FOBID Jaarverslag 2016 FOBID Netherlands Library Forum verbindt als koepelorganisatie de belangrijkste landelijke organisaties op het terrein van het bibliotheek en informatiewerk in Nederland en zet zich in om de gemeenschappelijke belangen van de sector te behartigen. In toenemende mate speelt deze belangenbehartiging zich ook af in internationaal verband. FOBID streeft ernaar de belangen van de bibliotheek en informatiesector te behartigen en de vakontwikkeling in Nederland te stimuleren. Ze treedt op als verbinder tussen de verschillende onderdelen van de bibliotheeksector en verwante sectoren. Daarbij wordt gezocht naar de breedst mogelijke vertegenwoordiging van het veld. FOBID bestuur Het FOBID bestuur vergaderde in 2016 op 5 oktober met name over de toekomst van FOBID. FOBID zet zich in voor stroomlijning van internationale met Nederlandse activiteiten op het terrein van auteursrecht, digitale bibliotheek en andere onderwerpen van belang voor de gehele sector. In 2016 zijn verschillende initiatieven en activiteiten ontplooid, in samenwerking met partners. Een ervan is Nederlandse collega s een Update te geven van International Matters, de internationale belangenbehartiging en kennisontwikkeling; en de betekenis daarvan voor zowel individuele bibliotheken als de bibliotheeksector. FOBID ondersteunde ook standpunten van internationale partners bijvoorbeeld EBLIDA bij commentaar op de Europese hervorming van het auteursrecht, IFLA bij de VN 2030 agenda en tools voor advocacy, en LIBER bij de open access promotie. Daarnaast overziet FOBID de Nederlandse inbreng in Europees en internationaal verband, en de Nederlandse wetgeving in wording, (ten behoeve van evenredige vertegenwoordiging) bijvoorbeeld omtrent hergebruik overheidsinformatie, verweesde werken en privacy. FOBID reageerde op de EU Public consultation on the role of publishers in the copyright value chain and on the 'panorama exception', met ondersteuning van de juridisch adviseurs (Annemarie Beunen en Clementine Bevers). Dat gold ook voor de EU consultatie over hervorming van het auteursrecht. EBLIDA reageerde met steun van FOBID ook op een EU Consultatie over (gereduceerd) BTW tarief voor e books, e newspapers en e periodicals, met onderstreping van het belang van een leescultuur en gelijkschakeling van BTW tarieven digital en print. Benoemingen Het FOBID bestuur benoemde Sarah Coombs namens SHB tot lid van de FOBID Juridische Commissie. 1/12
Bijlage I bevat een volledige weergave van de samenstelling van FOBID bestuur, commissies en groepen, en FOBID bureau. Activiteiten in 2016 De uitvoering van het Jaarplan ligt grotendeels in handen van de FOBID commissies en bureau. Onderstaand een overzicht van de projecten en activiteiten op het terrein van verbinden en belangen behartigen. FOBID Juridische Commissie (FJC) De FOBID Juridische Commissie, FJC heeft in het verslagjaar drie keer vergaderd, op 3 maart, 6 juni en 24 oktober. Ze houdt zich bezig met de juridische aspecten die van belang zijn voor bibliotheken en informatiediensten. Zij initieert (inter)nationale acties en reacties op dit gebied, en onderhoudt daartoe de contacten met ministeries en ook internationale netwerken, zoals EBLIDA en IFLA. FJC heeft twee belangrijke opdrachten: 1. informatie uitwisselen over ontwikkelingen met betrekking tot het auteursrecht met de aangesloten leden dat wil zeggen: de koepelorganisaties die samen FOBID vormen en met Dedicon, de Informatiepunten Auteursrecht van HBO s en UB s en OCLC; 2. belangen van de leden behartigen door de juridische ontwikkelingen te volgen en daarop op gepaste wijze te reageren. In 2016 hield de FJC zich bezig met de volgende onderwerpen: Hervorming EU auteursrecht Centraal in alle aandacht en inspanningen richting bewindslieden, MEP s en Europese Commissie staat de hervorming van het auteursrecht op Europees niveau. De bibliotheekorganisaties, inclusief Nederlandse EBLIDA leden en FOBID waren frequent in Brussel aanwezig met allerlei sessies en overleg, om zoveel mogelijk aandacht voor bibliotheekzaken te vragen en commentaar vanuit de praktijk te leveren. In september presenteerde de Europese Commissie haar langverwachte voorstellen voor modernisering van het auteursrecht, waaronder digitalisering en online beschikbaarstelling van out of commerce werken door erfgoedinstellingen, Text en Data Mining en het maken van reproducties ten behoeve van preservering. Deze plannen staan in het zgn. richtlijnvoorstel Copyright in the Digital Single Market (DSM richtlijnvoorstel), waarover ook 2/12
de FJC zich boog voor gerichte analyse en afstemming van (inter)nationale reacties. Zo ondersteunde FOBID reacties van o.a. EBLIDA, IFLA, LIBER en Europeana op het DSMrichtlijnvoorstel; veel bronnen van erfgoed kunnen door auteursrechtelijke obstakels niet getoond worden. FOBID was aanwezig op nationaal niveau actief inzake het DSM richtlijnvoorstel. In november nam FOBID (vertegenwoordigd door een FJC lid) deel aan een overleg op het ministerie van Veiligheid en Justitie (portefeuillehouder auteursrecht) met ambtenaren van Veiligheid en Justitie en Economische zaken over wensen van de erfgoedsector inzake het DSM richtlijnvoorstel. Op de Nederlandse consultatie betreffende dit richtlijnvoorstel werd met een breed gedragen gezamenlijke reactie van erfgoedinstellingen, waaronder bibliotheken, ook door FOBID geantwoord. De bijna 60 ondersteuners waren zowel brancheverenigingen als afzonderlijke bibliotheken, musea en archieven. Tevens vroeg FOBID in een eigen, door de FJC opgestelde reactie aandacht voor de EU implementatievoorstellen betreffende de brede toepassing van het Marrakesh Verdrag, in het kader van informatiedienstverlening aan mensen met een leesbeperking. Toegang tot meer data FOBID ondersteunde de acties van o.a. LIBER om wetenschappelijke informatie meer toegankelijk te maken voor iedereen. Tijdens het Nederlandse EU voorzitterschap werd daartoe besloten tot Open Access als beginsel: wat met publieke middelen tot stand is gekomen, dient ook weer publiek beschikbaar te zijn. Er werd veel bereikt, juist omdat Nederland in 2015 een bepaling in haar auteurswetgeving heeft opgenomen die Open Access faciliteert. De september voorstellen van de Europese Commissie bevatten ook de invoering van een uitzondering voor Text en Data Mining. Deze uitzondering geldt alleen voor publieke onderzoekstinstellingen voor zowel non commerciële als commerciële doeleinden. De FJC overlegde over de consequenties, en aan de hand van de LIBER standpunten over de verdere reacties. Nationaal auteursrecht FJC leden namen in maart deel aan een overleg georganiseerd door OCW over wensen van de erfgoedsector met betrekking tot de wettelijke invoering van Extended Collective Licensing (ECL), waartoe de regering eind 2015 had besloten. FOBID pleitte al eerder voor een wettelijke grondslag voor een ECL regeling. In dit overleg met OCW, inhoudelijk primair voorbereid door de Werkgroep Auteursrecht Erfgoedinstellingen met support van FOBID, werd onder meer de praktijksituatie toegelicht met het oog op Nederlandse wetgeving. Werk aan het wetsontwerp werd vanaf midden 2016 echter uitgesteld in afwachting van het vonnis van het Europees Hof over de rechtmatigheid van Franse out of commerce wetgeving en het DSM richtlijnvoorstel van de Europese Commissie waarin een ECL regeling voor out of commerce werken is opgenomen. Vanuit de in BRAIN (Brancheorganisatie Archieven in Nederland?) georganiseerde archieven werd (mede naar aanleiding van door archieven verloren rechtszaken) toenadering gezocht tot FOBID als overkoepeling van de bibliotheeksector en tot de Museumvereniging, om actie van archieven 3/12
tot aanpassing van het auteursrecht te ondersteunen, zodat meer (archief)materiaal dat gedigitaliseerd is ook daadwerkelijk digitaal beschikbaar komt. Thans is het achterhalen van auteurs/makers zo arbeidsintensief dat veel archieven het gedigitaliseerde materiaal niet beschikbaar kunnen stellen; een ECL regeling zou daarvoor een oplossing kunnen zijn. FOBID ondersteunde hiertoe de enquête die DEN hield over de huidige samenwerking tussen erfgoedinstellingen en CBO s (collectieve beheersorganisaties voor auteursrechten), om een beter beeld te krijgen van de mate waarin erfgoedinstellingen (zoals musea en archieven) overeenkomsten hebben gesloten met CBO's ten behoeve van het online beschikbaar stellen van (een deel van) hun collecties. Leenrecht en e lending FOBID volgde nauwgezet de vragen die, in het kader van het proefproces aangespannen door de VOB, aan het Europese Hof in Luxemburg zijn voorgelegd. De FJC voorzitter, tevens EBLIDA bestuurslid gaf acte de présence tijdens de zitting van het Europese Hof in Luxemburg waar betrokken partijen hun pleidooi hielden. Het Europese Hof deed in november uitspraak ten gunste van de VOB: e lending door bibliotheken valt onder het huidige leenrechtregime, zij het op voorwaarde dat het one copy one user model wordt gevolgd. In Nederland zijn de tot nu toe afgesloten licenties gebaseerd op het one copy multiple users? model. FOBID ondersteunde de contacten met expertgroepen van EBLIDA en IFLA en droeg bij met informatie over e lending, ter ondersteuning van statements en advocacy. Privacy Wereldwijd neemt de zorgelijke ontwikkeling van privacyschending toe. Verschillende bibliotheekorganisaties maken zich zorgen om de geringe alertheid of bekendheid met privacyzaken binnen bibliotheken. De FOBID handreiking geeft de basisprincipes aan, waarmee bibliotheken aan de slag kunnen. Elders wordt gewerkt aan een aanvulling in geval van digitaal gebruik (Digitale Bibliotheek). Met verschillende organisaties overlegde FOBID om bewustzijn, beleid en kennis in de bibliotheekpraktijk te bevorderen. Dat resulteerde in een GO cursusaanbod op dit onderwerp, dat in 2017 van start gaat. Hergebruik Overheidsinformatie Op de valreep kon FOBID samen met het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties op 17 november een informatieve studiemiddag houden onder de titel: De Wet hergebruik van overheidsinformatie (Who) Wat moet de bibliotheek ermee? 4/12
Bibliotheken zijn aan te merken als met een publieke taak belaste instellingen en de wet rekent tot overheidsinformatie alles binnen een collectie. Zo n 50 deelnemers bogen zich over de inhoud en gevolgen van deze wet ter uitvoering van de Europese Richtlijn, mede om te kunnen anticiperen op verzoeken tot hergebruik. Communicatie Op de FOBID website verscheen compacte informatie betreffende nieuwe regelingen: - de meldplicht datalekken; - de gewijzigde cookiewet; - algemene verordening persoonsgegevens (AVG) - Wetgeving inzake Hergebruik van Overheidsinformatie. Viermaal verscheen een interne FJC Update over actuele (auteurs)rechtszaken. FOBID Project de Mondige Burger Het FOBID project de Mondige Burger richtte zich op het onderzoeken van het gezamenlijke publiek van de gehele sector. Met behulp van de persona methode zijn gebruikersstijlen ontworpen waarop bibliotheken hun diensten en producten kunnen innoveren, aan de hand van klantreizen. De verdere toepassingen zijn benut door de KB (digitaal gebruik), DOK Delft (jeugd), en ook de Retailgroep en SHB maakten ermee kennis. De templates behorende bij de persona s zijn voor bibliotheken beschikbaar gesteld. Daarnaast is een trainingsaanbod gepresenteerd voor 2016: de klantgerichte bibliotheek (GO, Muzus en Ter Sprake). Omdat veel bibliotheken gebruik maken van Mosaic werd landelijk overlegd en een aparte werkgroep gevormd om met een aantal pilotbibliotheken de relaties tussen de Persona methode en klantsegmentaties nader te onderzoeken. Muzus bracht daarover advies uit, dat begin 2016 door de werkgroep werd besproken, mede in de context van KB onderzoek naar klantsegmentaties. Het belang van goede communicatie over diverse initiatieven werd onderstreept. FOBID Commissie RDA De RDA Commissie is samengesteld uit deskundigen op het terrein van de bibliografische regelgeving en ontsluiting uit Nederlandse bibliotheken die de RDA ook gebruiken. Er zitten vertegenwoordigers in van de KB, UB s, OB s, SHB en WSWB. Het FOBID bestuur heeft de leden benoemd. De KB zorgt voor secretariële ondersteuning. De Commissie richt haar inspanningen op grotere bekendheid en toepassing van RDA in de Nederlandse praktijk. De RDA toolkit werd bijgewerkt, communicatie ter hand genomen. 5/12
Op 29 september werd een RDA studiedag gehouden, waarin theorie en praktijk van RDA centraal stonden: internationaal RDA voorzitter Gordon Dunshire trapte af, gevolgd door Nederlandse inleidingen en best practices. In de middag gingen de deelnemers zelf aan de slag met RDA middels een zogenaamde Jane a thon, ditmaal met als voorbeeld persoon en werk van Multatuli. Zo konden deelnemers ervaring opdoen met het catalogiseren volgens RDA informatie eenheden, zonder de beperkingen van een invoerformaat zoals MARC21 en Pica3. FOBID Werkgroep NL Library Statistics De werkgroep kwam bijeen om de data van 2014 te bespreken en ideeën voor nieuwe categorieën uit te wisselen. Ook werd het Bibliotheek Onderzoek Platform gepresenteerd. Er is behoefte aan andere gegevens (digitale bronnen, sociale media, activiteiten) om de nieuwe dienstverlening in kaart te brengen en te sturen. De laatst beschikbare gegevens van 2014, werden in een Engelstalig overzicht gezamenlijk gepresenteerd, ten behoeve van internationale interesse. In het najaar konden de data van 2015 eveneens gepubliceerd worden. Internationale belangenbehartiging acties Veel activiteiten van de internationale organisaties zoals EBLIDA, LIBER en IFLA zijn gericht op frequente presentie in Brussel, gesprekken met de EU Commissie en vooral Europarlementariërs, om het te voorzien van de juiste argumenten en voorstellen vanuit de bibliotheekpraktijk. De onderwerpen vereisen samenwerking: hervorming auteursrecht op EU niveau; privacy zaken, open access, tekst en datamining. Waar mogelijk worden Nederlandse voorbeelden aangedragen. Op verzoek trad FOBID op als hostorganisatie voor de EBLIDA/NAPLE conferentie 9 10 mei 2016 in Den Haag, erkend als geassocieerde bijeenkomst in het kader van Nederlands het EUvoorzitterschap. Onder de titel: Empowering Europe! Libraries opening up new perspectives, bespraken ruim 90 deelnemers (burger)participatie in (openbare) bibliotheken, belangenbehartiging voor bibliotheken (incl. auteursrecht/leenrecht) en aspecten van zichtbaar maken van bibliotheken vooral in de programma's van open access, open science, wetenschap voor iedereen. Dimitris Protopsaltou schetste het Griekse voorbeeld hoe bibliotheken nieuwe mogelijkheden kunnen openen voor de bevolking. Ilona Kish, Programma Director, Public Libraries 2020, Brussel, nam het gehoor mee in de actuele belangenbehartiging bij het Europese Parlement, 6/12
en de initiatieven om de relaties vanuit de bibliotheken te verstevigen: alle bibliotheken kunnen aan de slag met een toolkit, die helpt om het vaak traditionele beeld en de percepties van bibliotheken in de Europese samenlevingen en politiek te veranderen. Fotograaf: Casper Cammeraat, Beeldstudio KB VN Agenda 2030: Sustainable Development Goals FOBID verkent de mogelijkheden om, zoals IFLA bepleit, in de nationale ontwikkelingsplannen bibliotheken als partners op te nemen, teneinde de VN doelstellingen voor een duurzame samenleving, waaronder toegang tot informatie te realiseren. Daartoe is IFLA een bewustmakingscampagne onder de nationale bibliotheekorganisaties gestart. FOBID heeft ook verschillende Nederlandse bijeenkomsten bezocht, om dit onderwerp verder uit te werken Internationale belangenbehartiging vertegenwoordiging en contacten FOBID acht Nederlandse vertegenwoordiging en deelname aan internationale belangenbehartiging en bibliotheekontwikkeling van groot belang. FOBID bestuurslid, Charles Noordam, tevens voorzitter FJC, opereert in het EBLIDA bestuur; Annemarie Beunen is de schakel met de EBLIDA Expert groep voor auteursrecht (EGIL). Marian Koren maakt deel uit van de EBLIDA Expertgroep Literacies. Daarnaast is zij lid van de IFLA Standing Committee Management of Library Associations (MLAs), betrokken bij communicatie en advocacy training. Verder onderhoudt ze de contacten met de Nationale UNESCO Commissie, met name voor het IFAP IPDC programma, en de verbinding met de VN Agenda 2030. FOBID International Office International Matters Op verzoek vond in 2016 opnieuw een Update bijeenkomst plaats op 11 maart, met in totaal zo n 35 geïnteresseerden. Sprekers van verschillende 7/12
achtergrond lichtten de actuele onderwerpen toe, zoals over Europese advocacy, Europese netwerken, (o.a. EMEA en Europe Direct Bibliotheekontwikkeling, Internationale ervaringen op het terrein van lezen en literacy, importeren en exporteren van bibliotheekkennis, voorbeeld uit de Nederlandse Kroatische betrekkingen; en ervaringen met Erasmus+ en andere internationale relaties. De presentaties zijn beschikbaar op de FOBID website. Uitwisseling en Vraagbaak Zo n 120 internationale collega s uit Canada, Denemarken, Duitsland Frankrijk, Noorwegen en Tjechië brachten werkbezoeken aan Nederlandse bibliotheken (alle typen) en onderwijs en culturele instellingen, op basis van een door FOBID samengesteld programma. Daarnaast werden vragen uit bovenstaande landen, Kroatië, Litouwen en Portugal over het Nederlandse werkveld (Voorbeelden van multifunctionele bibliotheken, design, werken met/voor vluchtelingen, Vriendenverenigingen van bibliotheken, financieringssysteem van bibliotheken, lifelong learning, e book systeem, bibliotheekwetgeving en trends) behandeld en internationale surveys beantwoord. FOBID bemiddelde in Nederlandse deskundigen/sprekers voor enkele internationale bijeenkomsten en Europese contactpersonen voor uitwisseling en stages. Nederlandse collega s stelden vragen over internationale contacten i.v.m. Europese subsidieaanvraag, IFLA lidmaatschap en keuze van secties. Tevens werd de werkwijze rondom IFLA verkiezingen toegelicht, de Nederlandse relatie met IFLA standaarden besproken en bekendheid gegeven aan de VN 2030 ontwikkelingsagenda en de rol van bibliotheken daarin, met toegang tot informatie als aanknopingspunt. Conferenties/debatten Op verzoek van EBLIDA nam FOBID deel aan de ELINET European Literacy Conferentie in Amsterdam en ondersteunde de EBLIDA workshop waarin de rol van bibliotheken in het bestrijden van laaggeletterdheid op Europees vlak werd besproken. Op verzoek werd tijdens het Duitse Bibliotheekcongres in Leipzig deelgenomen aan internationale overzichtspresentaties over de activiteiten van bibliotheken voor en met vluchtelingen. De gelegenheid werd benut om een overleg in het kader van IFLA NOIR (Special Interest Group internationale relaties) te houden ter voorbereiding op de IFLA werkbijeenkomst, waar FOBID een inleiding verzorgde. De secretaris nam als lid van de Standing Committee MLAs (library associations management) deel aan de midterm conferentie in Panama en droeg bij aan de workshops in het kader van het versterken van het verenigingsmanagement (Building Strong Library Associations Programma). Tijdens het IFLA wereldcongres verzorgde FOBID de Nederlandstalige caucus en dinner in Columbus, ditmaal, mede ter ere van de secretaris, feestelijk gecombineerd met internationale collega s van bibliotheekverenigingen, in totaal bijna 50 personen. Tevens gaf FOBID acte de présence op de jaarbijeenkomsten van OCLC EMEA, Dr. P.A. Tielestichting, OCLC klantendag, LIBER en het KNVI Bibliotheekcongres. Publicaties In het verslagjaar publiceerde FOBID veel informatie op haar website, inclusief enkele publicaties: 8/12
- FOBID Library Statistics Netherlands 2014 en 2015; - diverse juridische en internationale onderwerpen; - jaarstukken 2015. Tevens werd meegewerkt aan internationale publicaties over het Nederlandse bibliotheeklandschap. In het kader van Nederland eregast op de Frankfurter Buchmesse verschenen op verzoek geschreven uitgebreide artikelen in Buch und Bibliothek (bibliotheeklandschap en dienstverlening aan vluchtelingen). Daarnaast werd meegewerkt aan een Franse vakpublicatie over vier Nederlandse bibliotheken en architectuur, in samenwerking met een TU Delft docent en een Hongaarse Erasmusstudent. In het Finse bibliotheektijdschrift verscheen een interview over de Europese collega. Nieuwe koers FOBID Aan het einde van het verslagjaar zette secretaris Marian Koren een punt achter haar 19 jaar werken voor FOBID. In de bestuursvergadering van november 2015 werd afgesproken dat de taken van FOBID opnieuw zouden worden bekeken, ook in het licht van krimpende budgetten. De uitgangspunten voor een nieuwe koers voor FOBID zijn als volgt: 1. FOBID is een koepelorganisatie. De onderwerpen die hier aan bod moeten komen zijn groter, of breder, dan het perspectief van één van de deelnemers. FOBID kan (inter)nationaal lobbywerk namens bibliotheken doen, dat niet voor de hand ligt namens één van de partijen. 2. FOBID is de internationale vertegenwoordiging van Nederlandse bibliotheken 3. FOBID is geen uitvoeringsorganisatie. 4. FOBID is een platform voor bibliotheekorganisaties om te spreken over sectorbrede ontwikkelingen. Deze uitgangspunten impliceren dat de kerntaken van FOBID zijn: - FOBID als forum voor sectorbrede onderwerpen: het bestuur als overlegplatform waar de collectiviteit wordt besproken en indien wenselijk georganiseerd. Veel van de onderwerpen die in elk geval de collectiviteit betreffen vallen in het juridische domein. Om die reden bestaat de juridische commissie en zal deze blijven bestaan. - FOBID als stem van Nederlandse bibliotheken in het buitenland: internationale belangenbehartiging. Ook hier kan veel via de meest gerede partij verlopen, maar het is goed om, indien nodig, onder de vlag van FOBID te kunnen inzetten op collectieve belangenbehartiging nationaal én internationaal. Het bestuur heeft besloten tot werving van een ambtelijk secretaris voor 10 uur om deze doorstart te begeleiden. Per 1 januari 2017 zal Adeline van den Berg aan de slag gaan. 9/12
Adres en contact Bezoekadres Koninklijke Bibliotheek Prins Willem Alexanderhof 5 2595 BE Den Haag Tel: +31703140511 Postadres FOBID Netherlands Library Forum Postbus 90407 2509 LK Den Haag fobid@kb.nl, www.fobid.nl 10/12
Bijlage I: Samenstelling van FOBID bestuur, commissies en groepen, en FOBID bureau 2016 FOBID bestuur Mevrouw drs. Marjolein Nieboer, bibliotheek Rijksuniversiteit Groningen (voorzitter) Mevrouw dr. Lily Knibbeler, Koninklijke Bibliotheek, Den Haag De heer mr. Charles Noordam, dienst Openbare Bibliotheek, Den Haag Mevrouw Ria Paulides, Samenwerkingsverband Hogeschoolbibliotheken, Den Haag (penningmeester) De heer Michel Wesseling, Koninklijke Nederlandse Vereniging van Informatieprofessionals, Utrecht De heer drs. Cor Wijn a.i., Vereniging Openbare Bibliotheken, Den Haag (tot 1 mei 2016) De heer Arthur Schellekens, Vereniging Openbare Bibliotheken, Den Haag (vanaf 1 mei 2016) Secretaris: mevrouw mr. dr. Marian Koren FOBID Juridische Commissie De heer mr. Charles Noordam, directeur Openbare Bibliotheek Den Haag (voorzitter) Mevrouw mr. dr. Annemarie Beunen, jurist KB, juridisch adviseur FJC Mevrouw mr. Clementine Bevers, jurist KB Mevrouw Sarah Coombs, voor SHB Mevrouw Lucinda Jones, hoofd collecties KB De heer drs. Koen Krikhaar, senior account specialist, Dedicon De heer dr. Coen van Laer, expert juridische informatie, Universiteitsbibliotheek Maastricht De heer dr. Matthijs van Otegem, directeur Universiteitsbibliotheek Rotterdam Mevrouw Fanny Pang, jurist VOB (vaste plaatsvervanger) Mevrouw Noor Schreuder, jurist Nationaal Archief Mevrouw Erna Winters, directeur Openbare Bibliotheek Kennemerwaard (MBA), voor VOB Corresponderende leden ontvangen de stukken voor de FJC vergaderingen: Mevrouw mr. Esther Hoorn, Universiteit Groningen, o.a. Informatiepunt Auteursrecht WB De heer Mark de Jong, jurist OCLC Mevrouw Leen Liefsoens, Informatiepunt Auteursrecht Hogeschool Inholland Secretaris: mevrouw mr. dr. Marian Koren FOBID Werkgroep NL Library Statistics Mevrouw Inge van Asperen, Vereniging Openbare Bibliotheken, Den Haag De heer drs. Appie Bieze, Samenwerkingsverband Hogeschoolbibliotheken, Utrecht Mevrouw drs. Heleen van Manen, Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Mevrouw drs. Marjolein Oomes, Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Mevrouw dr. Dorinne Raaimakers, Universiteitsbibliotheek Utrecht De heer dr. Henk Voorbij, Koninklijke Bibliotheek, Den Haag (tot november 2016) Voorzitter/secretaris: mevrouw mr. dr. Marian Koren 11/12
FOBID Commissie RDA Mevrouw Marja Smolenaars, Koninklijke Bibliotheek, Den Haag (voorzitter) Mevrouw Elsa de Almeida Valente, Erasmus Universiteit, Rotterdam Mevrouw Yvonne van den Broek, Universiteitsbibliotheek, Maastricht Mevrouw Nel ten Brug, Rijksmuseum, Amsterdam Mevrouw Christiane Flapper, Fontys Hogescholen, Eindhoven De heer Ed van der Vlist, Koninklijke Bibliotheek, Den Haag De heer Frits de Goojer, Universiteitsbibliotheek, Utrecht Mevrouw Anneke Houtkamp, Vrije Universiteit, Amsterdam Mevrouw Linda de Man, NBD Biblion, Den Haag Mevrouw Sandra van de Putte, Muziekweb/ Centrale Bibliotheek Rotterdam De heer Peter Schouten, Ingressus, Rotterdam Mevrouw Barbara Vermaas, Fontys Hogescholen, Eindhoven Mevrouw Lian Wintermans, Koninklijke Bibliotheek, Den Haag FOBID Project De Mondige Burger Onderzoek Persona s en klantsegmentaties Mevrouw Heleen Aalpol, Bibliotheek Haarlemmermeer Mevrouw Isabelle Arons, Bibliotheek Utrecht Mevrouw Saskia Beumer, Westfriese bibliotheken, Mevrouw Céline Moerdijk, Bibliotheek Utrecht Mevrouw Neele Kistenmaker, Muzus, Delft Mevrouw Sanne Kistenmaker, Muzus, Delft De heer Martijn Laan, Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Mevrouw Ottilie Nieuwenhuis, Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Mevrouw Marjolein Pruim, Rijnbrink Groep Voorzitter/secretaris: mevrouw mr. dr. Marian Koren, FOBID, Den Haag FOBID bureau Mevrouw mr. dr. Marian Koren, secretaris FOBID Mevrouw Mariska Leerdam, assistent 12/12