DE BOND VAN DEFENSIEPERSONEEL nummer 5-2015 Adviesraad overheid wil fors meer geld voor Defensie Reservisten als flexibele schil om krijgsmachtonderdelen Registratie blootstelling aan Chroom-6 nu door CAOP MAANDBLAD VAN DE ACOM - ALGEMEEN CHRISTELIJKE ORGANISATIE VAN MILITAIREN
DE BOND VAN DEFENSIEPERSONEEL Lid worden, zijn en blijven de voordelen van het lidmaatschap: 1. De ACOM behartigt uw belangen in de eerste plaats door via onderhandelingen met de werkgever goede arbeidsvoorwaarden te bewerkstelligen. Bovendien staan gespecialiseerde juristen klaar voor individuele belangenbehartiging en rechtshulp. 2. Post-actieve militairen kunnen rekenen op actieve belangenbehartiging door de ACOM inzake: - pensioenen, - sociale zekerheid en - ziektekosten. 3. Onze juristen zijn elke werkdag tussen 08.45 en 12.30 uur te bellen voor eerstelijns advies of het maken van een afspraak op ons secretariaat te Leusden. 4. Vertegenwoordigers van de CCOOP, de ambtenarencentrale waarbij de ACOM is aangesloten, zitten in het verantwoordingsorgaan van het ambtenarenpensioenfonds ABP. Zo oefent uw bond invloed uit op het beleid van het pensioenfonds. 5. Maar de ACOM helpt u ook bij het doen van uw belastingaangifte zodat u geen cent teveel betaalt aan de fiscus. 6. Voor advies en bijstand kunt u in uw regio aankloppen bij het regiobestuur. Indien gewenst komen wij daarvoor bij u thuis. 7. De ACOM organiseert ook seniorenbijeenkomsten overal in het land. 2 Maar uw bond biedt u nog meer: ACOM-leden kunnen voor juridische bijstand terecht bij de advocaten van Delissen Martens in Den Haag. Al vele lange jaren staan wij ACOM-leden bij in militaire strafzaken, zaken op het gebied van het familierecht en erfrecht, in zaken van huurrecht, bouwrecht en burengeschillen. Bel gerust voor een gratis advies. Als verdere bijstand nodig is, dan hanteren wij gereduceerde tarieven. U bent ook welkom als u in aanmerking komt voor toevoeging (pro deo). Contact: tel. 070-3115411, www.delissenmartens.nl Voor wie, buiten zijn/haar schuld om, financieel in moeilijkheden is geraakt, reikt ACOM een vangnet aan in de vorm van het Fonds Maatschappelijke Bijstand. Behalve lage premies bij gezins- en militaire verzekeringen, biedt ACOM-Boot extra korting op uw autoverzekeringen. ACOM-Boot: voor elk onderdeel een passend antwoord...! ACOM BOOT DFD: De Financiële Dienstverleners; dé specialist voor militair en burgermedewerker. Uw risico is onze uitdaging! De uitzendingen naar Afghanistan of de West, de GVA, de eerste autoverzekering, of de hypotheek (óók de BBT-er). U verzekert ze allemaal bij DFD. Nu en in de toekomst. Opzeggen lidmaatschap ACOM Het lidmaatschap van de ACOM wordt aangegaan voor een periode van twaalf maanden, welke aanvangt op de dag van aanmelding als lid. Dit lidmaatschapsjaar hoeft dus niet samen te vallen met het begin en einde van een kalenderjaar. Het lidmaatschap wordt telkenmale stilzwijgend verlengd voor eenzelfde periode. Opzegging van het lidmaatschap dient schriftelijk (dus niet per e-mail) plaats te vinden. Deze opzegging dient uiterlijk drie maanden voor het verstrijken van het lidmaatschapsjaar door de ACOM te zijn ontvangen.
UW VOORZITTER Zo, de kop is er af. Op 16 april jl. hebben drie van de vier centrales in het Sectoroverleg het eerste deelakkoord arbeidsvoorwaarden ondertekend. Helaas deed de AFMP niet mee. Jammer, omdat ik van mening ben dat we gezamenlijk en dus zo sterk mogelijk de nadere uitwerking van de onderwerpen ter hand moeten nemen. Ik hoop toch dat het verdere overleg in het kader van de arbeidsvoorwaardenonderhandelingen in een goede sfeer en constructief zal verlopen. Aan de ACOM zal het niet liggen. Zoals al eerder aangegeven vond het Bondsbestuur van de ACOM het niet noodzakelijk om dit eerste deelakkoord ter beoordeling aan de achterban voor te leggen. Eerder heb ik er ook al op gewezen dat over de belangrijkste twee punten uit het deelakkoord al afspraken waren gemaakt die nu zullen worden uitgevoerd. De uitbetaling van de vrijgevallen gelden in het pensioendossier en de afspraak dat vóór 1 oktober 2015 de AOW-gat-problematiek wordt opgelost. Overigens moeten de onderhandelaars dan wel hard aan de slag om die datum te kunnen halen. Uit onze achterban zijn er wel vragen en opmerkingen gekomen. Die zullen uiteraard door onze onderhandelaar in het verdere traject worden meegenomen. Helaas zijn er ook leden die het absoluut niet eens zijn met het door de ACOM ingenomen standpunt en die zelfs besloten hebben hun lidmaatschap op te zeggen. Een betreurenswaardige ontwikkeling die we echter hebben te respecteren. Overigens, degenen die behoefte hadden aan uitvoeriger uitleg kregen die ook met als eindresultaat dat ze er alsnog van afzagen hun lidmaatschap te beëindigen. In deze tijd die beheerst wordt door social media als Facebook en Twitter, blijkt dat bij een tweet die niet meer dan 140 tekens mag beslaan, de boodschap wel eens niet helemaal begrepen wordt. Ik ben te allen tijde bereid om de wellicht daardoor gerezen vragen of opmerkingen te bespreken met diegenen die de boodschap anders interpreteren dan ze is bedoeld. Maar daar moet de andere partij dan wel voor open staan. Twitteren kan nuttig zijn maar dan moet je er wel terdege van bewust zijn in welke hoedanigheid en vanuit welke account je je tweets verzendt. Heb je een functioneel account dan moet je beseffen dat je als functionaris twittert. Persoonlijke meningen en opvattingen dien je vanuit je persoonlijke account te delen. Blijkbaar was c.q. is de krijgsmachtadjudant zich daar niet helemaal van bewust. Merkwaardig eigenlijk dat ik als ACOM-voorzitter regelmatig met de CDS en alle C-Opco s spreek. Maar als ik de krijgsmachtadjudant uitnodig voor een verhelderend gesprek hij dan afgemeten meldt dat niet nodig te vinden. Bepaald een vreemde houding lijkt me en niet passend bij de voorbeeldfunctie die de krijgsmachtadjudant nu eenmaal heeft. Dit voorwoord schrijf ik op 5 mei en we vieren dus Bevrijdingsdag. Dat doen we nu zeventig jaar. Maar laten wij niet vergeten dat er over de hele wereld mensen zijn die niets te vieren hebben en hun hele (jonge) leven al onder oorlogsomstandigheden leven en hiervan dagelijks de ellende en miserie ervaren. Het is triest om te constateren dat de mensheid niet in staat blijkt in vrede met en respect voor elkaar te leven. Bevrijdingsdag, 5 mei. Dat betekent wel dat wij op 4 mei de doden hebben herdacht die in de Tweede Wereldoorlog maar ook bij latere missies voor het vaderland het grootste offer brachten, - hun leven. Later wij ze danken en ze met het grootste respect herdenken. Niet alleen op 4 mei maar dagelijks. Leon van der Hulst INHOUD 10 12 14 22 Inleveren kopij ACOM Journaal #06: 18 mei Volg ons op Twitter @ACOM_Mil_Bond @LeonvdHulst #07-08: 22 juni Word vriend op Facebook 3
NIEUWS Inhouding VUT-equivalent voor militairen beëindigd 4 Het is alweer zo n tien jaar geleden, dat de FPU-uitkeringen voor burgerambtenaren (dus ook die bij Defensie) werden beëindigd een en ander behoudens overgangsbepalingen voor 55-plussers, zoals die destijds zijn uit onderhandeld. Exit de VUT voor burgerambtenaren dus. Op het eerste gezicht is het des te merkwaardiger dat de VUT-premie voor burgerambtenaren al die tijd heeft voortbestaan. Overigens zijn er met dat geld in de tussentijd nog nuttige dingen gedaan, zoals het versterken van de ouderdomspensioenen van ambtenaren. VUT-equivalent Deze premie werd in 1995 voor burgerambtenaren ingevoerd en bij die gelegenheid werd het door de wetgever niet onredelijk geacht, dat van militaire ambtenaren die immers geen VUT kennen (leeftijdsontslag is iets anders) ook een solidariteitsbijdrage zou worden geheven. Dat werd het zogenaamde VUT-equivalent. Bonden en Defensie ondertekenen deelakkoord arbeidsvoorwaarden Terugwerkende kracht Nu de VUT-premie voor burgerambtenaren met ingang van dit jaar is aangeschaft lag het uiteraard voor de hand om ook de inhouding van het VUT-equivalent op het bruto salaris van militairen met ingang van dezelfde datum te beëindigen. Dat is thans alsnog gebeurd. De inhouding van het VUT-equivalent wordt met terugwerkende kracht tot 1 januari 2015 gestopt. U zult een en ander dus in uw netto salaris gaan merken tezamen met het feit dat er ten gevolge van de pensioenversobering inmiddels 0,8% is vrijgekomen voor salarisverbetering. Tussenakkoord nu deelakkoord Wij hebben in het maartnummer van ACOM Journaal al bericht over dit tussenakkoord, dat toen nog de status had van onderhandelingsresultaat maar inmiddels formeel de status van deelakkoord heeft. Uiteraard zijn de arbeidsvoorwaardenonderhandelingen daarmee nog niet ten einde met name ook niet op het vlak van mogelijke verdere salarisverbeteringen. De minister van Defensie en de Centrales van Overheidspersoneel Sector Defensie (CMHF, AC en CCOOP) hebben op 16 april 2015 een eerste deelresultaat arbeidsvoorwaarden getekend. Hierbij moest evenwel een van de vier Centrales (ACOP) afhaken. Samen met de Centrales die zich wel gecommitteerd hebben wil de ACOM zo snel mogelijk beginnen met de uitwerking van het deelakkoord. Bovendien wordt het overleg met de werkgever Defensie voortgezet over de inzetpunten die nog niet aan bod zijn gekomen. Grote waarde Wij hechten, om een aantal redenen, grote waarde aan dit deelresultaat hoewel het niet veel direct-positieve elementen behelst voor de leden: langs deze weg wordt zeker gesteld dat de vrijgekomen gelden ingevolge de versobering van de pensioenen daadwerkelijk aan de leden worden uitbetaald, de slepende AOW-gat problematiek wordt per 1 oktober 2015 opgelost. Maar het is ook van groot belang dat de grote dossiers die op behandeling wachten worden geagendeerd met daarbij de juiste samenhang en prioriteit. Voor een aantal belangrijke dossiers is in dit deelakkoord een aantal richting bepalende piketpalen geslagen. Kritische geluiden Hoewel de ACOM geen formele achterbanraadpleging gehouden heeft over het bereikte deelresultaat, is daar wel op uiteenlopende manieren met onze leden over gesproken. En ofschoon de reacties overwegend positief waren vielen er ook kritische geluiden te beluisteren. Met name stoorde men zich hevig aan het gebrek aan waardering voor het personeel. Veel kritiek kregen ook de nieuwe diensteinderegeling en het nieuwe pensioenstelsel. Vooral bij die mensen die al meer keren geconfronteerd werden met ophoging van de FLO-leeftijd overheerst het cynisme. Een houding die in het bijzonder te bespeuren was bij de groep die net niet onder het huidige overgangsregiem valt. Belangrijke aandachtspunten Deze op- en aanmerkingen zullen we meenemen als belangrijke aandachtspunten bij de uitwerking van dit eerste deelresultaat. Maar zeker ook bij de (op)mars naar een eindresultaat dat wij uiteraard aan onze leden ter beoordeling zullen voorleggen. De weg naar dit eindresultaat zal lang en complex zijn, maar we gaan, met maximale inspanning, voor een optimaal resultaat. (Zie ook p. 22)
NIEUWS ACOM-leden koninklijk onderscheiden Stoorzender Daar was ik verrast over. Want blijkbaar mag de ene voorzitter wél communiceren dat hij achterbanberaad niet nodig vindt en dat zijn bond instemt met het resultaat? Het zal je maar gezegd worden door een collega mevrouw-voorzitter. Maar ja deze carrièrebestuurder, misschien wel op het paard gezet door haar vakcentrale-voorzitter, en gewezen AFMP-bestuurder Heerts, weet dan ook nog te melden:. gaan we u uiteraard op de hoogte houden van de stand van zaken bij de arbeidsvoorwaarden onderhandelingen., waarmee ze maar eens te meer aangeeft de hand te hebben in alle verwarring in het land, als je met de leden communiceert in de onderhandelingsfase. En ging het deelakkoord in feite niet alleen over een aantal praktische zaken als terugploegen van eigen arbeidsvoorwaardelijk geld en de afspraak om het probleem van het AOW-gat te gaan oplossen? Majoor R. Zuidema, plv. bataljonscommandant Bij Defensie (werken) héél véél mensen met het hart op de goede plaats. Voor veel van onze mensen is werken bij Defensie niet zomaar een baan, sprak minister van Defensie Jeanine Hennis op 24 april jl. de decorandi toe die op het ministerie een Koninklijke Onderscheiding zouden ontvangen. Defensiemedewerkers die volgens Hennis met overtuiging hard werken aan een veilige en vrije samenleving. Zowel in eigen land als daarbuiten. Individuele prestaties De waarde van de onderscheiding, hield de minister bovendien de decorandi voor is dat het hier gaat om individuele prestaties, ongeacht maatschappelijke status, militaire rang of adellijke afstamming. Uw inzet is opgevallen. Uw inzet heeft het verschil gemaakt. Draag uw lintje met trots, geniet er van, het komt u toe. Dit jaar heeft het Zijne Majesteit behaagd de volgende ACOM-leden te onderscheiden: A. van de Kamp, secretaris Regio Midden: Lid in de Orde van Oranje Nassau, Luitenant-kolonel van het dienstvak van de logistiek S.P. Nijenhuis: Ridder in de Orde van Oranje-Nassau met de zwaarden, Majoor der infanterie, plaatsvervangend bataljonscommandant R. Zuidema: Lid in de Orde van Oranje-Nassau met de zwaarden. Van harte proficiat! A. van de Kamp (midden), secretaris Regio Midden' Sectoroverleg Defensie Arbocatalogus Defensie (318030) Maandbrief april/wijziging VBV (318065) Beëindigen inhouding VUT-equivalent (318112) Nee niet voor de AFMP-voorzitter. Die haalde de hele wereld erbij: ontevredenheid, onzekerheid, wantrouwen Bijna word ik verleid te schrijven: typisch sociaaldemocratische (lees: socialistische) rookgordijnen om maar NEE te kunnen zeggen. Ik wens haar toe dat haar wens: Ik zet graag steeds nieuwe stappen in mijn carrière, waarbij belangenbehartiging de rode draad is snel in vervulling zal gaan zodat de verhoudingen in defensievakbondsland mogelijkerwijs weer genormaliseerd kunnen worden.. Dan die andere carrièrevrouw in de Defensiegelederen Zagen we nou echt Flying Jeanne of was het een dubbelganger? En kreeg ze voor die dubbelsprong ook een toelage? Wat wilde ze ermee aan ons laten weten? Dat ze ver boven ons allen staat (hangt) of dat alle goeds van boven komt?? Dat het niet alles koek en ei is bij Defensie blijkt maar weer uit het ICT-project SPEER, maar nog belangrijker uit de uitkomst van het AFMP-onderzoek (Ja, nu gebruik ik de argumenten van die club wel, omdat ze hier en nu WEL relevant zijn.) Nog veel werk aan de winkel mevrouw de minister!! Op 4 mei, was ik bij een lokale herdenkingsbijeenkomst. Ik onthoud hiervan onder meer: Vrede begint bij je eigen relaties. Laat dat in de geweldige vrijheid die we aan een oudere generatie te danken hebben ook het Leitmotiv zijn in de relaties op de werkvloer en de onderhandelingstafel! Niet a priori nee roepen, en open en reëel overleg voeren om zo de sociale dialoog overeind te houden. Ik ga even op vakantie ik wens U een zonnig verloop van het voorjaar. 5 U kunt de volledige tekst van de wijzigingen (en de verslagen) opvragen bij het ACOM Secretariaat onder vermelding van het bijbehorende nummer. Zie voor de (overige) documenten en publicaties van het ministerie van Defensie: www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties
actueel Hernieuwde registratie noodzakelijk CAOP neemt registratie blootstelling aan Chroom-6 over van ABP Het Centrum Arbeidsverhoudingen Overheidspersoneel (CAOP) is per direct belast met de registratie van Defensiemedewerkers die (mogelijk) tijdens hun werk zijn blootgesteld aan afdekkende verflaag (zogenaamde CARC) en chroomhoudende verf (Chroom-6). Naar aanleiding van de quick scan is een aantal aanbevelingen gedaan die alle, schrijft de minister, een-op-een worden overgenomen. De daaruit voortkomende acties zullen worden uitgevoerd. 6 Tot voor kort kon men zich melden bij het ABP Zorgloket maar die instantie heeft intussen die taak beëindigd en haar overgedragen aan het CAOP. Informatie over werkverleden Mede door eerste registratie door het ABP Zorgloket is er inzicht ontstaan in de omvang van de mogelijke gezondheidsproblematiek als gevolg van de blootstelling aan CARC/ Chroom-6. Maar er zouden mogelijk meer gevaarlijke stoffen in het spel zijn. Daar gaat de komende fase van het onderzoek zich onder meer op richten waarbij meer zal worden geïnformeerd naar het werkverleden van de betrokken medewerkers. Opnieuw registreren Voor het vervolgonderzoek is het noodzakelijk dat iedereen zich opnieuw laat registreren op de volgende website: https://vragenlijst.caop. nl/chroom-registratie/home.html Lees hierover op www.acom.nl de brief van dr. R. Vreeman, voorzitter van de onafhankelijke Paritaire Commissie die het RIVM-onderzoek CARC/Chroom-6 begeleidt. Defensie beperkt Chroom-6-locaties Bij Defensie hadden zich tot maart jl. ruim 1600 (oud-)medewerkers gemeld met klachten over CARC/Chroom-6. Van hen hebben 442 medische klachten. Op 1 mei jl. heeft minister Hennis de Tweede Kamer geïnformeerd dat Defensie ernaar streeft op termijn nog maar op een beperkt aantal locaties met chroomhoudende verf te werken. Ze reageerde hiermee op een onderzoek (quick scan) van het Coördinatiecentrum Expertise Arbeidsomstandigheden en Gezondheid (CEAG) waarbij sinds 2012 de Arbodienst Defensie is ondergebracht. Aanbevelingen CEAG Een van de belangrijkste aanbevelingen is de toepassing van state of the art infrastructurele en technische voorzieningen om te voldoen aan de wettelijke eis van een zo laag mogelijke blootstelling. Defensie moet alleen gebruik maken van de werkplaatsen waar deze voorzieningen al aanwezig zijn. Het CEAG vindt het ook belangrijk om de aanwezigheid van Chroom-6 in materieel zorgvuldig te blijven vastleggen zodat deze informatie voor de langere termijn beschikbaar blijft. Daarnaast beveelt het CEAG aan dat medewerkers en hun leidinggevenden de vereiste voorlichting en onderricht krijgen over veilig werken met chroomhoudende verf en kankerverwekkende stoffen in het algemeen. Lopende onderzoeken Hennis schreef de Kamer ook over de lopende onderzoeken naar de wijze waarop Defensie thans omgaat met bedrijfsveiligheid in het algemeen. Aan een intern onderzoek naar de naleving van de bedrijfsveiligheidskaders bij het werken met gevaarlijke stoffen wordt de laatste hand gelegd en de resultaten worden, naar verwacht, eind mei bekend. Wel is nu al de belangrijkste conclusie uit dit onderzoek duidelijk: de zogenaamde risico-inventarisatie en evaluaties (RI&E s) zijn niet bij alle defensieonderdelen actueel. De defensieonderdelen stellen een plan van aanpak op om de bestaande achterstanden op dit terrein nog dit jaar in te lopen. EU-verbod chroomverf In 2017 wordt een EU-verbod op chroomhoudende verven van kracht. Dan is speciale toestemming nodig voor verder gebruik. Maar volgens Hennis, in een eerder schrijven aan de Tweede Kamer, is volledige vervanging per 2017 niet haalbaar. (-) Aan de ene kant omdat de verf juist is toegepast op moeilijk toegankelijke plaatsen en verbindingen. Aan de andere kant omdat dit in sommige gevallen nagenoeg sloop van het desbetreffende systeem zou betekenen, aldus de minister van Defensie.
Algemeen actueel Minister Hennis: Herdenken opdat wij niet vergeten Defensie herdenkt hier en buitengaats onze helden van toen, helden van nu De afgelopen decennia is de vrijheid in Nederland uitgegroeid tot een robuust bouwwerk. Een bouwwerk dat rust op stevige pijlers. Vrij om te zijn, vrij om te kiezen, vrij om te geloven, vrij om te vinden. Aldus minister van Defensie Jeanine Hennis-Plasschaert op 4 mei jl. bij de Dodenherdenking op Ereveld Loenen, bij Apeldoorn. Het robuuste bouwwerk van onze vrijheid kan wel een stootje velen volgens de minister maar zorgvuldig en regelmatig onderhoud is vereist. Het bouwwerk van onze vrijheid staat in feite permanent in de steigers. (-) Want als onverdraagzaamheid, racisme en discriminatie gaan woekeren, kan zelfs het fundament van dit robuuste bouwwerk vergaand worden aangetast. Eeuwige waakzaamheid geboden Hennis gaf haar toespraak een persoonlijke noot door haar overgrootmoeder ten tonele te voeren. Ze had een klein pension in hartje Amsterdam en bood in die oorlogsjaren onderdak aan zij die dat nodig hadden. (-) Omdat ze dit zo vanzelfsprekend vond. Maar de overgrootmoeder van Hennis werd, zoals zo velen die in het verzet zaten of onderdak boden aan opgejaagden, verraden. Ze werd afgevoerd naar Ravensbrück waar ze aan ontberingen (overleed). De minister van Defensie hield haar toehoorders ook een uitspraak voor van Thomas Jefferson, de derde president van de Verenigde Staten van Amerika. De prijs van vrijheid is eeuwige waakzaamheid. Laat het oog der waakzaamheid zich nooit sluiten. Een citaat dat volgens Hennis nog altijd actueel (is). En meer dan dat. Vervolg op pagina 28 7
Boot s Echtscheidingsbemiddeling ( Een scheiding brengt naast veel emoties, ook diverse financiële en gerechtelijke gevolgen met zich mee. Dankzij deze complete bemiddelingsservice kunnen we nu elk onze eigen weg gaan. ) Boot s Echtscheidingsbemiddeling: goed snel en betaalbaar. De professionele partij bij de afwikkeling van een echtscheiding. > De voordelen: Een vaste contactpersoon Betrouwbare, gespecialiseerde partners Een kwalitatief goede werkwijze Een vlotte gang van zaken Een vaste lage prijs Een correcte afwikkeling voor alle betrokkenen acom boot acom Wilt u kennismaken met Boot s Echtscheidingsbemiddeling: bel 0162 454 825 of kijk op www.boot-verzekeringen.nl
MERKSTENEN Onder collega s Geestelijk verzorgers werken met militairen, maar af en toe nemen ze ook tijd om samen te komen voor overleg. Zo kwam ik afgelopen maand met de collega-aalmoezeniers twee dagen bij elkaar in het Conferentiecentrum Bovendonk in het Brabantse Hoeven. Thema van deze tweedaagse was de relatie tussen geestelijk verzorgers en andere hulpverleners bij Defensie. In deze Merkstenen vertel ik u over een paar hoogtepuntjes van de bijeenkomst. Kracht door samenwerking Naar goed gebruik waren er ook voor deze conferentie sprekers uitgenodigd. Genodigden, die vanuit hun werk contact hebben met de Dienst Geestelijke Verzorging. Een van hen was de kolonel Berend Berendsen, psychiater en voorzitter van het Landelijk Zorgsysteem Veteranen (LZV). In zijn verhaal wees hij op de kracht die samenwerking tussen de verschillende hulp- en zorgverleners biedt. Door samen elkaars energie goed te benutten kunnen we meer betekenen voor de veteraan, die zijn balans is kwijtgeraakt en ondersteuning nodig heeft. Binnen de LZV, die verschillende vormen van hooggespecialiseerde hulp biedt, heeft de geestelijke verzorging (GV) zijn unieke plaats. Een plaats die zich kenmerkt door de relatieve onafhankelijkheid van de GV en de brede aanwezigheid van geestelijk verzorgers op de plaatsen waar veteranen komen. De militaire pastor komt volgens Berendsen op ongedwongen wijze met de veteraan in contact. De geestelijke verzorging is, zoals dat heet, nuldelijns aanwezig: dicht bij de mens. Voor Berendsen is het belangrijk dat de geestelijk verzorger met verschillende hulpverleners in contact gaat en indien mogelijk kennis deelt. Het ambtsgeheim moet uiteraard behouden blijven, maar het is in het belang van de veteraan dat er een stevig vangnet voor hem is vanuit de hulpverlenende organisaties: een keten van zorg. Daarover moeten zorgvuldige afspraken worden gemaakt. Theologendiscussie Boeiend was de discussie tussen twee theologen over de geestelijke verzorging. Als eerste Jacques Körver, die vooral werkzaam is binnen de zorg. Hij noemt zingeving het uitgangspunt voor GV. Hij is voorstander van protocollen en een sterkere afbakening van de functies en verantwoordelijkheden van de verschillende hulpverleners. De specifieke professionaliteit van de geestelijk verzorger, moet goed beschreven zijn. De achtergrond van de zorg, waar bijna iedere cliënt met een specifieke vraag komt en hij veelal met meerdere hulpverleners in aanraking komt, resoneerde op de achtergrond duidelijk mee. Zijn opponent is Fred van Iersel, hoogleraar militaire geestelijke verzorging. Fred had duidelijk het werken van de geestelijk verzorger binnen de krijgsmacht voor ogen. Voor hem is het fundament van de GV artikel 6 van de Grondwet: het recht voor allen om hun levensbeschouwing te mogen beleven. Dit recht geld voor militairen, ook daar waar het werk dit beleven door uitzending of oefening onmogelijk maakt. Hierop berust de verantwoordelijkheid van de overheid om geestelijke verzorging bij Defensie te faciliteren. Om de kwaliteit van het werk van de geestelijk verzorger te garanderen, gaat hij uit van de professionaliteit en het vakmanschap van de geestelijk verzorger. De competenties moeten uiteraard gecontroleerd en onderhouden worden. Hierbij speelt de zendende instantie een cruciale rol. Zegening Voordat u denkt dat het alleen maar moeilijk en zwaar is op deze dagen, vertel ik u over twee nieuwe collega s: Frank en Gerda. Zij maakten voor het eerst deze jaarlijkse collegiale dagen mee. Tijdens de eucharistieviering aan het eind van de eerste dag, was er een speciaal moment voor hen. Bisschop Jozef Punt, die voor ging in de viering, gaf hen zijn zegen, waarbij hij hen kwistig met de wijwaterkwast besprenkelde. Tenslotte krijg je zo n zegen maar een keer in je carrière mee. Mocht u dit nog iets te moeilijk en te zwaar vinden, dan zal het avondprogramma u zeker aanspreken. Na een volle dag stond de gastvrije bar van Bovendonk voor ons open. De gelegenheid voor ons om uitgebreid en meer persoonlijk met elkaar te praten. Het gebeurt immers maar één keer per jaar dat je twee dagen al je mede-aalmoezeniers ziet. De laatste nieuwtjes werden uitgewisseld. We hoorden van elkaar wie er binnenkort op uitzending gaan en wie er net terug waren, welke plaatsingen er binnenkort vrij komen en wat laatste roddels zijn. Daarbij dronken we gezellig een drankje, want als aalmoezeniers elkaar ontmoeten, zijn het net mensen. Frans Kerklaan Vlootaalmoezenier 9
MEDEZEGGENSCHAP Teken vervelende ziekmakende insecten Ziekte van Lyme nog altijd lastig Al een paar jaar worden we elk voorjaar door het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) gewaarschuwd om op te passen voor teken. De afgelopen 10 jaar is het aantal teken in Nederland verdrievoudigd 1 volgens het RIVM. Dat betekent dat de mogelijkheid om een tekenbeet op te lopen steeds groter wordt. aandoeningen van het zenuwstelsel, zoals hersenvliesontsteking gewrichtsaandoeningen hartaandoeningen, bijvoorbeeld hartritmestoornissen; huidaandoeningen. Een onbehandelde infectie kan chronisch worden, waarbij de klachten langdurig zijn en wisselend voorkomen. Periodes met ernstige klachten afgewisseld door periodes met lichtere klachten. 10 Teken kunnen besmet zijn met de Borrelia bacterie die de ziekte van Lyme veroorzaakt. Een heel vervelende ziekte. Eén op de vijf teken in Nederland draagt deze bacterie bij zich. Gevolgen van Lyme Wat kunnen de gevolgen zijn van de ziekte van Lyme? Een teek die zich volgezogen heeft, laat zich weer van zijn drager vallen. Zo kan het voorkomen dat iemand gebeten is, maar dit helemaal niet heeft gemerkt. Een eerste signaal dat er dan sprake is van een tekenbeet is een ronde rode ring rond de bijtplek. Op dat moment hoeven er geen verdere ziekteverschijnselen te zijn. Later na één tot vier weken na de beet, zijn de symptomen en gevolgen licht. Die kunnen zijn bijvoorbeeld jeuk, pijn, een lichte vorm van koorts enzovoorts. Niet altijd wordt dan de ziekte van Lyme ontdekt omdat de symptomen ook bij andere aandoeningen voorkomen. Wordt de ziekte niet in dit vroege stadium herkend dan kunnen de gevolgen ernstiger worden. In een vergevorderd stadium, als de bacterie via de bloedbaan de organen is binnengedrongen, kan de ziekte aanleiding geven tot ernstige complicaties, zoals: Behandeling na een tekenbeet Voor behandeling na een infectie met Borrelia burgdorferi geldt, hoe eerder er na een besmette tekenbeet behandeling wordt ingezet, hoe groter de kans dat de infectie succesvol kan worden bestreden. De Nederlandse richtlijnen voor behandeling adviseren, afhankelijk van de fase van ziek zijn, een antibioticakuur van 14 dagen tot een maand. In veel gevallen werkt deze behandeling voldoende. Toch zijn er ook ziektegevallen waarbij de antibioticakuur herhaald moet worden. Tekenbeten proberen te voorkomen Lyme is een heel vervelende ziekte en daarom is er alle reden om tekenbeten zo veel als mogelijk te voorkomen. Militairen die vaak het veld in gaan voor oefeningen, trainingen enz. hebben vaker de kans om een tekenbeet op te lopen dan een burgermedewerker. Doordat dat tijdens het werk gebeurt, is de werkgever verplicht om het risico voor de werknemer zo veel mogelijk te verkleinen. Helemaal wegnemen van het risico kan niet, want dan zou men binnen moeten blijven. Verminderen kan wel met praktische aanwijzingen. De folder Arbo & Milieu A49 Tekenbeten en de ziekte van Lyme, Voorkom dat je gebeten wordt! van Defensie heeft handige tips voor degenen die de natuur ingaan, wat dus ook zeker in de vrije tijd kan zijn! Vermijd onnodig contact met struikgewas en hoog gras. Draag kleding met lange mouwen en pijpen, stop de broek in de sokken en houd de mouwen naar beneden. 1 In 2013 werd een recordaantal van 16.500 teken gevangen. Dat is 64 procent meer dan het gemiddelde over de voorgaande zes jaren. Het aantal larven lag met 12.000 66 procent hoger dan voorgaande jaren en het aantal nimfen met ruim 4.000 66 procent hoger. Het aantal volwassen teken lag met bijna 400 teken vrijwel op het gemiddelde. (Bron: Tekenradar)
MEDEZEGGENSCHAP te ontdekken aandoening Een helm of capuchon voorkomt dat teken in haar of nek gaan zitten. Smeer insecten werende middelen als DEET op de onbedekte huid. Deze middelen verkleinen de kans om gebeten te worden. Let op: er mag maximaal 50% DEET in het middel zitten. Doe een buddycheck; doe dit direct na verblijf in de natuur, of anders 1x per 24 uur tijdens de inzet/activiteit. Ondanks de voorzorgsmaatregelen kan het toch gebeuren dat iemand door een teek gebeten wordt. In dat geval is het van belang de teek snel te ontdekken en snel te verwijderen. Snelle ontdekking verkleint kans op Lyme De teken dragen de Borrelia bacterie over als zij de kans krijgen om zich nadat ze zich in iemand hebben vastgebeten, vol te zuigen met het bloed van die persoon. De bacterie zit in zijn speeksel wat niet meteen vrijkomt als ze zich hebben vastgebeten. Daarom is het belangrijk dat een teek zo snel mogelijk wordt ontdekt. Bij een verwijdering van de teek binnen 24 uur van de beet is de kans op Lyme klein. Gebruik geen alcohol, jodium, olie of andere middelen om de teek te verwijderen. Dit maakt het verwijderen niet makkelijker. Brand de teek niet uit. Neem een puntig pincet, tekentang of tekenkaart waarmee u de teek goed kunt vastpakken. Druk de teek niet plat. Pak de teek zo dicht mogelijk bij de huid beet en trek hem er langzaam uit. Het is niet gevaarlijk als er eventueel een stukje van de monddelen in de huid achterblijft. Dit komt er vanzelf weer uit. Ontsmet het beetwondje met 70% alcohol of jodium om wondontsteking te voorkomen. Noteer de datum waarop u gebeten bent in uw agenda. Houd daarna tot 3 maanden na de tekenbeet de huid rondom de beet in de gaten. Let op het ontstaan van rode of blauwrode ringvormige huiduitslag of vlek en griepverschijnselen als koorts, hoofdpijn of gewrichtspijn. Overzicht MC-verkiezingen Defensie- Eenheid Verkiezingen Opgeven voor onderdeel Ga naar uw VMA (voor de militair) of huisarts (voor de burgermederwerker) als de ring of vlek op de huid groter wordt of als u een van de genoemde klachten hebt. Vertel de arts dan op welke datum u bent gebeten. De arts zal het besluit nemen over een eventuele behandeling. Elkaar voorlichten Er komen steeds meer teken en de gevolgen van een tekenbeet zijn heel vervelend. Daarom is het belangrijk elkaar te herinneren aan: de maatregelen om tekenbeten te voorkomen en het belang van het ontdekken en verwijderen van een teek binnen 24 uur. De werkgever Defensie (het Hoofd Diensteenheid (HDE)) is verplicht zijn werknemers goed te (laten) instrueren op hun activiteiten en de gevaren die ze met zich mee kunnen brengen. Een goede manier zou zijn door de folder Arbo & Milieu A49 Tekenbeten en de ziekte van Lyme, Voorkom dat je gebeten wordt! van Defensie te verspreiden met de opdracht deze te lezen en de tips op te volgen. De MC kan de tekenpreventie en het tijdig verwijderen van teken jaarlijks voor het tekenseizoen, maart t/m november afhankelijk van de temperatuur, op de agenda zetten van het overleg met het HDE. Zo zorgt de MC samen met het HDE en de werknemer die de preventiemaatregelen uitvoert voor een verminderde kans op de ziekte van Lyme. CDC Defensie Gezondheidszorg Opleidings- en Trainingscentrum (DGOTC) 26 aug 15 juli CZSK Zr.Ms. Rotterdam 28 mei Gesloten CZSK Zr.Ms. Vlaardingen 25 mei Gesloten CZSK Zr.Ms. Walrus 25 mei Gesloten CZSK Zr.Ms. De Ruyter 25 mei Gesloten CZSK MC Parera 22 mei Gesloten CZSK MC HOV B 10 juni Gesloten CZSK Zr.Ms. Bruinvis 10 juni Gesloten CZSK Marine Etablissement Amsterdam 10 juni Gesloten CZSK Zr.Ms. Johan de Witt 22 juni Gesloten Uitgesteld en dus nieuwe data: CDC IOG van Staf Divisie facilitair en logistiek 16 juli 4 juni DMO DPO 23 sept 5 aug 11
algemeen Forse ophoging budget D adviesorgaan en promine Nederland heeft jaarlijks tussen de 3,3 miljard en 5,7 miljard euro extra nodig voor zijn krijgsmacht. Mocht het onverhoopt tot een geweldsescalatie komen in de grensregio met Rusland of in het Midden Oosten dan is ons leger nauwelijks in staat tot substantiële actie.tot die conclusie komt de Adviesraad voor Internationale Vraagstukken (AIV), een belangrijk adviescollege van de regering, in een nieuw rapport 1. 12 Een sterkere krijgsmacht is hoognodig vanwege de instabiele situatie rond Europa, volgens prof. dr. Alfred van Staden, vice-voorzitter van de AIV. De Leidse hoogleraar 2 noemt in een recent interview in de Volkskrant de huidige situatie onhoudbaar. Deltaplan Krijgsmacht De Nederlandse krijgsmacht krijgt van hem het predicaat light army met nauwelijks escalatiedominantie. Het is dan ook hoog tijd voor een Deltaplan Krijgsmacht. Bij een krachtmeting met Rusland is de kans zeer groot dat je zware pantsereenheden tegenover je ziet en dat zou betekenen dat je buitengewoon kwetsbaar bent, doceert Van Staden. De vice-voorzitter van de AIV pleit er daarom voor de Landmacht weer te voorzien van de tanks die in 2011 werden afgedankt. Als je denkt aan operaties in het Midden-Oosten en Noord-Afrika dan is het ook handig dat je kunt escaleren, aldus Van Staden. Eerder deed ook een groep van 38 oud-ministers, oud-tweede Kamerleden, defensiedeskundigen en bestuurders een appel op de regering. Gepleit werd het budget voor defensie en internationale veiligheid de komende jaren structureel te verhogen met zeker 1,5 miljard euro. In een manifest 3 aangeboden aan minister van Defensie Jeanine Hennis en haar collega van Buitenlandse Zaken Bert Koenders, komt de groep van 38 prominenten onder meer tot de conclusie dat de krijgsmacht haar taken niet of nauwelijks kan uitvoeren. Bezuinigingen te ver doorgeschoten Bij de aanbieding van het manifest in Nieuwspoort in Den Haag verwoordde oud-tweede Kamerlid (PvdA) Harry van den Bergh, woordvoerder van de groep het als volgt: Ons land schiet tekort, gemeten naar zijn internationale ambities en verplichtingen. Geleidelijke verhoging van het budget voor veiligheid en defensie moet hier een eind aan maken. Alleen zo ontstaat het perspectief dat de krijgsmacht in de wankele wereldorde van vandaag en morgen is berekend op haar grondwettelijke taak. De prominenten wijzen in dit verband met de vinger naar de bezuinigingen op Defensie. Die zijn volgens hen in de afgelopen 25 jaar te ver doorgeschoten. De verslechterde internationale veiligheidssituatie, met crises in Oekraïne, het Midden-Oosten en Afrika en de terroristische dreigingen, maken het noodzakelijk dat de krijgsmacht meer armslag krijgt, aldus de prominenten. Het gemiddelde defensiebudget van de Europese NAVO-landen zou op de middellange termijn 1.6% van het bruto nationaal product (BNP) moeten bedragen. Dit betekent voor Nederland dat er zo n 14 miljard euro naar Defensie zou moeten om de inzetbaarheid, de slagkracht, het voortzettingsvermogen van de krijgsmacht op te voeren. 1 Instabiliteit rond Europa: Confrontatie met een nieuwe werkelijkheid. No. 94, april 2015 2 Leerstoel aan de Universiteit Leiden: Internationale Betrekkingen, in het bijzonder de wisselwerking tussen internationaal recht en internationale politiek. 3 Het Nederlandse veiligheids- en defensiebeleid: een herwaardering is nodig
algemeen Pleidooi voor Deltaplan Krijgsmacht efensie nodig zeggen nten Tijd van bezuinigingen voorbij De minister van Defensie toonde zich in haar nopjes met het manifest dat haar als muziek in de oren klonk. Ze beaamde dat voor Defensie de tijd van bezuinigingen voorbij is. De beperkingen aan de inzetbaarheid en de gereedheid van Defensie die de afgelopen jaren werden geaccepteerd (lijken) niet langer aanvaardbaar. Dit in het licht van de nieuwe veiligheidscontext en de aanzienlijk hogere eisen die de NAVO ook aan Nederland stelt. Daar hangt een prijskaartje aan. Het budget van Defensie is sinds de jaren 90 zowat gehalveerd. Het huidige kabinet kondigde afgelopen Prinsjesdag aan dat er aan de bezuinigingen op de krijgsmacht een einde komt en dat Defensie er jaarlijks 100 miljoen euro bij krijgt. Een meerderheid van de Tweede Kamer vindt echter dat het budget verder omhoog moet. Kloeke aanbevlingen Opmerkelijk noemt politiek-commentator Eric Vrijsen van Elsevier (01-05-15) de pleidooien om meer geld in defensie te steken van de AIV, adviesorgaan van de regering, en de groep van 38 prominenten. Opmerkelijk, met name gezien de toon en de (harde) taal van beide documenten maar meer nog door de kloeke aanbevelingen. Wanneer en hoe de regering op die ferme adviezen zal reageren? Volgens Vrijsen moeten we nog even geduld betrachten. VVD-minister Jeanine Hennis van Defensie deed (onlangs) mee aan een commandooefening en sprong - veilig gelijnd aan een ervaren parachutist vanaf 4 kilometer uit een vliegtuig. Het is onzeker of ze (-) in het kabinet tegenover schatkistbewaarder Jeroen Dijsselbloem en zijn PvdA evenveel moed, durf en escalatie-dominantie zal vertonen. Groep van 38 In de Groep van 38 bevinden zich onder anderen de oud-ministers Hans Hillen, Frits Bolkestein, Eimert van Middelkoop, Jan Pronk, Ben Bot, Hans van den Broek, Onno Ruding, Ad Melkert, Jaap de Hoop Scheffer en Uri Rosenthal. Het manifest werd ook ondertekend door de voormalige Commandanten der Strijdkrachten Dick Berlijn en Peter van Uhm, defensiedeskundigen Ko Colijn en Rob de Wijk en oud-secretaris van het Interkerkelijk Vredesberaad (IKV) Mient Jan Faber. 13 Manifest over versterking Nederlandse defensie Veiligheid en vrede in Europa zijn niet vanzelfsprekend. Verhoudingen zijn verslechterd, de toekomst is onzekerder. Crises in Oekraïne, het Midden-Oosten en Afrika en terroristische dreigingen zijn geen randverschijnselen, maar hebben directe gevolgen voor onze veiligheid en voor de samenlevingen van de Europese landen. Dit vraagt van Nederland een actief buitenlands- en veiligheidsbeleid en de bereidheid de kosten te dragen. Dat geldt ook voor de krijgsmacht, die in staat moet zijn de militaire taken op zich te nemen voor de verdediging van onze veiligheid en voor de handhaving en bevordering van de internationale rechtsorde. De werkelijkheid is dat de bezuinigingen op Defensie van de afgelopen vijfentwintig jaar te ver zijn doorgeschoten. Onze krijgsmacht heeft grote moeite haar grondwettelijke taken te vervullen. De internationale toestand maakt dat er alleen maar meer eisen aan worden gesteld. Dat wil allerminst zeggen dat instabiliteit en crisis bij voorkeur met militaire middelen moeten worden opgelost. Militaire interventie ondersteunt de politieke inspanningen. Na de Koude Oorlog is er drastisch bezuinigd op Defensie. De omvang is verkleind van meer dan 100.000 militairen tot ongeveer 40.000. Het aantal infanteriebataljons (inclusief mariniers) ging van 17 naar 9. Het aantal fregatten werd verminderd van 15 naar 6. Tanks zijn afgeschaft. Het aantal gevechtsvliegtuigen wordt gereduceerd van meer dan 200 naar straks 37 F-35 toestellen; dan zijn niet meer dan vier toestellen beschikbaar voor langdurige inzet in internationale operaties. Ook vele andere capaciteiten werden verkleind.
algemeen 14 Het defensiebudget, nu ongeveer 8 miljard euro, is sterk afgenomen als percentage van het bruto binnenlands product (bbp), nu net boven 1 procent; wanneer we pensioenen en wachtgelden ervan aftrekken, is het percentage 0,9 van het bbp. Het gemiddelde van de Europese NAVO-landen is 1,6 procent van het bbp. Na de reductie in de jaren negentig werden er de afgelopen tien jaar nog eens 22.000 banen geschrapt; in deze kabinetsperiode vervallen er 1000. De investeringsquote is de afgelopen vijf jaar gekelderd van ruim 20 tot 13,5 procent in 2013. Sinds de jaren negentig zijn de defensie-uitgaven bijna gehalveerd als deel van de rijksoverheidsuitgaven: nu nog 5 procent, terwijl op vrijwel alle terreinen de uitgaven groeiden. Ondanks de bezuinigingen is het expeditionaire karakter van de krijgsmacht wel versterkt, onder meer dankzij doelgerichte materieelinvesteringen en modernisering van personeelsbeleid. Nederland heeft belangrijke bijdragen geleverd aan militaire missies, die internationaal werden gewaardeerd. Maar per saldo is de inzetbaarheid, de gevechtskracht en het uithoudingsvermogen van de krijgsmacht fors gedaald. De in 2013 verschenen nota In het belang van Nederland meldt dat op land eenmalig een samengestelde taakgroep van brigadeomvang, een maritieme taakgroep van vijf schepen, en een groep van acht jachtvliegtuigen kan worden ingezet. Sinds de jaren negentig is de Nederlandse ambitie wat betreft langdurige deelname aan vredebewarende operaties met een eenheid van bataljonsgrootte verminderd van vier naar één. De Nederlandse krijgsmacht verdient een beter fundament, en tegelijkertijd meer armslag om de eisen die er de komende decennia aan worden gesteld te vervullen. Daarom kunnen de volgende conclusies worden getrokken: 1 Er is een herwaardering noodzakelijk van het Nederlandse veiligheids- en defensiebeleid. Dat betreft versterking van de Nederlandse krijgsmacht, maar ook vergroting van de inspanningen voor conflictvoorkoming, diplomatie, conflictoplossing, en wederopbouw en staatsvorming in fragiele staten. 2 De inzetbaarheid, het expeditionaire karakter, het uithoudingsvermogen en de slagkracht van de Nederlandse krijgsmacht moeten worden vergroot. Dit betreft het op niveau brengen van de exploitatiebudgetten, versterking van de ondersteunende logistieke voorzieningen, strategisch transport, vervoermiddelen te velde (waaronder transporthelikopters), vergroting van de voorraden reservedelen, ict, etc. 3 De krijgsmacht moet een hoger ambitieniveau aankunnen: soms is het nodig dat tegelijkertijd meer dan één militaire operatie wordt uitgevoerd. En er moet meer worden bijgedragen aan de binnenlandse veiligheid. Bij dit alles moet veel aandacht worden besteed aan de doorontwikkeling van nieuwe capaciteiten, zoals cyber, onbemande systemen, en voor investeringen en arbeidsvoorwaarden. 4 Nog sterker dan tot dusver moet worden ingezet op internationale defensiesamenwerking. 5 Voor de beschreven doelstellingen moet het budget voor internationale veiligheid, diplomatie en defensie stapsgewijs structureel worden verhoogd, wat ons betreft met tenminste 1,5 miljard euro. Daarmee kan een eerste stap worden gezet om bestaande knelpunten in het veiligheids- en defensiebeleid op te lossen. Dan komt herstel van de inzetbaarheid van de krijgsmacht en een bescheiden vergroting en vernieuwing van de operationele capaciteit in zicht. Voor de middellange termijn moet het gemiddelde van de Europese NAVO-landen als doel gelden, 1,6 procent van het bruto nationaal product. 6 Voor de verhoging van het defensiebudget is een meerjarenperspectief nodig waarin Defensie voor de komende vijf à tien jaar een stabiele financiële grondslag krijgt. Dat kan alleen als afspraken worden gemaakt tussen politieke partijen over het niveau van de uitgaven voor veiligheid en Defensie, die zich uitstrekken tot in de volgende kabinetsperiode. Met structurele verhoging van het budget voor veiligheid en defensie ontstaat het perspectief van een krijgsmacht die in de wankele wereldorde van vandaag en morgen weer zal zijn berekend op haar grondwettelijke taak.
interview Flexibele krijgsmacht vraagt om meer flexibel inzetbare capaciteit Reservisten als flexibele schil rond de krijgsmachtdelen De reservist is hot, stond onlangs in de krant 1. De aanloop bij het Korps Nationale Reserve is zo groot dat Defensie het opgestuwde aanbod met wachtlijsten probeert te kanaliseren. Gold vroeger de Koninklijke Luchtmacht (tegenwoordig CLSK) als het meest sexy krijgsmachtdeel (zoals een toenmalige Bevelhebber der Luchtstrijdkrachten (BLS) ACOM Journaal indertijd toevertrouwde), nu mag het zijn van reservist zich kennelijk tooien met deze paradijsvogel-vederdos. Een congres 2 over de invulling van toekomstig reservistenbeleid trok een kleine 800 toehoorders, zowel militair als civiel (onder wie ferm wat vertegenwoordigers van het bedrijfsleven). Kolonel drs. D.P. (Dick) Scherjon, hoofd van het Bureau Reservisten en Samenleving (BReS) weet wel een heel simpele verklaring voor de (duurzame) groei van de naam en faam (in de samenleving) van het reservistendom. Solliciteren op parttime functies De krijgsmacht heeft de laatste jaren het accent vrij sterk gelegd op fulltime beroepskrachten. Mede als gevolg van het vernieuwde reservistenbeleid komt daar nu verandering in. Bezien wordt in dit verband hoe parttimers wezenlijk kunnen bijdragen aan een meer optimale vervulling van de defensietaken. Maar omdat Defensie die parttimers c.q. reservisten lange tijd niet (in ruime mate) nodig heeft gehad, zijn er bij veel onderdelen nauwelijks of geen geschikte functies voorhanden. Uitzondering zijn specifieke eenheden, zoals bijvoorbeeld NATRES, GLR en CMI commando, medisch specialisten, die altijd (grotendeels) uit reservisten hebben bestaan, en waar veel reservisten jarenlang hun toegevoegde waarde hebben kunnen laten zien. Aan de hand van pilots wordt nu gesondeerd bij de eenheden welke functies (ook) door reservisten kunnen worden vervuld. Geprobeerd wordt het proces van vraag en aanbod dat nu uiteenloopt meer te synchroniseren. We gaan, verduidelijkt kolonel Scherjon, naar een situatie toe waarbij mensen gewoon de mogelijkheid hebben om te solliciteren op parttime functies. De werving van Defensie wordt meer lokaal georganiseerd. Mensen kunnen dan straks solliciteren op zowel fulltime als parttime banen. Mijn inschatting is dat dit met een jaar of vijf de realiteit is. Mond-tot-mond reclame De groeiende belangstelling voor reservistenfuncties bij Defensie vindt haar voedingsbodem mede in mond-tot-mond reclame, - en niet alleen op verjaardagen en partijen. Kenmerkend daarbij is de grote interesse met name vanuit de groep jongere potentiële gegadigden. Dat gepoogd wordt dit oplaaiende enthousiasme enigszins te temperen door de inzet van wachtlijsten is niet alleen het gevolg van de schaarste aan geschikte functies voor reservisten. Maar we hebben ook, legt het hoofd BReS uit, in de loop der tijd een deel van onze opleidingscapaciteit helaas afgestoten. Bovendien beschikt de MIVD (Militaire Inlichtingen en Veiligheidsdienst) nu over minder screeningscapaciteit. In het kader van het (vernieuwde) reservistenbeleid moeten we deze problemen zien op te lossen. Legervorming noemen we dat bij de Landmacht waarbij vragen gesteld worden als hoe richt je de organisatie in, welke spullen hebben de mensen nodig, hoe zorg je ervoor dat de activering goed verloopt etc. Dat hele systeem moeten we langzaam weer opbouwen. Scherjon voorziet tekorten op de arbeidsmarkt als gevolg van de veranderingen in de opbouw en samenstelling van de beroepsbevolking. Tekorten waarmee uit de aard der zaak ook Defensie zal worden geconfronteerd. Zonder tijdige maatregelen zal het steeds moeilijker vallen om de juiste mensen te werven voor de beschikbare functies. Daar is het mede aan toe te schrijven dat het reservistenbeleid zoveel aandacht krijgt. Maar het heeft ook wel te maken met internationale ontwikkelingen, de (toenemende) onveiligheid in de wereld. We horen dan ook bij partijen in de Tweede Kamer de aanzwellende roep om meer middelen voor Defensie. Maar meer middelen betekent ook meer mensen. En de verwachting is dat we dat niet zullen kunnen trekken met alleen maar fulltimers en dat we wellicht in toenemende mate een beroep zullen moeten doen op parttimers. Ook om de krijgsmacht duurzaam, betaalbaar te houden. 15 1 De kranten van de Holland Media Combinatie (HMC), de regionale en lokale dagbladdivisie van de Telegraaf Media Groep (TMG). 2 Conferentie De reservist in 2020 georganiseerd door het Bureau Reservisten en Samenleving op 2 december 2013 in de Korporaal van Oudheusdenkazerne te Hilversum. Oogmerk van het congres was minister Hennis-Plasschaert zo concreet mogelijk te adviseren over het nieuwe reservistenbeleid.
interview 16 Nieuwe uitdagingen krijgsmacht De bijstelling van het Defensievizier in de richting van reservisten zou ook toe te schrijven zijn aan de ervaringen die de afgelopen jaren zijn opgedaan met de specifieke kundigheden die de parttimers vaak meevoeren in hun plunjebaal. Vaardigheden die vereist zijn bij de uitvoering van specialistische taken. En door de bank genomen zijn dat taken die, indien uitgevoerd door fulltime beroepskrachten wellicht (te) duur zouden uitvallen. Daar ligt, volgens Dick Scherjon, een van de nieuwe uitdagingen waarmee de krijgsmacht zich geconfronteerd ziet. Hoewel de Koninklijke Landmacht nog altijd het grootste segment aan reservisten voor haar rekening neemt is bij de overige krijgsmachtdelen een sterke inhaalmanoeuvre zichtbaar. De aanjagers van deze inhaalslag zijn veelal de fulltimers die na ommekomst van bijvoorbeeld hun dienverplichtingsperiode Defensie verlaten. Daar zet bijvoorbeeld de Koninklijke Marechaussee vol op in. Recent nog liet Het Wapen een brief bestellen bij zo n 150 voormalige beroepscollega s die na beëindiging van hun contract de dienst verlieten. Of ze weer aan de slag wilden, - maar nu als reservist? Een uitstekende wervingscampagne, is de overtuiging van Scherjon. Er zijn immers meer marechaussees nodig gegeven de ontwikkelingen op het gebied van veiligheid zowel binnen als buiten onze grenzen. Maar ook bij de Marine en de Luchtmacht treden steeds meer reservisten aan. En dat is een ontwikkeling die, zeker in de komende vijf jaar, in een dynamisch tempo zal worden voortgezet in het kader van het vernieuwde reservistenbeleid. Geweldige ontwikkelingen Nu al is er bij de Marine sprake van ontwikkelingen rond het walpersoneel die wijzen in de richting van de grotere rol die de reservisten bij het oudste krijgsmachtdeel toebedeeld krijgen. Scherjon legt uit: Het idee is, zodra een schip afmeert in Den Helder het voor een deel als het ware wordt overgenomen door reservisten. Het beroepspersoneel dat een half jaar op de vaart is geweest gaat dan naar huis om te recupereren. Intussen zorgt de reserve bemanning ervoor dat het schip onderhouden wordt en klaargemaakt voor de volgende afvaart. Dat zijn geweldige ontwikkelingen. Bij de Luchtmacht loopt op dit moment een pilot waarbij opslagcapaciteit wordt benut die bedoeld is als een soort bergboezem voor piekmomenten bij uitzendingen. En laat nu het bedrijfsleven dat gebruik maakt van die reserve opslagcapaciteit (mede) de reservisten leveren op het moment waarop Defensie die capaciteit weer nodig heeft. Dat is de wisselwerking die we willen, onderstreept Scherjon, die zegt niet uit te sluiten dat ook bij de andere krijgsmachtdelen meer reservisten zullen instromen. Reservisten bij gevechtsfuncties Het hoofd van het Bureau Reservisten en Samenleving schetst in dit verband vergezichten van reservisten die ook bij gevechtsfuncties hun opwachting maken. Maar dat is een geleidelijke ontwikkeling, - ook al om een eventueel verdringingseffect tegen te gaan. Scherjon tamboert erop dat het reservistenbeleid zeker niet is bedoeld om fulltime banen te vervangen door parttime equivalenten. Met het reservistenbeleid willen we specifieke deskundigheid binnenhalen en aan Defensie binden. Ook om in tijden van piekbelasting de opstuwing van taken aan te kunnen en het voortzettingsvermogen van Defensie te vergroten. Temeer omdat uitzendingen toch langer uitpakken dan oorspronkelijk werd gedacht en begroot. Daar heb je dus een flexibele capaciteit voor nodig van mensen die Defensie goed kennen, die militair initieel zijn opgeleid maar voor specifieke missies aanvullend opgeleid moeten worden. Hoe stelt u zich dat voor, reservisten bij gevechtsfuncties? We hebben nog geen pilots voor gevechtsfuncties maar die komen er ongetwijfeld wel. Maar als we het hebben over reservisten op gevechtsfuncties kun je denken aan mensen van 30-35 jaar die Defensie verlaten omdat ze bijvoorbeeld een civiele carrière ambiëren. Mensen dus die met een positief gevoel de organisatie uitgaan. Het is zaak na te denken hoe we die mensen parttime bij onze organisatie betrokken kunnen houden. Dat zijn namelijk ex-collega s die fysiek hartstikke fit zijn, die het militaire vak verstaan. Met heel weinig aanvullende investeringen kun je ervoor zorgen dat die mensen extra capaciteit leveren. Additionele capaciteit Hoewel strijk en zet benadrukt wordt dat reservisten volstrekt niet uit zijn op de banen
interview en functies van hun fulltime collega s, zijn die laatsten daar niet gerust op. Behalve het odium van hobbysoldaat heeft de reservist in de ogen van menige beroepscollega ook het etiket van baneninpikker aan de broek hangen. Een misverstand, volgens Dick Scherjon, dat zich helaas hier en daar op de werkvloer heeft vastgezet. Maar het hoofd van het BReS houdt niet op monter en onvermoeibaar uit te leggen dat de minister van meet af aan (heeft) onderstreept dat de reservist niet in de plaats van de fulltime beroepsmilitair komt. Dat is de afspraak die ook gemaakt is met de bonden: er verdwijnen geen banen aan de beroepskant. Maar ik merk wel dat mensen het daar heel vaak over hebben. Scherjon hamert er dan ook op dat de reservist louter gezien moet worden als een additionele capaciteit bovenop het reguliere personeel. Maar hij wijst er ook op dat de arbeidsverhoudingen nationaal aan het veranderen zijn. In de loopbaan van de individuele werknemer wordt lifetime employment een relict uit vervlogen tijden, - ook bij de krijgsmacht. Toch gelooft Dick Scherjon dat het met het verdringingseffect uiteindelijk heel erg zal meevallen. Ook de beroepscollega s zullen ervaren dat de reservisten waarde toevoegen aan de organisatie, - kennis en ervaring meebrengen die waardevol is. Ik praat dan ook liever over verrijking, - dat je meer diversiteit in de organisatie hebt en krijgt: vrouwen, academici, andere culturele achtergronden. Die verrijking hebben we in de krijgsmacht nodig om in het buitenland maar ook in eigen land onze taken te kunnen vervullen. Meer flexibele krijgsmacht De verwachting is dat, in navolging van de praktijk bij veel buitenlandse krijgsmachten, ook bij de Nederlandse krijgsmacht reservisten geleidelijk aan een structureel en inherent onderdeel van de organisatie zullen worden. Scherjon illustreert dit proces door te wijzen op het civiele uitzendwezen dat zich in de loop der tijd bewezen heeft door de aanlevering van flexibele arbeidskracht in nood- en overeenkomstige situaties. Het bedrijfsleven is nu dusdanig anders georganiseerd dat 30 tot 40% van de beschikbare banen als flexibel kan worden aangemerkt. Ook Defensie mag in de (zeer) nabije toekomst rekenen op een dergelijke ontwikkeling: een veel meer flexibele krijgsmacht, zoals die minister van Defensie Hennis voor ogen staat. De opdrachten en taken waarmee de moderne krijgsmachten worden geconfronteerd dicteren een flexibele, dynamische organisatie met het vermogen rap te reageren op snelle veranderingen. Scherjon voorziet dan ook een organisatie waarvan de kern wordt gevormd door de beroepscollega s die fulltime beschikbaar zijn en daaromheen gegroepeerd componenten van reservisten. En u voorziet op termijn reservisten ook bij de mariniers, de commando s? Nou, laat ik u een voorbeeld geven. Bij de commando s is onlangs de eerste serie Volkswagen Amarok pickup-terreinwagens 3 ingestroomd. Het onderhoud van die voertuigen gebeurt door de Volkswagengarage om de hoek. Ik kan mij voorstellen dat de monteur die dat onderhoud doet straks ook meegaat op missie. Zeker, over een eventuele uitwerking moeten we nog verder nadenken. Maar nu al hebben we bij de commando s informatiespecialisten, kenners van taal en cultuur in het uitzendgebied, die meegaan. Ook daar, bij deze heel geavanceerde eenheden, zie je dat reservisten een rol (gaan) spelen. Dat is een ontwikkeling die we in hele spectrum van Defensie zullen zien omdat we, tijdelijk, die specifieke vaardigheden en kwaliteiten hard nodig hebben. Een ander voorbeeld. Je kunt je voorstellen dat als een missie langer duurt dan gepland en alle beroepsmensen aan hun taks zitten wat betreft het aantal malen dat ze uitgezonden zijn, dat je dan kijkt naar reservisten die een toer zouden mee willen. Denk dan bijvoorbeeld aan oud-militairen die pas de dienst verlaten hebben. Als ze maar, en dat is absoluut noodzakelijk, voldoen aan de eisen. Imago van hobbysoldaat Scherjon benadrukt dat voor Defensie een militair, een militair is. En dan maakt het niet uit of het om fulltime dan wel om parttime soldaten gaat. We zien NATRES-collega's meegaan op missie. De militaire commandant van welke eenheid, bataljon of brigade dan 17 3 De Volkswagen Amarok gaat de huidige terreinvoertuigen van Mercedes Benz en Landrover vervangen. Defensie schaft 1.667 Amaroks aan voor alle eenheden en denkt hiermee te besparen op aanschafkosten en onderhoud. De voertuigen gaan namelijk in onderhoud bij de leverancier-dealer die bovendien snelle pechhulp beloofd in binnen- en buitenland (Bron: Defensiekrant) Vervolg op pagina 19
Wat is uw volgende reisdoel? Op uitzending of op vakantie naar Spanje... De DFD doorlopende reisverzekering behoort tot uw standaarduitrusting! Standaard werelddekking en annuleringsverzekering De doorlopende reisverzekering uit het DFD MaatwerkPakket biedt standaard werelddekking en heeft een annuleringsverzekering. Hiermee bespaart u zich de dure annuleringsverzekering bij het boeken van een vakantiereis. Militaire zakenreis Voor militairen is het belangrijk dat ook dienstreizen en uitzendingen verzekerd zijn. Bij de meeste verzekeringen zijn militaire zakenreizen niet gedekt. Bij DFD wel. Daarnaast sluit de repatriëringsdekking naadloos aan op de voorzieningen van Defensie. Buitenland plaatsing Gaat u langer dan een half jaar aaneengesloten naar het buitenland? Bijvoorbeeld bij detachering of plaatsing, dan biedt onze reisverzekering de oplossing. U krijgt altijd een maatwerkproduct dat helemaal is afgestemd op uw wensen en persoonlijke omstandigheden. Zodat u zowel privé als zakelijk goed verzekerd op reis kunt! Meer informatie Wilt u meer weten over de DFD MaatwerkPakket doorlopende reisverzekering? Bezoek dan onze site of neem telefonisch contact op met DFD De Financiële Dienstverleners. Doorlopende reisverzekering Verzekeren Hypotheken Sparen Tel: (040) 20 73 100 E-mail: dfd@dfd.nl www.dfd.nl
interview Vervolg van pagina 17 'Mensen die hun capaciteiten zowel civiel als voor Defensie willen inzetten' ook, moet ervan op aan kunnen dat zijn mensen beschikken over bepaalde basisvaardigheden en inzetbaar-gereed en -bereid zijn. Het verschil tussen soorten militairen is, zo dat al aanwezig was, niet noemenswaardig. Hoe wrang en ironisch is het dan toch dat de reserve militairen het imago blijft aankleven van hobbysoldaten, - mannen en vrouwen die in hun vrije tijd soldaatje willen spelen. Het is een hardnekkig en negatief beeld waarmee kolonel Scherjon in zijn bijna vier decennia bij en met Defensie, niet onbekend is. Hij beklemtoont er bewust voor gekozen te hebben naast zijn civiele werk ook professioneel als militair actief te zijn. In die zin kun je misschien spreken van een hobby maar dan wel een waarvoor ik bereid ben heel veel te doen en te laten. Die negatieve connotatie van hobbysoldaat vind ik dan ook onterecht. We hebben namelijk te maken met mensen die hun capaciteiten niet alleen civiel inzetten maar ook voor Defensie en dat is heel positief. Misschien is het tegendeel wel het geval: omdat reservisten er bewust voor kiezen om naast hun werk extra taken op zich te nemen, zullen ze dat met veel energie en motivatie doen en dat komt de kwaliteit van hun werk ten goede. Knelpunten rechtspositie reservist Maar het is niet al rozengeur en maneschijn in het duale arbeidsleven van de reservist, - in de weer voor zowel een civiele als voor een militaire werkgever. Een duale rechtspositie met al of niet verborgen voetangels en klemmen? Scherjon is stellig: De rechtspositie van de reservist is dezelfde als die voor beroepsmilitairen. Er is van alles goed geregeld rondom ziekte, ongelukken, eventuele werkloosheid na een uitzending. Daar waar nog wat knelpunten waren hebben we die onlangs samen met de bonden weten op te lossen. Maar het ressorteren onder duaal werkgeverschap brengt voor de reservist wel wat (rechtspositionele) ongemakken en knelpunten met zich mee. Een concreet voorbeeld is het pensioen. Defensie kent qua pensioen een eindloonsysteem terwijl het bedrijfsleven een middelloonsysteem hanteert. Een van de taken van ons bureau is om hier naar te kijken. Ook als het gaat om aansprakelijkheid. Een civiele werkgever zal zich namelijk altijd afvragen wie voor de kosten opdraait als de reservist op uitzending iets overkomt. Op al deze vlakken moet nog het nodige worden geregeld. Een van de eerste stappen is een handreiking Reservist bij het rijk die naar verwachting over een aantal weken gereed is. Daarin proberen we de werkgever van de reservist bij het rijk inzicht te geven in wat er gebeuren moet als de reservist op uitzending gaat. Die handreiking gaan wij ook voorleggen aan het bedrijfsleven om te zien wat er aan die kant moet gebeuren. Belangenbehartiging reservist Voor wat betreft de (individuele en collectieve) belangenbehartiging ligt, vanuit het perspectief van het Bureau Reservisten en Samenleving, de bal op het erf van de bonden van Defensiepersoneel. Ik vind dat de bonden wat meer aandacht aan de reservist zouden kunnen besteden. Zou zo ik, om het zo te zeggen, de reservist heel graag in het reguliere overleg willen hebben. Bovendien zouden reservisten meer en actiever bij de respectievelijke bonden betrokken moeten worden. Belangenbehartiging is ook voor de reservist heel erg belangrijk, is de overtuiging van kolonel Dick Scherjon. 19
interview Draagvlak creëren bij civiele collega s en thuisfront voor werk bij Defensie Twee zielen leven, symbiotisch, - in wederzijds voordelige co-existentie -, in de borst van kolonel Dick Scherjon. De civiele variant, die van de bankier en de militaire versie, die van reservekolonel (der artillerie) en hoofd van het Bureau Reservisten en Samenleving (BReS). 20 Dirk Paul Scherjon, roepnaam Dick, is een veel doener, - een sociale duizendpoot. Behalve als Adjunct Directeur bij de Rabobank en reserve hoofdofficier bij Defensie, is hij op tal van gebieden actief als bestuurder, organisator, initiatiefnemer en aanjager. Respectabele palmares Met zijn 59 jaar mag Scherjon al terugkijken op een respectabele palmares. Op zijn conto staan onder meer de (mede)oprichting van: de Stichting Korps Luchtdoelartillerie (daarbij ook actief als penningmeester) de landelijke Werkroep Economische Wederopbouw Afghanistan en initiatiefnemer van het project Integrated Development of Entrepreneurial Activities (IDEA), een internationale koepel waaronder 120 reserveofficieren samenwerken om de economische opbouw in voormalige oorlogsgebieden in gang te zetten. Verder is Scherjon bestuurslid van Clingendael. Hij zet zich in voor het behoud van Fort Honswijk en als lid van de Afghaans-Nederlandse Kamer van Koophandel (Nederlands Centrum voor Handelsbevordering). Bovendien was Scherjon ook jarenlang docent en lector op het gebied van ondernemerschap aan universiteiten en hogescholen. De reserve kolonel studeerde bedrijfskunde aan de Rijksuniversiteit Groningen. Waardering voor Defensiewerk De reservistengeschiedenis van Dick Scherjon gaat terug tot 1978. In dat jaar voegde hij, zo gezegd, de daad bij het woord om een bijdrage te leveren aan het verschil dat Defensie kan maken voor de lokale bevolking (in missiegebieden) voor wat betreft leefomstandigheden en veiligheid. Dat vond ik buitengewoon waardevol. Nu bent u, als de meeste reservisten, ook civiel werkzaam. Nooit bij uw burgerwerkgever een pleidooi hoeven houden voor uw baan bij Defensie? Nou, een werkgever is nooit blij als je lang weg moet. Zo ben ik twee jaar geleden, drie maanden voor Defensie weggeweest. Dat betekent dat je naaste collega s werk van je overnemen en dat is niet altijd even gemakkelijk. Maar vanaf het begin was iedereen in mijn omgeving op de hoogte van mijn betrokkenheid bij Defensie. En ik heb heel veel waardering gekregen, ook in mijn civiele werk, voor wat ik bij Defensie deed en doe. Wat je als reservist moet doen is die twee werelden die gescheiden lijken bij elkaar brengen. Zorgen dat je werkgever, maar ook het thuisfront, weet wat je doet en waarom je het doet. Keukentafelgesprekken De voedingsbodem leggen voor draagvlak gebeurt, voor wat betreft het thuisfront, door gesprekken aan de keukentafel, weet Scherjon stellig. Openhartige gesprekken met partner en kinderen over waarom je (moet) doen wat je doet bij Defensie. Als ik die keukentafelgesprekken niet gevoerd had zou ik voor mijn vertrek naar Bosnië en later Afghanistan niet die steun hebben gekregen die ze mij toen gaven. Omdat ze zich nooit in mijn werk voor Defensie zouden hebben kunnen verplaatsen. Daarom heb ik zowel van mijn thuisfront als van mijn civiele werkgever altijd die steun gehad. Wat we nu moeten doen is het vertrouwen in de samenleving verder uitbouwen. Zorgen voor meer draagvlak in de samenleving, uitleggen wie we zijn, waarom we doen wat we doen, dan zal die samenleving gemakkelijker haar (potentiële) reservisten loslaten ten behoeve van Defensie. Beroepscollega s vertellen ook aan hun omgeving wat hun werkzaamheden zijn. Ik vertel ook vaak, reagerend op vragen die ik krijg in verband met mijn andere werkzaamheden, wat ik doe bij Defensie. De hamvraag is altijd: Waarom doe je dat?! En dat vind ik zo frappant voor ons reservisten, wij zijn in de positie om het verhaal van Defensie op andere plekken in de samenleving te laten landen om het zo te zeggen. Dat vind ik ook naar de beroepscollega s toe dat beetje extra wat we als reservisten kunnen leveren bij het bouwen aan meer draagvlak voor Defensie in de samenleving. Dat kost evenwel tijd. U bent bijna 60, hoe lang bekleedt u deze functie nog? Ik heb geen idee. Ik ben pas begonnen en vind het jammer om nu al te praten over een eventueel stoppen. Maar de leeftijdsgrenzen van Defensie gelden ook voor mij. De komende drie jaar ben ik zeker nog beschikbaar voor dit werk. Ik denk ook dat je voor dit werk een langer tijdsperspectief nodig hebt. Een voordeel van reservisten is dat ze veel langer op hun plek blijven dan de beroepscollega s. Omdat je speciaal voor die plek benaderd bent en omdat het niet een carrièrelijn is. Ik zorg voor continuïteit, vandaar dan ook dat ik aan de CDS en de minister heb gezegd dat ik deze functie heel graag een jaar of vier wil bekleden.