JAARVERSLAG 2008 Rue Verrept Dekeyserstraat 39 1080 Brussel - Bruxelles KATLIJN VANDE PERRE ELKE VAN DEN BERGH MARGRIET PLUYMAEKERS
INLEIDING De titel jaarverslag is eigenlijk een iets te groot woord voor wat in dit boekje wordt vermeld. Het is een (niet volledig) overzicht van de activiteiten van de vroedvrouwenpraktijk Zwanger in Brussel. Dit komt onder anderen omdat Zwanger in Brussel pas sinds eind april 2008 als groepspraktijk in werking is en vanaf toen de dossiers gelijkgesteld zijn en op een plek werden verzameld en verwerkt. Visie Vroedvrouwenpraktijk Zwanger in Brussel staat voor een natuurlijke benadering en een bewuste beleving van zwangerschap en bevalling, waar eerlijke informatie wordt gegeven, waar een koppel kan (thuis)bevallen op een manier die zij verkiezen, en waar optimale gezondheid van moeder en kind steeds centraal staan. Historie Begin 2007 werden er in het centrum van Brussel twee vroedvrouwenpraktijken opgericht; Wel&Wee en Zwanger in Brussel. De desbetreffende vroedvrouwen kwamen elkaar tegen en besloten samen te gaan werken. Eind 2007 werd de basis gelegd de aankoop van een praktijkruimte in Sint-Jans Molenbeek en werd er besloten verder te gaan met het (aangepaste) logo van Wel&Wee onder de naam Zwanger in Brussel. Eind april 2008 werd de praktijkruimte deels in gebruik genomen en na de opening in september 2008 ging de praktijk echt van start. In 2008 werden er in twee consultatieruimtes spreekuur gehouden, en de grote ruimte wordt regelmatig op de avond bezet door zwangerschapsbegeleiding in groep, workshop draagdoeken of herbruikbare luiers. Bijna elke woensdagochtend wordt er babymassage en moedergroep gegeven. Momenteel werken er drie vroedvrouwen in de groepspraktijk; alle drie op zelfstandige basis. Verantwoording Dit verslag wil niet pretenderen een wetenschappelijk, onafhankelijk verslag te zijn en te oordelen over het werk van Zwanger in Brussel specifiek of vroedvrouwen in zijn algemeenheid. Het is juist de bedoeling om ons, onze partners, huidige en toekomstige zwangere een (cijfermatig) inzicht te geven in wat we goed doen en waar we meer aan moeten werken. Tenslotte kunnen we enkel verbeteren wat we doen als we een idee hebben hoe we het nu doen. Verder is het de eerste keer dat we een dergelijk verslag maken; misschien mist er relevante informatie, of zou het interessant zijn om een extra element toe te voegen aan verslagen. Suggesties, aanbevelingen en opmerkingen zijn dan ook van harte welkom. Hieronder is een verslag van de activiteiten van Zwanger in Brussel in 2008. Er is een onderverdeling gemaakt tussen de zwangerschap ; dat wil zeggen, diegene die door ons werden gezien tijdens hun zwangerschap en extern kraambed ; hiermee bedoelen we de mensen, die via een derde, na de bevalling beroep deden op onze diensten.
ZWANGERSCHAP Tijdens de zwangerschap werd de vroedvrouwenpraktijk door drie verschillende type zwangeren gecontacteerd. De eerste categorie (60%) was op zoek naar een vroedvrouw om hun zwangerschap en bevalling te begeleiden. De tweede categorie vrouwen (22%) zocht een vroedvrouw om afwisselend met de gynaecoloog en/of huisarts begeleid te worden en uiteindelijk in het ziekenhuis met de gynaecoloog te bevallen. De derde groep vrouwen (18%) zocht een vroedvrouw voor de sociale (niet-medische) begeleiding. In het totaal gaat het hier om 76 vrouwen. In dit jaaroverzicht wordt voornamelijk ingegaan op de eerste categorie vrouwen. Begeleiding zwangerschap en bevalling In 2008 werden er 45 zwangeren gedurende hun zwangerschap opgevolgd door Zwanger in Brussel en wilde met Zwanger In Brussel bevallen. De helft van deze zwangeren kende ons via het internet, de resterende zwangere hebben ons gevonden via huisarts, een vriend en/of vriendin, de zwangerschapscursus of via het maison mediale Schaarbeek. 55% van deze mensen is Nederlandstalig; er is een relatief groot deel Engelstaligen in vergelijking met de Franstalige zwangeren. De vrouwen uit de Magreb-landen staan hier apart vermeld, ondanks het feit dat zij bijna allemaal Franstalig zijn. Ze hebben een aparte vermelding omdat het vaak heel moeilijk is om deze groep vrouwen te bereiken. 10 van de mensen, die door ons gevolgd zijn, hebben niet met ons kunnen bevallen. Drie werden er tijdens hun zwangerschap doorverwezen naar de gynaecoloog. Twee mensen verhuisden naar een ander gebied tijdens hun zwangerschap en vijf anderen vonden uiteindelijk een andere vroedvrouw. 35 vrouwen bevielen dus met Zwanger In Brussel: 45% van hen beviel thuis, 40% in het Sint-Elisabeth Ziekenhuis in Ukkel, 15% van de vrouwen koos voor de Kliniek Sint- Jan in Brussel-Stad. Een vrouw beviel in UMC Brugmann, Laken.
66% van deze vrouwen beviel zonder enige complicatie. Dit deed het merendeel klassiek in bed (zonder beensteunen), toch kozen er ook vrouwen voor de baarkruk of een bevalling in bad. Op handen en voeten bevallen of staand bevallen kwam iets minder voor. 54% van de vrouwen, die met Zwanger in Brussel in de eerste lijn bevielen, had een intact perineum, ongeveer een kwart van hen had een eerste graads ruptuur, het andere kwart had een tweede graadsruptuur. Er waren geen vrouwen, die een derde of vierde graadsruptuur hadden en niemand heeft een episiotomie gehad. 33% van onze zwangere moesten we doorsturen naar de tweede lijn tijdens of voor bevalling. 12% werd voor de bevalling ingestuurd voor een inleiding (40 + 10 dagen en meer, of langdurig gebroken vliezen zonder ween activiteit). De overige 20% werd doorgestuurd voor niet-vorderende ontsluiting of niet-vorderende uitdrijving. De helft van deze laatste groep vrouwen heeft uiteindelijk een sectio gehad. Er werd geen enkele vrouw doorverwezen naar de tweede lijn omwille van pijnbestrijding. Van de vrouwen, die thuis wilden bevallen, zijn er uiteindelijk twee naar het ziekenhuis moeten gaan; een tijdens de partus (niet-vorderende uitdrijving) en een na de partus (post-partum bloeding). Alle pasgeborenen hadden na de eerste minuut een Apgar van 8 of hoger. In geen enkel geval is een reanimatie en/of het toedienen van zuurstof nodig geweest. Ongeacht de plek van bevallen en de mogelijke complicatie (met uitzondering van de sectio) is 80% van de zwangere vrouwen, die met vroedvrouw bevallen zijn binnen twee dagen weer thuis. 97% van hen geeft tijdens de kraamperiode (tot minstens 6 weken na de bevalling) succesvol borstvoeding. Begeleiding zwangerschap Van de resterende 31 vrouwen, die door Zwanger In Brussel tijdens hun zwangerschap zijn begeleid, beviel 85% bij een gynaecoloog in de eerste lijn. 44% hebben een episiotomie gehad en 26% van hen heeft een epidurale verdoving gevraagd en gekregen. 94% van al deze vrouwen (eerste en tweede lijn) hebben tijdens de kraamperiode uitsluitend borstvoeding gegeven.
Groepen Er zijn in 2008 acht GVO-groepen geweest, waarbij in het totaal 37 zwangeren en hun partner hebben meegedaan aan de pre-natale voorbereiding. Ook zijn er 45 woensdagen geweest, waarop er babymassage werd gegeven met in het totaal 211 baby s en hun vaders en/of moeder aanwezig. Er is geen goede notitie van het aantal avonden en mensen dat geinteresseerd was in draagdoeken of hetbruikbare luiers, maar deze zijn beide een a twee keer georganiseerd geweest in 2008.
VERSLAG EXTERN KRAAMBED In het totaal zijn er 308 moeders en kinderen enkel in het postpartum door Zwanger in Brussel gezien. De meeste mensen, die een beroep doen op de activiteiten van Zwanger in Brussel vertrekken na 4 dagen uit het ziekenhuis. Het merendeel van deze mensen (38%) vraagt specifieke hulp bij de borstvoeding. De poliklinische bezoeken zijn voor de mensen die na een of twee dagen uit het ziekenhuis zijn vertrokken; dit verklaart het verschil tussen poliklinisch uit de eerste tabel en deze uit de tweede tabel. De kliniek Sint Jan in Brussel is de partner met wie Zwanger in Brussel het meeste samenwerkt. 56% van onze cliënten in het postpartum komen via dit ziekenhuis. De meeste mensen hebben aan twee of drie huisbezoeken voldoende; slechts een klein percentage (13%) heeft zes of meer bezoeken nodig.
Binnen de groep mensen die borstvoeding geven, geven de meeste nog borstvoeding wanneer het kraambed wordt afgesloten. Slechts 3% stopt met de borstvoeding in die periode. Veel van onze cliënten komen uit het centrum van Brussel (1000) of uit de noordelijker gelegen gemeentes (Schaarbeek, Laken, Sint-Joost-ten-Node en Evere). Verder is ook het westen van Brussel (Sint-Jans-Molenbeek, Jette, Koekelberg, Ganshoren) goed vertegenwoordigd. Dit is onder anderen te verklaren door de ligging van de ziekenhuizen, die het meest doorsturen, namelijk Kliniek Sint Jan in het centrum van Brussel en het AZ Brussel in Jette en de ligging van de praktijk Zwanger in Brussel. Hieronder wat weetjes. Echter; in het achterhoofd moet worden gehouden dat het hier gaat om mensen die vanuit het ziekenhuis zijn doorverwezen. Een vergelijking met een eerstelijnspraktijk is dus niet op zijn plaats. Toch enkele interessante gegevens: 57% van de vrouwen gingen spontaan in arbeid, 11% had een electieve sectio en van 7% (22 vrouwen) konden we niet terug vinden hoe de bevalling was begonnen. Een kwart van de vrouwen werd ingeleid. 22% van deze vrouwen was overtijd (hier ruim gedefinieerd als 40 weken + 7 dagen), 40% van de vrouwen werd ingeleid omdat ze last hadden van een zwangerschapscomplicatie (voornamelijk hoge bloeddruk) en bij 38% van de vrouwen kon geen medische reden teruggevonden worden waarom ze werden ingeleid. 54% van de vrouwen had een epidurale verdoving tijdens de bevalling. De vrouwen die een sectio hebben gehad, zijn hier niet bij meegerekend. 58% van de vrouwen beviel zonder hulp, 10% had een ventouse en/of forceps bevalling, 25% van de vrouwen kreeg een sectio en van 7% (21 vrouwen) hebben we geen gegevens. Als we de gegevens van betreffende de sectio bekijken, zien we dat 41% van de sectio s gepland was. De helft van de vrouwen die vaginaal bevielen, kreeg een episiotomie. Een kwart had een ruptuur, 15% had een intact perineum en van 10% hebben we geen gegevens.