I-bridge: het overbruggen van een kloof Informatie is cruciaal in de hulpverlening bij incidenten, rampen en crises. Hulpverleners en bestuurders hebben relevante informatie nodig om effectief voor de burger op te kunnen treden. De voorbeelden van desastreuze gevolgen van het niet beschikken over goede informatie staan in ons geheugen gegrift. Er is nog veel te verbeteren aan de informatievoorziening. De inspectie Openbare Orde en Veiligheid (OOV) concludeerde eind 2007 dat het informatiemanagement bij de rampenbestrijding over de gehele linie tekortschiet. De technologie is niet het grootste obstakel. Kern van de problematiek is dat er nauwelijks sturing wordt gegeven. De versnipperde en sterk verzuilde organisatie, gebrekkige landelijke regie en financiering zorgen ervoor dat de informatievoorziening niet geïntegreerd plaatsvindt en op veel plaatsen van onvoldoende kwaliteit is. Dit betekent dat er onvoldoende effectief en efficiënt wordt gewerkt. In 2005 werd dit al vastgesteld in het rapport van de Adviescommissie Coördinatie ICT Rampenbestrijding (ACIR): De Vrijblijvendheid Voorbij. Mede tegen deze achtergrond zijn de eerste Civiel Militaire Bestuurs Afspraken (CMBA) en later de Intensivering Civiel Militaire Samenwerking (ICMS) in de vorm van een reeks programma s tot stand gebracht. In het hiervoor genoemde ACIR rapport werd een belangrijke impuls gegeven aan het verbeteren van het verkrijgen van een gemeenschappelijk operationeel beeld tijdens crisis- en rampenbestrijding, waarbij gebruik werd gemaakt van de bij Defensie aanwezige kennis van het netcentrische gedachtegoed. In de periode tot eind 2007 werden activiteiten uitgevoerd in proeftuinen, experimenten en kleinschalige implementaties. I-bridge In het kader van het project Nederland Ondernemend Innovatieland (NOI) is het kabinet gestart met maatschapschappelijke innovatieprogramma s op het terrein van water, veiligheid, zorg en energie. Deze programma s moeten bijdragen aan oplossingen voor belangrijke maatschappelijke vraagstukken. In deze maatschappelijke innovatieprogramma s staat de inzet van kennis, innovatie en ondernemerschap voor het oplossen van maatschappelijke vraagstukken centraal. In het innovatieprogramma Veiligheid is momenteel het project i-bridge 2.0 opgenomen. Het i-bridge concept maakt het mogelijk om op flexibele wijze een aantal verschillende communicatie componenten in wisselende combinaties aan elkaar te koppelen op basis van Internet Protocollen. Secure, real-time collaboratie en logging worden hiermee mogelijk. Met deze ontwikkeling wordt invulling gegeven aan het oplossen van een aantal knelpunten zoals geïdentificeerd in de roadmap van de Maatschappelijke Innovatie Agenda Veiligheid, waaronder de opbouw van een geïntegreerd situatiebeeld. - 1 -
In eerste instantie is het Proof-of-Concept i-bridge 1.0 ontwikkeld. Gedurende demonstraties en oefeningen (Combined Endeavour 2008, Voyager 2007 en andere civiele deeloefeningen) is aangetoond dat de vijf kernfunctionaliteiten die benodigd zijn om tijdens een ramp effectief en gecoördineerd op te kunnen treden zowel afzonderlijk als in elke gewenste combinatie kunnen worden ondersteund met het i- Bridge concept. Deze vijf kernfunctionaliteiten zijn; (Ad hoc) Collaboratie. Betreft secure adhoc online collaboratie. Verslaglegging. Betreft activiteiten met betrekking tot logging en scenario plotting. Geoharmonisatie. Betreft het synchroniseren van geografische informatie in diverse vormen en het opnieuw gebruiken van deze informatie per context. Spraakharmonisatie. Betreft Voice Interoperabiliteit waarbij met software alle vormen van spraakcommunicatie worden omgezet in IP en daarmee geharmoniseerd. Cryptoharmonisatie oftewel toegangsbeheer en beveiliging van informatie. Hierdoor wordt het mogelijk dat ongelijkwaardige beveiligingsniveaus en netwerken onder voorwaarden met elkaar worden verbonden. Hiermee kunnen open en gesloten bronnen worden samengevoegd en geanalyseerd en kan terugkoppeling plaatsvinden naar de deelnemers op het juiste beveiligingsniveau. In i-bridge 2.0 zijn deze kernfunctionaliteiten en de onderlinge koppelingen en integraties verder uitgebouwd. In Combined Endeavor 2009 werden deze ontwikkelingen voor het eerst getoond in een oefening waar de civiel militaire samenwerking werd beproefd. Ad hoc on/offline collaboratie Om in crisissituaties samen te kunnen werken moeten mensen informatie kunnen delen. i-bridge maakt o.a. gebruik van een portal voor asynchrone samenwerking. Asynchrone samenwerking wil zeggen dat mensen niet verplicht zijn op hetzelfde moment een virtuele ruimte of gesprekslijn te delen om toch aan hun informatie te kunnen komen. Net als email is de informatie beschikbaar wanneer men wil, maar met een portal moet men deze informatie wel nog zelf gaan halen via het internet. Nadeel is dat identificatie en toelating van nieuwe gebruikers via een toelatingshiërarchie plaats moet vinden en dat een stabiele internetverbinding met een zekere bandbreedte noodzakelijk is. Met name die robuuste en blijvende verbinding is in crisissituaties geen zekerheid. Derhalve bestaat de collaboratie suite in i-bridge naast Microsoft (MS) Sharepoint ook uit MS Groove, dat zonder menselijke tussenkomt alle veranderingen in een besloten informatiehuishouding veilig en robuust en met minimaal bandbreedte gebruik synchroniseert. - 2 -
Verslaglegging (logging) Er is veel behoefte aan een generieke oplossing die kan helpen bij het vastleggen van de vraag: wie was waar, toen hij wat tegen wie zei. i-bridge is daarom uitgerust met een zelfsynchroniserend dashboard, waarin de logging van de verschillende kernfunctionaliteiten (spraak, geo, collaboratie, beveiliging) wordt weergegeven. Het dashboard kan ingezet worden in de verschillende fasen van de oefencyclus en als analysetool tijdens en na feitelijke rampen- en crisisbestrijding. Het biedt de mogelijkheid gegevens binnen een in te stellen tijdframe op te vragen en is daarmee een sterk instrument voor zowel de verantwoording achteraf, als voor analyse en lessons learned. Geo harmonisatie Visualisatie speelt een toenemende rol in de rampenbestrijding. Het samenstellen uit verschillende databronnen van een Common Operational Picture is noodzakelijk voor het vormen van de zgn. Shared Situational Awareness. - 3 -
Hiervoor is de rampenbestrijding afhankelijk van statische geografische informatie die tijdens normale omstandigheden wordt verzameld en van dynamische informatie die tijdens de ramp of crisis wordt verzameld. De module geoharmonisatie heeft als doel de technische randvoorwaarden te leveren om de publieke, private, open en gesloten bronnen samen te kunnen brengen en zo koppelingen te kunnen leggen met de andere modules binnen het i-bridge concept. Met behulp van Geografische Informatie Systemen (GIS), gekoppeld in een netwerk, wordt gebruik gemaakt van andere vaak al aanwezige informatie. Door analyse van deze bestaande informatie met de dynamische informatie ontstaan nieuwe informatie en inzichten en kunnen beslissingen worden genomen op basis van deze rijkere informatie. Zo kan bv. door het koppelen van bevolkingsinformatie (aanwezigheid bevolking afhankelijk van het tijdstip van de dag) snel een analyse worden gemaakt hoeveel personen zich in een bepaald effectgebied bevinden indien een dergelijk gebied geëvacueerd zou moeten worden. Tevens wordt gekeken naar de combinatie met de andere ontwikkelingen zoals de combinatie van tracking-and-tracing en Unified Communications en ook innovatieve componenten als MS Virtual Earth en de MS Surface Table. Spraakharmonisatie i-bridge biedt de spraakinterface die als een plug-in toe te voegen is aan elke willekeurige applicatie. - 4 -
De spraaksuite in i-bridge bestaat uit: Software die allerhande type gebonden methoden om spraak te verzenden (radio, VOIP, analoge telefonie etc.) omzet in gedigitaliseerde geluidstromen (Wide Area Voice Environment (WAVE)). Software die de vele communicatiemiddelen in balans brengt met de bestaande geautomatiseerde kantooromgeving MS Office Communications Server (OCS). MS OCS werkt volledig geïntegreerd met alle overige MS producten. Het resultaat is een transparante omgeving waarin gebruikers onafhankelijk van tijd en plaats toegang hebben tot de juiste personen, informatie en expertise. Cryptoharmonisatie Crypto-harmonisatie wordt binnen i-bridge uitgevoerd door o.a. het inzetten van PKI overheid. Door cryptoharmonisatie toe te voegen aan spraakharmonisatie wordt het mogelijk om beveiligde gesprekken en ongelijksoortige applicaties aan te bieden binnen een tijdelijke vergaderomgeving. Zo kunnen bijvoorbeeld open en gesloten bronnen worden samengevoegd, geanalyseerd en op de juiste beveiligingniveaus worden teruggekoppeld aan de deelnemers. De accreditatie richt zich hierbij op het gebruikte versleutelmechanisme en op de vraagstukken wie, onder welke randvoorwaarden en op welke wijze mag communiceren. Verbindingen Het is algemeen bekend dat ten tijde van een ramp of crisis de verbindingen vaak problemen geven. Door het wegvallen van verbindingen en/of de slechte bereikbaarheid binnen bv. een uitgestrekt natuurgebied worden hulpverleners vaak belemmerd bij het adequaat uitvoeren van hun werkzaamheden. Binnen i-bridge wordt hier op twee aspecten aandacht aan besteed: Het beproeven van een ad-hoc data infrastructuur waarbij het mogelijk wordt dat voertuigen die bv. zijn uitgerukt in het kader van brandbestrijding door het creëren van onderlinge dataverbindingen (een zgn. mesh-up netwerk) veel beter in staat zijn een gemeenschappelijk gedeeld beeld op te bouwen. D.w.z. dat zij continue zicht hebben waar de andere voertuigen zich bevinden, naar welke pomppunten zij zich in het kader van wachtrijen het beste kunnen begeven etc. - 5 -
Het beproeven van een onafhankelijk mobiel GSM netwerk rond de plaats incident waarmee het o.a. mogelijk wordt dat hulpverleners rond de plaats incident - mits van tevoren bekend gesteld aan het netwerk - met hun eigen mobiele toestel kunnen inbellen in een netwerk dat alleen voor hulpverleners toegankelijk is. De meerwaarde van i-bridge Goederen worden opgeslagen in silos om ze te beschermen en om ze te labelen voor de logistieke processen. Meel bij meel, suiker bij suiker. Je moet suiker echter bij meel stoppen en er gist, boter en water bij doen om een brood te kunnen bakken. Hier is een parallel te trekken naar het OOV domein, waarin de kolommen (Politie, Brandweer en GHOR) m.n. gericht zijn op het uitvoeren van taken binnen hun eigen discipline, en minder gericht op het delen van informatie over deze taakgebieden heen. Het is dus zaak om de informatie en gemandateerde inzichten in de huidige gesloten netwerken zo te delen dat er meerwaarde ontstaat. Het project i-bridge 2.0 richt zich op het verder ontwikkelen en integreren van genoemde functionaliteiten voor toepassing in diverse militaire en civiele contexten en op het opbouwen van ervaring en inzichten op deze terreinen. De toepassing van deze functionaliteiten voor de doorontwikkeling van ondersteunende tooling op het gebied van rampenbestrijding en crisisbeheersing is daarbij de meest in het oog springende. - 6 -