Provinciale Staten Gedeputeerde Vergadering PS: belast met Nr: SBO-140 behandeling: Heukelom, G.R.J. van Agenda nr: Vergadering GS: 15-12-2009 Nr: 09036092/3 Onderwerp: Bibliotheekbeleid provincie Zeeland - actualisatie huidig beleid voor de periode 2009-2012 VOORSTEL Aan de Provinciale Staten van Zeeland Samenvatting: Op 1 juli 2005 hebben u staten de nota het Bibliotheekbeleidsplan Provincie Zeeland 2005-2008 vastgesteld. In deze nota wordt de relatie Provincie Zeeland Zeeuwse Bibliotheek beschreven en ook de rol van de Provincie Zeeland bij de bibliotheekvernieuwing in Zeeland naar analogie van de landelijke bibliotheekvernieuwing. Verder heeft ons college in het collegeprogramma Nieuwe verbindingen aangegeven dat wij in de periode 2009-2012 willen voortbouwen op het cultuurbeleid 2005-2008, zoals vastgelegd in de nota Cultuur Continu. Uiteindelijk heeft dit geleid tot instemming van u staten op 28 september 2007 om de kaders, met inbegrip van de ambities, uit de cultuurnota Cultuur Continu in de periode 2009-2012 voort te zetten. De ambities blijven dus voor de periode 2009-2012 onveranderd: statenstukken Een substantiële bijdrage leveren aan de totstandkoming van een zo gevarieerd en zo gespreid mogelijk cultureel aanbod in Zeeland; Een zo groot mogelijke cultuurparticipatie realiseren; Versterken van de culturele factor in de Zeeuwse samenleving. De uitwerking van deze ambities is in de afgelopen periode onder meer vastgelegd in de uitvoeringsnota's voor archeologie, monumenten en cultuurhistorie, museumbeleid en immaterieel erfgoed en archieven. Deze nota's hebben alle een looptijd tot en met 2012. De uitvoeringsnota Bibliotheekwerk is echter vastgesteld voor de periode 2005-2008 gelet op de relatie met het rijksbeleid bibliotheekvernieuwing in deze zelfde periode. Thans is meer duidelijk over het rijksbeleid op dit beleidsterrein voor de periode 2009-2012 en wordt voorgesteld het provinciale bibliotheekbeleid niet te formuleren in een nieuwe nota, maar voor de komende periode in een korte notitie te actualiseren. Vertrekpunt is net als bij het algemeen cultuurbeleid het voortzetten van de ambities bibliotheekwerk Zeeland uit de periode 2005-2008. In de bijgevoegde notitie worden deze kort op rij gezet, wordt verslag gedaan van ontwikkelingen en voortgang in de afgelopen periode en waarnodig worden als gevolg hiervan de van de ambities afgeleide verwachtingen geactualiseerd. Ook wordt aangegeven hoe aangesloten kan worden bij het rijksbeleid bibliotheekwerk 2009-2012. De specifieke uitwerking van dit rijksbeleid zal pas eind dit jaar, begin volgend jaar afgerond zijn. Duidelijk is wel, dat de rol van provincies daarbij teruggebracht wordt naar 'slechts' de verantwoordelijkheid voor het provinciale bibliotheeknetwerk. Desgevraagd heet de Raad voor Cultuur Zeeland een reactie gegeven op het eerste concept van deze nota. Deze reactie is als bijlage 3 in de bijgevoegde notitie gevoegd. De aanbevelingen die de Raad doet zijn in de meeste gevallen ondersteunend aan de door ons geformuleerde uitgangspunten en verwachtingen.
Onderwerp: Bibliotheekbeleid provincie Zeeland - actualisatie huidig beleid voor de periode 2009-2012 Wat willen we bereiken? De versterking van het culturele bewustzijn van inwoners en bezoekers van Zeeland door het vergroten van het publieksbereik en de actieve cultuurparticipatie, evenals de versterking van de culturele infrastructuur. In onze visie past een goed toegeruste en kwalitatief hoogwaardig functionerende Zeeuwse Bibliotheek, die hierdoor een bijdrage levert aan het verbreden en verbeteren van de rol van het bibliotheekwerk in Zeeland binnen dit maatschappelijk effect. Waaraan kunnen we zien of alles bereikt is? In 2010 zal de ondersteuningsstructuur bibliotheeknetwerk Zeeland en onderlinge samenwerking van de daarbij betrokken bibliotheken verder vorm krijgen op basis van in 2008 afgesloten samenwerkingsovereenkomsten (netwerkconvenant Zeeuwse bibliotheken), het PSO beleidsplan 2009-2012 van de Zeeuwse Bibliotheek en het Provinciale bibliotheekbeleid 2009-2012. Dit laatste zal eind 2009 worden vastgesteld. Wat doen we daarvoor? Uitvoering geven aan het Bibliotheekbeleid provincie Zeeland - actualisatie huidig beleid voor de periode 2009-2012. Wat mag het kosten? Bijdrage Zeeuwse Bibliotheek 2009 * 2010-2012** Wetenschappelijke functie 4.242.132,-- 5.882.455,-- Provinciale Service Organisatie 1.715.918,-- * = inclusief index en tijdelijke voorfinanciering 57+ maatregel t/m 2012 ** = bijdrage vanaf 2010 en exclusief nog nader te bepalen maatregelen i.h.k.v. provinciale bezuinigingen 100.000 plus organisaties vanaf 2011 Wij stellen u voor te besluiten overeenkomstig bijgevoegd ontwerp-besluit. gedeputeerde staten, Karla Peijs, voorzitter, Viek Verdult, secretaris. Ontwerp-besluit De staten der provincie Zeeland, gelezen het voorstel van Gedeputeerde Staten van 15 december 2009, nr. 09036092/3; b e s l u i t e n : In te stemmen met de notitie Bibliotheekbeleid provincie Zeeland - actualisatie huidig beleid voor de periode 2009-2012. 2 09036092.doc
Bibliotheekbeleid Provincie Zeeland, - actualisatie huidig beleid voor de periode 2009-2012 1. Inleiding In het collegeprogramma Nieuwe verbindingen hebben we aangegeven dat we in de periode 2009-2012 willen voortbouwen op het cultuurbeleid 2005-2008, zoals vastgelegd in de nota Cultuur Continu. Uiteindelijk heeft dit geleid tot instemming van Provinciale Staten op 28 september 2007 om de kaders, met inbegrip van de ambities, uit de cultuurnota Cultuur Continu in de periode 2009-2012 voort te zetten. De ambities blijven dus voor de periode 2009-2012 onveranderd: Een substantiële bijdrage leveren aan de totstandkoming van een zo gevarieerd en zo gespreid mogelijk cultureel aanbod in Zeeland; Een zo groot mogelijke cultuurparticipatie realiseren; Versterken van de culturele factor in de Zeeuwse samenleving. De uitwerking van deze ambities is in de afgelopen periode onder meer vastgelegd in de uitvoeringsnota's voor archeologie, monumenten en cultuurhistorie, museumbeleid en immaterieel erfgoed en archieven. Deze nota's hebben alle een looptijd tot en met 2012. De uitvoeringsnota Bibliotheekwerk is echter vastgesteld voor de periode 2005-2008 gelet op de relatie met het rijksbeleid bibliotheekvernieuwing in deze zelfde periode. Thans is meer duidelijk over het rijksbeleid op dit beleidsterrein voor de periode 2009-2012 en zullen wij aansluitend hierop ons provinciale bibliotheekbeleid niet formuleren in een nieuwe nota, maar voor de komende periode in deze korte notitie slechts actualiseren. Vertrekpunt is net als bij het algemeen cultuurbeleid het voortzetten van onze ambities bibliotheekwerk Zeeland uit de periode 2005-2008. Deze zetten we in deze nota nog eens kort op rij, doen daarbij verslag van ontwikkelingen en voortgang en geven tevens aan op welke wijze wij aansluiten bij het rijksbeleid bibliotheekwerk 2009-2012. Desgevraagd heet de Raad voor Cultuur Zeeland een reactie gegeven op het eerste concept van deze nota. Deze reactie is als bijlage 3 bij deze nota gevoegd. De aanbevelingen die de Raad doet zijn in de meeste gevallen ondersteunend aan de door ons geformuleerde uitgangspunten en verwachtingen. 2. Uitgangspunten bibliotheekbeleid Bij de uitgangspunten van ons bibliotheekbeleid maken wij net als in de afgelopen periode voor de periode 2009-2012 onderscheid tussen enerzijds onze relatie met de Zeeuwse bibliotheek en anderzijds onze rol ten behoeve van het Zeeuwse bibliotheeknetwerk. Hierna eerst onze relatie met de Zeeuwse Bibliotheek en de eerdere verwachtingen afgezet tegen onze geactualiseerde toekomstige verwachtingen. 2.1. Relatie met de Zeeuwse Bibliotheek De Provincie Zeeland is samen met de Gemeente Middelburg opdrachtgever van de Zeeuwse Bibliotheek. De gemeente Middelburg is verantwoordelijk voor de Openbare Bibliotheekfunctie en de Provincie Zeeland is verantwoordelijk voor de functies Wetenschappelijke Bibliotheek, inclusief het Zeeuws Documentatiecentrum en Provinciale Service Organisatie. Onder de Gemeenschappelijke Regeling Zeeuwse Bibliotheek was er weinig sprake van deze onderscheiden verantwoordelijkheden, omdat de aangegeven functies geheel geïntegreerd werden uitgevoerd. Bovendien leende de bestuursvorm GR zich hiervoor ook niet, subsidiegevers vormende tevens het bestuur van de organisatie. 2.2. Organisatorische verwachtingen De Gemeenschappelijke Regeling Zeeuwse Bibliotheek is in de afgelopen periode omgevormd in de Stichting Zeeuwse Bibliotheek. Tijdens dit proces heeft de Zeeuwse Bibliotheek de hiervoor Bibliotheekbeleid Provincie Zeeland - actualisatie huidig beleid voor de periode 2009-2012 1
genoemde functies zowel inhoudelijk als financieel onderscheiden. Hierdoor kunnen zowel wij als de Gemeente Middelburg het opdrachtgeverschap voor deze functies beter uitvoeren. Wij realiseren ons overigens, dat geheel onafhankelijk operen in de nieuwe situatie niet mogelijk is. Ondanks het onderscheid worden immers alle functies binnen één organisatie uitgevoerd. Een beleidswijziging van één opdrachtgever kan daardoor niet alleen consequenties hebben voor de nieuwe stichting, maar ook voor de andere opdrachtgever. We verwijzen in dit verband naar de aanbeveling die de Raad voor Cultuur doet voor wat betreft de verruiming van openingstijden. Alhoewel ons dit gelet op de huidige financiële omstandigheden en ook de steeds verdergaande digitale toegankelijkheid van bibliotheken niet erg realistisch lijkt, is bij een wijziging van openingstijden niet alleen overleg met de Zeeuwse Bibliotheek, maar ook de gemeente Middelburg noodzakelijk. Daarom hebben wij met de Gemeente Middelburg een bestuursovereenkomst afgesloten, die met name gericht is op voldoende afstemming over de bekostiging van de nieuwe stichting. Met deze afspraken wordt aan de nieuwe stichting tevens de nodige zekerheid voor de toekomst gegeven. Op grond van voorgaande zijn onze organisatorische verwachtingen van de Zeeuwse Bibliotheek, t.w. de omvorming van GR naar stichting, de omvorming van de 'oude' PBC-functie naar het onderdeel Provinciale Service Organisatie en het transparant onderscheid tussen de onderdelen OB,WB en PSO, in de periode 2005-2008 alle geëffectueerd. 2.3. Inhoudelijke verwachtingen Voor wat betreft de inhoudelijk verwachtingen van de Zeeuwse Bibliotheek in de komende beleidsperiode bouwen wij voort op de uitgangspunten van ons bibliotheekbeleid 2005-2008.Wij willen daarbij expliciet aangeven, dat de Zeeuwse Bibliotheek in de afgelopen periode zeker aan onze verwachtingen heeft voldaan en deze minimaal moet bestendigen en voor zover mogelijk moet uitbouwen. Daarbij en dit zal uit de volgende verwachtingen blijken, zien wij bij zowel de ontwikkeling als bij het beheer van informatieve en culturele websites een nog meer prominente (regie-) rol weggelegd voor de Zeeuwse Bibliotheek. Wij hebben deze uitgangspunten naar aanleiding van ontwikkelingen in de afgelopen periode hierna cursief weergegeven en geactualiseerd. Vervolgens geven wij op grond daarvan onze specifieke verwachting voor de komende periode aan. De Zeeuwse Bibliotheek heeft een leidende rol bij het verbeteren van de culturele informatie in en over Zeeland door het centraal verzamelen en beschikbaar stellen van deze informatie. De Zeeuwse Bibliotheek zet daarbij de aanwezige deskundigheid op het gebied van digitale informatievoorziening in en bouwt deze inzet verder uit voor de Zeeuwse overheden, de jeugd, het onderwijs en de leefbaarheid op het platteland. De Zeeuwse Bibliotheek werkt hierbij samen met andere betrokken instellingen; Specifieke verwachting: Wij verwachten vanuit de functie Wetenschappelijke Bibliotheek (nog meer) informatie en dienstverlening voor alle inwoners van de provincie Zeeland in de vorm van een breed en klantgericht pakket aan diensten aanvullend op het niveau van informatie en dienstverlening van de basisbibliotheken. Daarbij gaat het ook om specialistische informatieverstrekking vanaf Hbo-niveau, evenals Nederlandse literatuur, geschiedenis en informatie over cultuur in de volle breedte. Vanaf 2010 houdt de Zeeuwse Bibliotheek in dit kader samen met SCEZ en het Zeeuws Archief de webportal geschiedeniszeeland.nl in stand en draagt zorg voor de verdere ontwikkeling ervan. Wij verwachten vanuit de functie Provinciale Service Organisatie, dat de Zeeuwse Bibliotheek via de (door-) ontwikkeling van innovatieve ICT-toepassingen de informatie en dienstverlening voor alle inwoners van de provincie Zeeland verder optimaliseert en toegankelijk maakt. Verder dient de Zeeuwse Bibliotheek op het gebied van het kleine kernenbeleid door te gaan met (de ontwikkeling van) dienstverleningsconcepten als de Biblioservicebus en de Onderwijsbus. De Zeeuwse Bibliotheek biedt actief gelegenheid voor activiteiten op het gebied van letteren, leesbevordering en cultuureducatie en organiseert of ondersteunt daarmee samenhangende culturele activiteiten in samenwerking en/of afstemming met de andere bibliotheken en de centra voor cultuureducatie in Zeeland; Bibliotheekbeleid Provincie Zeeland - actualisatie huidig beleid voor de periode 2009-2012 2
Specifieke verwachting: Wij verwachten vanuit de functie Wetenschappelijke Bibliotheek dat op het gebied van letteren en in samenwerking met boekhandels, krant, onderwijs en regionale omroep en schrijvers (nog meer) activiteiten in dit kader worden georganiseerd. De website www.literatuurinzeeland.nl vormt daarbij het digitale platform van deze activiteiten. Wij verwachten vanuit de functie Provinciale Service Organisatie, dat de Zeeuwse Bibliotheek op het gebied van leesbevordering en cultuureducatie in samenwerking met ander bibliotheken en de centra voor cultuureducatie het onderwijs (nog meer) ondersteunt met name op het gebied van mediaeducatie. Verder levert de Zeeuwse Bibliotheek een actieve bijdrage aan de website www.cultuureducatiezeeland.nl. De Zeeuwse Bibliotheek speelt een belangrijke rol in het Zeeuws bibliotheeknetwerk Specifieke verwachting: Wij verwachten vanuit de functie Provinciale Service Organisatie, dat de Zeeuwse Bibliotheek het Zeeuwse Bibliotheeknetwerk (nog meer) ondersteunt door afgestemde bibliotheekinhoudelijke en facilitaire dienstverlening aan de andere Zeeuwse bibliotheken. Deze verwachting stemt overeen met het advies van de Raad voor Cultuur voor meer aandacht voor de werkrelatie tussen PSO en de Zeeuwse bibliotheken. Gelet op de schaal van Zeeland en efficiencywinst zijn wij van mening dat in de komende beleidsperiode gestreefd moet worden naar in ieder geval één centrale back-office voor alle Zeeuwse bibliotheken. In dit traject en op basis van dezelfde argumenten dient ons inziens tevens te worden overwogen om op termijn te komen tot één Zeeuwse bibliotheekorganisatie. We zullen dit streven in de komende beleidsperiode afstemmen met de Zeeuwse gemeenten. Verder verwachten wij van de Zeeuwse Bibliotheek dat in overleg en afstemming met de andere bibliotheken actief aansluiting wordt gezocht bij andere Provinciale Service Organisaties en bibliotheeknetwerken in Nederland om op deze wijze te komen tot optimale kennisdeling en kennisuitwisseling. In de strategiedocumenten 'De Zeeuwse Bibliotheek als openbare en wetenschappelijke bibliotheek 2009-2012' en 'Beleidsplan PSO, veranderen doe je niet alleen' heeft de Zeeuwse Bibliotheek al aangeven in de komende periode in te willen zetten op de voornoemde verwachtingen. Wij zullen op basis van onze verwachtingen en het definitieve aanbod hierop van de Zeeuwse Bibliotheek deze verwachtingen vastleggen op basis van meerjarige prestatieafspraken en budgetfinanciering. Gelet op de omvorming naar stichting en de duidelijkheid met betrekking tot de landelijke ontwikkelingen bibliotheekwerk beschouwen wij 2009 als overgangsjaar en zullen daarom de meerjarige afspraken voor de periode 2010-2012 vastleggen. 3. Rol bibliotheeknetwerk Zeeland Onze rol met betrekking tot het bibliotheeknetwerk Zeeland is vastgelegd in de Wet op het Specifiek Cultuurbeleid artikel 11. Kort gezegd komt deze wettelijke taak neer op de provinciale verantwoordelijkheid voor het provinciale bibliotheeknetwerk. Dit netwerk wordt daarbij gedefinieerd als bestaande uit de Provinciale Bibliotheek Centrale (PBC) en de lokale netwerken. Vertaald naar de actuele situatie betekent dit dat de Provinciale Service Organisatie (= vml. PBC) tezamen met de basisbibliotheken in een provincie dit netwerk vormen. Gelet op de financiële ondersteuning zijn provincies en gemeenten bij dit netwerk betrokken als opdrachtgevende overheden: de provincies bekostigen (deels 1 ) de Provinciale Service Organisaties en de gemeenten financieren de basisbibliotheken. Dit betekent, dat provincies niet alleen de verantwoordelijkheid voor het bibliotheeknetwerk kunnen nemen, maar afhankelijk zijn van gemeenten. Wij hebben deze rolverdeling en afhankelijkheid uitgebreid aangegeven in hoofdstuk 6 van ons bibliotheekbeleid 2005-2008 en in bijlage 1 bij deze nota nog eens samengevat. 3.1. Ontwikkelingen 2001-2008 bibliotheekvernieuwing en netwerkvorming In de periode 2001-2008 hebben provincies in het kader van bestuurlijke overeenkomsten tussen rijk, gemeenten en provincies de regierol gekregen voor de bibliotheekvernieuwing in de eigen regio's. 1 PSO's worden ook deels door de basisbibliotheken betaald afhankelijk van het aantal afgenomen diensten Bibliotheekbeleid Provincie Zeeland - actualisatie huidig beleid voor de periode 2009-2012 3
Bij deze regierol hoorde tevens een effectieve verdeling en inzet van extra rijksmiddelen voor het bibliotheekvernieuwingsproces. De provincie Zeeland heeft deze regierol samen met betrokken gemeenten en bibliotheken in de afgelopen periode voortvarend opgepakt. Door fusie zijn 11 bibliotheken gevormd tot 4 zgn. basisbibliotheken, die via een samenwerkingsovereenkomst en ondersteund door de PSO-ZB thans het Zeeuwse bibliotheeknetwerk vormen. De beschikbare rijksmiddelen bibliotheekvernieuwing, soms aangevuld met provinciale middelen, zijn aangewend voor aansprekende projecten als de G!ds 2, de biblioservicebus en volledig geautomatiseerde uitleen- en inname balies bij bibliotheken. 3.2. Ontwikkelingen periode 2009-2012 Het rijksbeleid bibliotheekwerk voorziet voor de periode 2009-2012 niet meer in een dergelijk gefaciliteerd rol voor provincies. De beschikbare rijksmiddelen gaan in deze periode zonder tussenkomst van provincies naar bibliotheekorganisaties ten behoeve van innovatie en digitalisering van het landelijk bibliotheekwerk. Voor de gewijzigde relatie tussen Rijk, provincies en gemeenten wordt eind 2009 een bestuurlijke charter opgezet, waarin de wederzijdse verantwoordelijkheden zullen worden vastgelegd voor de nieuwe beleidsperiode. In een uitgangspuntennotitie van IPO, OCW en VNG worden ten behoeve van dit charter voor het provinciale niveau de volgende verantwoordelijkheden aangegeven: De inhoudelijke en facilitaire PSO-taken; een beschrijving van een basispakket van deze taken; de taakafstemming met andere PSO s. De uitwerking van het systeem van certificering voor PSO s. De zorg voor adequate spreiding van bibliotheekvoorzieningen, rekening houdend met het voorzieningenniveau op aanpalende terreinen De zorg voor instandhouding van provinciale bibliotheeknetwerken en de aansluiting daarvan op het landelijke netwerk De zorg voor de ontwikkeling en implementatie van innovatiebeleid Uit bovenstaande blijkt, dat het hier niet louter een taak voor provincies betreft, maar een gezamenlijke verantwoordelijkheid van bibliotheken, gemeenten en provincie samen. Daarvoor zal niet alleen de nodige afstemming tussen alle betrokkenen in het netwerk moet plaatsvinden. In de uitgangspuntennotitie wordt daarom ook aangegeven, dat ook op landelijk niveau (OCW) en lokaal niveau (gemeenten/vng) het nodige zal moeten worden afgestemd. In bijlage 2 bij deze nota hebben wij de integrale versie van deze Uitgangspunten notitie gevoegd. Wij wachten thans de uitkomsten van het bestuurlijke charter af, maar willen naar aanleiding hiervan nog de volgende zaken opmerken. We betreuren het, dat in 2009 welbeschouwd de eerder ingezette bibliotheekontwikkelingen stagneren. Het nieuwe rijksbeleid en met name de implementatie daarvan ontwikkelt zich traag. Wij begrijpen, dat de gewijzigde rolverdeling een proces van gewenning vergt, maar zijn desondanks van mening, dat meer voortvarendheid van met name OCW had mogen worden verwacht. Via IPO hebben wij onze bijdragen aan de nieuwe opzet geleverd en ook met enige regelmaat kritische geluiden laten horen over de voortgang van één en ander. We voelen ons zeker verantwoordelijk voor het Zeeuwse bibliotheeknetwerk en willen hieraan onze bijdrage leveren in samenwerking met de Zeeuwse bibliotheken en gemeenten. De precieze invulling hiervan kunnen we op dit moment onvoldoende overzien. Aangrijppunten voor de komende periode vormen voor ons in ieder geval de huidige samenwerkingsovereenkomst tussen de Zeeuwse bibliotheken en de tijdens een Zeeuws bibliotheeksymposium 3 uitgesproken wens te komen tot een Zeeuws bibliotheekcharter voor de periode 2010-2012. De in bijlage 1 bij deze nota aangegeven (en door bibliotheken en gemeente onderschreven!) rolverdeling tussen bibliotheken, gemeenten en provincie is wat ons betreft hiervoor een prima vertrekpunt. 2 dataverzameling van organisaties op sociaal, maatschappelijk en cultureel gebied die digitaal ontsloten kan worden 3 een in opdracht van de Provincie Zeeland door de ZB georganiseerd Symposium in Terneuzen voor Zeeuwse bibliotheken, gemeenten en provincie, 28 november 2008 Bibliotheekbeleid Provincie Zeeland - actualisatie huidig beleid voor de periode 2009-2012 4
4. Bekostiging In onze rol van opdrachtgever betreft de bekostiging van het bibliotheekbeleid in 2009-2012 louter de ondersteuning van de functies Wetenschappelijke Bibliotheek en Provinciale Service Organisatie van de Stichting Zeeuwse Bibliotheek in deze periode. De Gemeente Middelburg bekostigt vanuit zijn opdrachtgeversrol de functie OB. Gelet op de definitieve afronding van de omvorming van Gemeenschappelijke Regeling Zeeuwse Bibliotheek naar de Stichting Zeeuwse Bibliotheek beschouwen we 2009 als overgangsjaar. Voor de bekostiging betekent dit, dat in 2009 aan de Zeeuwse Bibliotheek een budgetsubsidie is verstrekt voor alleen dat jaar. Voor de periode 2010-2012 willen wij met de Zeeuwse Bibliotheek een meerjarige budgetovereenkomst afsluiten op basis van prestatieafspraken. Voorgaande leidt tot het volgende bekostigingsoverzicht, waarbij de eerder door Deloitte Accountants 4 vastgestelde verdeelsleutel van 71,2% WB en 28,8 PSO is gehanteerd: 2009 * 2010-2012** Wetenschappelijke functie 4.242.132,-- 5.882.455,-- Provinciale Service Organisatie 1.715.918,-- * De bijdrage 2009 is inclusief index en tijdelijke voorfinanciering 57+ maatregel t/m 2012. ** De hier vermelde bedragen betreffen de bijdragen 2010. Gelet op de nog nader te bepalen maatregelen i.h.k.v. provinciale bezuinigingen op 100.000 plus organisaties zullen deze bijdragen vanaf 2011 wijzigen. 4 In de periode 2004-2005 is in opdracht van de Provincie en Middelburg door Deloitte een transparantieonderzoek uitgevoerd om de OB-WB en PSO functies binnen de ZB financieel te kunnen onderscheiden Bibliotheekbeleid Provincie Zeeland - actualisatie huidig beleid voor de periode 2009-2012 5
Bijlage 1 Partners en rolverdeling Zeeuwse bibliotheeknetwerk Wij hechten veel belang aan het bibliotheekwerk in Zeeland. Onder bibliotheekwerk verstaan wij zowel de voorzieningen die fysiek en digitaal aanwezig zijn in Zeeland, als de aanvullende rol die het bibliotheekwerk vanuit haar specialismen en waar mogelijk in samenwerking met andere partners - kan leveren op aangrenzende beleidsterreinen. Het huidige bibliotheekwerk zal zich daarbij moeten richten op de eisen die de veranderende samenleving met zich meebrengt, kortom een meer omgevingsgerichte houding. Wij zien verder een meerwaarde in het (nog) meer samenwerken van alle Zeeuwse bibliotheken binnen een nieuw Zeeuws netwerk van basisbibliotheken met ondersteuning van een Serviceorganisatie als onderdeel van de Zeeuwse Bibliotheek. Door de vorming van basisbibliotheken verwachten wij, dat er regionaal sprake moet zijn van een meerwaarde in de vorm van efficiencywinst door de grotere schaal van opereren. Samenbundeling van krachten van de basisbibliotheken in een Zeeuws netwerk kan dit effect alleen maar vergroten. De behaalde winst dient te worden ingezet ten behoeve van de versterking en verbreding van het huidige bibliotheekwerk. Het rendement richting de afnemers dient daarbij voorop te staan. Netwerk en Missie Wij zien in de basisbibliotheken en hun samenwerking binnen een Zeeuws bibliotheeknetwerk meerwaarde voor zowel de Zeeuwse burgers als voor het mede doen uitvoeren van het eigen beleid op in ieder geval het terrein van informatievoorziening en daarnaast ook op aanpalende andere beleidsterreinen. Het Zeeuwse bibliotheeknetwerk dient daarbij een samenwerkingsstructuur en een fysiek en virtueel stelsel van voorzieningen te zijn, dat vanuit een gezamenlijke, strategische visie ondersteuning biedt aan de basisbibliotheken. Op een wijze die het mogelijk maakt om innovatiever, efficiënter en effectiever diensten aan te bieden aan de gebruikers (bibliotheekgebruikers) en afnemers (deelnemers van het netwerk). Het netwerk draagt op deze wijze bij aan krachtige basisbibliotheken en vice versa. Van het netwerk en de daarin participerende basisbibliotheken verwachten wij dat zij marktgericht werken en actief en innovatief ondernemerschap tonen. De subsidiërende overheden dienen een helder inzicht te krijgen in aard en kosten van de verwachte dienstverlening. Randvoorwaarden De dienstverlening van zowel de basisbibliotheken afzonderlijk als via de samenwerking binnen het netwerk dient daarbij aan de volgende 4 randvoorwaarden te voldoen: Vraag - c.q marktgericht: de diensten en producten dienen via regelmatig onderzoek en overleg afgestemd te zijn op respectievelijk de actuele vraag of behoefte van de (potentiële) gebruiker en de opdrachtgevende overheden; Ondernemend: actief naar buiten toe de eigen mogelijkheden aanbieden en waar mogelijk deze in samenwerking met anderen aanwenden voor andere en/of nieuwe diensten en producten; Innovatief: het (kunnen) inspelen op actuele ontwikkelingen door de gezamenlijke kennis, ervaring en middelen van de bibliotheken bij elkaar te brengen met als gevolg nieuwe diensten en producten; Transparant: relaties en dienstverlening binnen het netwerk dienen op basis van overeengekomen verantwoordelijkheden en (financiële) afspraken voor zowel de bibliotheken, de Serviceorganisatie en de betrokken overheden inzichtelijk te zijn; Verwachte diensten en rollen Om de visie en randvoorwaarden om te zetten in concrete acties zullen diensten en rollen van de basisbibliotheken en netwerk moeten worden afgestemd op de wensen c.q. het beleid van alle Zeeuwse overheden. In z n algemeenheid zijn de huidige en toekomstige taakgebieden van de basisbibliotheken en hun samenwerking binnen het Zeeuwse netwerk onder te verdelen in de volgende 5 categorieën van door ons verwachte diensten en rollen: Bibliotheekbeleid Provincie Zeeland - actualisatie huidig beleid voor de periode 2009-2012 6
Informatiefunctie: De basisbibliotheken dienen zowel individueel als in samenhang binnen het Zeeuwse netwerk en met behulp van de Serviceorganisatie de toegangspoort te zijn tot de informatie die de Zeeuwse burger en overheden wensen. Voor wat betreft de toegankelijkheid voor de burger dienen de Zeeuwse bibliotheken een laagdrempelige, neutrale voorziening te zijn, waar mensen gemakkelijk binnenstappen, zowel fysiek als virtueel. Elke bibliotheek levert minimaal het basisaanbod, het dienstenpakket dat elke burger en de overheden in de provincie van zijn bibliotheek mag verwachten. Dit en het overige informatieaanbod is afgestemd op de specifieke behoeften van de bevolking en overheden in het werkgebied. Ontmoetingsfunctie: Van de basisbibliotheken mag worden verwacht dat zij op het gebied van het samenbrengen van mensen, de zogenaamde sociale cohesie, een belangrijke rol vervullen. Naast de bibliotheek als fysieke ontmoetplaats voor de Zeeuwse burgers die gebruik wil maken van de reguliere informatiefunctie dienen de basisbibliotheken ook en zoveel mogelijk met andere partners activiteiten op sociaal, educatief en cultureel terrein te initiëren, die een bredere publieksgroep bereiken. Dit laatste zowel op fysiek als virtueel terrein. Recreatieve functie: De basisbibliotheken dienen de huidige klanten die de bibliotheek vooral gebruiken voor het lenen van ontspannende boeken en audiovisuele materialen te blijven bedienen. Voor deze groep dient een collectie te worden geboden met een goede en vooral maatgerichte variatie aan titels. Daarbij dienen nieuwe diensten en aanbod te worden ontwikkeld om potentiële nieuwe klanten te attenderen op en gebruik te laten maken van de diensten en producten van de Zeeuwse basisbibliotheken. Educatie: Wij zien een specifieke rol weggelegd voor de Zeeuwse bibliotheken in de relatie bibliotheekwerk en onderwijs. Op het gebied van media-educatie, taalbeleid, leesbevordering en het overheidsprogramma 'Een leven lang leren' kunnen de Zeeuwse bibliotheken mede vormgeven aan de beleidsintenties op dit gebied. Actieve afstemming en samenwerking met betrokken instanties en organisaties op dit terrein doen recht aan de expertise die van bibliotheken mag worden verwacht. Lokaal sociaal beleid: Bibliotheken zijn naar onze mening onderdeel van de provinciale, regionale en lokale voorzieningenstructuur en dienen in deze zin een bijdrage te leveren aan de sociale samenhang. Voor de leefbaarheid op het platteland en als verdere uitwerking van de hiervoor genoemde ontmoetingsfunctie nemen de bibliotheken als basisvoorziening een belangrijke plaats in. Bibliotheken moeten daarbij een rol spelen bij het stimuleren van gemeenschapsvorming' en bij het verbeteren van het contact tussen burgers en overheden. Bibliotheken dienen vooral gericht te zijn op de specifieke situatie in het verzorgingsgebied en tevens afgestemd op de daarbij behorende wensen van de klanten en lokale opdrachtgever(s). Rolverdeling overheden, basisbibliotheken en netwerk Wij zien in samenwerking met gemeenten in de hiervoor aangegeven algemene verwachtingen een rolverdeling tussen basisbibliotheken en netwerk: Basisbibliotheken: Voor de basisbibliotheken, die wij als bouwstenen van het nieuwe bibliotheekstelsel beschouwen, is vooral een primaire rol weggelegd voor de functies Informatie, Ontmoeting en Recreatief. Dit is naar onze mening inherent aan de minimumeisen, die de Zeeuwse gemeenten als opdrachtgever moeten stellen aan 'hun' basisbibliotheek. Dit correspondeert tevens met de algemeen geldende eisen voor een bibliotheekvoorziening op het niveau van een informatiebibliotheek 5. Dit mag gelet op de basisbibliotheekvorming in het Zeeuwse ook verwacht worden van de nieuwe regionale bibliotheekvoorzieningen. In welke vorm deze dienstverlening lokaal kan worden geboden is afhankelijk van wensen en mogelijkheden: soms is dit fysiek uitgebreid en heel direct (een grote bibliotheekvestiging). In andere gevallen is dit beperkt en op bestelling en/of virtueel (een nevenvestiging, bibliobus of digitaal informatiepunt). 5 Een informatiebibliotheek voldoet aan de minimumeisen van dienstverlening op het gebied van openstelling, professionele bezetting en het uitvoeren van de inhoudelijke en aanvullende kernfuncties Bibliotheekbeleid Provincie Zeeland - actualisatie huidig beleid voor de periode 2009-2012 7
Netwerk: Het Zeeuwse netwerk van samenwerkende basisbibliotheken, incl. de ondersteuning door de Serviceorganisatie zal een belangrijke en vooral ontwikkelende rol spelen op het gebied van de functies Educatie en Lokaal sociaal beleid. Na gevraagde en afgestemde ontwikkeling met partners op betreffend gebied zal de uitvoering en ook hier weer zoveel mogelijk met partners - op regionaal / lokaal niveau moeten gebeuren. De afstand en herkenbaarheid richting klant c.q. opdrachtgever staan hierbij voorop. Overheden, basisbibliotheken en netwerk: De relatie basisbibliotheken en netwerk / Serviceorganisatie vergt naast de hiervoor aangegeven ontwikkelingsrol afstemming tussen de verschillende opdrachtgevers. De Zeeuwse gemeenten zijn als opdrachtgever verantwoordelijk voor de basisbibliotheken en de provincie is (gedeeltelijk) opdrachtgever voor de Serviceorganisatie. Daarnaast is de provincie tevens regisseur van het Zeeuwse samenhangend netwerk van bibliotheken met als min of meer toezichthoudende / inspirerende taak om innovatieve ontwikkelingen te stimuleren. Om aan één en ander goed en effectief gevolg te kunnen geven, zullen provincie en betrokken gemeenten hun beleid in samenwerking moeten afstemmen. Overleg en overeenstemming hierover zullen op hoofdlijnen van beleid moeten gaan. De vorm en de frequentie van dit overleg zullen nader moeten worden vastgesteld. Op basis van slagvaardigheid van zowel basisbibliotheken als het netwerk genieten meerjarige afspraken tussen genoemde overheden wat ons betreft de voorkeur. Op basis van voorgaande verantwoordelijkheden en rolverdeling zijn de basisbibliotheken en Serviceorganisatie enerzijds uitvoerder van het overeengekomen beleid van de Zeeuwse overheden, maar zijn de basisbibliotheken op hun beurt en via de directies deels opdrachtgever van de Serviceorganisatie. Het is in dit geval echter beter te spreken van de relatie klant (basisbibliotheken) en leverancier (Serviceorganisatie). Deze aanduiding doet meer recht aan de zuivere relatie van enerzijds de overheden als financier en opdrachtgever en anderzijds en in welke organisatievorm dan ook de bibliotheken als uitvoerder. Voor de inrichting van het Zeeuwse bibliotheeknetwerk heeft de Stuurgroep Brede Bibliotheek Zeeland destijds een model opgesteld, Het nieuwe bibliotheeknetwerk Zeeland, dat wij als één van de uitgangspunten zien voor het gemeenschappelijk beleid van alle Zeeuwse overheden en bibliotheken in de komende periode. Bibliotheekbeleid Provincie Zeeland - actualisatie huidig beleid voor de periode 2009-2012 8
Bijlage 2 Bibliotheekbeleid Provincie Zeeland - actualisatie huidig beleid voor de periode 2009-2012 9
Bibliotheekbeleid Provincie Zeeland - actualisatie huidig beleid voor de periode 2009-2012 10
Bibliotheekbeleid Provincie Zeeland - actualisatie huidig beleid voor de periode 2009-2012 11
Bibliotheekbeleid Provincie Zeeland - actualisatie huidig beleid voor de periode 2009-2012 12
Bibliotheekbeleid Provincie Zeeland - actualisatie huidig beleid voor de periode 2009-2012 13
Bibliotheekbeleid Provincie Zeeland - actualisatie huidig beleid voor de periode 2009-2012 14
Bibliotheekbeleid Provincie Zeeland - actualisatie huidig beleid voor de periode 2009-2012 15
Bibliotheekbeleid Provincie Zeeland - actualisatie huidig beleid voor de periode 2009-2012 16
Bibliotheekbeleid Provincie Zeeland - actualisatie huidig beleid voor de periode 2009-2012 17
Bibliotheekbeleid Provincie Zeeland - actualisatie huidig beleid voor de periode 2009-2012 18
Bijlage 3 Bibliotheekbeleid Provincie Zeeland - actualisatie huidig beleid voor de periode 2009-2012 19
Bibliotheekbeleid Provincie Zeeland - actualisatie huidig beleid voor de periode 2009-2012 20
Bibliotheekbeleid Provincie Zeeland - actualisatie huidig beleid voor de periode 2009-2012 21
Bibliotheekbeleid Provincie Zeeland - actualisatie huidig beleid voor de periode 2009-2012 22