19 mei 2011 I Brussel Jaarverslag 2010
In vogelvlucht 1. Onze missie en visie 2. De beheersovereenkomst 3. De mensen achter Jongerenwelzijn WWW.JONGERENWELZIJN.BE P
Onze missie en visie In een evoluerend Vlaanderen heeft élke jongere het recht om kansrijk mee te groeien. Jongerenwelzijn is de stuwende kracht van de hulp aan jongeren in een moeilijke leefsituatie. WWW.JONGERENWELZIJN.BE P 3
De beheersovereenkomst Periode 2011-2015 Beleidsdoelstellingen Vlaamse Regering als vertrekpunt Jaarlijks ondernemingsplan Jongerenwelzijn als afgeleide WWW.JONGERENWELZIJN.BE P 4
De mensen achter Jongerenwelzijn (1) 1 285 personeelsleden op 31 december 2010 Hoofdbestuur: 76 (6 %) efficiënte overheid afdeling Gemeenschapsinstellingen: 622 Afdeling Preventie- en Verwijzersbeleid: 587 ~ merendeel: rechtstreekse dienstverlening (94 %) ~ noodzakelijke uitbreiding personeelsbestand (in tijden van besparingen). ~ groot personeelsbestand: oog voor welzijn Grootste leeftijdscategorie: 25 34 jaar WWW.JONGERENWELZIJN.BE P 5
De mensen achter Jongerenwelzijn (2) Diversiteit op de werkvloer ervaren medewerkers: 32,53 % allochtone afkomst: 3,81 % met arbeidshandicap: 1,25 % vrouwelijke medewerkers: 61,95 % kortgeschoolden: 9,42 % WWW.JONGERENWELZIJN.BE P 6
Jongerenwelzijn in cijfers 1. Onze jongeren 2. Onze hulpverlening 3. Private voorzieningen 4. Gemeenschapsinstellingen 5. JO-lijn WWW.JONGERENWELZIJN.BE P
1. Onze jongeren (1) 26 235 minderjarigen in de bijzondere jeugdbijstand. Ratio t.o.v. totale jongerenpopulatie in Vlaanderen 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 14 798 15 305 16 213 16 877 17 511 18 138 19 088 20 225 23 350 24 422 26 235 0.98% 1.02% 1.08% 1.13% 1.18% 1.21% 1.26% 1.33% 1.53% 100 103.4 109.6 114 118.3 122.6 128.9 136.6 157.8 165.0 177.3 WWW.JONGERENWELZIJN.BE P 8
1. Onze jongeren (2) Uit onderzoek blijken meerdere factoren Veranderende samenleving Kansarmoede Migratie / multiculturaliteit Gezinssamenstelling Signalering Medicalisering ~ Commissie Jeugdzorg: instroom! WWW.JONGERENWELZIJN.BE P 9
1. Onze jongeren (3) Periode 2009-2010 + 1 800 minderjarigen in de bijzondere jeugdzorg (stijging met 7,4 %) Hoe verklaren we dat? Verbeterde registratie Vooral POS-maatregelen door SDJ Vooral blijvers Internationale tendens WWW.JONGERENWELZIJN.BE P 10
1. Onze jongeren (4) Aantal jongeren als waarden plaatsende instantie: Comité Bijzondere Jeugdbijstand plaatsende instantie: sociale dienst gerechtelijke jeugdbijstand POSmaatregel MOFmaatregel Andere maatregel TOTAAL 2008 11 562 0 311 11 873 2009 11 514 0 460 11 974 2010 11 700 0 1 076 12 776 2008 10 461 3 040 156 13 657 2009 11 320 3 520 91 14 931 2010 12 537 3 616 134 16 287 WWW.JONGERENWELZIJN.BE P 11
1. Onze jongeren (5) Aantal jongeren met een maatregel in het begeleidingsjaar naar doorstroom, instroom en uitstroom Instroom Uitstroom Onderbreker Blijver Tijdelijk in begeleiding Som van vorige cat. 2008 5.503 5.586 1.614 9.282 1.365 23.350 2009 5.104 5.471 1.758 10.885 1.204 24.422 2010 5.641 5.464 1.702 12.219 1.209 26.235 WWW.JONGERENWELZIJN.BE P 12
1. Onze jongeren (6) Wereldwijd stijgt het aantal kinderen dat in de jeugdzorg terechtkomt omwille van een problematische opvoedingssituatie. WWW.JONGERENWELZIJN.BE P 13
1. Onze jongeren (7) Grafiek 1.1 Woonplaats minderjarigen Antw erpen 8.276 7919 Limburg 3.805 3252 Oost-Vlaanderen 4.881 4711 Vlaams-Brabant West-Vlaanderen 2.582 2331 5.019 4667 2010 2009 Waals Gew est 104 96 Brussels Hoofdstedelijk Gew est 429 402 onbekend 1.139 1044 0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 WWW.JONGERENWELZIJN.BE P 14
1. Onze jongeren (8) Grafiek 1.2 Leeftijd aandeel minderjarigen 20-21j 1,57% 1,59% 15-19j 10-14j 5-9j 19,55% 19,88% 26,94% 26,41% 41,95% 42,37% 2010 2009 0-4j 9,99% 9,76% 0,00% 5,00% 10,00% 15,00% 20,00% 25,00% 30,00% 35,00% 40,00% 45,00% WWW.JONGERENWELZIJN.BE P 15
1. Onze jongeren (9) Grafiek 1.3 Aandeel minderjarigen naar geslacht vrouw man 10882 11.619 13540 14.616 2010 2009 0 2000 4000 6000 8000 10000 12000 14000 16000 Grafiek 1.8 Aantal minderjarigen POS-MOF Pos 23072 21760 Mof 3615 3520 2010 2009 ander 1210 551 0 5000 10000 15000 20000 25000 WWW.JONGERENWELZIJN.BE P 16
2. Onze hulpverlening (1) 55,63 %: maatregelen door de sociale dienst voor gerechtelijke jeugdbijstand (gedwongen hulpverlening) 44,37 %: maatregelen door het Comité voor Bijzondere Jeugdzorg (vrijwillige maatregelen) WWW.JONGERENWELZIJN.BE P 17
2. Onze hulpverlening (2) Grafiek 1.5 Aantal wachtende minderjarigen per regio regio Antwerpen 1205 1288 dec 2010 dec 2009 regio Limburg 590 611 0 200 400 600 800 1000 1200 1400 2010: 3 736 minderjarigen op een wachtlijst. WWW.JONGERENWELZIJN.BE P 18
3. Private voorzieningen (1) WWW.JONGERENWELZIJN.BE P 19
3. Private voorzieningen (2) Grafiek 1.7 Aandeel geplaatste minderjarigen naar soort voorziening begeleidingstehuizen 4177 4215 dagcentra 1062 1091 diensten begeleid zelfstandig wonen 670 642 diensten crisishulp aan huis 489 346 pleegzorg BJB 4803 4634 gemeenschapsinstellingen 1061 1080 gezinstehuizen multifunctionele centra onthaal, oriëntatie en observatie 16 29 0 405 1752 1687 2010 2009 preventieve sociale actie 2451 2521 projecten bijzondere jeugdbijstand 240 487 thuisbegeleidingsdiensten 3113 2834 voorzieningen buiten BJB 4799 4863 0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 WWW.JONGERENWELZIJN.BE P 20
3. Private voorzieningen (3) Grafiek 1.8 Begeleide minderjarigen binnen de diensten herstelgerichte constructieve afhandeling (HCA) HCA hergo 75 114 HCA bemiddeling 3770 4050 HCA leerprojecten HCA gemeenschapsdienst 813 839 734 737 2010 2009 HCA totaal 5392 5740 0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 WWW.JONGERENWELZIJN.BE P 21
4. Gemeenschapsinstellingen (1) Grafiek 1.6 Capaciteit van de gemeenschapsinstellingen Tongeren (jongens) gesloten De Grubbe (jongens) gesloten De Hutten (jongens) gesloten De Markt (jongens) open De Markt (meisjes) gesloten De Zande, Beernem (meisjes) open De Zande, Beernem (meisjes) gesloten De Zande, Ruiselede (jongens) gesloten De Zande, Ruiselede (jongens) open 6 12 10 10 10 10 30 24 26 26 40 40 36 36 54 54 72 72 31/dec/10 31/dec/09 0 10 20 30 40 50 60 70 80 WWW.JONGERENWELZIJN.BE P 22
4. Gemeenschapsinstellingen (2) Aantal jongeren in de gemeenschapsinstellingen 2009: 1080 (incl. De Grubbe en Tongeren) 2010: 1 061 (incl. De Grubbe en Tongeren) Absolute cijfers en verhouding POS / MOF 2009: 1 160 (33,6 % POS / 66,7 % MOF) 2010: 1 134 (34,1 % POS / 65,4 % MOF) Absolute cijfers liggen hoger dan aantal jongeren omdat een jongere gedurende één begeleidingsjaar meerdere maatregelen kan hebben (en dus dubbel wordt geteld). WWW.JONGERENWELZIJN.BE P 23
5. JO-lijn JO-lijn: informatie-en klachtenlijn In 2010 krijgt JO-lijn 583 meldingen, dat is vergelijkbaar met 2009. Merendeel van oproepen (509) zijn meldingen bij de informatielijn. Aantal klachten: 39. Verder konden 35 meldingen via informele klachtenbehandeling worden afgehandeld. WWW.JONGERENWELZIJN.BE P 24
H3 In de kijker 1. Herorganisatie gemeenschapsinstellingen 2. Multifunctionele werking 3. Columbusexperiment WWW.JONGERENWELZIJN.BE P
1. Herorganisatie gemeenschapsinstellingen Toekomstvisie afdeling Gemeenschapsinstellingen Diversificatie van het aanbod Herpositionering Installatie voorportaal Centraal Aanmeldpunt WWW.JONGERENWELZIJN.BE P 26
2. Multifunctionele werking 10 multifunctionele centra: 750 plaatsen in 2010 Trajectmatig werken Naadloze overgangen tussen werkvormen en tussen residentiële, mobiele en ambulante hulpverlening WWW.JONGERENWELZIJN.BE P 27
3. Columbus-experiment Project positieve heroriëntering (Oranjehuis) Doel: 100 aanmeldingen leiden tot 40 maatregelen door CBJ >> herleiden naar 20. Aanpak: aanspreken op eigen verantwoordelijkheden en eigen kracht van alle gezinsleden. WWW.JONGERENWELZIJN.BE P 28
Hoe failliet is de bijzondere jeugdzorg? WWW.JONGERENWELZIJN.BE P
Hoe luidt de kritiek? De wachtlijsten en tijden zijn te lang. De instroom is te groot. Er is geen zorg op maat. De kindercarrousel: kinderen gaan van instelling naar instelling. Eens in de bijzondere jeugdbijstand, geen weg uit. Consulenten en opvoeders zijn gedemotiveerd en gefrustreerd. Jeugd(delinquentie) ontspoort. Pleegzorg in het vizier. WWW.JONGERENWELZIJN.BE P 30
Wachtlijsten en tijden te lang Betere registratie, monitoring en reflectie Uitbreidingen Private voorzieningen Gemeenschapsinstellingen WWW.JONGERENWELZIJN.BE P 31
Instroom is te groot Ingrijpen op instroomprocessen Nieuwe methodieken: positieve heroriëntering Integrale jeugdhulpverlening WWW.JONGERENWELZIJN.BE P 32
Hulp te laat en niet op maat Flexibilisering: MFC Differentiatie: thuisbegeleiding, pleegzorg, residentieel Projecten bijzondere jeugdzorg YAR, proeftuinen met oog op uitstroom Vermaatschappelijking van de zorg: meer oog voor de context Positieve heroriëntering WWW.JONGERENWELZIJN.BE P 33
De kindercarrousel (1) Trajectwerking: MFC Samenwerkingsinitiatieven ~ Integrale Jeugdhulp, onderwijs, geestelijke gezondheidszorg (Zorg & Gezondheid), gehandicaptensector (VAPH), Kind en Gezin, justitie, knelpuntdossiers Intersectorale toegangspoort Positionering gemeenschapsinstellingen WWW.JONGERENWELZIJN.BE P 34
De kindercarrousel (2) Internationale vergelijking uithuisgeplaatste minderjarigen. Land Aantal uithuisgeplaatste minderjarigen Verhouding tov -18 jarigen in bevolking (op 10.000) Meest voorkomende vorm 1. Roemenië 73.976 153 Pleegzorg (65%) 2. Schotland 12.750 120 Pleegzorg 70% 3. Nederland 44.000 110 Residentieel 60% 4. Denemarken 12.408 102 Pleegzorg 48% 4. Frankrijk 138.300 102 Pleegzorg 55% 6. Canada 80.000 100 Pleegzorg 60 70% 6. Hongarije 21.216 100 Pleegzorg 53% 8. Vlaanderen 12.287 101 (POS + MOF) 92 (POS) Residentieel 62% 9. Zweden 20.300 90 Pleegzorg 74% 10. Wales 4.529 70 Pleegzorg 70% 11. Noorwegen 8.037 68 Pleegzorg 78% 12. Duitsland 112.700 64 Residentieel >50% WWW.JONGERENWELZIJN.BE P 35 Cijfers onderzoek H. Grietens
Geen weg uit de bijzondere jeugdbijstand Cijfers uitstroom: stabiel. Hulp- en dienstverlening werkt zoveel mogelijk toe naar een terugkeer naar het thuismilieu. 18+-plan en uitbreiding Begeleid Zelfstandig Wonen. WWW.JONGERENWELZIJN.BE P 36
Burn-out en demotivatie troef bij opvoeders en consulenten Acties: - Werklastnorm - Loopbaanelixir - Uitbreiding personeelsbestand WWW.JONGERENWELZIJN.BE P 37
Jeugd(delinquentie) ontspoort! Jeugddelinquentie neemt niet toe Verhouding POS/MOF bij SDJ: aandeel POS stijgt (+ 10 % in vergelijking met 2009). WWW.JONGERENWELZIJN.BE P 38
Pleegzorg in het vizier Pleegzorg eerste beleidskeuze voor jonge kinderen die niet thuis kunnen blijven. Aantal pleegplaatsingen stijgt jaar na jaar. Provinciale pleegzorgpunten. Decreet: meer uniformiteit in screening, selectie en opvolging. Meer ondersteuning voor pleegouders, bv. testfase Pleegouders versterken in opvoeden. WWW.JONGERENWELZIJN.BE P 39
Besluit (1) Stijgende instroom is internationale trend en maatschappelijk deels verklaarbaar. Problematiek vraagt specifiek zorgaanbod. Preventie in alle sectoren is wenselijk, alsook opvoedingsondersteuning. Bijzondere jeugdbijstand is tweedelijnszorg Samenwerking met andere sectoren (in aanmelding, doorverwijzing en aanpak) kan nog verder uitgebouwd worden: integrale jeugdhulpverlening, overleg met armoedeorganisaties, klemtoon op kennis- en expertisedeling met oog op kwaliteitsvol aanbod WWW.JONGERENWELZIJN.BE P 40
Besluit (2) Versterking van bijzondere jeugdzorg blijft noodzakelijk (symptoomorganisatie, machteloosheid, invloed op instroom is beperkt). Ruimte voor differentiatie, modulering en vernieuwend werken. Uitbreiding capaciteit en personeel: niet enkel anders en beter, maar ook meer. Minderjarige en hulpvraag staan centraal! WWW.JONGERENWELZIJN.BE P 41
Vragenronde WWW.JONGERENWELZIJN.BE P
WWW.JONGERENWELZIJN.BE P 43