Parochiekerkenplan Antwerpen

Parochiekerkenplan Antwerpen

Inhoud 1. proces naar een parochiekerkenplan 2. methodiek 3. vaststellingen en uitdagingen

Parochiekerkenplan Geen plan maar een proces om in de huidige context vanuit de huidige toestand van 69 parochiekerken een lange termijnvisie te ontwikkelen.

Proces over 2 sporen Stadsbreed: Overal denkwerk stimuleren Projectmatig: * pilootstudies * lokale initiatieven stimulans denkwerk mogelijkheden

Methodiek 1. uitgaan van geïnventariseerde en geobjectiveerde data cijfers gebouw, erfgoed, gebruik, financieel + aanvullen met info uit lokale gemeenschap en werking 2. afwegen 3. kiezen naar toekomstscenario s kwalitatieve info, parochiale werking, pastorale eenheden, ander gebruik, organisatiekracht kerkbestuur kostprijs gebouw versus erfgoedwaarde? grootte gebouw versus benodigde ruimte? blijft dit gebouw in gebruik voor eredienst? waar liggen knelpunten? wat is wel/niet mogelijk? van wenselijke scenario s naar mogelijke scenario s

Analyse huidige toestand 69 katholieke parochiekerken Gemiddelde oppervlakte 1.384 m² Totale oppervlakte: 96.000 m² 6 kerken < 1800 27 kerken van 1800-1900, neostijlen 36 kerken 20 e eeuw 24 beschermd als monument 2 stad of dorpsgezicht 43 niet beschermd 59 geen stadseigendom

Analyse gebouwen Monumentenwacht grote onderhoudsachterstand toenemende veiligheidsproblemen Investerings- en onderhoudskost 30 jaar: raming 9 kerkgebouwen extrapolatie naar 69 kerkgebouwen Elementen voor toekomstvisie: Beschikbare middelen: stad, Vlaanderen, kerkfabrieken Prijzen per m2: instandhouding tot 4.700 euro Eigenaarsstatuut: 59 kerken eigendom van kerkfabriek Financiering: subsidiestelsel, fiscaliteit

Analyse financiële draagkracht stijgende kosten dalende inkomsten exploitatietoelagen 2008-2014: 5 mio euro exploitatietoelagen 2014-2019: 7,7 mio euro uitgaven met eigen inkomsten 57 kerken met tekorten 27 kerken tekort groter dan 35% groot aandeel van gebouw gebonden kosten verwarming, verzekering, schoonmaken, personeel middelste 68% - hoogste 89% van uitgaven

Afwegingen Gegevens over 4 thema s: gebouwfysisch en gebouwkost erfgoedwaarde: kunsthistorisch en architecturaal, situationeel, ensemble financiële draagkracht: exploitatie uit jaarrekeningen, 10% gebouwkost gebruik voor gewone misvieringen positionering van de 69 kerken ten opzichte van elkaar en per thema afweging verschillende thema s

Groep (hist) Type Centraal kerkbestuur Totale_geb score_archit tekort_exploi gebouwkost ouwkost_30 ecturale_en tatie_en_geb bij hoge _jaarin_mio _kunstwaar ouw_6_jaar opkomst _euro de Afweging 4 thema s 1 hoofdparameter voor elk thema Elk thema onderverdeeld in hoog/gemiddeld/laag, positie binnen 69 kerken per gebouwtype A v1800 A v1800 Centrum 25,8 20-415.248 214.649 A v1800 A v1800 Centrum 16,5 20-484.261 65.844 A v1800 A v1800 Centrum 13,2 20 44.574 188.234 neostijl B N-G Zuid 11,6 20-45.802 115.658 neostijl B N-G Berchem 11,2 14-36.260 74.868 A v1800 A v1800 Centrum 10,2 20-69.551 34.099 neostijl B N-G Noord 9,8 18-90.980 81.522 interbellum C art deco Cu Zuid 9,2 20-210.418 46.028 neostijl B N-G Noord 8,9 18 238.750 88.954 neostijl B N-G Noord 8,8 19 8.991 109.387 neostijl B N-G Borgerhout 8,3 20-57.228 118.676 interbellum C art deco Cu Zuid 8,3 18-287.901 68.754 neostijl B N-G Hoboken 8,0 11-122.284 79.753 neostijl B N-G Zuid 7,2 10 21.150 26.828 neostijl B N-G Noord 6,6 17-96.738 43.775 neostijl B N-G Borgerhout 6,5 13-37.298 108.486 neostijl B N-G Zuid 6,4 10-12.895 91.164 neostijl B N-G Berchem 6,3 14-66.618 41.758 neostijl B N-G Noord 5,6 12-97.237 139.033 interbellum D 20e V Berchem 5,5 13-146.715 68.760 historische kern B N-G Merksem 5,5 12-3.769 68.534 historische kern B N-G Hoboken 5,3 13-201.494 43.996 neostijl B N-G Noord 5,2 8-48.204 73.912 A v1800 A v1800 Ekeren 4,9 18-56.202 27.391 neostijl B N-G Ekeren 4,3 10 48.605 neostijl B N-G Deurne 4,3 8-41.444 21.456 interbellum D 20e V Centrum 4,3 20-50.837 65.868 na 1945 E 20e na WO Borgerhout 4,3 11 22.352 42.621 neostijl B N-G Merksem 4,1 14-101.476 81.278 A v1800 A v1800 Deurne 3,9 18 83.822 55.918 na 1955 E 20e na WO Berchem 3,8 10-131.553 42.370 historische kern B N-G Berchem 3,5 17-11.344 47.097 interbellum D 20e V Wilrijk 3,5 13-10.180 50.323 interbellum D 20e V Borgerhout 3,3 15-73.029 40.642 interbellum D 20e V Berchem 3,2 13-153.565 63.016 neostijl B N-G Centrum 3,1 20-91.857 15.514 historische kern B N-G Wilrijk 3,0 17 32.566 15.126 historische kern B N-G Ekeren 3,0 17-18.825 24.745 na 1955 E 20e na WO Merksem 2,8 11-53.925 23.300 interbellum D 20e V Deurne 2,8 18 746 23.226 interbellum D 20e V Wilrijk 2,8 15 35.856 46.175 interbellum D 20e V Merksem 2,7 13-28.321 12.053 na 1955 E 20e na WO Deurne 2,5 13-6.344 36.404 na 1965 E 20e na WO Noord 2,5 18-20.693 10.147 neostijl D 20e V Borgerhout 2,3 4-54.324 25.835 interbellum D 20e V Ekeren 2,2 7-63.539 na 1965 G 20e R Merksem 2,1 13-61.490 10.894 neostijl B N-G Hoboken 2,1 6-136.732 41.158 na 1965 G 20e R Centrum 2,1 18-62.614 17.107 na 1965 F 20e M Wilrijk 2,0 18 30.089 13.583 na 1945 B N-G Ekeren 2,0 6-10.903 10.087 neostijl B N-G Borgerhout 2,0 2-4.852 19.742 na 1965 G 20e R Wilrijk 1,9 12-4.252 24.339 na 1955 F 20e M Deurne 1,9 13-11.931 21.361 na 1965 G 20e R Deurne 1,7 13-63.048 6.752 na 1955 F 20e M Deurne 1,6 2-20.767 22.703 na 1945 E 20e na WO Deurne 1,5 8-95.110 38.448 na 1965 G 20e R Berchem 1,5 9-168.651 12.138 na 1965 G 20e R Hoboken 1,4 16-86.405 5.743 na 1965 G 20e R Ekeren 1,3 8-95.019 13.133 interbellum D 20e V Ekeren 1,3 2-10.523 25.136 neostijl B N-G Ekeren 1,1 8-65.766 22.176 na 1965 F 20e M Deurne 1,1 18-108.425 8.870 na 1965 G 20e R Zuid 1,1 0 10.884 13.209 na 1965 G 20e R Deurne 1,0 14-57.314 29.883 na 1955 F 20e M Borgerhout 0,9 19-15.204 5.935 na 1955 F 20e M Deurne 0,8 0-14.256 10.581 na 1955 F 20e M Deurne 0,8 10-58.672 8.936 na 1965 G 20e R Zuid 0,3 0-39.328 3.469 Groep (historisch)) Type gebouw Kerk CKB Totale gebouwkost 30 jaar in mio euro score architecturale en kunsthistorische waarde overschot / tekort 2008-2013 0 gebouwkost bij hoge opkomst gewone zondag 0 0 vóór 1800 vóór 1800 Kerk Sint 1 1 15,0 20-480.000 65.844 neostijl neostijl Kerk Sint 7 1 12,0 17-44.000 115.658 neostijl neostijl Kerk Sint 9 2 8,2 15-132.000 42.370 historische kern neostijl Kerk Sint 2 2 7,0 12-4.000 68.534 na 1945 20 eeuw na WO II Kerk Sint 4 1 1,5 8-94.000 38.448 na 1955 20 eeuw modern Kerk Sint 6 3 0,8 10-58.000 8.936 na 1955 20 eeuw modern Kerk Sint 8 3 2,3 2-20.000 22.703 na 1965 20 eeuw recent Kerk Sint 5 2 3,5 14-60.000 6.752 na 1965 20 eeuw recent Kerk Sint 3 3 0,3 0-38.000 3.469

Afweging alles in balans? Kerk: CKB: Zijn de gebouwkosten in verhouding tot de (erfgoed)waarde van het gebouw? Zeer hoog Hoog Gemiddeld Laag Zeer laag Knelpunten/troeven De gebouwkost is: De erfgoedwaarde is: Is de grootte van het gebouw in verhouding tot benodigde ruimte voor de eredienst? Oppervlakte groter dan nodig voor eredienst? (Bijna) nooit Meestal niet Soms Meestal wel (Bijna) altijd Knelpunten/troeven Is er financiële draagkracht voor de instandhouding en gebruik van dit gebouw? Middelen voor onderhoud, 10% en gebouwkost exploitatie? Draagt ander gebruik bij in gebouwkost en exploitatie? Ja, ruime marge Meestal, kleine marge Net voldoende Klein tekort Groot tekort Knelpunten/troeven

Vaststellingen gespreksgroepen soorten reacties: - mijn kerk = schone kerk: de bestaande situatie of financiering wordt niet in vraag gesteld - aha erlebnis: deze kost is niet meer verantwoord voor de gemeenschap - vanuit elke invalshoek argumenten voor en tegen verandering - manier van denken is niet evident, cijfers confronteren welke gegevens spreken aan? - Kostprijs van het kerkgebouw kost per week: 2.020 euro - Rangschikkingen en vergelijkingen: ik ben de 30 e grootste kerk in oppervlakte maar de 13 e voor de gebouwkost - Exploitatiekost: hoeveel van mijn uitgaven gaan naar gebouwkosten: verzekering, verwarming, schoonmaken

Vaststellingen pilootstudies en lokale initiatieven pilootstudies: vanuit standpunt kerkfabriek en parochie - Pioniers in veranderingsproces - Eigen aanvoelen dat het zo niet meer verder kan, soms jaren - Concrete start met parochiekerkenplan - Ervaren het kerkgebouw als problematisch: zeer duur, zeer groot, slechte staat, grote exploitatietekorten, laag gebruik, niet aangepast aan de noden - Willen herbestemming onderzoeken, volledig of gedeeltelijk, met als randvoorwaarde behoud van een kleine eredienstruimte, sociale invulling en/of meerwaarde voor de buurt Onderzoeksvraag is dus: welke andere functies zijn mogelijk/haalbaar in dit gebouw of op deze site? Lokale initiatieven: - Starten vanuit lokale opportuniteiten en band met lokale partners (zorgcentrum, school), zoeken zelf naar partners - Situatie minder problematisch, meer marge

Vragen van kerkbesturen: Complexe regelgeving, procedures en documenten bij elke stap duikt andere regelgeving op draaiboeken, standaardbesluiten en bestekken horizontale samenwerking administraties Het lukken van het plan hangt af van de ondersteuning in het proces voor de vrijwilligers gezien het kluwen aan reglementeringen en gezien het gebrek aan expertise (administratief, juridisch, financieel, bouwkundig, erfgoed) bij de kerkbesturen en parochies

Uitdagingen en leerproces: - bestuurlijk : rolverdeling tussen overheden, verschillende beleidsdomeinen en beslissingsniveau s multidisciplinair horizontaal binnen administraties - juridisch: regelgeving erediensten, overheidsopdrachten, erfgoed, ruimtelijke ordening, canoniek recht ~ burgerlijk recht - projectvoortgang: - projectgroep, expertise - in fasen met terugkoppeling & bijsturing, - financiële haalbaarheid van bij de start meenemen - communicatie opbouwen: starten in de luwte tot de haalbare pistes duidelijk worden