Brazilië en de Grondstoffenbonanza. KNAG Lezing -19-6-2014 Dr. Wouter Jacobs University of Antwerp Ghent University GOLLS Research Network

Vergelijkbare documenten
Brazilië en de afhankelijkheid van grondstoffen. KNAG Lezing Dr. Wouter Jacobs Erasmus Universiteit Rotterdam

Minas Gerais - de handelsbalans van 2015 & de handel met Nederland in 2016.

Vreugdenhil Yachts. presents: Brazil and the YACHT INDUSTRY

Bijlage 1 HAVO. aardrijkskunde. tijdvak 2. Bronnenboekje b1

Presentatie HISWA. Marktentree Brazilië. >> Als het gaat om internationaal ondernemen en samenwerken

Docenteninformatie. Leerlingenmateriaal. Lesbrief. Booming Brazilië

Bijlage 1 HAVO. aardrijkskunde. tijdvak 2. Bronnenboekje b1

Brazilië Fabian Mobach

REGIOANALYSE: CEARÁ. 1. Politiek-bestuurlijke omgeving Ceará

REGIOANALYSE: PARÁ. 1. Politiek-bestuurlijke omgeving Pará

Samenvatting Aardrijkskunde hoofdstuk 1 paragraaf 2,3,4,7,8

World Cup in Brazilië

REGIOANALYSE: MARANHÃO

REGIOANALYSE: MINAS GERAIS

Brazilië: een nieuwe, kansrijke speler op het wereldtoneel. Brazilië

13/ uur Turkije Nederland onder 19 (vr), Atatürk Olympiad Stadium, Istanboel

Booming Brazilië Praktijkverhalen over zaken doen Praktijkverhalen over zaken doen

26/ uur Portugal Nederlands vrouwenelftal (WK-kw), Dr. José Vieira Carvalho, Maia

REGIOANALYSE: BAHIA. 1. Politiek-bestuurlijke omgeving Bahia

23/ uur Nederlands vrouwenelftal Griekenland (WK-kw), Stadion Woudestein (Excelsior). Rotterdam

Hoofdstuk 27 Landenrisico

FRANS GUYANA. Macapá. Belém. Manaus Ceará Fortaleza Rio Grande do Norte Natal. Porto Velho Recife Pernambuco BRAZILIË BRASILIA.

uur Nederlands vrouwenelftal Frankrijk (vr), Jan Louwers Stadion, Eindhoven

17/ uur Bosnië en Herzegovina Nederlands zaalvoetbalteam (play-off EK-kw), Ju KSC Mladost, Visoko

Presentatie Themadagen Granen. De (on)mogelijkheden van de Oekraïense akkerbouwsector

Hoe is de ligging van het land?

Samenvatting Aardrijkskunde Paragraaf 1.1 t/m , 1.8

Nee, want de voorraden lopen juist terug in Indonesië.

Zuidoost Brazilië vmbo-kgt34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Care IS klantbijeenkomst. Hotel Van der Valk oktober 2015

ECONOMIE. Begrippenlijst H8 VMBO-T2. PINCODE 5 e editie vmbo-kgt onderbouw. Bewerkt door D.R. Hendriks. Sint Ursula Scholengemeenschap, Horn

4,6. Samenvatting door L. 989 woorden 30 november keer beoordeeld. Aardrijkskunde

Paspoort Een internationaal paspoort, dat minimum nog 6 maanden geldig is na datum van de terugreis, is vereist, alsook een ticket heen en terug.

10e Guardian Group Fatum Pensioen- en Bedrijven dag FUTURE READINESS. Connecties maken. (historische lessen voor de toekomst van Curaçao?

Eindronde Nationale Aardrijkskunde Olympiade 2015

Go to

Land, volk en cultuur

Algemene Vergadering 26/04/2018. Belgian Feed Association All rights reserved

REGIOANALYSE: PERNAMBUCO

06/ uur Nederlands zaalvoetbalteam Hongarije (vr), Topsporthal Fitland XL, Sittard

Internationale handel H7 1. Internationale handel. Waarom importeren: Waar komt het vandaan?

1. Kaartbeeld van de wereld 1

F.I.T. Project Afrika (SSA) Africa Platform of Ghent University Association 22 mei 2014 Johan Malin

Nigeria. 1. Bevolking en welvaart in Nigeria 2. Voedselvoorziening in Nigeria 3. Nigeria in de wereldeconomie 4. Gezond in Nigeria

GIS LEIDT TOT ENERGIE

Eindexamen aardrijkskunde havo 2007-II

Alternatieve energiebronnen en gevolgen voor de haven Havendebat, 2 november 2017, Coby van der Linde

6,1. Werkstuk door een scholier 3053 woorden 13 april keer beoordeeld. Aardrijkskunde INHOUDSTAFEL

Nulgroei in 2014: opluchting, maar geen opleving

KNVB-agenda KONINKLIJKE NEDERLANDSE VOETBALBOND. knvb.nl. Activiteit. (Ned.tijd)

Beknopte algemene informatie over Suriname

Maintenance Innovatie in de Delta Regio, de strategie van Zuid Nederland tot Gerard Blom & Patrick Essers

De kloof wordt breder. Boekverslag door H woorden 15 februari keer beoordeeld. Aardrijkskunde

Bas Pulles, Commissaris NFIA. NDL/HIDC seminar NL = logistieke kracht Duiven, 28 november 2013

Voetafdruk van de Nederlandse consumptie, 2005

STATION POLITIEK Geografie van de Braziliaanse dood

ZAKENDOEN MET RUSLAND

Nederland in Europese systemen en netwerken Internationale Concurrentiepositie van de Noordvleugel van de Randstad

Circulaire Economie. Urgentie en ongemakkelijke waarheden rond circulariteit Prof. Arnold Tukker Universiteit Leiden - CML en TNO

Arm en Rijk. Hoofdstuk 2: Arm en rijk in de Verenigde Staten

Onderzoeksvraag: Welke motieven hadden de Europeanen om in Afrika en Zuidoost-Azië een groot koloniaal imperium op te bouwen?

Biobrandstoffen: Hype of duurzame oplossing? Prof. Wim Soetaert

Internationale handel visproducten

Inhoud. 11 Brazilië en de Brazilianen. 153 Centraal Brazilië. 41 Geschiedenis en politiek. 67 Cultuur en kunst. 199 Het zuiden.

12/ uur Nederlands vrouwenelftal België (WK-kw), IJsseldeltastadion (PEC Zwolle), Zwolle

De internationale concurrentiepositie van Nederland als logistiek land

Globalisering 2.0: Europa in woelig vaarwater?

Winnaars en verliezers

Lions exchange 2013 Brazilie

UITDAGINGEN BINNENVAART

14/ uur Loting achtste finales UEFA Champions League, Nyon uur Loting 1/16 en achtste finales UEFA Europa League, Nyon

05/ uur Griekenland Nederlands vrouwenelftal (WK-kw), Pankrition Stadium, Heraklion

Energie uit bintjes en bieten 1981 een doodlopende weg

Eindexamen aardrijkskunde vwo I

Resultaten 2014 Rotterdam Partners

Meerkeuzevragen. Vragenlijst. 1. Wat grenst niet aan Zweden?

F Lees bron 1 en beantwoord daarna opdracht 1.

Buitenlandse investeringen maken de Nederlandse economie sterk

Marktontwikkelingen vloeibare biobrandstoffen

Examen HAVO. aardrijkskunde. tijdvak 1 dinsdag 21 mei uur. Bij dit examen hoort een bijlage. Gebruik De Grote Bosatlas, 55e druk.

inwoners in 2013 (1,35 miljard) Grote steden: Shanghai (22,3 miljoen inw.), Peking (19,3 miljoen inw.) en Hangzhou (15 e stad)

10/ uur Nederlands vrouwenelftal Albanië (WK-kw), Stadion Helmond Sport, Helmond Kwartfinales UEFA Europa Leauge

ANTWOORDEN HOOFDSTUK 5

Terms of Reference Evaluatie Economische diplomatie in Latijns-Amerika

1. Open de CD-rom van De Wereld 2. Kies Australië. 5. Kies kaartsoort rechts. 8. Kies start en oefen

HET DEELNAME FOMULIER WK2014 (Brazilië)

Bijlage VMBO-KB. economie CSE KB. tijdvak 1

Resultaten 2014 Rotterdam Partners

Brazilië een land van tegenstellingen

Tijd van burgers en stoommachines Het moderne imperialisme

Vraag & Aanbod Dag van de Maakindustrie

KNVB-agenda KONINKLIJKE NEDERLANDSE VOETBALBOND. knvb.nl. Activiteit. (Ned.tijd) 25-26/02 Achtste finales UEFA Champions League

De omvangrijke problemen in Brazilië met water en waterbeheer bieden veel meer kansen voor inbreng van Nederlandse expertise en kennis.

THE SPECIALIST FOR LATIN AMERICA

Examen HAVO. aardrijkskunde. tijdvak 2 woensdag 20 juni uur. Bij dit examen horen bijlagen.

Mainport en blueports: samenwerken aan multimodaal netwerk

5,7. Keuzeopdracht door een scholier 2049 woorden 6 april keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Inleiding:

Ondernemingsplan. Prosoe

Export-update Noord- en Zuid-Amerika - juli 2014

Transcriptie:

Brazilië en de Grondstoffenbonanza KNAG Lezing -19-6-2014 Dr. Wouter Jacobs University of Antwerp Ghent University GOLLS Research Network

De Opstelling

2009 Brazilië 2013

De Feiten Inwoners: 202 miljoen (5 e in de wereld) Oppervlak: 8,5 miljoen Km2 (5 e in de wereld) BNP: 2450 miljard US$ (7 e economie van de wereld) 5% Landbouw 30% Industrie 65% Diensten BNP per Capita: 12.000 US$ Federatie van 27 staten en 1 federaal district (Brasilia) Commercial Powerhouse: Sao Paulo State

De Geografie

De WIC mentaliteit 1624-1654 Holland neemt de suikerhandel van de Portugezen over in de Braziliaanse koloniën

Shortlived Brazilian Empire 1808: Portugese koning vestigt zich in Rio de Janeiro Afschaffing handelsbeperkingen Afschaffing verbod op maakindustrie 1822: Onafhankelijkheid van Brazilië Economische groei gebaseerd op Koffie en Rubberhandel Afschaffing slavernij 1888 Sterke Immigratie vanuit Europa en Azië 1889: Koning Afgezet- Brazilië wordt Republiek

Manaus: Centrum van de Rubberhandel

Politiek in de 20 ste Eeuw Militaire Junta: 1964-1985 1985-1988: Terugkeer naar Democratie Periode Cardoso (1995-2003) Periode Lula (2003-2010) Periode Rouseff (sinds 2010)

B van BRIC van Goldman Sachs

De B van BRIC

Global Commodity Bonanza

B van BRIC en de Grondstoffenhandel

De B van BRIC 21,4% van de bevolking onder de armoedegrens 10% van de hoogste inkomensgroep bezit 42.9% van de welvaart. Corruptie en Criminaliteit Slechte Infrastructuur: 41 ste op de World Bank Logistics Performance Index.

Beleid en Strategie Versnelde Groei Programma (PAC)- 2007-2010 Grootschalige publieke investeringen in infrastructuur Stimulering van private (buitenlandse) investeringen Energy, Housing & Sanitation, Urban Transportation, Transport& Logistics Totaal 170 miljard Nationaal Plan Logistiek en Transport (PNLT) Totaal 20 miljard Verbeteren wegen, zeehavens, luchthavens, binnenvaart en spoor

Gateway Regions: Transport en Infrastructuur 1. Amazone: Belem, Manaus, Porto Velho 2. Noordoosten: Itaqui, Recife/Suape, Pecem 3. Zuidoostelijke Mega City Region: Santos, Sao Sebastiao, Sepetiba 4. Zuiden: Rio Grande, Porto Alegre (Jacobs, Pegler, Reis & Pereira, 2012)

Porto de Santos Tema: Logística Internacional Prof. Manoel AS Reis 17

Porto de Santos Prof. Manoel AS Reis

Investeringen Zuidoostelijke MegaCity Zuidoosten Investeringen (Milhões R$) UF Havens 2014/15 2016/17 ES Vitória RJ Itaguaí/Rio de Janeiro Manaus/Itacoatiara Porto Velho 6.512 7.053 SP Santos/São Sebastião 2.944 TOTAAL 16.509 Santarém 6.875 4.466 805 12.146 Vila do Conde Macapá Belém/Miramar/Outeiros Itaqui Pecém Cabedelo Suape/Recife Maceió Aratu/Salvador Porto Sul / Ilhéus Vitória Itaguaí/Rio de Janeiro Santos/São Sebastião Paranaguá/Antonina Itajaí/Imbituba/São Francisco do Sul Porto Alegre Rio Grande

Investeringen - Noordoost Noordoosten Investeringen (Milhões R$) UF Havens 2014/15 2016/17 MA BA PE CE PA AL Itaqui Aratu / Salvador / Porto Sul / Ilhéus Recife/Suape Pecém Cabedelo Maceió Manaus/Itacoatiara Porto Velho 2.722 1.295 1.414 1.224 107 12 TOTAAL 6.775 1.872 Santarém 2.760 527 5.159 Macapá Belém/Miramar/Outeiros Vila do Conde Itaqui Pecém Cabedelo Suape/Recife Maceió Aratu/Salvador Porto Sul / Ilhéus Vitória Itaguaí/Rio de Janeiro Santos/São Sebastião Paranaguá/Antonina Rio Grande Porto Alegre Itajaí/Imbituba/São Francisco do Sul

Investeringen Zuidelijke Regio Zuiden Investeringen (Milhões R$) PR SC RS Havens Paranaguá - Antonina Imbituba/Itajaí/ São Francisco do Sul Porto Alegre/ Rio Grande TOTAAL Manaus/Itacoatiara Porto Velho 2014/15 2016/17 1.038 1.343 982 3.363 Santarém 3.329 781 140 4.250 Vila do Conde Macapá Belém/Miramar/Outeiros Vitória Itaqui Pecém Aratu/Salvador Porto Sul / Ilhéus Maceió Cabedelo Suape/Recife Itaguaí/Rio de Janeiro Santos/São Sebastião Paranaguá/Antonina Itajaí/Imbituba/São Francisco do Sul Porto Alegre Rio Grande

Investeringen Amazone Macapá Santarém Belém/Miramar/Outeiros Manaus/Itacoatiara Vila do Conde Itaqui Pecém Porto Velho Amazone St Havens Cabedelo Suape/Recife Investeringen Maceió Aratu/Salvador Ilhéus/Porto Sul (Milhões R$) 2014/15 2016/17 Rio Grande Porto Alegre PA Vitória Belém/Miramar/Outeiro/ Itaguaí/Rio de Janeiro Santos/São Sebastião Vila do Conde Paranaguá/Antonina AM Itajaí/Imbituba/São Francisco do Sul AP Santarém/ Itacoatiara/Manaus Macapá RO Porto Velho TOTAAL 3.137 985 135 115 4.372 1.505 92 1.597

Railroad Transportation in Brazil Expansions PNLT 2010 EF - 151 (Ferrovia Norte-Sul) Panorama/SP - Rio Grande/RS (1.600 km)

Koffie

Koffie Rond 1840 Brazilië de grootste koffieproducent ter wereld (63% van Brazilie s totale exports in 1890). Momenteel 1/3 van de wereldproductie (49 miljoen bags) Tot begin jaren 1990 sterk gereguleerd via nationale quota, matige kwaliteit. Sinds jaren 1990 meer kwaliteit en concurrentie (bijv. toetreding Sara Lee)

Suiker/ Ethanol

Suikerriet historisch belangrijk export product Totale Productie: 558 MMT Grootse producent van suiker ter wereld 25% productie, 50% van de exports Grootste producent van ethanol ter wereld 20% productie, 20% van de exports Ethanol goed voor 17.8% van de Energiematrix: sinds 1970s gestimuleerd door de overheid als brandstof voor autos. Belangrijkste productiecentra: SauPaulo, Alagoas, Pernambuco, Suiker/ Ethanol

Soja

Soja 27 miljoen hectare aan productiegrond Matto Grosso, Parana, RioGrande, Gioas Totale Productie 70 MMT (2 e van de wereld 30 MMT export Bonen 14 MMT export Meals Belangrijkste afzetmarkt: China (85%) Uitbreiding productie naar Noordoosten Vervanging van katoenproductie Maranhao, Para, Bahia, Tocantins In 2008: grote producenten, federale overheid en banken maken afspraken om geen soja en palmolie af te nemen uit de Amazone en nieuw ontboste gronden Lokale afzetmarkt: Biodiesel. Grote eigenaren sojaplantages zijn Vale, Petrobras, Repsol Vleesproductie

Soja, Infrastructuur en de Arc of Deforestation (Jacobs&Pegler,2011)

Citrus Start citrusproductie in jaren 1960 Belangrijkste citrusproducenten: Cutrale, Citrovita/Citrosuco en Louis Dreyfus SaoPaulo s Citrus Belt belangrijkste productiecentrum in wereld 85% van de wereldexport: EU belangrijkste markt Belangrijskte afzetmarkt is de EU

Ertsen en Mineralen

Ruwe Olie

Ruwe Olie

Braziliaanse Handelspartners Export: $256 Miljard Auto s Schoeisel Koffie Soja IJzererts Import: $239 Miljard Machineonderdelen Transportonderdelen Elektronica Olie Kunstmest

Buitenlandse Investeringen

Buitenlandse Investeringen (Deloitte, 2014)

Buitenlandse Investeringen (Deloitte, 2014)

Een Samba op Klompen

Braziliaanse Investeringen in Nederland Cutrale (Haven van Rotterdam) Citrusconcentraat Amaggi (M&S office in Rotterdam) Sojaproducent Copersucar (Europees HQ Rotterdam) Suikerproducent Petrobras- BTG Pactual (Europees HQ- Rotterdam) Staatsoliebedrijf en Zakenbank Marfrig (Eigenaar van Albert van Zoonen, Amstelveen) Vleesverwerker

Conclusies Historische Handelsrelatie: Maurits de Braziliaan De Braziliaanse economie nog steeds zeer afhankelijk van Grondstoffen Nederland met de Rotterdamse haven belangrijke exportbestemming voor Braziliaanse grondstoffen Brazilië belangrijke investeringsmarkt voor Nederlandse bedrijven, m.n. procesindustrie, logistiek, offshore, chemie..maar.

Wij worden wereldkampioen!