RAAD VOOR VERKIEZINGSBETWISTINGEN ARREST

RAAD VOOR VERKIEZINGSBETWISTINGEN ARREST van 7 januari 2019 met nummer RVERKB/1819/0035 in de zaak met rolnummer 1819-RVERKB-0027 Verzoekende partijen 1. mevrouw Chris DE VEUSTER, wonende te 2580 Putte, Vogelstraat 83; 2. Mevrouw Mieke FRANSEN, wonende te 2580 Putte, Dr.Cornilstraat 1; 3. Mevrouw Greta VAN ASBROECK, wonende te 2580 Putte, Mechelbaan 631; 4. De heer Bart LAMBRECHTS, wonende te 2580 Putte, Biezenvelden 8; 5. De heer Yannick ROMBAUTS, wonende te 2580 Putte, Driesstraat 25; 6. Mevrouw Katia LEPEE, wonende te 2580 Putte, Slameuterstraat 3; Betrokken partijen 1. de gemeente PUTTE, 2. de heer Peter GYSBRECHTS, wonende te 2580 Putte, Jan De Cordesstraat 40; persoonlijk en als vertegenwoordiger van de Lijst Burgemeester; RVERKB 1

I. VOORWERP VAN HET BEZWAAR Het bezwaar, ingesteld door neerlegging ter griffie op 28 november 2018, is gericht tegen de beslissing van het hoofdbureau van de gemeente Putte bij de gemeenteraadsverkiezingen van 14 oktober 2018. Verzoekers verzoeken op basis van artikel 203 en volgende van het Lokaal en Provinciaal Kiesdecreet, de gehele of gedeeltelijke ongeldigverklaring van de hogergenoemde gemeenteraadsverkiezingen, de toepassing van de sancties vermeld in genoemd decreet, specifiek artikel 199 van dit decreet. Verzoeken partij vraagt tevens de kosten ten laste van de verwerende partij te leggen. I. VERLOOP VAN DE RECHTSPLEGING De tweede betrokken partij Peter GYSBRECHTS heeft een nota ingediend. De partijen zijn opgeroepen voor de openbare zitting van 3 januari 2019, waar het bezwaar werd behandeld. Bestuursrechter Ronny FREDERICKX heeft verslag uitgebracht. De eerste betrokken partij, zijnde de gemeente PUTTE, hoewel behoorlijk opgeroepen, is niet ter zitting verschenen. Het decreet van 4 april 2014 betreffende de organisatie en de rechtspleging van sommige Vlaamse bestuursrechtscolleges (DBRC-decreet) en het besluit van de Vlaamse Regering van 16 mei 2014 houdende de rechtspleging voor sommige Vlaamse bestuursrechtscolleges (Procedurebesluit) zijn toegepast. II. FEITEN De feiten die relevant zijn voor de beoordeling van het bezwaar kunnen als volgt worden samengevat. Op basis van de artikelen 193 en volgende van het Lokaal en Provinciaal Kiesdecreet (verder: LPKD) vragen verzoekende partijen de gehele of gedeeltelijke ongeldigverklaring van de gemeenteraadsverkiezingen van de gemeente PUTTE, zijnde de schending van de regelgeving op de verkiezingsuitgaven, de toepassing van de in het decreet vermelde sancties en de tenlastelegging van kosten op de verwerende partij. III. ONTVANKELIJKHEID VAN HET BEZWAAR A. Ratione Personea Verzoekende partijen zijn allen kandidaat gemeenteraadsleden op lijst nr. 3, CD&V-GROEN PUTTE. Chris DE VEUSTER, Mieke FRANSEN, Bart LAMBRECHTS, Yannick ROMBAUTS en Greta VAN ASBROECK werden tot effectief gemeenteraadslid verkozen, Katia LEPEE tot eerste opvolger. RVERKB 2

Standpunt van de partijen Betrokken partij Peter Gysbrechts beschouwt het verzoek als onontvankelijk, gezien het verzoekschrift ter griffie werd afgegeven door de heer Paul Vandewalle, die niet op het verzoekschrift vermeld staat. Moeten als verzoekende partijen worden beschouwd, de personen die de hoedanigheid van kandidaat bij de gemeenteraadsverkiezingen hebben en die in die hoedanigheid het verzoekschrift hebben ondertekend. Dit staat los van het feit wie de materiële handeling heeft gesteld van de indiening, zijnde het ter post afleveren van een aangetekende zending, hetzij deze af te geven op de griffie van de Dienst Bestuursrechtcolleges. Het verzoek is op dit punt ontvankelijk B. Ratione temporae Verzoekende partijen hebben hun verzoekschrift afgegeven tegen ontvangstbewijs op de griffie van de Dienst Bestuursrechtcolleges, op 28 november 2018. Dit betekent dat het verzoekschrift binnen de door artikel 23 van het Decreet van 4 april 2014 betreffende de organisatie en de rechtspleging van sommige bestuursrechtcolleges, is ingediend. Het verzoek is op dit punt ontvankelijk. IV. ONDERZOEK VAN HET BEZWAAR A. Enig middel: Onregelmatigheid met betrekking tot de verkiezingsuitgaven Artikel 191 1 LPKD bepaalt: Het totaal van de uitgaven voor de verkiezingspropaganda van de lijsten mag voor de gemeenteraadsverkiezingen, stadsdistrictsraadverkiezingen en provincieraadsverkiezingen per lijst niet meer bedragen dan per schijf: 1 tot 1000 op de kiezerslijst ingeschreven kiezers: 2,70 euro per ingeschreven kiezer; 2 van 1001 tot 5000 op de kiezerslijst ingeschreven kiezers: 1,10 euro per ingeschreven kiezer; 3 van 5001 tot 10.000 op de kiezerslijst ingeschreven kiezers: 0,80 euro per ingeschreven kiezer; 4 van 10.001 tot 20.000 op de kiezerslijst ingeschreven kiezers: 1,00 euro per ingeschreven kiezer; Het artikel 191 2 bepaalt: Het totaal van de uitgaven en de financiële verbintenissen voor de verkiezingspropaganda van individuele kandidaten mag voor gemeenteraadsverkiezingen, stadsdistrictsverkiezingen en provincieraadsverkiezingen per kandidaat niet meer bedragen dan per schijf: 1) Tot 50.000 op de kiezerslijst ingeschreven kiezers: 0,080 euro per ingeschreven kiezer met een minimum van 1250 euro per kandidaat; 2) ( ) Door Vlaams Minister van Binnenlands Bestuur, Liesbeth Homans, werd op 31 augustus 2018 in uitvoering van artikel 192 van het Lokaal en Provinciaal Kiesdecreet de maximumbedragen vastgesteld als volgt: Gemeente Ingeschreven kiezers Maximumbedrag per lijst in euro Maximumbedrag kandidaat in euro per RVERKB 3

PUTTE 14.032 15.132,00 1.250,00 1. Portkosten persoonlijke brief door Peter Gysbrechts Standpunt van de partijen. Door verzoekende partijen wordt gesteld dat ongeveer 12.000 persoonlijke brieven zijn verstuurd onder de vorm port betaald met een geraamde kost aan portkosten van 10.664,32 euro, exclusief de drukkosten van brief en omslagen. De kosten werden niet vermeld onder 3b van het formulier G103 of A105. Door betrokken partij Peter Gysbrechts werd bevestigd dat in totaal 13.826 brieven werden verstuurd. Deze brieven werden gedrukt en verstuurd aan een kostprijs van 0,37 euro per brief. De helft daarvan (hetzij 6.913 brieven) werd aangerekend aan de lijst, de andere helft aan de individuele kandidaten. De drukkost per eenheid bedroeg aldus 6.913 x 0,37 euro = 2.557,81 euro. De uitsplitsing was echter niet duidelijk aangegeven. Wat betreft de specifieke portokost wordt aangevoerd dat deze werden betaald via de drukker gezien hij over een PB-nummer beschikt, waardoor de portkost lager ligt dan de beweerde 10.664,32 euro. De bewuste brieven die door de betrokken partij werden verstuurd, dienen beschouwd te worden als campagnemateriaal van de Lijst Burgemeester, en dus niet van de lijsttrekker Peter Gysbrechts, noch van de andere kandidaten op bewuste lijst. Immers de inhoud van de brief is een aanbeveling voor de lijst in zijn totaliteit en niet voor individuele kandidaten. Het feit dat noch de namen van de kandidaten vermeld worden, noch dat er afbeeldingen van de kandidaten met uitzondering van de lijstrekker werden afgedrukt, bevestigen dat het hier om campagnemateriaal van de Lijst Burgemeester betreft. Op het formulier G103 staat bij de in te vullen paragraaf 7 Vul het totaal van de bedragen in die de lijst heeft gebruik voor de financiering van de verkiezingscampagne van een of meer kandidaten voor de gemeenteraadsverkiezingen van 14 oktober 2018 het volgende: In het kader van hun strategische autonomie mogen de lijsten specifiek campagne voeren voor bepaalde kandidaten van de lijsten. Ze kunnen zowel een lokale boegbeeldencampagne voeren, als gemeenschappelijke campagnes voor verschillende kandidaten. De uitgaven die daarvoor gedaan worden, worden aan de lijst aangerekend ongeacht de wijze waarop die campagnes zijn gefinancierd. Ze worden niet aangerekend op de maximum bedragen van de verkiezingsuitgaven van de kandidaten in kwestie. De kandidaat die als boegbeeld naar voren wordt geschoven, moet dat in zijn aangifte vermelden, evenwel zonder het bedrag op te geven. De kandidaat moet wel een bewijsstuk over zijn of haar aanwijzing als boegbeeld door de partij bij zijn of haar aangifte voegen. Het is dus onterecht dat de kosten voor 50 % op het conto van de Lijst Burgemeester werden geplaatst en 50 % verdeeld over de kandidaten. Aldus dient de volledige kost van 13.826 brieven aan 0,37 euro aangerekend op de verkiezingsuitgaven van de Lijst Burgemeester, hetzij 5.115,62 euro. De Raad wenst haar bedenkingen te formuleren over het gebrek aan transparantie. Voor het bedoelde drukwerk werden twee facturen bezorgd door de firma JMW Printing te Kontich, namelijk: - Een factuur voor mailing Lijst van de Burgemeester Putte ten bedrage van 358,59 euro en het leveren van omslagen, plooien en insteken van brieven in omslagen ten bedrage van 654,11 euro; RVERKB 4

- Een factuur voor portkosten mailing à 0,37 euro/stuk hetzij 2.557,81 euro, éénmaal gefactureerd aan OPEN VLD PUTTE, t.a.v. Ingrid Aerts, August Van Eyckdreef 4, 2580 PUTTE en éénmaal aan Lijst Burgemeester, met zelfde adres. Bovendien werd een betalingsherinnering gestuurd aan de heer Tom Neys, Otto Veniusstraat 1, bus 4, 2000 Antwerpen, betreffende twee facturen, echter met factuurnummers die niet overeenstemmen met de oorspronkelijke facturen. De eerste factuur kan terug gevonden worden op de aangifte G103 onder rubriek 2c kostprijs van brieven en enveloppen. In de veronderstelling dat deze factuur gaat om het drukken van de brieven op A4 formaat in kleurendruk, dan moet het bedrag van 358,59 euro als niet marktconform beschouwd worden gezien de marktprijs tussen de 0,10 en 0,20 euro per stuk ligt, hetzij tussen de 1.382 euro en 2.765 euro. Uit bekomen informatie van Bpost blijkt dat voor verkiezingsdrukwerk het tarief voor een genormaliseerde geadresseerde zending (O-50 g) verzonden tussen 4 september en 10 oktober 0,38 euro bedraagt. De omslagen vermelden echter niet dat het gaat om verkiezingsdrukwerk, zodat de Raad zich enkel kan richten op de door de drukker aangerekende kostprijs van 0,37 euro, en in het ongewisse blijft van de werkelijke kost. Dit onderdeel van middel is deels gegrond. Dit betekent dat het totaal van de verkiezingsuitgaven van de Lijst Burgemeester dient verhoogd te worden met 2.557,81 euro, zodat de totaliteit uitkomt op 17.510,59 euro. Dit bedrag dient verhoogd met het verschil tussen de aangerekende drukkosten en de werkelijke drukkosten. Omdat dit echter niet concreet bewezen kan worden, kan dit verder weerhouden worden. De toegestane limiet van 15.132,00 euro wordt hierdoor minimaal overschreden met 2.378,59 euro (zijnde de aangegeven 14.952,78 euro plus 2.557,81 euro). Artikel 199, 4 van het Lokaal en Provinciaal Kiesdecreet zegt het volgende: De lijst die het in artikel 191 vermelde maximumbedrag overschrijdt, wordt gestraft met een administratieve boete die gelijk is aan het bedrag van de overschrijding, met een minimum van 2.500,00 euro en een maximum van 25.000,00 euro Conform artikel 199, 7 LPKD worden de administratieve geldboetes opgelegd aan de lijsttrekker van de betrokken lijst. De in paragrafen 2 tot 6 bedoelde administratieve sancties worden opgelegd aan de lijsttrekker van de betrokken lijst. De aangiften van de kandidaten individueel vallen allen onder de toegestane limiet van 1.250,00 euro. Verder stelt artikel 199, 9 LPKD het volgende: Onverminderd de sancties vermeld in de paragrafen 2 tot 6, wordt een verkozen lijsttrekker van een lijst die de bepalingen van artikel 191, 1, artikel 194 of artikel 199 niet naleeft, gestraft met een van de volgende sancties: 1 een waarschuwing 2 de inhouding van de presentiegelden ten belope van 5% gedurende een periode van minimum een maand en maximum twaalf maanden; 3 de schorsing van de uitoefening van het mandaat gedurende een periode van minimum een maand en maximum zes maanden; 4 de vervallenverklaring van het mandaat. RVERKB 5

De lijsttrekker heeft aldus een bijzondere verantwoordelijkheid in de naleving van de regelgeving op dit stuk. Bovendien is de heer Peter Gysbrechts, lijsttrekker, titularis-burgemeester, waarvan mag verwacht worden dat hij als rolmodel optreedt, wanneer het gaat over de naleving van de wetgeving. Het komt de Raad voor verkiezingsbetwistingen dan ook voor dat het aangewezen is om naast een sanctie op te leggen aan de lijst Burgemeester, ook een passende sanctie op te leggen aan de heer Peter Gysbrechts. 2. Campagnelokaal Standpunt van de partijen Door verzoekende partij werd gesteld dat door de Lijst Burgemeester gebruik werd gemaakt van een campagnelokaal gelegen in het pand, te Putte, Mechelbaan 505 gelijkvloerse verdieping - en dat deze niet vermeld werd op de lijst verkiezingsuitgaven. De voorgevel werd gebruikt voor het plaatsen van een banner met frame, die niet opgenomen werd in de lijst van verkiezingsuitgaven. Door betrokken partij wordt aangevoerd dat het pand eigendom is van de familie Gysbrechts, dat dit lokaal leeg stond, en waarin voorbereidingen getroffen werden om het te verhuren per 1 oktober 2018. Er zijn geen concrete elementen aanwezig die aantonen dat bedoeld pand als een campagnelokaal werd gebruikt. Dit betekend dat een secretariaat aldaar gevestigd is voor het vervullen van administratieve werkzaamheden, het verwerken van campagnemateriaal, het ontvangen van personen, het houden van vergaderingen, enz. Enkel en alleen dient nagegaan of het aan de gevel aangebrachte materiaal, opgenomen is in de lijst van verkiezingsuitgaven. Uit voorgelegde bewijsstukken blijkt dat dit gebeurd is. Dit onderdeel van het middel is ongegrond. 3. Contourborden Standpunt van de partijen Door verzoekende partij wordt gesteld dat 104 contourborden werden geplaatst met een geraamde kostprijs van 2.600,00 euro zonder dat dit werd aangegeven onder rubriek andere kosten voor visuele boodschappen. Door betrokken partij wordt aangegeven dat 130 borden werden geplaatst met een totale kostprijs van 2.868,53 euro, vermeld onder de rubriek druk- en productiekosten voor affiches. Betrokken partij stelt daarbij vragen naar het geoorloofd karakter van het nemen van foto s van privé-eigendommen. Op basis van de voorgelegde stukken merkt de Raad geen onregelmatigheden op in de opgave van de verkiezingsuitgaven voor wat betreft de geplaatste contourborden. RVERKB 6

Aanvullend stelt de Raad dat er geen inbreuk op de privacy kan voorgehouden worden, als het gaat om het fotograferen van campagnemateriaal dat zich richt op de gebruikers van het openbaar domein. Dit onderdeel van het middel is ongegrond. 4. Verplicht toe te voegen bijlagen. Door verzoekende partij wordt gesteld dat geen gedetailleerde uitgavenlijst werd ingediend. Door betrokken partij wordt deze voorgelegd als bijlage in hun memorie. De Raad voor Verkiezingsbetwistingen neemt kennis van deze bijlage die mee in de beoordeling wordt genomen van de zaak door de Raad. 5. Invloed op de zetelverdeling Standpunt van de partijen Verzoekende partij meent een overschrijding van het maximum van de toegelaten verkiezingsuitgaven vast te stellen. De overschrijding laat toe meer middelen in te zetten om de kiezer te overtuigen dan toegelaten. Door het geringe verschil in aantal stemmen, namelijk 241 stemmen, is de kans groot dat de overmatige aanwending van middelen, meer kiezers heeft kunnen beïnvloeden, met het resultaat een klein verschil tot resultaat. Betrokken partij stelt dat er geen overschrijding van de toegelaten maxima is geweest en dat er aldus geen sprake kan zijn van ongeoorloofde beïnvloeding. Verder meent partij dat het draait rond stemmingmakerij die reeds geruime tijd voor de gemeenteraadsverkiezing is gestart. Het aantonen dat een zetelverschuiving aan de orde is, kan enkel gebeuren op basis van concrete elementen. De vraag van verzoekende partij om de vernietiging van de verkiezingsuitslag uit te spreken, is in die zin van een strenge orde, die deugdelijk dient onderbouwd te zijn. De ongeldigverklaring van de verkiezing, gesteund op het overschrijden van het toegelaten maximumbedrag inzake verkiezingsuitgaven door bepaalde kandidaten, is slechts mogelijk wanneer de verzoekers aantonen dat de onregelmatigheid die zij aanvoeren, de zetelverdeling tussen de lijsten heeft kunnen beïnvloeden (RvS, 4 mei 2001, nr. 95.164, Verk.Brakel). Er zijn echter te weinig elementen die voldoende concreet zijn om aan te tonen dat een zetelverschuiving mogelijk is. V. EIS ROLRECHTEN / RECHTSPLEGINGSVERGOEDING De Raad wenst erop te wijzen dat het DBRC-decreet niet in de rechtsplegingsvergoeding voorziet voor wat betreft de verkiezingsbetwistingen. De Raad is dus niet bevoegd om de eventueel in het ongelijk gestelde partij te veroordelen tot een rechtsplegingsvergoeding. RVERKB 7

BESLISSING VAN DE RAAD VOOR VERKIEZINGSBETWISTINGEN 1. Het door de verzoekende partij ingediende bezwaar is ontvankelijk en deels gegrond. 2. De verkiezingsuitgaven van de Lijst Burgemeester wordt vastgesteld op 17.510,59 euro, hetzij een overschrijding van 2.378,59 euro. De verkiezingsuitgaven van de individuele kandidaten worden vastgesteld binnen de wettelijke limiet van 1.250,00 euro. 3. In uitvoering van Art. 199 4 wordt een administratieve boete opgelegd aan de Lijst Burgemeester van 2.500,00 euro, met als verantwoordelijke lijsttrekker, de heer Peter Gysbrechts. 4. In uitvoering van art. 199 9 wordt aan de Peter Gysbrechts, verkozen lijsttrekker van de Lijst Burgemeester wordt volgende sanctie opgelegd: de schorsing van de uitoefening van het mandaat als raadslid gedurende twee maanden 5. De eis van de verzoekende partij tot toekenning rolrechten en rechtplegingsvergoeding ten bedrage van 700,00 euro, wordt afgewezen. 6. De gemeenteraadsverkiezing van 14 oktober 2018 voor de gemeente PUTTE wordt geldig verklaard. Dit arrest is uitgesproken te Brussel in openbare zitting van 7 januari 2019, door de tweede kamer, die samengesteld is uit: DERDE Hilde FREDERICKX Ronny KEUNEN Stef voorzitter van de tweede kamer bestuursrechter bestuursrechter bijgestaan door Marino DAMASOULIOTIS toegevoegd griffier De toegevoegd griffier, De voorzitter van de tweede kamer, Marino DAMASOULIOTIS DERDE Hilde RVERKB 8

RVERKB 9