Aquathermie. Warmte en koude uit water. KNW Najaarscongres 2018

Vergelijkbare documenten
Advies en projectbegeleiding aquathermie.

AQUATHERMIE. Kansen voor een aardgas vrij Nederland

Presentatie SIM MEA-Industrie & LEA. Ron Bissels 16 april 2018

Concept Klimaatakkoord: De stand van zaken

TKI WINST Warmte Infrastructuur Nederland met verlaagde Systeem Temperatuur

Geothermie in de gebouwde omgeving

Thermische energie uit oppervlaktewater. Kansen voor een aardgasvrij Nederland

Warmtetransitie - FlexForward. Frans Rooijers directeur CE Delft

Opslag van energie een verantwoordelijkheid of kans voor de zorg? Joris Ijzermans Business Unit Manager Energy Solutions Center

Van malle molens naar tonnenjacht NWEA. Nederlandse WindEnergie Associatie Hans Timmers R-meeting

Warmtetransitie en het nieuwe kabinet. Nico Hoogervorst

Potentieel thermische energie uit oppervlaktewater (TEO)

Landelijke verkenning warmte en koude uit het watersysteem. Eindrapportage 31 juli 2016

Landelijke verkenning warmte en koude uit Rijkswateren en kunstwerken. Eindrapportage 7 oktober 2016

VAN GAS LOS. Werkconferentie Warmtetransitie. 1 juni 2017, De Nieuwe stad, Zandfoort aan de Eem te Amersfoort

Vragen voor vragenuurtje raad 11 juni 2019 van fractie GemeenteBelangen over de Regionale Energie Strategie.

DUURZAME WARMTEVOORZIENING

PROGRAMMA 11:00-11:20 PLENAIRE OPENING + UITLEG KIVI KLIMAATTAFELS 11:30-12:15 1E RONDE KIVI KLIMAATTAFELS 12:15-13:00 LUNCH

Klimaatakkoord: Kijkje in de keuken. Coen Bernoster

Kengetallen aquathermie

Local Energy Solutions

Green Deal Aquathermie

Klimaatakkoord: Kijkje in de keuken. Ingrid Giebels

Klimaatakkoord. Ministerie van Economische Zaken en Klimaat T.a.v. de heer ir. E.D. Wiebes Postbus EK 'S-GRAVENHAGE

WORKSHOP THERMISCHE ENERGIE UIT OPPERVLAKTEWATER BIJ ZUTPHEN

Kansen Geo- en Aquathermie Voor de Warmtetransitie in de gemeente Medemblik.

Benedenbuurt gasloos Afweging bronnen en systemen

Regionale Energie Strategie

Regionale Energie Strategie

Derk Alssema. Stuurgroep RES Zeeland

Transitieopgave in het kader van de Regionale Energiestrategie. Regio West Friesland

Programma Aardgasvrije Wijken

HOGE TEMPERATUUR OPSLAG VAN WARMTE IN DE ONDERGROND ONDERZOEK EN DEMONSTRATIE

TEO/WKO WARMTE EN KOUDE NIEUWVEENSE LANDEN

Kansen voor ondiepe geothermie

Energietransitie: één van de nieuwe opgaven in Omgevingsvisies en Omgevingsplannen

Beleid dat warmte uitstraalt. Van warmteopties voor klimaatverbetering naar klimaatverbetering voor warmteopties

Thermische Energie uit Oppervlaktewater

Koninklijk Instituut Van Ingenieurs

SAMEN OP WEG NAAR EEN DUURZAME SAMENLEVING. Wat kunnen wij voor u betekenen?

SLIM VAN HET GAS AF MET LAGE TEMPERATUUR WARMTE IN DE BESTAANDE BOUW

ENERGIECAFÉ. Aardgasvrije wijken 28 januari 2019

Mensen handelen op basis van wat zij geloven hoe de toekomst er uit gaat zien.

Aardgasvrije gebouwde omgeving: De opgave, wetgeving, stimuleringsregelingen, en wat zijn de alternatieven?

Onze energietransitie, wanneer gaan we van het aardgas af?

Verzenddatum Bijlagen Uw kenmerk Ons kenmerk

THERMISCHE ENERGIE UIT OPPERVLAKTEWATER EEN KANS EN EEN UITDAGING

Riothermie en WKO voor duurzame warmte en koude

Earth is calling Twente Aanpak Samen naar Nijverheid aardgasvrij

KLIMAATAKKOORD NETBEHEER NEDERLAND 11 JULI 2018

De Rijswijkse Situatie. Beeldvormende sessie gemeenteraad Rijswijk 13 november Mark Bal

Van gas los! Dialoog In een breder perspectief: Klimaatakkoord Landbouw en Landgebruik Huidige situatie Opgave Klimaatakkoord Ambitie Glastuinbouw

De rol van geothermie in de verduurzaming van het vastgoed. 8 mei 2019 Saskia Hagedoorn

Welkom Samen naar een klimaatneutraal Mariahoeve

GREEN DEAL DUURZAME ENERGIE

Onderwerp: Routekaart Verduurzaming Stadswarmte Utrecht en Nieuwegein

West-Friesland: warmte in transitie. Cor Leguijt, VVRE, 6 april 2017

Geothermie. traditioneel energiebedrijf?

Bijgaand treft u aan het ondertekend aanvraagformulier, het projectplan en het voorstel WKO regeneratie van Dunea aan Unibail Rodamco.

Nationaal programma Regionale Energie Strategieën (NP RES) Samen aan de slag voor het klimaat

Thermische energie uit oppervlaktewater (TEO) Presentatie studie TEO Beurskwartier. Rik Molenaar 18 februari 2019

Thermische Energie uit Oppervlaktewater

Ypenburg 100% duurzame warmte

kijk Warmtegids Informatieavond Aa-landen / Holtenbroek 12 maart 2019 Raymond Frank, Energieadviseur Gemeente Zwolle

Thermische Energie uit Oppervlaktewater een kans en een uitdaging

Aardgasvrij en Bewoners

Ook de zorg van het aardgas af? Frans Rooijers directeur CE Delft

2014 GreenPort NHN, All rights reserved. Hier wordt geïnvesteerd in uw toekomst. Dit project is mede

HANDREIKING AQUATHERMIE HOE GAAN WE VERDER MET TEO EN TEA?

Begrippenlijst Naar groen is goed te doen

NeVER/VMR 18 juni Klimaatakkoord en omgevingsrecht vanuit energierechtelijk perspectief

Regionale Energie- Strategieën

Kansen voor warmte. Frans Rooijers Lustrumcongres Stichting Warmtenetwerk,

WAAR MOETEN WE VERSNELLEN?

s-gravenland van het gas af? Wat, waar, wanneer en hoe?

14/05/2019. Verduurzaming energievoorziening Vogelwijk. Inhoudsopgave. Introductie Winst. Onderzoek warmteconcepten & bronnen Vogelwijk

Worstelen met verduurzamen

DUURZAAMHEID & ENERGIENEUTRALITEIT

De snelste route naar aardgasvrije wijken

Homelab 2050, serie 4: Optimaal gebruik van beschikbare energiebronnen

FACTCHECKER OVER MORGEN

Leeswijzer bij de studie naar kansen Thermische Energie uit Afvalwater

DUURZAME OPLOSSINGEN VOOR DE WARMTEVRAAG

Mogelijke rol van Warmterotonde in Zuid-Holland

Raadsstuk. Onderwerp Raadsstuk Startdocumenten DeelRES IJmond & Zuid-Kennemerland en RES Noord Holland Zuid

Stadswarmte en alternatieven Technische Sessie Stadswarmte Gemeenteraad Amsterdam. dr. C. (Cor) Leguijt, CE Delft, 2 juni 2015

Hoge Temperatuur Opslag (HTO) Workshop Kopper Cress 4 juni 2019

Energievoorziening nieuwbouw. Hans van Wolferen 24 november Wageningen

Bewoners & duurzame Haagse warmte Initiatieven, uitdagingen, Haagse Krach

Sectortafel Elektriciteit. Berend de Vries

Duurzame warmtenetten

Zaal DACTYLO 1.1 Bart Strengers: Planbureau voor de Leefomgeving

Kansrijke WKO concepten

Haags Warmtebedrijf Tussenrapportage 12 maart 2014

Businesscase voor thermische energie uit water t.b.v. beschermde stadskern Blokzijl 18 april 2019

Gijs de Man 12 oktober 2010

KLIMAAT, ENERGIE EN GRONDSTOFFEN

Energietransitie. 13 april 2018

Transcriptie:

Aquathermie Warmte en koude uit water KNW Najaarscongres 2018

Wie zitten er in de zaal?

Programma - Introductie aquathermie en stand van zaken - Door: Barry Scholten - IF Technology - Handreiking aquathermie - Door: Winfried de Coo Rebel - Aquathermie greendeal en klimaatakkoord - Henk Looijen Rijkswaterstaat - Afsluiting

Presentatie Barry

Presentatie Winfried

Presentatie Reinier

Aquathermie in Klimaatakkoord en Green Deal Henk Looijen Rijkswaterstaat

Klimaatakkoord Klimaatberaad (Ed Nijpels) Sectortafels Elektriciteit (Kees Vendrik) Gebouwde omgeving (Diederik Samsom) Werkgroep 9 vraag en aanbod warmte Werkspoor 2 Industrie (Manon Janssen) Landbouw en landgebruik (Pieter van Geel) Mobiliteit (Annemieke Nijhof) 2 RWS INFORMATIE - Rijkswaterstaat

Aquathermie in werkgroep 9 Groot potentieel, echter op lage T o Oppervlaktewater: 0-24 graden o RWZI: ~12-24 graden Potentieel Potentieel o TEO in combinatie met WKO: IF Technology 42 PJ 1, CE Delft 150 PJ 2. o TEA: 14 met WKO + 42 zonder WKO 3 o TED: beperkt potentieel 4 Inpassing in warmtesysteem Lage temperatuur vraagt om opwaardering met warmtepomp. Hoe groter temp sprong hoe lager COP warmtepomp Inpasbaarheid in bestaande netten moet per net bekeken worden Gezien relatief hoge CAPEX is een alternatieve bron voor de piek wenselijk. Nabijheid (afval)waterbron tov warmtenet Kan ook op relatief kleine schaal worden toegepast en daarmee geschikter dan bijvoorbeeld Geothermie voor kleinere (deel)netten Voorwaarden voor groei in GO (uitwerken in programma) Financiële ondersteuning: nu geen SDE+ beschikbaar. Betere waardering van duurzaamheid in regelgeving: CO2 prestatie nu nog matig ivm huidige E-mix -> investeren in de toekomst. o Check of TEA meetelt voor BENG-3 o Check CO 2 intensiteit Ophelderen en verbeteren inpasbaarheid in bestaande netten. Xx verwijzing naar programma aquathermie 1) TEO = Thermische Energie uit Oppervlaktewater. IF technology werkt met maximale afstand van 100 meter voor gemalen en 1 km tot waterlichamen. 2) TEA = Thermische Energie uit Afvalwater. CE Delft studies hanteert relatief lage minimumwaarden voor warmtedichtheid en jaarlijkse warmtevraag om te komen tot regios waarin een warmtenet aantrekkelijk zou zijn. Ook wordt een vrij forse afstand (5 km) tot waterlichamen genomen. Rijkswaterstaat opgeslagen in de WKO voor gebruik in de winter 3 RWS INFORMATIE - 3 3) Zonder WKO zal een lagere COP hebben (meer Elektriciteitsverbruik) omdat in de winter, wanneer de warmtevraag het grootste is, de brontemperatuur relatief laag is. Met WKO wordt de warmte in de zomer 4) TED = Thermische Energie uit Drinkwater

Green Deal Aquathermie EZK, BZK, IenW, UvW,? Procesgeld 9 ton Doel: de waarde van aquathermie in de warmtetransitie in beeld te brengen met alle kansen en afhankelijkheden en de vervolgstappen die nodig zijn om de markt van aquathermie op gang te brengen en brede, grootschalige toepassing mogelijk te maken. Leren van praktijk (o.a. Proeftuinen Aardgasvrije Wijken) Netwerk: verbinden stakeholders Kennisagenda Governance en financieringsvraagstukken 4 RWS INFORMATIE - Rijkswaterstaat

Aan de slag?! Handreiking Aquathermie Potentieel van Aquathermie

Contactgegevens & Links: Naam Organisatie Telefoonnr. Emailadres Barry Scholten IF Technology 06-50451394 B.Scholten@iftechnology.nl Ewout Hekhuizen Dunea 06-53673236 E.Hekhuizen@dunea.nl Henk Looijen RWS 06-27883932 Henk.Looijen@rws.nl Reinier Romijn UVW 06-51749612 RRomijn@uvw.nl Winfried de Coo Rebel 06-24218751 Winfried.deCoo@Rebelgroup.com Handreiking Aquathermie: https://www.stowa.nl/sites/default/files/assets/publicaties/publicaties 2018/STOWA 2018-47 handreiking aquathermie.pdf Potentieel Aquathermie: https://www.stowa.nl/sites/default/files/assets/projecten/projecten 2016/project449.003 thermische energie/rapport Nationaal potentieel van aquathermie.pdf STOWA website Aquathermie: https://www.stowa.nl/teo