11 JANUARI 2007 C.05.0406.F/1 Hof van Cassatie van België Arrest Nr. C.05.0406.F H. J.-J., Mr. Cécile Draps, advocaat bij het Hof van Cassatie, tegen H. A. I. RECHTSPLEGING VOOR HET HOF Het cassatieberoep is gericht tegen het arrest, op 22 maart 2005 gewezen door het Hof van Beroep te Luik. Afdelingsvoorzitter Claude Parmentier heeft verslag uitgebracht. Advocaat-generaal met opdracht Philippe de Koster heeft geconcludeerd. II. CASSATIEMIDDELEN De eiser voert in zijn memorie een middel aan.
11 JANUARI 2007 C.05.0406.F/2 Geschonden wettelijke bepalingen - de artikelen 578, 582, 584 en 617 van het Burgerlijk Wetboek; - artikel 1138, 2, van het Gerechtelijk Wetboek; - artikel 149 van de Grondwet; - algemeen beginsel van het recht van verdediging. Aangevochten beslissingen Onder voorbehoud van een precisering over de conversie van de kosten in euros, bevestigt het bestreden arrest het beroepen vonnis van 11 juni 2001 dat 1 ) de eiser had veroordeeld tot betaling aan de verweerder van 336.000 BEF, waarbij de maandelijkse afbetalingen vastgesteld zijn op de dag van het vonnis, vermeerderd met interest tegen de wettelijke rentevoet vanaf de dagvaarding tot algehele betaling, en van 12.000 BEF per maand vanaf 1 juli 2001, boven de kosten en 2 ) verklaart de tegenvordering en tussenvordering van de eiser niet-gegrond, zulks op grond van alle redenen ervan die geacht worden hieronder integraal te zijn weergegeven, inzonderheid, op grond: (...) dat er, om de waarde van het vruchtgebruik te verminderen, niet mag worden verwezen naar de normale intrest op de beleggingswaarde van het door de blote eigenaar ontvangen kapitaal; dat, behoudens verzaking, het recht van vruchtgebruik immers uitdooft bij het overlijden van de vruchtgebruiker; dat het bedrag van 12.000 BEF dat per maand wordt betaald door (de eiser) zelf, die zijn eenzijdige beslissing om die terugbetalingen te stoppen niet verantwoordt, overeenstemt met de huurwaarde van het verkochte onroerende goed waarop hij (lees : de verweerder) een zakelijk recht van vruchtgebruik had. Grieven De eiser voerde, bijkomend, aan dat hoewel men ervan zou moeten uitgaan dat het vruchtgebruik verrekend werd op het volledige kapitaal, een jaarlijks bedrag van 12.000 BEF x 12 = 144.000 BEF in verhouding tot de verkoopprijs van 1.700.000 BEF een interest vertegenwoordigt van nagenoeg 8,5 pct. netto per jaar, wat ver boven de netto-opbrengst ligt van een spaarboekje voor dezelfde periode en dat de verweerder indien zijn vruchtgebruik hoorde te bestaan in de opbrengst van het kapitaal van de verkoop, geen aanspraak kon maken op bedragen die veel hoger liggen dan die opbrengst, tenzij hij bewijst dat er een andersluidende overeenkomst is opgemaakt, wat hier niet het geval is, en dat de vergelijking die de eerste rechter maakt met een lijfrente of een door de vruchtgebruiker uitgespaarde huur niet ter zake dienend waren. De eiser stelde nog dat er rekening diende gehouden te worden met de gemiddelde opbrengst van een spaarboekje van 3 pct., te verminderen tot 2,5 pct. vanaf 1 januari 2005.
11 JANUARI 2007 C.05.0406.F/3 Het arrest, dat oordeelt dat uit de clausule (van de authentieke verkoopakte) waarvan de bewoordingen duidelijk zijn, blijkt dat de geschilpartijen overeen gekomen zijn het vruchtgebruik te verrekenen op de verkoopprijs die aan (de eiser) is betaald en dat noch de authentieke verkoopakte, noch enige andere daaropvolgende akte gewag maakt van de terugkoop van het vruchtgebruik voor een welbepaalde prijs, beslist aldus, zonder daarop te worden tegengesproken, dat er in de zin van die verkoopakte een verrekening is gebeurd van de zaak van het vruchtgebruik op de verkoopprijs. Eerste onderdeel Krachtens de artikelen 578, 582 en 584 van het Burgerlijk Wetboek heeft de vruchtgebruiker het recht om van een zaak waarvan een ander de eigendom heeft, het genot te hebben, en meer bepaald van de burgerlijke vruchten die door de zaak waarvan hij het vruchtgebruik heeft, kunnen worden voortgebracht. Burgerlijke vruchten zijn, meer bepaald, huishuren, interesten van opeisbare sommen en rentetermijnen. Wanneer de zaak van het vruchtgebruik een geldbedrag is, in casu de verkoopprijs van een onroerend goed, kan de vruchtgebruiker aldus slechts aanspraak maken op de interest op dat kapitaal en niet op de burgerlijke vruchten van een andere zaak waarvan het in de plaats is gekomen, zijnde het huurgeld van het verkochte onroerend goed. Het arrest, dat beslist dat er een verrekening is gebeurd van de zaak van het vruchtgebruik op de verkoopprijs, maar weigert te verwijzen naar de normale interest op de beleggingswaarde van het kapitaal dat de eiser heeft ontvangen als blote eigenaar, op grond dat het bedrag van 12.000 BEF waartoe het de eiser jegens de verweerder veroordeelt, overeenstemt met de huurwaarde van het verkochte onroerende goed, schendt bijgevolg de artikelen 578, 582 en 584 van het Burgerlijk Wetboek. ( ) III. BESLISSING VAN HET HOF Eerste onderdeel Krachtens artikel 582 van het Burgerlijk Wetboek heeft de vruchtgebruiker recht op het genot van alle soorten van vruchten, hetzij natuurlijke, hetzij vruchten van nijverheid, hetzij burgerlijke vruchten, die door de zaak waarvan hij het vruchtgebruik heeft, kunnen worden voortgebracht. Artikel 584, eerste lid, van dat wetboek bepaalt dat burgerlijke vruchten huishuren, interesten van opeisbare bedragen en rentetermijnen zijn.
11 JANUARI 2007 C.05.0406.F/4 Uit die bepalingen volgt dat, wanneer de zaak van het vruchtgebruik een geldbedrag is, de vruchtgebruiker slechts aanspraak kan maken op de interest op dat kapitaal. Het arrest dat vaststelt dat de eiser de blote eigenaar van een huis was en de verweerder de vruchtgebruiker en dat de partijen beslisten om het pand te verkopen en het recht van vruchtgebruik te verrekenen op de verkoopprijs, verantwoordt niet naar recht zijn beslissing om de eiser te veroordelen tot betaling aan de verweerder van een bedrag dat overeenstemt met de huurwaarde van het verkochte onroerend goed. Het onderdeel is gegrond. Overige grieven Er bestaat geen grond tot onderzoek van de overige onderdelen die niet tot ruimere cassatie kunnen leiden. Dictum Het Hof, Vernietigt het bestreden arrest, behalve in zoverre dit de hogere beroepen ontvankelijk verklaart en afwijzend beschikt op de vordering van de verweerder tot betaling van schadevergoeding wegens tergend en roekeloos geding; Beveelt dat van dit arrest melding wordt gemaakt op de kant van het gedeeltelijk vernietigde arrest. Houdt de kosten aan en laat de uitspraak daaromtrent aan de feitenrechter over; Verwijst de aldus beperkte zaak naar het Hof van Beroep te Bergen. Aldus geoordeeld door het Hof van Cassatie, eerste kamer, te Brussel, door afdelingsvoorzitter Claude Parmentier, de raadsheren Christian Storck, Didier Batselé, Albert Fettweis en Christine Matray, en in openbare terechtzitting van elf januari tweeduizend en zeven uitgesproken door afdelingsvoorzitter Claude Parmentier, in aanwezigheid van advocaat-generaal met opdracht Philippe de Koster, met bijstand van griffier Marie-Jeanne Massart.
11 JANUARI 2007 C.05.0406.F/5 Vertaling opgemaakt onder toezicht van afdelingsvoorzitter Edward Forrier en overgeschreven met assistentie van griffier Philippe Van Geem. De griffier, De afdelingsvoorzitter,