Jaarverslag 2018 NAOBERSCHAP LANG LEVE KUNST
kunstparticipatie maakt veel positieve energie los Opnieuw kijken we terug op een succesvol jaar Lang Leve Kunst en Naoberschap, het Achterhoeks kunstparticipatieprogramma voor ouderen. De gemeente Doetinchem mocht samen met vier andere steden deelnemen aan het programma Age Friendly Cultural Cities (AFCC) van het Fonds CultuurParticipatie. Dat gaf zowel aan Doetinchem als de andere deelnemende gemeenten een extra impuls. Het draagvlak voor kunstparticipatie is verder gegroeid en maakt veel positieve energie los, zowel bij ouderen en vrijwilligers als bij partners en bestuurders. Dat ouderen samen met anderen mooie momenten met kunst beleven, dat is waar het allemaal om draait en dat het aantal momenten weer met 50% is gegroeid, overtrof onze verwachtingen. We voelen ons gesteund door uw inzet en betrokkenheid en hopen dat u onze trots over dit goedlopende programma wilt delen. Ester van de Haar Directeur van de Gruitpoort Machteld van der Meij Programmaleider Lang Leve Kunst en Naoberschap inhoud 02 Succesfactoren Lang Leve Kunst op een rij 03 Citaten 04 Doetinchem Age Friendly Cultural City 05 Ouderen 06 Vrijwilligers, ambassadeurs en vrijwilligersteam 07 Kunstenaars 08 Samenwerkingspartijen en fondsen 09 Cocreatie 10 Verankering sociaal beleid 11 Middelbare scholen 12 Facts and figures 13 PR 14 Vooruitblik 2019 Bijlage 1 - Juryrapport Age Friendly Cultural City Bijlage 2 - Contactgegevens
3 Succesfactoren Lang leve kunst op een rij Er is een goedwerkende formule: ouderen blijven langer vitaal door samen met naobers mooie momenten met kunst te beleven. Gevoed door professionele kunstenaars en het enthousiasme van de vrijwilligers krijgen ouderen nieuwe inspiratie en culturele ervaringen aangereikt. Er werken veel vrijwilligers mee. De meeste vrijwilligers zijn ouder dan 60 jaar. Vrijwilligers worden aangesproken op hun passie voor kunst en gecoacht door kunstenaars. De inzet van vrijwilligers creëert maatschappelijke reuring. De kosten van het programma zijn door de inzet van vrijwilligers te overzien. Ook voor andere generaties is het boeiend en leerzaam om samen met ouderen aan kunst te doen. Het aanbod van Lang Leve Kunst en Naoberschap sluit aan op positieve gezondheid. We werken zo veel mogelijk in cocreatie met ouderen, vrijwilligers en partners. We zetten ons in voor kennisoverdracht. Zo werken we bijvoorbeeld met zorgpartners aan het opzetten van ambassadeurs op hun locaties. Als oud-kwartiermaker zijn we bij landelijke ontwikkelingen betrokken, zoals het opzetten van een landelijke website. Daarnaast doen we een adviestraject bij Boogie Woogie in Winterswijk (met dank aan de fondsen RCOAK en Sluyterman van Loo). Ik heb genoten voor twee! 4 Citaten Wat was dit mooi! Je krijgt een vuurtje door het wrijven van je handen. Dat vuurtje gaat naar binnen door de muziek waardoor je erdoor verwarmd wordt. Na het zingen ben ik nog even naar de heren tegenover mij geweest, één van hen heeft niet meegezongen, maar hij gaf aan ik heb genoten voor twee, daar doen we het ook voor, toch? Laatst was er een mevrouw waar alles helemaal langs heen leek te gaan. Bij het laatste nummer zag ik dat er een traan over haar wang viel. Daar doe ik het voor. De deskundigheid van de docente en haar gerichtheid op het onderwerp maakt dat ze mensen zo meeneemt! Mensen die niets hebben met taal, en veel zaken kukelu vinden, stapten zo mee. Maar die dansdocente is ook wel érg goed en inspirerend.
5 Doetinchem Age Friendly Cultural City Doetinchem was één van de vijf Nederlandse steden die mocht deelnemen aan het programma Age Friendly Cultural Cities (AFCC) van het Fonds voor Cultuurparticipatie. Het Fonds werkt in dit programma samen met gemeenten en culturele instellingen om cultuurparticipatie door ouderen te verduurzamen. De gemeente Doetinchem werd benaderd dankzij de bekendheid van Lang Leve Kunst en Naoberschap en stelde zich verantwoordelijk voor cofinanciering van het programma. Buurtplein BV was samen met Lang Leve Kunst en Naoberschap, uitvoeringspartner. 6 Ouderen Om een scherper beeld van de wensen van ouderen te krijgen en de rol van betekenisvolle momenten in hun leven, voerden we afgelopen jaar verschillende kleine beeldvormende onderzoeken uit. De gesprekken leverden allerlei inzichten op. Het is zinvol om kleine pilots uit te voeren, activiteiten te laten ontstaan, deelnemers al vroeg te betrekken en succesjes te vieren. Ouderen binnen zorgorganisaties zijn kwetsbaar en kunstactiviteiten moeten klein en intiem zijn en op goede uren plaats vinden. Als aan die vereisten voldaan is, kunnen mensen meer dan zij en wij dachten. Inmiddels passen we de inzichten toe in werkvormen zoals het Lege Handengesprek, interdisciplinaire aanpak en Voorpret, pretpret en napret. Daarnaast is er een kenniskring van ouderen opgezet, Oud=In. De deelnemers versterken de inhoudelijke basis van het programma op grond van literatuurstudie over goed ouder worden en eigen ervaringen. Oud = in!
6 Vrijwilligers ambassadeurs en vrijwilligersteam Met verduurzaming en verdere ontwikkeling van de kunstactiviteiten willen we blijven aansluiten op de wensen van de deelnemers en partners. Daarom hebben we het scholingsen verdiepingsaanbod voor vrijwilligers uitgebreid. De betrokken vrijwilligers delen we in drie groepen in. Flexvrijwilligers werken mee aan de uitvoering van kortlopende activiteiten. We spreken ze aan op persoonlijke passie voor kunst en ze worden begeleid door kunstenaars. Het hele jaar door was er een uiteenlopend aanbod van activiteiten met workshops, coaching, lezingen, symposia en werkgroepjes. Sinds dit jaar zijn we begonnen met het opzetten van ambassadeursgroepen op de locaties van de partners. Hun kracht is dat ze de weg weten op de locatie en ze ondersteunen ons bij de opzet en uitvoering van activiteiten. Het vrijwilligersteam is een van de belangrijke drijvende krachten achter het programma. De mensen van dit team spelen een grote rol bij alle actuele ontwikkelingen en bij de opzet, uitvoering en evaluatie van de activiteiten. 7 Kunstenaars Om dezelfde reden is ook de rol van de kunstenaars uitgebreid. Vanuit de broedplaats waren kunstenaars betrokken bij het beeldvormend onderzoek en methodiekontwikkeling. Het onderlinge netwerk van de kunstenaars is hierdoor versterkt. Samen met onze vaste kunstenaars hebben we geëxperimenteerd met nieuwe werkvormen en activiteiten zoals Uit de Grote Duim, De Rode Loper en Het Kettingverhaal. Vanwege de grote vraag hebben we de pool van kunstenaars uitgebreid.
8 Samenwerkingspartijen en fondsen De volgende zorgorganisaties zijn partner in de vierjarige samenwerking die tot eind 2021 loopt: De Herbergier Doetinchem, Kruiswerk Achterhoek, Liemerije, Markenheem, Sensire en het Slingelandziekenhuis. Attent heeft de samenwerking tot en met 2019 verlengd. De gemeenten Doetinchem, Oude IJsselstreek, Montferland, Bronckhorst, Doesburg en de Provincie Gelderland hebben zich vanuit het Achterhoekse Cultuur- & Erfgoedpact verbonden. Doetinchem droeg daarnaast ook vanuit het sociaal domein bij aan het programma. De ouderenfondsen Sluyterman van Loo en het RCOAK ondersteunden het programma opnieuw met een genereuze financiële bijdrage. Het Fonds Cultuurparticipatie verstrekte een bijdrage in het kader van Age Friendly Cultural City s en ook het Menzisfonds ondersteunt het programma. 9 Cocreatie Steeds meer geven we sámen met onze partners invulling aan de activiteiten en spelen zo in op specifieke wensen. We stellen vast dat bij de partners behoefte is om eigen vrijwilligers aan de locaties te binden. Ook werken we samen met Buurtplein, Welcom, ouderenclubs en verenigingen bij het opzetten van activiteiten voor thuiswonende ouderen. Dit doen we zoveel mogelijk in cocreatie om de lokale betrokkenheid te versterken. We organiseerden bijvoorbeeld activiteiten samen met de KBO in Silvolde en met de Zonnebloem in Steenderen. Hoewel deze werkwijze arbeidsintensief is, willen we dat op veel meerdere plaatsten gaan doen, omdat we het een goede manier vinden om thuiswonenden te bereiken en lokaal draagvlak te creëren en ook omdat gemeenten hier nadrukkelijk om vragen.
10 11 Verankering sociaal beleid Het is onze nadrukkelijke wens om Lang Leve Kunst en Naoberschap in de komende jaren te verankeren in het sociaal domein. Dat was het onderwerp van de besloten Ronde Tafel voor partners, bestuurders en wethouders op 1 december 2017. Het belang van preventie en positieve gezondheid werd door iedereen benadrukt. We hebben ons afgelopen jaar daarom sterk gericht op de samenwerking en Middelbare scholen Vanwege de kleine formatie in 2017 hebben we toen weinig schoolprojecten kunnen uitvoeren. Dit jaar hebben we de contacten met de middelbare scholen weer aangehaald wat uitmondde in allerlei nieuwe projecten op: Het Rietveldlyceum, het Metzocollege, cocreatie met lokale partijen om thuiswonende ouderen te bereiken en bestaande lokale initiatieven op een hoger plan te helpen. In de gemeente Bronckhorst staan we aan de vooravond van een innovatief project: Kunst op Recept. Ulenhofcollege, het Liemerscollege en op het Almendecollege.
12 Facts and figures Mensen Aantallen groei t.o.v. 2017 Contacten ouderen 5800 Contacten flexvrijwilligers/ scholieren 3450 30% 1) Contacten scholieren 1150 Individuele flexvrijwilligers 250 3) Individuele scholieren 550 50% 2) Vrijwilligersteam 6 4) Activiteiten Aantallen groei t.o.v. 2017 Extramuraal 176 Intramuraal 375 25% Schoolactiviteiten 25 Aantal activiteiten (totaal) 550 Kunstdisciplines Aantallen Muziek 182 Dans 30 Taal 25 Voorlezen 174 Beeldend 5 Theater 9 Fotografie 3 Filosofie en gesprek 27 Overig 18 1) Een deel van de groei is toe te schrijven aan de goedlopende activiteiten Zang aan Huis en de Voorleesbrigade. Ook de extra inspanningen in het kader van Doetinchem AFCC dragen bij aan de groei. 2) Groei vanwege (her)oppakken schoolprojecten 3) De meeste vrijwilligers schatten we ouder dan 60 jaar. Projecten als Zang aan huis en de Voorleesbrigade blijven populair. 4) Naast de flexvrijwilligers is er een vast vrijwilligersteam. Zij zijn zowel inhoudelijk als praktisch zeer betrokken bij het programma.
13 PR Nog steeds is er veel persaandacht voor het programma. Doetinchem Age Friendly Cultural City maakte dat we ons vooral op algemene zichtbaarheid in de regio hebben gericht. Er was een foto-expositie Geraakt en Geroerd met foto s van Ronald Falke. Ouderen proberen we samen met lokale partijen zoveel mogelijk persoonlijk te benaderen. Dankzij een bijdrage van het Menzisfonds, zijn we een PRcampagne gestart gericht op werving van vrijwilligers. Dit loopt in 2019 door. Naast reguliere uitingen als flyers, persberichten, sociale media, websites en maandelijkse nieuwsbrief verscheen er twee maal een e-magazine. We hebben de indruk dat Lang Leve Kunst en Naoberschap als begrip begint te leven. Het draagt ertoe bij dat we gemakkelijker in contact komen met lokale partijen met wie we willen samenwerken en dat de naamsbekendheid is vergroot onder de mensen om wie het uiteindelijk gaat, deelnemers (en hun netwerk) en vrijwilligers. 14 Vooruitblik Juist omdat het programma goed loopt, willen we de lat hoog blijven leggen. Hieronder staan de aandachtspunten voor het komende jaar. Artistieke fundament in alle domeinen van het programma: vrijwilligersbeleid, samenwerking met ouderen, kunstenaars, partners en PR. Verankering binnen sociaal domein van gemeenten. Groei thuiswonende ouderen door samenwerking met kleine lokale partijen. Samenwerking met nieuwe zorgpartners. Samenwerking met middelbare scholen. Intergenerationele activiteiten; Jonge Rottenprogramma Kunst op recept (Bronckhorst) met samenwerking eerstelijnszorg Onderzoek door Leyden Academy PRcampagne vrijwilligers/ PRbeleid gericht op thuiswonende ouderen Foto verantwoording o.a. R. Falke
Jaarverslag Bijlage Lang 1Leve Kunst en Naoberschap 2018 Juryrapport Age Friendly Cultural City
Bijlage 2 Jaarverslag Lang Leve Kunst en Naoberschap 2018 Contactgegevens Stichting de Gruitpoort Machteld van der Meij, programmaleider Lang Leve Kunst en Naoberschap Hofstraat 2 7001 CD Doetinchem E-mail: m.vandermeij@gruitpoort.nl Telefoon: 0314 368176 Mobiel: 06-24627644