J a a r g a n g 2 1 N r 4 3 0 m a ar t 2 0 1 5 In de jaren dat er in Amerika een QE-programma werd uitgevoerd, waren het de Amerikaanse markten, die van geen correctie weten wilden en in hun enthousiasme sleepten zij de beurzen in Europa mee. Deze bleven weliswaar achter maar beleggers in Europa waren uiteindelijk niet ontevreden. De rollen zijn nu omgedraaid. Europa is nu bezig met zijn eigen QE-programma en de vraag is of Amerika gaat volgen. Er zijn nog al wat commentaren, die wijzen op een fundamentele en technische zwakte van de Amerikaanse markten. Enige tijd geleden was het Het Hindenberg Omen, dat negatief was. Op zichzelf zegt dat nog niets want, weliswaar werden gedurende de tijd waarin gemeten werd correcties steeds voorafgegaan door Het Omen, maar Het Omen kwam vaker voor zonder gevolgd te worden door een correctie. Nu wijzen commentatoren op de Buffet Indicator. En deze is serieuzer. Afhankelijk van het universum, dat men gebruikt (normaal is dat het universum waaruit de Wilshire 5000 Index is opgebouwd), ligt deze indicator nu op 200 of 225. Het getal van 200 geeft aan dat de markten in zeer gevaarlijk gebied gekomen zijn. Maar er is meer. Een Cape Ratio boven een waarde die het innam in 1929 en in 1999 is ook een veeg teken en die ligt momenteel opnieuw op dat niveau. Ook de Tobin Q Ratio nadert gevaarlijk gebied. Tot slot is er de oude Dow theorie die wijst op het gevaar van een achterblijvende Transport Index. Wij wezen daar in de vorige aflevering van de Technische Belegger reeds op, maar toen was het nog een beetje vroeg. Maar nu is het duidelijk dat de DJ20 de laatste top van de DJIA niet meer bevestigd heeft. Gelukkig is er ook positief nieuws. Veelal wordt aangenomen, dat er een omgekeerde Yieldcurve nodig is wil de markt in een correctie komen. En daar is in Amerika nog geen sprake van. Zoals gezegd is in Europa (en ook in Japan) een uitgebreid QE-progamma in werking gesteld. Dit maakt het hoogst onwaarschijnlijk dat de Europese markten in een correctie komen. En het is nu al waarneembaar dat een gedeelte van de Draghi zondvloed naar Amerika gaat. Hetgeen overigens geen wonder is want daar is sprake van een duidelijk hogere rente en dat maakt investeren in de $ en dus in de USA aantrekkelijker. Alles tezamen genomen duidt dit op een voortzettende hausse in Europa en een volgende markt in Amerika, ook al kunnen schokken in neerwaartse zin dat stijgende ritme zo nu en dan verstoren. Maar de donkere wolken die hierboven genoemd werden blijven wel boven de markt hangen. En ze zullen zich te zijner tijd ook ontladen. Velen gaan ervan uit dat er nog een jaartje respijt is. De verkiezingen in Amerika in 2016 zouden de trigger voor de omkeer kunnen zijn. Hieronder zullen wij zien hoe de kortere termijn eruit ziet. De AEX Index op dagbasis Figuur 1. AEX Index, daggrafiek Wij laten hem zien in figuur 1. Er werd een top gezet op 500,66. maar daarna trad een reactie in. Op dit moment ligt de koers op een steunlijntje op 480. Iedere doorbraak van dit niveau kan de AEX Index naar een beduidend lager niveau brengen. Het MA50 ligt op 472. Als het 480-niveau het niet houdt dan ligt hier steun, maar de sterke steun ligt pas op 435 / 440 gevormd door het MA150 (dat stijgende is). De twee MA s, die in de grafiek zijn ingetekend, verwijderen zich nog steeds van elkaar. Het Mean Reversion principe is hier de grote dreiging. Het is niet normaal dat deze beide lijnen zover van elkaar liggen. Vandaag of morgen gaat zich dat wreken want ze zullen zonder enige twijfel dichter naar elkaar toe gaan. Dit kan geschieden door een consolidatie of door een daling van de koersen. Met een eenvoudige reactie van 20 punten zijn we er heel zeker niet. Mocht de reactie grote vormen aan gaan nemen dan is er, zoals gezegd, het MA150 dat een sterke steun zal blijken te zijn. Wij geloven niet dat de koers zo diep zal komen. Althans voor het moment niet. Iets lager in figuur 1 ligt de Stochastics. Deze is dalende. En nog verder omlaag ligt de Momentum Analyse. Ook deze is dalende maar hier ziet men ook een sterke negatieve divergentie. In zijn totaliteit bekeken kan men niet anders dan concluderen dat het beeld uitgezonderd het feit dat de steun op 480 bereikt is, negatief is. De reactie is daarom naar onze verwachting en inschatting nog niet afgelopen.
Best presterende product van Vladeracken in 2015: Vladeracken Prijs<Waarde Methode + 22,9% De DJIA Index op dagbasis Wij nemen in figuur 2 de daggrafiek van de Dow Jones Industrial index op. Men ziet dat de DJIA mogelijkerwijze op het punt staat een dubbele top neer te zetten. Als de DJIA onder de 17.620 gaat noteren dan is er een neklijn gebroken. De dubbele top is dan een feit en het doel, dat daaruit te berekenen valt, ligt op 17.030. Dit valt samen met een vorige bodem. Er is nu al een lagere top gezet en een doorbraak door de neklijn betekent dat er ook een lagere bodem gezet is, zodat wij dan de conclusie zullen trekken dat de DJIA op korte termijn in een negatieve trend is beland. Dit scenario is zeer wel mogelijk want u ziet zowel een dalende Stochastics als een dalende Momentum Analyse. Nou is een zich doorzettende reactie in de AEX Index en een verdere daling van de DJIA nog geen scenario waar wij ons erg druk over gaan maken. Voor wat de AEX Index betreft is daar Draghi die ons van de nodige liquiditeiten De AEX Index op weekbasis voorziet, maar bij de DJIA moet men zich iets grotere zorgen maken, gezien de vele indicaties dat de markt daar op haar tenen loopt. Maar ook hier zal Draghi (en Japan) de markt helpen om overeind te blijven, zij het minder dan in Europa. Figuur 2. De DJIA Index op dagbasis ons geen grote verrassingen aan de bovenzijde gaat brengen. Op dit moment is de Momentum Analyse zowel op de korte termijn als op de middellange termijn dalende en dat wijst op zwakte van de markt en het wijst er ook op dat er aan de daling op korte termijn nog geen einde is gekomen. Voor het overige is er niets mis met de grafieken in figuur 3. Er is dus geen enkele reden om te veronderstellen dat wij in Amsterdam een correctie van noemenswaardige omvang tegemoet gaan. Figuur 3. AEX Index op weekbasis In figuur 3 ziet men dat de laatste candle een zwarte was. Uiteraard is dat niets om zich druk over te maken. De afstand tussen de beide gemiddeldes zoals boven reeds gesteld is een groter probleem. De Momentum Analyse is dalende en dat betekent, dat de komende periode Jaargang 21 nr 4 30 maart 2015 5 pagina's Redactie: Drs. B.H.M. van Dommelen & drs. G.K. van Dommelen Frankenstraat 26, 2582 SL Den Haag De Technische Belegger is een uitgave van Vladeracken BV, vermogensbeheerder met vergunning van de AFM. Abonnement: Gratis voor cliënten van Vladeracken Vermogensbeheer Grafieken m.b.v. Tradestation 2000i; koersen TC2000 & EuroBench. www.technischebelegger.nl & www.vladeracken.nl ; Tel.: +31.70.3118730 2
De DJIA Index op weekbasis Figuur 4. De DJIA op weekbasis Figuur 4, waarin de Dow Jones Industrial Index op weekbasis staat weergegeven, ziet er minder mooi uit. Men ziet de afstand tussen de gemiddeldes iets normaler worden, maar de koers is door het MA10 gebroken en heeft bijna het MA30 geraakt. Zowel de Stochastics als de Momentum Analyse is negatief. En hiermede verschilt het beeld aanzienlijk van dat van de AEX Index. Wij gaan er daarom vanuit dat de DJIA wel degelijk ook het MA30 gaat doorbreken. Het MA50 biedt dan een mooie steun, die het overigens al veel vaker vervuld heeft. Het voorspelde doel van de doorbraak van de neklijn uit figuur 2 zal dan niet bereikt worden, maar de reactie, zoals zich die op dit moment voltrekt, is dus nog niet afgelopen. De Rente Met een stand van 1,96% staat de 10-jaars rente in de Verenigde Staten aanzienlijk hoger dan die in Nederland waar het effectieve rendement op 10- aars Nederlandse Staatleningen afgelopen week een slotstand kende van 0,3%. Dit was hoger dan de week daarvoor, maar het is vanuit alle opzichten laag. Er staat de markt een nieuwe tranche te wachten van 60 miljard en wat deze voor invloed zal hebben is natuurlijk niet duidelijk. De markt weet het ook niet want de MACD in figuur 5 is gaan stijgen maar de Oscillator doet niet mee. En in hoeverre het programma van Draghi succesvol zal zijn is ook nog niet in te schatten. De berichten duiden op een goed begin maar deze eerste maand is, gezien de omvang van het programma, uiteraard slechts een druppel op een gloeiende plaat. Twee conclusies echter blijven duidelijk. De sluizen staan open en de aandelenmarkten zullen overspoeld worden. Een notering boven 0,5% (de tweede lichtgekleurde trendlijn) zou een eerste US$ versus indicatie zijn van een verandering in de markt, maar het lijkt nog een hele weg om daar te komen. Eerder komt het niveau lager te liggen, zo lijkt het. Figuur 5. De rente In de dollargrafieken ziet men voor wat de dag betreft een draai naar boven. Maar in de weekgrafiek, zoals figuur 6 duidelijk laat zien, is er sprake van andere koek. Er is een tweede zwarte candle gezet hetgeen wat ons betreft op een top duidt en de dollar is nu aan het dalen. Dit wordt onderschreven door het MACD daaronder (en bevestigd door de hier niet getoonde Oscillator). Hij daalt. Het meer positieve beeld uit de daggrafiek zal dus zeer tijdelijk zijn. Het fundamentele argument hier is wat ons betreft ook helder. De markten rekenden op een aankomende stevige rentestijging die in juni zou moeten beginnen in de VS. Maar de FED heeft aangekondigd dat juni inderdaad klopt, maar dat het tempo aanzienlijk Figuur 6. US$ versus 3
lager zal zijn dan de markten verwachtten. De reactie daarop was een dalende lange rente in de VS en dus een kleiner wordend rentedifferentieel tussen de VS en Europa. De $ is daarmee minder aantrekkelijk geworden. Yellen heeft een deel van het effect van de activiteiten van Draghi te niet gedaan. In de grafiek uit zich dat als een valse uitbraak uit het oplopende kanaal. Het risico dat nu ontstaat is een forse draai omlaag van de $ ten opzichte van de. Wij voorzien een verder reactie in de waarde van de dollar met een (eerste) steun op 86. De prijs van een troy ounce goud Het is pas veertien dagen geleden dat de prijs van een troy ounce goud zich ging herstellen, maar nu is hij al tegen forse weerstand aangelopen, die veroorzaakt wordt door twee gemiddeldes. Hoeveel kracht er nodig is om daar doorheen te breken is ons bekend, maar onder de daggrafiek in figuur 7 is te zien dat de Momentum Analyse weliswaar daalt, maar wel boven de nullijn ligt en wij gaan er daarom vanuit dat deze barrière gebroken gaat worden. Maar zolang het niveau van US$1.253 niet gebroken is, blijft het allemaal zeer speculatief. Wij nemen echter aan, mede omdat wij ook de $-daling nog niet als voorbij beschouwen, dat de markt zich verder gaat herstellen en daarmede zou de naaste toekomst van het goud er toch nog goed uitzien. Figuur 7. Goud in $ per troy ounce De prijs van een vat Brentolie De grafieken wijzen allemaal op een zwakke markt, waarop de situatie in Yemen slechts enkele dagen een positieve invloed had. Er is er echter één die een stijgende driehoek in wording laat zien. Het is een Point and Figure daggrafiek en wij tonen hem in figuur 8. Normaliter wordt een oplopende driehoek aan de bovenkant verlaten en als de huidige situatie zich ontwikkelt volgens de theorie, dan zal de prijs van een vat Brentolie zich dus op afzienbare tijd boven de US$63 bewegen. Hierna ligt de weg naar US$72 per vat open. Dit is goed nieuws voor de Sjeik en voor de Rus maar voor ons hoeft het uiteraard niet. Beleggen bij Vladeracken Figuur 8. Brentolie, prijs in $'s per vat Het ging ons in de eerste twee maanden van het jaar veel te snel en dus hebben wij de maand maart gebruikt om de winst op een aantal van de meer risicovolle posities veilig te stellen door te verkopen. Wij waren daar, zoals wel vaker, soms wat aan de vroege kant mee. Maar de nervositeit van de afgelopen paar dagen bewees ons gelijk, het was tijd voor een adempauze. Of die al voorbij is, dat zal de nabije toekomst ons laten zien en als dat zo is, dan hebben wij alle systemen klaar staan om ons te vertellen welke posities wij dan opnieuw moeten innemen. Liquiditeiten, zijn beschikbaar, dus daar zal het niet aan liggen. Onze enige zorg momenteel is het vinden van nieuwe, goede en betaalbare obligaties, een klus die er met de nog weer verder gedaalde rente niet makkelijker op is geworden. Ondertussen is ook maart weer een positieve maand voor onze cliënten geworden, over de hele linie zijn portefeuilles meer waard geworden en inmiddels is in veel gevallen ook de achterstand uit het voorgaande jaar ingelopen. Daarbovenop zijn de doelrendementen voor dit jaar al overschreden en wordt zelfs een gooi gedaan naar een outperformance ten opzichte van aandelenvegelijkingsmaatstaven zoals de AEX Index en de EuroStoxx 50 index. 4
Tabel 1 Resultaten vermogensbeheer Vladeracken BV * Risico profiel Methode 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 t/m 27- maart Doel per jaar Zeer defensief Stamrechtportefeuilles 8,3 % 8,2 % -/- 1,6 % 7,8 % 4,0 % 0,4 % 5,8 % 4 % Defensief Obligatieportefeuille 9,8 % 10,0 % 3,2 % 7,9 % 3,2 % 0,8 % 3,0 % 4 % Matig Mix aandelen / obl. 17,8 % 13,3 % -/- 7,4 % 11,6 % 6,5 % -/- 0,9 % 13,4 % 6 % Matig / fondsen Fund Selector 34,3 % 13,1 % -/- 12,7 % -/- 1,1 % 6,6 % 3,6 % 3,4 % 6 % Normaal PRIJS<Waarde 44,8 % 14,2 % -/- 38,5 % 8,8 % 10,8 % -/- 16,0 % 22,9 % 8 % aandelen Actief aandelen Amsterdam Selector 14,3 % 16,8 % -/- 15,9 % 3,5 % 15,3 % -/- 2,8 % 13,9 % 8 % Wereld Selector 6,0 % 14,0 % -/- 10,5 % 16,0 % 47,7 % -/- 4,4 % 11,2 % 8 % Benchmark AEX Index 36,4 % 5,7 % -/- 11,9 % 9,8 % 17,2 % 5,6 % 14,4 % EuroStoxx 50 21,0 % -- 5,4 -/- 17,1 % 13,8 % 17,9 % 1,2 % 16,9 % % * Het gaat hierom het netto behaalde rendement, ná alle kosten van de beheerder. Voor oudere cijfers verwijzen wij u naar onze website. Meer informatie over vrijwel alle effectentransacties, welke wij in de portefeuilles van onze cliënten hebben uitgevoerd en andere beleggingsoverwegingen, welke uit onze dagelijkse analyses voortvloeien, treft u aan op onze website, www.vladeracken.nl, en/of op de website van De Technische Belegger, www.technischebelegger.nl, waar u onderaan de meest recente uitgave, het laatste artikel op onderwerp gegroepeerd aantreft met een link naar het feitelijk stuk. De volgende uitgave van de Technische Belegger verschijnt op maandag 4 april 2015. Blog, Twitter, Linked-In, Alex Op de website van Vladeracken kunt u in onze Publicaties artikelen vinden over de effecten waarin wij al dan niet beleggen alsmede een wekelijkse update van onze beleggingsvisie. Deze artikelen hebben wij tevens gekoppeld aan een Twitter-, en zakelijk Facebookaccount en het Linked-In-netwerk. Wie zich aanmeldt als volger (Twitter) of wie zich in het Linked-In-netwerk opgeeft als contact van G.K. van Dommelen, wordt vervolgens doorlopend van nieuwe publicaties op de hoogte gebracht. Reeds besproken onderwerpen: Algemeen - Hoe spreken de statistieken over 2014 en voor 2015? - Onze macro-economische- en rentevisie - De Japanse beurs Aandelen - Hoogdividend aandelen: Corio, Koninklijke Olie, Unibail Rodamco (incl. handelsdagboek), Wereldhave - De Dogs of Amsterdam (2007 2014) - Aandelen: Aalberts, Arcadis, BAM, Bourbon, CGG Veritas, Colruyt, Fugro, Heineken (Holding), Imtech, Nokian Renkaat, Saipem, Samsung, SAP, SBM Offshore, Schneider Electric, Sligro, Unilever, Technip, Tenaris, Vallourec. - Afdekken van aandelenrisico s m.b.v. calls, puts, short sprinters en short trackers met een hefboom - Sprinters op de AEX, RD en Unibail combineren met Calls Grondstoffen, metalen en valuta - Goud en Zilver, de Amerikaanse Dollar, de Australische Dollar, het Britse, de Japanse en, de Noorse kroon, de Zwitserse Franc, de BRIC Valuta en een BRIC Valuta note en de Russische Roebel Obligaties - Eurobonds, Euro Treasuries, staatsobligaties van de PIGS - landen, van Italië en van Nederland - Bedrijfsobligatiefondsen en rentegroeifondsen zoals Lux-O- Rent en ING Renta Grf - Credit Linked Notes en Floored en Reversed Floaters van Aegon, Rabobank en RBS en Hybride en variabele renteobligaties van Linde - High yield obligaties van Air Berlin, Altice, Bombardier, Cirsa Gaming, Clondalkin, ConvaTec Healthcare, FCE Bank, FGA Capital, Findus Group, Gazprom, Gazprombank, Heidelberg Zement, ING, KTG Agrar, Praktiker, Rickmers, Servus, Stork TS en Sunrise. - Inflatielinkers en de HICP Inflatie Index - Perpetuele obligaties en effecten van Achmea, Aegon, ASR, Casino Guichard, Credit Agricole, Depfa, Friesland- Campina, Fürstenberg, ING, SNS Reaal, SRLev en Tennet - Steepeners (incl. renteherziening) van BNG, NIBC, Ned. Waterschapsbank en Rabobank Overige onderwerpen - Volatility, handelssytemen, derivaten, ETF s - TA Indicatoren zoals Woodies CCI, Martingale, de Coppock Indicator en het Hindenburg Omen 5