Rapport Scoliose (haalbaarheidsonderzoek) Barneveld November 2017- Maart 2018 Jacqueline Kempen Nijhof, oefentherapeut Mensendieck (voorzitter) Grace Velthof Liklikuwata, oefentherapeut Mensendieck Sjoerd van de Pol, kinderfysiotherapeut Onderzoek Scoliose Maart 2018 Pagina 1
Inhoud: Aanleiding 3 Inleiding 3 Doelstelling 4 Methode 4 Deelnemers 4 Plan van Aanpak 4 Conclusie 6 Literatuurlijst 7 Onderzoek Scoliose Maart 2018 Pagina 2
Aanleiding: Uit de brainstormsessie tijdens de ALV van OWZ de Burgt oktober 2017, kwam ter sprake dat de screening van de scoliose niet meer door de jeugdarts wordt verricht, daarnaast lijkt het aantal verwijzingen van jeugdige scoliose patiënten te zijn verminderd. Eerder werden de kinderen in groep 7 (10-11 jarigen) en de 15-16 jarigen in het voortgezet onderwijs gezien door de jeugdarts. Onderdeel van het bezoek aan de jeugdarts was het lichamelijk onderzoek waarbij er ook aandacht werd besteed aan het signaleren van een eventuele scoliose. Deze kinderen werden voor behandeling doorverwezen naar een oefen- of fysiotherapeut om de scoliose te behandelen en verslechtering te voorkomen. Met dit haalbaarheidsonderzoek willen wij antwoord krijgen op de vraag waarom de screening op scoliose door de JGZ is gestopt. Inleiding: Scoliose is een driedimensionale, zijdelingse verkromming van de wervelkolom. In 70 80% van de gevallen is de oorzaak onbekend. Dit wordt beschreven als een idiopatische scoliose (Romano et al., 2012). De prevalentie van idiopatische scoliose onder gescreende schoolkinderen in verschillende landen, loopt uiteen van 2-2,5%. De incidentie van curves >20 C varieert van 0.2-0.5% en van curves >40 C rond de 0.1%. Curves tussen de 10-20 C komen bij meisjes twee keer zo vaak voor als bij jongens en een curve >30 C komt zelfs tien keer vaker voor bij meisjes dan bij jongens (Asher & Burton, 2006; NPI, 2004; Rinsky & Gamble, 1988; Weiss & Goodall, 2008). De adolescente idiopatische scoliose komt het vaakst voor: 2% - 2,5% van alle kinderen van 10 tot 16 jaar zal een idiopatische curve van meer dan 10 ontwikkelen (Kane, 1977; Miller, 1999) In Nederland zijn er ongeveer 60.000 scoliose patiënten, jaarlijks komen daar zo`n 1000 nieuwe patiënten bij, voornamelijk meisjes tussen de 12 en 18 jaar. Jaarlijks worden er 7000 patiënten ivm hun scoliose in het ziekenhuis behandeld. In 2012 vonden er 625 operatieve behandelingen plaats. (H. Sonneveld 2017) Onderzoek Scoliose Maart 2018 Pagina 3
Doelstelling: We willen in kaart gaan brengen waarom er met de screening op scoliose door het JGZ is gestopt en of het wellicht zinvol is een andere methode te gaan gebruiken om scoliose patiënten vroegtijdig te ontdekken. Methode: Contact leggen met het JGZ om de beweegreden duidelijk te krijgen waarom er met de screening op scoliose is gestopt. Deelnemers: Voorzitter: Jacqueline Kempen Nijhof, oefentherapeut Mensendieck Sjoerd van de Pol, kinderfysiotherapeut Medifit Barneveld Grace Velthof, oefentherapeut Mensendieck Plan van Aanpak: November 2017 is er een bijeenkomst geweest met 3 oefen- en fysiotherapeuten die patiënten met een scoliose regelmatig in de praktijk zien. Al snel bleek dat het vrijwel onmogelijk is om betrouwbare data te verzamelen over het aantal scoliose patiënten die in de praktijken gezien worden en hoe het verloop ervan is over de afgelopen jaren. Deze gegevens zijn niet uit de medische software van de praktijken te halen. Er is contact gelegd met het JGZ om ons vermoeden te toetsen. In de nieuwsbrief van het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid (november 2014) wordt beschreven dat de JGZ-richtlijn Methodiek Onderzoek Scoliose door de Richtlijnadvies- en autorisatie Commissie (RAC) is teruggetrokken. De reden is dat screening op scoliose geen onderdeel meer uitmaakt van het nieuwe Basispakket Jeugdgezondheidszorg en bevindingen van een onderzoek van TNO, gepresenteerd in het rapport `Wel of niet screenen op scoliose` (februari 2014). Dit heeft geleid tot het besluit van het RAC om de verouderde richtlijn uit 2003 niet te herzien maar terug te trekken. Het ministerie van VWS heeft TNO opdracht gegeven te onderzoeken of een eerder advies dat de screening op Idiopathische Adolescenten Scoliose (IAS) niet in het Basistakenpakket JGZ hoort, voldoende onderbouwd was. In het onderzoek van TNO Onderzoek Scoliose Maart 2018 Pagina 4
is systematisch gezocht naar wetenschappelijke literatuur om na te gaan of screening op IAS al dan niet gerechtvaardigd is. Uit de onderzoeksbevindingen wordt de conclusie getrokken dat screening op scoliose mogelijk niet effectief is, als gevolg van de lage validiteit van de test en het moeilijk te voorspellen natuurlijk verloop. Hierdoor is het niet mogelijk de juiste leeftijd voor screening vast te stellen, of na te gaan wanneer behandeling nodig is. Daarnaast zijn er duidelijke nadelen van de screening, onder andere als gevolg van het hoge aantal fout-positieven en foutnegatieven. TNO stelt dat bij een screening de voordelen moeten opwegen tegen de wel.pdf) Voorafgaand aan het bezoek aan de jeugdarts wordt er een vragenlijst toegestuurd welke door de ouders moet worden ingevuld. In de vragenlijst naar ouders van 10-11 jarige staat als laatste vraag: 12a. Heeft u een vraag voor de jeugdarts of jeugdverpleegkundige waarvoor u een afspraak wilt? (bijvoorbeeld vragen over eten, slapen, opvoeding, thuissituatie, lichamelijke klachten, concentratie, spraak/taal- ontwikkeling, gedrag, motoriek of bewegen, rug/ houding, zindelijkheid, vrije tijdsbesteding zoals gamen, smartphonegebruik, buiten spelen) nee ja b. Wat is uw vraag? (Als u deze vraag graag zonder u kind erbij wilt bespreken, kunt u dit aangeven tijdens het gesprek). In de vragenlijst voor de onderbouw staat: 1f. Ik heb pijn in mijn rug en/of last van mijn houding ja nee De volledige vragenlijsten zijn te vinden op: nadelen. (http://publications.tno.nl/publication/34611955/a7x2j8/deurloo-2014- http://www.vggm.nl/ggd/jeugd_en_gezondheid/wat_doet_de_jgz_4-18_jaar_/basisonderwijs Onderzoek Scoliose Maart 2018 Pagina 5
Conclusie: Sinds 2014 worden de ruggen van scholieren niet meer standaard onderzocht op de aanwezig van een scoliose. De JGZ Standaard Methodiek Onderzoek Scoliose uit 2003 blijkt niet evidence based over de effectiviteit van de screening van de scoliose. Voor het JGZ is dit de reden om het scoliose onderzoek niet meer standaard uit te voeren. De manier om een scoliose toch in beeld te krijgen is wanneer ouders op de vragenlijst aangeven dat zij behoefte hebben voor verder onderzoek van de rug van hun kind. De alertheid van de ouders is dus voor het opsporen van een scoliose van wezenlijk belang. Wanneer ouders de vragenlijsten zorgvuldig lezen en invullen hopen we dat de scoliose patiënten eruit gehaald zullen worden, zodat de arts kan beoordelen of de patiënt gezien moet worden door de oefen- of fysiotherapeut. Onderzoek Scoliose Maart 2018 Pagina 6
Literatuur Asher, M.A., & Burton, B.D. (2006, maart). Adolescent Idiopathic Scoliosis: Natural history and long term treatment effects. Scoliosis 1(2), 1-10. doi: 10.1186/1748-7161- 1-2 Kane WJ. Scoliosis Prevalence: A call for a statement of terms. Clin Orthop. 1977;126:43 46. Miller NH. Cause and natural history of adolescent idiopathic scoliosis. Orthop Clin North Am 1999; 30:343-52. Romano, M., Minozzi, S., Bettany -Saltikov, J., Zaina, F., Chockalingam, N., Kotwicki, T. Negrini, S. (2012). Exercises for adolescent idiopathic scoliosis. Cochrane Database of Systematic Reviews, Issue 8. Art. No. CD007837. DOI : 10.1002/14651858.CD007837.pub2 JGZ Standaard Methodiek Onderzoek Scoliose: https://assets.ncj.nl/docs/richtlijn_scoliose.pdf Onderzoek Scoliose Maart 2018 Pagina 7