Buurten met erfgoed Het verhaal van de schoolomgeving Schooljaar 2016-2017 - Dilbeek De gemeente Dilbeek en Erfgoedcel Pajottenland Zennevallei nodigen erfgoedwerkers, natuurwerkers en cultuurwerkers van de gemeente Dilbeek uit om in het schooljaar 2016-2017 deel te nemen aan het traject Buurten met Erfgoed. Buurten met erfgoed in het kort: Wat? Een begeleidingstraject voor scholen rond erfgoed bestaande uit 4 samenkomsten Voor wie? Lokale erfgoedwerkers en leerkrachten van de tweede graad lager onderwijs. Doel? Het uitwerken van erfgoedproject op maat van de school rond het erfgoed van de schoolomgeving Waarom? Kinderen ontwikkelen historisch bewustzijn. Als kinderen de eigen omgeving leren lezen, kunnen ze dat later ook in de grotere wereld. Wat wordt er gevraagd van de school? Leerkrachten van de tweede graad nemen deel aan de 4 begeleidingsmomenten en werken een erfgoedproject voor de klas uit. Wat wordt er gevraagd van de erfgoedwerkers? Deelnemen aan de 4 begeleidingsmomenten. Leerkrachten laten kennismaken met het erfgoed uit de schoolomgeving. Verhalen, foto s, erfgoedmateriaal, kennis, expertise over het lokale erfgoed delen met de leerkrachten. Een initiatief van? Erfgoedcel Pajottenland Zennevallei en de gemeente Dilbeek
Waarom Buurten met erfgoed? De schoolomgeving als onderwijsmiddel Volgens recent onderzoek vinden Vlamingen de aandacht voor en het behoud van erfgoed belangrijk. Aan de andere kant geven leerkrachten en directies van onze basisscholen aan dat ze het erfgoed uit de eigen schoolomgeving te weinig als onderwijsmiddel gebruiken. Het verhaal achter de schoolbuurt wordt onderschat of is onbekend, de lesbronnen of handboeken zijn zelden of nooit aan de eigen omgeving aangepast en bovendien wonen de meeste leerkrachten niet meer in de omgeving van de school. Om die redenen blijft de schoolbuurt vooral voor de leerkrachten een grote onbekende. Het lesmateriaal ligt nochtans op straat. Banden tussen school en lokale erfgoed aanhalen Buurten met erfgoed stimuleert scholen om de verhalen achter hun eigen omgeving te ontdekken en in te zetten in de klas. Want erfgoed vind je overal: gebouwen, landschappen, opschriften, straatnamen, verhalen, recepten, Het project wil de banden van de school met het lokale erfgoed aanhalen: leraren werken samen met lokale en regionale erfgoed-, cultuur- en natuurwerkers. De bedoeling is om de schoolbuurt opnieuw de plaats geven die ze verdient. Als kinderen op zoek gaan naar het verhaal achter het erfgoed en de eigen omgeving leren lezen, kunnen ze dat later ook in de grotere wereld. We hebben het ook over diversiteit en interculturaliteit: want heeft niet iedereen in de klas zijn of haar eigen achtergrond, een eigen verhaal? Het project komt bovendien tegemoet aan de leergebiedgebonden en leergebiedoverschrijdende eindtermen. Twee partners schrijven het scenario van het schoolproject dat de school met de kinderen gaat uitvoeren. Aan de ene kant is er de school met haar kinddeskundigen : de leerkrachten, aan de andere kant de erfgoeddeskundigen uit de buurt, wijk, gemeente of regio: sleutelfiguren uit de omgeving, de gemeentelijke cultuur- en/of erfgoeddienst, de heemkundige kring, plaatselijke verenigingen en musea, de Erfgoedcel en het Regionaal Landschap waar de gemeente onder sorteert. De procesbegeleider zorgen ervoor dat de erfgoeddeskundigen hun aanbod of inbreng afstemmen op de behoefte van de school, de kinderen en het samen uitgewerkte erfgoedverhaal. We vertrekken vanuit het geloof in eigen kunnen: een bottom-up benadering. De samensmelting van beide deskundigheden geeft een grote meerwaarde.
Wat is Buurten met erfgoed? Een begeleidingstraject Buurten met erfgoed is een begeleidingstraject waarbij de leerkrachten van eenzelfde graad uit één of verschillende scholen van de gemeente samen met lokale erfgoedwerkers een erfgoedproject in de schoolomgeving uitwerken. Het traject bestaat uit verschillende samenkomsten van leerkrachten en lokale erfgoedwerkers. De samensmelting van beide deskundigen geeft een grote meerwaarde. Het hele proces wordt begeleid door een ervaren procesbegeleider. Buurten met Erfgoed is oorspronkelijk een project van het Agentschap Onroerend Erfgoed, FARO, CANON Cultuurcel en Educatie voor Duurzame Ontwikkeling van het departement Leefmilieu, Natuur en Energie. Het project liep als proefproject in 5 Vlaamse gemeenten. Onder impuls van Erfgoedcel PZ liep het traject in 2014-2015 succesvol in de gemeente Sint-Pieters-Leeuw (7 basisscholen namen deel). Erfgoedcel PZ wil het traject daarom elk schooljaar aanbieden aan een andere gemeente in haar regio. In samenwerking met de gemeente Dilbeek wordt het traject in 2016-2017 gratis aangeboden aan de lagere scholen van de gemeente Dilbeek. Verloop Het begeleidingstraject bestaat uit een aantal samenkomstmomenten voor leerkrachten van de deelnemende scholen en erfgoed-, cultuur- en natuurwerkers. Startdag: Vrijdag 7 oktober 2017 (9u-16u) Op de startdag maken de leerkrachten en erfgoedwerkers eerst kennis met het begrip erfgoed. Vervolgens wordt de gemeente grondig verkend door gezamenlijk een 3D-kaart van de gemeente op te bouwen en wordt er nagedacht welke erfgoedelementen kinderen zouden kunnen interesseren en rond welke thema s gewerkt kan worden. Daarna worden verschillende brainstormtechnieken ingezet. De leerkrachten krijgen de opdracht om in samenwerking met de lokale erfgoedwerkers hun idee verder uit te werken en met een concreet projectidee naar de volgende vergadering te komen. Drie terugkoppelmomenten: vrijdag 20 januari vrijdag 24 maart vrijdag 19 mei 2017 (telkens 13u30 tot 15u30) Op drie terugkoppelmomenten komen de leerkrachten en erfgoedwerkers opnieuw samen om de stand van zaken van het project te overlopen. De projecten worden aan
elkaar voorgesteld, iedereen kan aanvullende ideeën meegeven en erfgoedwerkers geven de nodige historische achtergrond en bronnenmateriaal mee. Het erfgoedproject op school Doorheen het schooljaar wordt het erfgoedproject op school ontwikkeld en uitgevoerd. Voor het project dat in 2014-2015 liep in de gemeente Sint- Pieters-Leeuw werd een inspiratiebrochure samengesteld met praktijkvoorbeelden gebaseerd op de projecten die in de scholen in Sint-Pieters-Leeuw werden ontwikkeld. De brochure kan hier digitaal bekeken worden: http://www.erfgoedcelpz.be/sites/default/files/bme_praktijkvoorbeelden_lr.pdf Resultaten Buurten met erfgoed is een traject dat duurzame resultaten nastreeft: Door de inspanningen die de leerkrachten leveren om gedurende een jaar lang een erfgoedproject uit te werken, hier opzoekingswerk voor te verrichten, contacten te leggen en materiaal te ontwikkelen, ontstaan duurzame projecten. In voorgaande trajecten gaven alle leerkrachten aan het ontwikkelde materiaal ook de komende jaren in de klas in te zetten en verder uit te diepen. Er worden contacten gelegd tussen erfgoed- en natuurwerkers (vaak vrijwilligers) en leerkrachten. Leerkrachten en erfgoedwerkers geven aan deze contacten in de toekomst zeker nog in te zetten. Heel wat erfgoedwerkers werden door de samenwerking met leerkrachten geïnspireerd om een aanbod voor scholen te gaan uitbouwen, of hun aanbod meer toegankelijk te maken voor scholen. Leerkrachten verwerven blijvende inzichten omtrent erfgoed in de schoolomgeving als leermiddel.
Praktisch Wie? Erfgoedwerkers, natuurwerkers, cultuurwerkers in de brede zin. Personen met kennis over de lokale geschiedenis. Leden van heemkringen, museumwerkers, monumentenwerkers, molenaars, leden van de cultuurraad of erfgoedraad, leden van erfgoedwerkgroepen, leden van natuurpunt, medewerkers Regionaal Landschap, leden van volkssportverenigingen (vb. boogschuttersgilde), ambachtslieden, gidsen, toerismewerkers, cultuurambtenaren, sleutelfiguren. Data: Vrijdag 7 oktober 2016: 9u tot 16u: startmoment Vrijdag 20 januari 2017: 13u30 tot 15u30: opvolgsessie 1 Vrijdag 24 maart 2017: 13u30 tot 15u30: opvolgsessie 2 Vrijdag 19 mei 2017: 13u30 tot 15u30: opvolgsessie 3 Past één van deze data niet? Laat het geen reden zijn om niet deel te nemen. We zoeken graag mee naar een oplossing. Verwachtingen school: De school engageert zich om met het lokale erfgoed aan de slag te gaan. De school wil samen met lokale en regionale erfgoedpartners een schoolproject over lokaal erfgoed uitwerken. De school voert het project met de kinderen uit. Verwachtingen erfgoedwerkers: Deelnemen aan de 4 begeleidingsmomenten Kennis, expertise, verhalen, materiaal, bronnen, boeken omtrent het lokale erfgoed delen met de leerkrachten Eventueel in samenwerking met de school activiteiten opzetten (een wandeling in het dorp, een museumbezoek, een bezoek aan de klas met erfgoedmateriaal, ) Inschrijven: Inschrijven voor het traject kan door een bevestiging te bezorgen aan de gemeente Dilbeek, Kathleen Leys, kathleen.leys@dilbeek.be, Diensthoofd Cultuur & Toerisme, D Arconatistraat 1, 1700 Dilbeek Meer weten? Op donderdag 15 september om 14u organiseren we een infomoment voor erfgoed-, natuur- en cultuurwerkers. We geven een toelichting bij het project, de verwachtingen en de rol die jij in dit project kan opnemen. Locatie: CC Westrand.
Initiatiefnemers: - Gemeente Dilbeek Cultuur & Toerisme Kathleen Leys D Arconatistraat 1 1700 Dilbeek +32 2 451 69 31 Kathleen.Leys@dilbeek.be Bibliotheek De Wolfsput D Arconatistraat 1 1700 Dilbeek Alexandra.Vervaecke@dilbeek.be +32 2 451 29 76 - Erfgoedcel Pajottenland Zennevallei Molenstraat 102 1700 Dilbeek karen@erfgoedcelpz.be lien@erfgoedcelpz.be +32 2 451 69 48