedachten brengen. Dan bedenkt hij een gruwelijk plan. Hittegolf - René Appel Na een avondje stappen fiets een jong meisje de warme zomernacht in. Alleen, want ze heeft ruzie met haar vriendje. De volgende ochtend wordt haar dode lichaam gevonden in het park. Een onschuldige jongen krijgt de moord in zijn schoenen geschoven. Tweestrijd - René Appel In Tweestrijd is Manon gelukkig met haar rijke vriend Roy. Eindelijk hoeft ze niet meer in de slagerij van haar vader te werken. Maar hoe komt Roy aan zijn geld? Waarom werkt hij op zulke rare tijden? En waar komt het bloed op zijn kleding vandaan? Verdwijning - Charles den Tex Marja werkt al jaren in een warenhuis, als ze iets vreemds ontdekt. In een pashokje vindt ze kleding van een vrouw. Waarom heeft deze vrouw haar kleding achtergelaten? Marja begrijpt dat er iets ergs is gebeurd en gaat op onderzoek uit. 12
Wat kunt u nog meer doen tijdens de leesclub? U kunt tijdens de leesclub meer doen dan alleen voorlezen en over het boek praten. Moedig het bijvoorbeeld aan als na een aantal bijeenkomsten blijkt dat sommige deelnemers zelf een stukje willen voorlezen. Misschien is het niveau van uw groep na een aantal maanden wel hoog genoeg om over te stappen van deze handleiding naar de andere handleiding Leesclub voor Laaggeletterden. Daarin staan richtlijnen voor een leesclub waarin laaggeletterden zelf boeken en speciale kranten lezen en oefeningen maken. Ook zolang de kennismaking met het boek nog centraal staat, kunt u met uw leesclub leuke activiteiten ondernemen: Misschien is een boek aanleiding voor het tonen van (delen uit) een film of tv-serie. Bijvoorbeeld bij boektitels die verfilmd zijn, zoals De voorlezer van Bernhard Schlink en Een Rus in de Jordaan van Appie Baantjer. Laat eens een aantal andere boeken over de Tweede Wereldoorlog zien tijdens het lezen van het dagboek van Anne Frank. Of toon het origineel - Max Havelaar - tijdens het lezen van Saïdjah en Adinda van Multatuli. Soms willen ouders/grootouders graag leren om hun eigen kinderen/kleinkinderen voor te lezen aan de hand van een prentenboek. U kunt ze daarbij helpen. U kunt deelnemers ook laten kennismaken met andere mogelijkheden van een bibliotheek. - Vertel ze bijvoorbeeld over de speciale NLpleinen en Lees en Schrijf!-punten. - Of over het bestaan van de Slimme Nieuwslezer - een (webbased) sprekende digitale krant met dagelijks actuele berichten en oefeningen speciaal voor laaggeletterden. - Uw deelnemers kunnen in een bibliotheek ook zelf een luisterboek lenen om thuis naar te luisteren. Voorleestips van voorlezer Marike Muller (bibliothecaris Openbare Bibliotheek Amsterdam): Soms lees ik stukjes voor uit de Start!-krant: een speciale nieuwskrant van uitgeverij Eenvoudig Communiceren. Ik heb ook eens gedichten voorgelezen uit Als ik jou. Dat is poëzie voor anderstaligen van Annemie Decavele, Peter Scoenaerts en Helga van Loo (uitgeverij Garant 2009). U kunt natuurlijk ook andere gedichtenbundels gebruiken. Daarnaast bestaat er ook een Belgische boekenserie in makkelijke taal: Wablieft van uitgeverij Manteau. Hierbij moet u soms wel de typisch Vlaamse woorden en uitdrukkingen uitleggen. Meer informatie De film Leesclub voor Laaggeletterden geeft u een goed beeld van zo n leesclub. In de film - opgenomen in de Bibliotheek Hagedoornplein in Amsterdam-Noord - ziet u wat voorlezen allemaal teweeg kan brengen bij deelnemers. De voorlezers in de film zijn Hank Gronheid (NT1-specialist ROC van Amsterdam) en Marike Muller (bibliothecaris Openbare Bibliotheek Amsterdam). U kunt de film en handleiding bestellen via educatie@oba.nl. Prijs: 200,00. In verband met privacy mag de film niet op internet getoond worden. 13
wereldverhalen in gewone taal colofon Uitgave: Openbare Bibliotheek Amsterdam Innovatie & Ontwikkeling, 2012 www.oba.nl/educatie film 2011: The Light Fantastic handleiding 2012: Jerome Jacquot Met dank aan Hank Gronheid van ROC van Amsterdam en Marike Muller en Tine de Lange van de OBA
Frits Berend Shirley Jawahierkhan