BEA economische argumentatie Leerlingaantal VO Amsterdam 2012-2026 Verschillen verklaard & prognoses getoetst De ramingen van de ontwikkeling van de leerlingaantallen in het voortgezet onderwijs in Amsterdam lopen sterk uiteen. Voor een onderbouwd beleid ten aanzien van scholenbouw en formatieve bezetting is dit een grote handicap. De wethouder Onderwijs en onderwijskoepel OSVO hebben daarom een commissie ingesteld om te komen tot een gezamenlijke visie op de problematiek. Het voorliggende rapport is het eindverslag van de commissie. Commissie Ramingen en Prognoses Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling Eindverslag
5
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
Prognose 2011-2026 PEARL O+S PEARL -/- O+S Totalen Bevolking 2011 776.200 780.559-4.359 Bevolking 2026 882.700 852.737 29.963 Toename 2011-2026 106.500 72.178 34.322 Natuurlijke aanwas Geboorten 172.700 169.237 3.463 Sterften 78.800 83.027-4.227 Saldo 93.900 86.210 7.690 Buitenlandse migratie Immigratie (vertrek) 407.400 450.559-43.159 Emigratie (vertrek) 416.200 491.364-75.164 Saldo -8.800-40.805 32.005 Binnenlandse migratie Vestiging 296.700 397.007-100.307 Vertrek 279.600 370.234-90.634 Saldo 17.100 26.773-9.673 Onverklaarde bevolkinsgroei 4.300 4.300 14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
Leerlingenprognose Amsterdam 2012-2025 Onderzoeksnotitie Onderzoek in opdracht van DMO Amsterdam Sil Vrielink & Dik Leering MOOZ Onderzoek & QDelft november 2012
2012 MOOZ Onderzoek in opdracht van DMO Amsterdam. Alle rechten voorbehouden. Het is niet geoorloofd gegevens uit dit rapport te gebruiken in publicaties zonder nauwkeurige bronvermelding. 1 - leerlingenprognose amsterdam
Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Leerlingenprognoses voortgezet onderwijs 4 Bijlage A Tabellen 7 2 - leerlingenprognose amsterdam
1 Inleiding In opdracht van het ministerie van OCW is eerder dit jaar een leerlingenprognose gemaakt voor Amsterdam en omgeving 1. Hiervoor is gebruik gemaakt van een rekenmodel dat nauw aansluit bij het programma van eisen (PvE) van VNG 2. Omdat de uitkomsten van deze prognose sterk afwijkt van die van de Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling 3 (zie Figuur 1.1), is een werkgroep prognoses gestart. Doel van deze werkgroep is om na te gaan wat de oorzaak is van de geconstateerd verschillen. Aan MOOZ Onderzoek is gevraagd om hiervoor enkele demografische scenario s door te rekenen, zodat duidelijk wordt in hoeverre de verschillen in leerlingenprognose kunnen worden verklaart door verschillen in bevolkingsprognose. In het vervolg van deze notitie presenteren we de belangrijkste uitkomsten hiervan. Figuur 1.1 - Leerlingenprognoses Amsterdam, 2012-2025 60.000 50.000 40.000 30.000 20.000 10.000 0 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 DMO ResearchNed 1 2 3 Vrielink & Leering (2012) Leerlingenprognose Zuidelijk Noord-Holland 2012-2026. VNG (1999) Programma van eisen voor leerlingenprognoses. www.vng.nl/documenten/co_lbr_99_136bijl2.htm Zie: www.schoolgebouwen.amsterdam.nl 3 - leerlingenprognose amsterdam
2 Leerlingenprognoses voortgezet onderwijs Prognose basisgeneratie Voor het opstellen van de leerlingenprognoses is door DMO en ResearchNed gebruik gemaakt van verschillende bevolkingsprognoses. Door DMO is gebruik gemaakt van de meest recente bevolkingsprognose van bureau Onderzoek & Statistiek (voor Amsterdam), en van de zogenaamde PRIMOS-prognose voor omliggende gemeenten. Tabel A.1 toont hiervan de uitkomsten. Door ResearchNed is gebruik gemaakt van de Regionale bevolkingsprognose 2011-2040 van het Planbureau voor de leefomgeving (zie Tabel A.2). Figuur 2.1 toont de uitkomsten van de bevolkingsprognose voor Amsterdam. Uit de figuur blijkt dat de prognose van het planbureau (PEARL) vooral op de langere termijn veel hoger uitkomt dan die van O+S. Tot 2015 zijn de verschillen beperkt, maar daarna lopen ze snel op (tot ca. 10.640 in 2026). Voor de omliggende gemeenten is het beeld precies omgekeerd (zie Figuur 2.2). Hiervoor ligt de PRIMOSprognose juist hoger dan de prognose van het Planbureau voor de leefomgeving (PEARL) 4. Alleen voor enkele grote gemeenten (Almere, Haarlemmermeer en Zaanstad) valt de PEARL-prognose hoger uit (zie Tabel A.1 en Tabel A.2). Het percentage leerlingen uit deze gemeente is echter relatief beperkt (zie Tabel A.5). Figuur 2.1 - Prognose basisgeneratie 12-18 Amsterdam, 2012-2026 65.000 60.000 55.000 50.000 45.000 40.000 35.000 30.000 25.000 20.000 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 PEARL O+S 4 Figuur 2.2 heeft betrekking op een selectie van relevante randgemeenten: Diemen, Amstelveen, De Ronde Venen, Landsmeer, Haarlemmermeer, Waterland, Ouder-Amstel. Figuur 2.4 toont de resultaten voor alle randgemeenten die door DMO worden meegenomen in de prognose. 4 - leerlingenprognose amsterdam
Figuur 2.2 - Prognose basisgeneratie 12-18 relevante Randgemeenten, 2012-2026 32.000 31.000 30.000 29.000 28.000 27.000 26.000 25.000 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 PEARL PRIMOS In Tabel A.1 en Tabel A.2 (Bijlage A) zijn de prognoses weergegeven per gemeente. Leerlingenprognose Op basis van de hiervoor gepresenteerde bevolkingsprognoses is door ResearchNed en DMO een leerlingenprognose opgesteld. Daarbij zijn aannames gedaan omtrent de toekomstige ontwikkeling van de onderwijsdeelname. DMO is daarbij uitgegaan van cijfers over de afgelopen drie jaar (afvlakkende belangstelling), en ResearchNed 5 van cijfers over de onderwijsdeelname in 2011/12. Tabel A.3 toont de uitkomsten van beide leerlingenprognoses voor de periode 2012-2025. Ten behoeve van de vergelijking, zijn hierbij drie scholen buiten beschouwing gelaten. Het gaat hierbij om drie verticale scholen: het Wellant College, het Media College, en Clusius. Gezien de verschillen in bevolkingsprognose, is het niet vreemd dat de leerlingenprognose van ResearchNed hoger uitkomt dan die van DMO. Vooral op de langere termijn zijn de verschillen groot (zie ook Figuur 1.1, p.3). Om na te gaan in hoeverre deze verschillen kunnen worden verklaart door verschillen in de basisgeneratie, zijn drie scenario s doorgerekend: 1. Op basis van de gemeentelijke bevolkingsprognose voor Amsterdam (O+S) is een nieuwe leerlingenprognose opgesteld. Hierbij zijn dezelfde deelnamepercentages gehanteerd als door ResearchNed. Verder zijn we voor omliggende gemeenten uitgegaan van de PEARL-prognose. In dit scenario is dus alleen de bevolkingsprognose voor Amsterdam aangepast. 2. In aanvulling op variant I is in variant II ook de bevolkingsprognoses voor de randgemeenten aangepast. We zijn daarbij net als DMO uitgegaan van de PRIMOS-prognose voor de basisgeneratie 6. Variant II geeft hiermee inzicht in het effect van de alternatieve bevolkingsprognoses voor Amsterdam én omgeving. 5 6 Bij het opstellen van de leerlingenprognose is ResearchNed er van uitgegaan dat de onderwijsdeelname de komende jaren op hetzelfde niveau blijft als in 2011, en dat het mobiliteitspatroon van leerlingen niet verandert. Het toekomstige aantal leerlingen is daarmee alleen afhankelijk van demografische ontwikkelingen. Tot de basisgeneratie wordt in de regel het aantal 12 t/m 18 jarigen gerekend (of beter: 70% van de 12-jarigen, plus alle 13 t/m 18 jarigen). In het rekenmodel zijn daarnaast ook de 11- en 19/20-jarigen meegenomen. Omdat hiervoor geen PRIMOS-data beschikbaar waren, zijn we voor deze groepen uitgegaan van de PEARL-prognose. Voor de basisgeneratie zijn we uitgegaan van dezelfde data als DMO (www.schoolgebouwen.amsterdam.nl). 5 - leerlingenprognose amsterdam
3. Omdat de bevolkingsprognoses in het basisjaar iets afwijken, zijn de geschatte deelnamecijfers ook iets vertekend. Om de impact hiervan in beeld te brengen, is ten slotte ook nog een leerlingenprognose opgesteld o.b.v. nieuwe deelnamepercentages. Deze prognose gaat uit van de gemeentelijke bevolkingsprognose van O+S en PRIMOS-prognose voor omliggende gemeenten. Figuur 2.3 toont de uitkomsten van alle drie de scenario s, plus de leerlingenprognose van DMO. Uit de figuur blijkt dat de verschillen ten opzichte van de gemeentelijke prognose veel kleiner zijn dan met de oorspronkelijke prognose (zie ook Tabel A.4). De uitkomsten van variant I liggen over de hele linie zelfs wat lager. Dit komt omdat de gemeentelijke bevolkingsprognose voor Amsterdam ook een stuk lager ligt dan die van het planbureau voor de leefomgeving. Variant II en III liggen allebei een fractie hoger dan de gemeentelijke leerlingenprognose. De verschillen zijn echter klein. Dit geldt in het bijzonder voor variant III, waarin zowel de bevolkingsprognoses als de deelnamepercentages zijn gewijzigd 7. Op grond van deze resultaten kunnen we concluderen dat de verschillen tussen de leerlingenprognose van ResearchNed en DMO vooral worden veroorzaakt door demografische factoren. Circa 98 procent van het verschil kan worden verklaart door de gebruikte prognose van de basisgeneratie. Het resterende verschil hangt vermoedelijk samen met afwijkende veronderstellingen omtrent de onderwijsdeelname, en enkele methodische verschillen. Figuur 2.3 - Leerlingenprognose Amsterdam, 2011-2025 41.000 40.000 39.000 38.000 37.000 36.000 35.000 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 Variant I Variant II Variant III DMO 7 De gemiddelde afwijking bedraagt 0,24%, in de periode 2012-2025. 6 - leerlingenprognose amsterdam
Bijlage A Tabellen Tabel A.1 Ontwikkeling basisgeneratie 12-18 Amsterdam e.o., 2012-2026 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 Amsterdam 46.496 47.037 47.639 48.161 48.629 48.981 49.261 49.437 49.475 49.711 50.249 50.805 51.323 51.691 52.110 Randgemeenten Almere 18.419 18.652 18.783 19.017 19.395 19.663 19.698 19.749 19.594 19.401 19.305 19.158 19.107 19.113 19.173 Amstelveen 6.533 6.848 7.124 7.324 7.539 7.681 7.680 7.707 7.697 7.749 7.730 7.682 7.701 7.714 7.681 Diemen 2.115 2.130 2.134 2.124 2.123 2.048 2.006 1.994 1.949 1.895 1.875 1.880 1.865 1.866 1.858 Edam-Volendam 2.421 2.476 2.499 2.533 2.605 2.641 2.659 2.652 2.598 2.589 2.495 2.387 2.331 2.255 2.196 Haarlemmermeer 12.126 12.437 12.705 13.140 13.505 13.853 14.104 14.139 14.188 14.122 14.036 13.860 13.639 13.399 13.240 Landsmeer 873 889 877 886 908 905 848 823 795 790 745 703 684 664 639 Ouder-Amstel 1.048 1.115 1.142 1.208 1.257 1.314 1.330 1.343 1.323 1.378 1.372 1.331 1.279 1.231 1.208 Purmerend 6.645 6.611 6.626 6.564 6.555 6.511 6.434 6.314 6.064 5.884 5.768 5.608 5.496 5.329 5.262 Weesp 1.253 1.288 1.285 1.314 1.339 1.335 1.335 1.345 1.326 1.300 1.304 1.292 1.290 1.278 1.251 Zaanstad 11.656 11.839 11.993 12.232 12.364 12.446 12.391 12.335 12.254 12.111 11.995 11.874 11.763 11.737 11.724 De Ronde Venen 3.887 3.886 3.926 3.937 3.940 3.892 3.820 3.753 3.642 3.509 3.344 3.197 3.046 2.935 2.824 Waterland 1.402 1.381 1.372 1.356 1.369 1.417 1.407 1.409 1.408 1.382 1.361 1.322 1.271 1.249 1.219 Totaal 68.378 69.552 70.466 71.635 72.899 73.706 73.712 73.563 72.838 72.110 71.330 70.294 69.472 68.770 68.275 Bron: O+S (2012) Bevolkingsprognose Amsterdam 2012-2035; DMO (2012) Basisgeneraties randgemeenten. o.b.v. PRIMOS 2012. 7 - leerlingenprognose amsterdam
Tabel A.2 Ontwikkeling basisgeneratie 12-18 Amsterdam e.o., 2012-2026 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 Amsterdam 46.023 46.645 47.586 48.719 49.686 50.701 51.613 52.297 52.871 53.958 55.850 57.580 59.259 60.933 62.748 Randgemeenten Almere 18.272 18.602 18.978 19.601 20.199 20.728 20.850 21.153 21.233 21.392 21.589 21.704 22.065 22.424 22.719 Amstelveen 6.321 6.354 6.351 6.375 6.410 6.424 6.382 6.302 6.271 6.225 6.293 6.124 6.071 5.954 5.855 Diemen 1.925 1.892 1.860 1.830 1.733 1.543 1.556 1.558 1.511 1.457 1.465 1.518 1.480 1.524 1.578 Edam-Volendam 2.462 2.539 2.574 2.662 2.768 2.816 2.851 2.853 2.783 2.770 2.637 2.567 2.516 2.436 2.370 Haarlemmermeer 12.221 12.747 13.097 13.510 13.922 14.309 14.628 14.870 14.907 15.024 14.989 14.978 15.021 14.830 14.687 Landsmeer 813 840 823 796 795 803 747 745 704 695 651 649 633 626 608 Ouder-Amstel 1.025 1.064 1.055 1.060 1.109 1.146 1.119 1.068 1.043 1.025 943 880 835 841 805 Purmerend 6.529 6.471 6.446 6.405 6.419 6.444 6.351 6.236 6.057 5.924 5.838 5.770 5.702 5.583 5.608 Weesp 1.233 1.259 1.310 1.353 1.358 1.336 1.337 1.346 1.328 1.325 1.343 1.320 1.305 1.281 1.284 Zaanstad 11.712 11.937 12.141 12.464 12.682 12.683 12.687 12.672 12.748 12.607 12.714 12.691 12.659 12.756 12.870 De Ronde Venen 3.819 3.808 3.889 3.930 3.886 3.814 3.706 3.591 3.451 3.332 3.191 3.079 2.866 2.753 2.657 Waterland 1.353 1.315 1.316 1.300 1.314 1.341 1.335 1.344 1.281 1.236 1.225 1.180 1.150 1.137 1.130 Totaal 67.685 68.828 69.839 71.286 72.594 73.386 73.547 73.739 73.317 73.012 72.878 72.460 72.302 72.143 72.170 Bron: PBL/CBS (2011) Regionale bevolkingsprognose 2011-2035. 8 - leerlingenprognose amsterdam
Leerlingenprognose 8 Tabel A.3 Leerlingenprognose Amsterdam*, 2012-2025 (peildatum 1 oktober) 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 DMO 35.604 36.698 37.450 37.845 38.147 38.347 38.385 38.393 38.361 38.467 38.780 39.100 39.405 39.619 39.774 Rekenmodel 36.135 36.959 37.865 38.609 39.218 39.778 40.282 40.602 41.011 41.877 43.169 44.539 45.744 46.917 47.951 * Exclusief Wellant College (01OE), Media Collge (02PA), en Clusius College (25EF). Tabel A.4 Leerlingenprognose Amsterdam*, 2012-2025 (peildatum 1 oktober) 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 DMO 35.604 36.698 37.450 37.845 38.147 38.347 38.385 38.393 38.361 38.467 38.780 39.100 39.405 39.619 39.774 ResearchNed 36.135 36.959 37.865 38.609 39.218 39.778 40.282 40.602 41.011 41.877 43.169 44.539 45.744 46.917 47.951 Variant I 36.135 36.759 37.337 37.626 37.818 37.927 37.995 37.934 37.898 38.066 38.362 38.760 39.080 39.365 39.515 Variant II 36.135 37.017 37.656 38.011 38.288 38.487 38.546 38.488 38.481 38.689 38.968 39.328 39.658 39.901 40.009 Variant III 36.135 36.905 37.546 37.900 38.171 38.364 38.422 38.369 38.369 38.582 38.870 39.242 39.577 39.816 39.919 * Exclusief Wellant College (01OE), Media Collge (02PA), en Clusius College (25EF). De cijfers over 2010 en 2011 betreffen teldata, gebaseerd op de situatie op 1 oktober. 8 9 - leerlingenprognose amsterdam
Tabel A.5 Herkomst leerlingen in Amsterdam, 2009-2011 2009 2010 2011 2009 2010 2011 Amsterdam 29.119 29.903 30.832 86,3% 85,8% 85,3% Diemen 899 949 997 2,7% 2,7% 2,8% Amstelveen 729 837 907 2,2% 2,4% 2,5% De Ronde Venen 386 433 486 1,1% 1,2% 1,3% Landsmeer 417 417 475 1,2% 1,2% 1,3% Haarlemmermeer 373 412 457 1,1% 1,2% 1,3% Waterland 380 367 396 1,1% 1,1% 1,1% Ouder-Amstel 335 348 362 1,0% 1,0% 1,0% Zaanstad 260 271 267 0,8% 0,8% 0,7% Purmerend 150 164 166 0,4% 0,5% 0,5% Almere 131 114 93 0,4% 0,3% 0,3% Edam-Volendam 70 72 65 0,2% 0,2% 0,2% Weesp 28 38 30 0,1% 0,1% 0,1% Overige gemeenten 463 527 603 1,4% 1,5% 1,7% Totaal 33.740 34.852 36.136 100% 100% 100% Bron: DUO (2012) Basisgegevens bekostigd onderwijs.; excl. Wellant College (01OE), Media College (02PA), en Clusius (25EF). 10 - leerlingenprognose amsterdam
Figuur 2.4 - Prognose basisgeneratie 12-18 Randgemeenten, 2012-2026 75.000 74.000 73.000 72.000 71.000 70.000 69.000 68.000 67.000 66.000 65.000 64.000 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 PEARL PRIMOS 11 - leerlingenprognose amsterdam
economische argumentatie Bureau voor Economische Argumentatie Herenmarkt 95-F 1013 EC Amsterdam t 06-43 03 51 16 e info@bea.nl i www.bea.nl