MiFID De harmonisering van de financiële en kapitaalmarkten
Sinds 1 november 2007 zijn nieuwe regels inzake beleggingen in werking getreden. Deze regels vloeien voort uit een Europese MiFID-richtlijn. MiFID staat voor Markets in Financial Instruments Directive (richtlijn betreffende de markten van financiële instrumenten). Het is een geheel van Europese rechtsregels die vooral de harmonisatie en integratie van de financiële en kapitaalmarkten en de bescherming van de belegger tot doel hebben. In deze brochure vindt u meer uitleg over de regels die een invloed hebben op uw relatie met Belfius Bank in het kader van de uitvoering van bepaalde financiële transacties. Inhoud Wat houdt MiFID precies in?...p. 2 Toepassingsgebied...p. 2 Know Your Customer...p. 3 Regels die de kennis over de klant moeten bevorderen en de zorgplicht definiëren Inform Your Customer...p. 5 Regels die de financiële instelling verplichten om de klant te informeren Organisatie...p. 5 Regels met betrekking tot de organisatie van de financiële instelling Best Execution...p. 6 Regels in verband met de uitvoering van orders op de markten en de bijbehorende transparantie 2
Wat houdt MiFID precies in? MiFID wil de Europese financiële markten verder integreren en omvat een verordening en richtlijnen die sinds 1 november 2007 in de Europese Unie, IJsland, Noorwegen en Liechtenstein van toepassing zijn en die, bij de Koninklijke Besluiten van 27 april 2007 en 3 juni 2007, in Belgisch recht zijn omgezet; wil de concurrentie en de transparantie op de financiële markten versterken door het wegwerken van de belemmeringen op het effectenverkeer en het afschaffen van het beursmonopolie, m.a.w. de verplichting tot centralisatie op de gereglementeerde markten; beoogt eveneens een versterking van de beschermingsregels voor de klant die transacties op financiële instrumenten uitvoert, wat het vertrouwen van de belegger vergroot. Daartoe moeten meer gedragsregels en regels met betrekking tot de interne organisatie van de financiële instellingen worden ontwikkeld; heeft betrekking op een zeer ruime waaier van beleggingsdiensten en -activiteiten en omvat de meeste financiële producten. Toepassingsgebied De MiFID-regelgeving is van toepassing op een uitgebreid gamma van financiële instrumenten, met als voornaamste categorieën: aandelen; obligaties; rechten van deelneming in instellingen voor collectieve belegging; instrumenten die gewoonlijk op de geldmarkt worden verhandeld, zoals schatkistpapier, depositocertificaten en commercial paper (thesauriebewijzen) (vallen hier niet onder: betaalinstrumenten, depositorekeningen en termijnrekeningen); rentetermijncontracten ( forward rate agreements ); afgeleide producten (opties, futures, swaps enz.) op effecten, rentevoeten, deviezen, aandelen, indexen, inflatie, overdracht van kredietrisico, grondstoffen, emissievergunningen (CO 2 ), klimaatvariabelen enz. MiFID is onder andere van toepassing op de volgende diensten: het ontvangen, doorgeven en uitvoeren van orders met betrekking tot financiële instrumenten; portefeuillebeheer; beleggingsadvies; het overnemen van financiële instrumenten en/ of het plaatsen van financiële instrumenten met of zonder plaatsingsgarantie; de bewaring en het beheer van financiële instrumenten; onderzoek op beleggingsgebied en financiële analyse of elke andere vorm van algemene aanbeveling in verband met transacties in financiële instrumenten. 3
Know Your Customer De klantenclassificatie Om de klant beter te kennen en hem zo beter bij te staan en te informeren, gebeurt allereerst een classificatie. De klanten die transacties op financiële instrumenten uitvoeren, beschikken immers niet allemaal over dezelfde kennis en ervaring met betrekking tot deze financiële instrumenten en de daaraan verbonden risico s. Elke klant heeft bijgevolg recht op een aangepast beschermingsniveau, afhankelijk van zijn classificatie. Op basis van de criteria van deze Europese wetgeving (omgezet in bepaalde koninklijke besluiten) worden de klanten van Belfius in drie categorieën ingedeeld. Hieronder volgt een overzicht van deze classificatie alsook een uitleg over het beschermingsniveau en de gedragsregels, zoals de zorg- en informatieplicht. In aanmerking komende tegenpartijen of ECP s ( Eligible Counterparties ) Dit zijn professionele klanten die actief zijn in de financiële sector en die, gezien hun professionele doelstellingen, geacht worden over de nodige deskundigheid te beschikken om beleggingsbeslissingen te nemen. Enkele voorbeelden: beleggingsondernemingen, kredietinstellingen, verzekeringsondernemingen, gemeenschappelijke beleggingsfondsen en hun beheersmaatschappijen, pensioenfondsen, nationale regeringen en hun diensten (met inbegrip van de openbare instellingen die belast zijn met het beheer van de overheidsschuld), centrale banken. Professionele beleggers Deze klanten bezitten de nodige ervaring, kennis en deskundigheid om zelf beleggingsbeslissingen te nemen en de eventueel daaraan verbonden risico s correct in te schatten. Het gaat hier vooral om grote ondernemingen die minstens aan twee van de drie volgende vereisten voldoen: een balanstotaal van minstens 20 miljoen euro; een netto-omzet van minstens 40 miljoen euro; een eigen vermogen van minstens 2 miljoen euro. Deze classificatie houdt onder meer in dat de bank er mag van uitgaan dat de klant financieel in staat is om elk beleggingsrisico te dragen dat verenigbaar is met de beleggingsdoelstellingen van die klant. De zorgplicht ten aanzien van deze klanten gaat ook minder ver dan bij de niet-professionele beleggers. Niet-professionele beleggers (of retailklanten ) De niet-professionele beleggers zijn alle beleggers (particulieren of rechtspersonen) die niet in aanmerking komen voor de twee vorige categorieën. In het kader van de zorgplicht moet de financiële instelling bij deze klanten peilen naar hun kennis van en ervaring met financiële instrumenten, hun financiële situatie en hun beleggingsdoelstellingen. Deze klanten genieten dan ook het hoogste beschermings niveau. Omdat deze groep het laagste beschermingsniveau geniet, legt MiFID hier de minst strikte regels op voor de zorg- en informatieplicht. MiFID wijzigt dus bijna niets in de relatie tussen de bank en deze klanten. 4
Een klant die aan de door MiFID opgelegde criteria voldoet, mag vragen om te worden ondergebracht in een andere categorie dan die welke door de bank werd bepaald. Zo kan een klant van de categorie in aanmerking komende tegenpartijen of professionele beleggers kiezen voor een classificatie die hem meer bescherming vanwege de financiële instelling biedt. Omgekeerd kan een niet-professionele belegger ook kiezen voor het statuut professionele belegger en afzien van een gedeelte van de bescherming die door de gedragsregels wordt geboden indien hij aan bepaalde eisen beantwoordt. Hij moet minstens aan twee van de volgende drie criteria voldoen: de portefeuille van de klant bestaat uit financiële instrumenten en bankdeposito s voor een waarde van meer dan 500 000 euro; in de loop van de vier vorige kwartalen heeft de klant per kwartaal gemiddeld tien belangrijke transacties uitgevoerd op de markt waarop de beoogde financiële transactie betrekking heeft; de klant bekleedt sedert minstens één jaar of heeft gedurende minstens één jaar in de financiële sector een professionele positie bekleed die een kennis van de beoogde financiële transacties of diensten vergt. Twee tests: suitability en appropriateness De zorgplicht verschilt niet alleen volgens de categorie waarin de klant wordt ingedeeld, maar ook volgens het type van geleverde dienst. In het kader van het beleggingsadvies geeft Belfius Bank klantgerichte aanbevelingen met het oog op een transactie (aankoop, verkoop, intekening). Dit advies kan op uw verzoek of op advies van Belfius Bank worden gegeven. Wanneer de bank u adviseert, mag ze enkel de voor u geschikte ( suitable ) beleggingsproducten aanbevelen. Om deze geschiktheid te kunnen beoordelen, houdt Belfius Bank rekening met uw kennis van en uw ervaring met de voorgestelde producten, uw financiële situatie of draagkracht en uw beleggingsdoelstellingen en -horizon. Indien u tot de categorie van de professionele klanten behoort, mag Belfius Bank ervan uitgaan dat u voldoende ervaring en kennis bezit om de aan de financiële transactie verbonden risico s te begrijpen. De bank mag ook aannemen dat u eveneens in staat bent om elk aan de belegging verbonden risico dat met uw beleggingsdoelstellingen verenigbaar is, te dragen. Het principe Know your customer is bij Belfius altijd al een sterke troef geweest, meer bepaald in het kader van onze Customer Intimacy-aanpak. Indien u ter zake meer informatie wenst, kunt u altijd terecht bij uw relatiebeheerder. Onder uitvoering van orders of execution only verstaat men de uitvoering van orders met betrekking tot financiële instrumenten, zonder dat de bank u advies verleent. Wat de complexe financiële instrumenten betreft, beoordeelt Belfius Bank of het beoogde financieel instrument passend ( appropriate ) is. De bank zal dus nagaan of uw kennis van of ervaring met het voorgestelde product voldoende zijn. 5
Het beleggersprofiel Volgens de MiFID-regelgeving is Belfius Bank verplicht om aan de klant bepaalde informatie te vragen bij het verstrekken van beleggingsdiensten. Voor de niet-professionele beleggers die tot Public & Wholesale Banking behoren, bepaalt de bank een beleggersprofiel. Dat gebeurt aan de hand van een vragenlijst die: uw kennis van en uw ervaring met de beleggingsproducten bepaalt (deze informatie heeft betrekking op de diensten en financiële instrumenten, de aard, het volume en de frequentie van deze transacties, uw opleidingsniveau); uw beleggingsdoelstellingen en -horizon vastlegt; uw financiële situatie beoordeelt. Inform Your Customer MiFID verplicht de financiële instellingen eveneens om de klanten informatie te verstrekken. Deze informatie moet correct, duidelijk en niet misleidend zijn en moet bovendien tijdig worden verstrekt. Hoe hoger de beschermingsgraad van de klant is, hoe meer behoefte aan informatie en duiding over de mogelijke risico s van de financiële instrumenten hij heeft. De meeste informatie wordt doorgaans verstrekt vóór of bij het sluiten van een overeenkomst met de klant en wordt opgenomen in de eigenlijke overeenkomst, in de algemene voorwaarden of in een speciale bijlage bij de overeenkomst. Belfius Bank blijft de klant ook na de transactie informeren. Zo verstrekt de bank informatie over de uitvoering van een order, overzichten van de onderliggende transacties en waardebepalingen in het kader van het portefeuillebeheer en periodieke overzichten van de financiële instrumenten en in bewaring gegeven tegoeden. Voor Belfius Bank is het grondig en duidelijk informeren van de klanten altijd een must geweest. De bank moet wat dat betreft geen enkele grondige wijziging doorvoeren. Belfius Bank maakt in dit opzicht geen enkel onderscheid tussen professionele en niet-professionele klanten. 6
Organisatie In het kader van de bescherming van de klanten legt de MiFID-regelgeving de financiële instellingen ook strikte voorwaarden met betrekking tot hun organisatie en bedrijfsvoering op. Zo moeten bijzondere regels inzake risk management, interne audit, het bijhouden van gegevens enz. in acht worden genomen; speciale procedures worden uitgewerkt voor het beheer van eventuele belangenconflicten om alle nadelige gevolgen voor de klant te vermijden; efficiënte en transparante procedures worden uitgewerkt met het oog op een billijke en snelle behandeling van de klachten. Ook op dit vlak is Belfius Bank voorstander van een strikte naleving van de wettelijke bepalingen en hanteert het de strengste interne normen. Best Execution Een van de basisprincipes van MiFID is de Best Execution op de financiële markten. Dit betekent dat de financiële tussenpersoon alle redelijke maatregelen moet nemen om voor de klanten een optimale uitvoering van een order te realiseren. Hierbij wordt rekening gehouden met een reeks factoren, zoals de prijs, de kosten, de snelheid, de waarschijnlijkheid van uitvoering en settlement, de omvang, de aard en alle andere relevante aspecten voor de uitvoering van de order. De criteria die hierbij van doorslaggevend belang zijn, worden bepaald in het orderuitvoeringsbeleid dat elke financiële instelling moet opstellen. De Best Execution is geen resultaatsverbintenis maar wel een middelenverbintenis. Met andere woorden: de financiële instelling moet kunnen aantonen dat iedere uitgevoerde transactie in overeenstemming is met haar uitvoeringsbeleid. Dit betekent niet dat voor iedere individuele transactie steeds het best mogelijke resultaat moet worden behaald, maar wel dat de beslissingen over de orderuitvoering genomen worden op een coherente basis voor het geheel van de transacties. Indien de klant echter specifieke instructies geeft (bijvoorbeeld aangeven op welke markt de transactie moet worden uitgevoerd), is het mogelijk dat de financiële instelling afwijkt van haar orderuitvoeringsbeleid. De specifieke instructies van de klant worden dan opgevolgd en de klant wordt ervan op de hoogte gebracht dat de toepassing van de criteria vermeld in het orderuitvoeringsbeleid niet kan worden gegarandeerd. 7
MiFID zal meer concurrentie op de financiële markten mogelijk maken, vooral door een einde te maken aan het monopolie van de traditionele beurzen. Hierdoor kan de financiële instelling een beroep doen op andere verhandelingsplatformen zoals: de Multilateral Trading Facilities (MTF) of multi laterale verhandelingsplatformen. Het betreft verhandelingsplatformen (een soort beurs) die zijn opgezet door bepaalde financiële instellingen waar effecten genoteerd en verhandeld worden; de Systematic Internalizers, financiële instellingen die intern effectenorders (voornamelijk met betrekking tot aandelen) afhandelen. Dit wil zeggen dat de financiële instelling zelf de plaats van uitvoering is en de klant handelt volgens de voorwaarden van de instelling. Om de verplichtingen op het vlak van Best Execution te kunnen naleven, moet elke financiële instelling haar orderuitvoeringsbeleid aan de klanten van de categorieën professionele beleggers en niet-professionele beleggers ter goedkeuring voorleggen (het principe van de Best Execution geldt niet voor de ECP s). In dezelfde context worden de financiële instellingen en de verhandelingsplatformen eveneens onderworpen aan bijzondere regels die de transparantie van de orderuitvoering bevorderen. De principes van Best Execution werden door Belfius Bank vertaald in een orderuitvoeringsbeleid dat de klant een optimale uitvoering van zijn orders garandeert. Deze tekst is louter bedoeld om de klant op beknopte wijze te informeren over de impact van de MiFID-regelgeving op zijn relatie met Belfius Bank. Hij is dus niet exhaustief en bevat niet alle details van de MiFID-verordening en -richtlijnen en de omzetting ervan in Belgisch recht. Hij is dus zo eenvoudig mogelijk opgesteld, zodat de definities en bewoordingen niet altijd op de meest volledige of juridisch correcte wijze zijn weergegeven. Voor meer inlichtingen kunt u gerust terecht bij uw relatiebeheerder. Verantwoordelijke uitgever: Dirk Smet, Belfius Bank NV, Pachecolaan 44, 1000 Brussel IBAN BE23 0529 0064 6991 BIC GKCCBEBB RPR Brussel BTW BE 0403.201.185 FSMA nr. 19649 A SPF Économie 4944 06/2013 www.belfius.be