Gezondheidsenquête, Leefstijlmonitor en Gezondheidsmonitor. 12 april 2018 Christianne Hupkens

Gezondheidsenquête, Leefstijlmonitor en Gezondheidsmonitor 12 april 2018 Christianne Hupkens

Inhoud van de presentatie 1. Gezondheidsenquête Opzet en inhoud van de enquête Een korte geschiedenis Enkele resultaten 2. Leefstijlmonitor Opzet en inhoud van de enquête Enkele resultaten 3. Gezondheidsmonitor Opzet en inhoud van de enquête Enkele resultaten

Gezondheidsenquête sinds 1981 De Gezondheidsenquête (GE) geeft al 37 jaar een overzicht van ontwikkelingen in gezondheid, medische consumptie, leefstijl en preventief gedrag van de Nederlandse bevolking.

Gezondheidsenquête: vragenlijst Informatie over subjectieve onderwerpen, zoals ervaren gezondheid Veel informatie per persoon: verbanden onderzoeken, bijv. tussen roken en gezondheid Zelf bepalen welke informatie we verzamelen 4

Gezondheidsenquête: gezondheid Ervaren gezondheid Psychische gezondheid Langdurige aandoeningen Ziekten Beperkingen 5

Gezondheidsenquête: zorggebruik Contact met: Huisarts Specialist Tandarts Fysiotherapeut Alternatief genezer Psycholoog/psychiater/psychotherapeut Orthodontist en mondhygiënist Ziekenhuisopnamen (met en zonder verblijf) Medicijngebruik (voorgeschreven en niet-voorgeschreven) Thuiszorg Mantelzorg Zorg in buitenland 6

Gezondheidsenquête: leefstijl Roken Alcohol Drugs Bewegen Voeding Gezond gewicht Seksuele gezondheid Ongevallen 7

Gezondheidsenquête: steekproef Iedere maand Steekproefkader: Basisregistratie Personen (BRP) Personen van 0 jaar en ouder Niet in instellingen Iedereen evenveel kans 8

Gezondheidsenquête: waarneming schriftelijke vragenlijst mondelinge interviews telefonische interviews vragenlijst via internet 9

Gezondheidsenquête: verwerking, analyse en output Verwerking Alle data samengevoegd in 1 databestand Wegen representatief beeld van Nederland Analyse & output StatLine Maatwerktabellen Nieuwsberichten Achtergrondartikelen of hoofdstukken Wetenschappelijke artikelen 10

Gezondheidsenquête: een korte geschiedenis Vanaf 1981 een jaarlijkse Gezondheidsenquête hoofdthema s: gezondheid en medische consumptie vanaf 1989 ook leefstijl: roken en alcohol waarneming: mondelinge interviews Data van 1981 t/m 1996: zijn niet beschikbaar via remote access/on site wel via DANS 12

De Gezondheidsenquête vanaf 1997 In 1997 ging de Gezondheidsenquête op in het Permanent Onderzoek LeefSituatie (POLS) Grote groep mensen kreeg een basisvragenlijst (POLS Basis): 25 duizend tot 80 duizend respondenten daarin enkele gezondheidsvragen: ervaren gezondheid, belemmeringen, huisartscontact, roken 13

De Gezondheidsenquête vanaf 1997 Daarna verdeling respondenten over verschillende modules: Gezondheidsmodule: ca. 10 duizend respondenten (POLS Gezondheid) Bestanden van POLS Basis en POLS Gezondheid vanaf 1997: beschikbaar via remote access koppelbaar met andere bestanden 14

De Gezondheidsenquête vanaf 2010 GE is weer een zelfstandig onderzoek, POLS bestaat niet meer GE te duur geworden, introductie internetwaarneming Nieuw design sinds 2010 deel 1: internet > telefoon > mondeling deel 2: internet of papier Responsuitval tussen deel 1 en 2 veel groter dan voorheen 15

De Gezondheidsenquête sinds 2014 Een mini-herontwerp om de nadelen van het 2010- herontwerp weg te nemen Afschaffing van deelonderzoek 2 Waarneming: internet > mondeling Start nieuwe samenwerking: Consortium Leefstijlmonitor (LSM) kernvragen over leefstijl opgenomen in de GE nieuwe onderwerpen toegevoegd zoals seksuele gezondheid en ongevallen 16

De Gezondheidsenquête sinds 2014 Integratie European Health Interview Survey (EHIS) in GE: enkele vragen gewijzigd enkele vragen toegevoegd, zoals voeding In 2014 hebben we ook vragen moeten schrappen 17

Resultaten Gezondheidsenquête in het nieuws 19

Resultaten Gezondheid - ervaren gezondheid In 2017 noemde 79% van de Nederlanders van 0 jaar of ouder zijn of haar gezond goed of zeer goed Mannen: 82% Vrouwen: 77% 22

Gezondheid - ervaren gezondheid 100 80 60 40 20 0 0-4 jaar 4-12 jaar 12-16 jaar 16-20 jaar 20-30 jaar 30-40 jaar 40-50 jaar 50-55 jaar 55-65 jaar 65-75 jaar 75 jr of ouder Percentage met als (zeer) goed ervaren gezondheid 23

Gezondheid ervaren gezondheid 90 85 80 75 70 % in (zeer) goed ervaren gezondheid 24

Gezondheid chronische aandoeningen 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 2001 2006 2011 2016 Vernauwing bloedvaten Gewrichtsslijtage Hoge bloeddruk 25

Zorggebruik trends sinds 1981 26

Zorggebruik tandartscontact naar inkomen 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Jonger dan 25 jaar 25 tot 45 jaar 45 tot 65 jaar 65 jaar of ouder 1e (laagste) kwintiel 2e kwintiel 3e kwintiel 4e kwintiel 5e (hoogste) kwintiel 27

Zorggebruik fysiotherapie naar inkomen 35 30 25 20 15 10 5 0 Jonger dan 25 jaar 25 tot 45 jaar 45 tot 65 jaar 65 jaar of ouder 1e (laagste) kwintiel 2e kwintiel 3e kwintiel 4e kwintiel 5e (hoogste) kwintiel 28

Zorggebruik huisartscontact naar inkomen 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Jonger dan 25 jaar 25 tot 45 jaar 45 tot 65 jaar 65 jaar of ouder 1e (laagste) kwintiel 2e kwintiel 3e kwintiel 4e kwintiel 5e (hoogste) kwintiel 29

Zorggebruik specialistcontact naar inkomen 70 60 50 40 30 20 10 0 Jonger dan 25 jaar 25 tot 45 jaar 45 tot 65 jaar 65 jaar of ouder 1e (laagste) kwintiel 2e kwintiel 3e kwintiel 4e kwintiel 5e (hoogste) kwintiel 30

Leefstijlmonitor sinds 2014 In opdracht van VWS Samenwerkingsverband met: RIVM coördinator Leefstijlmonitor vertegenwoordiger netwerk kernindicatoren sport en bewegen vertegenwoordiger VoedselConsumptiepeiling. GGD GHOR Nederland Pharos Rutgers SOA Aids Nederland Trimbos-instituut VeiligheidNL Voedingscentrum Nederland 32

Onderwerpen in de Leefstijlmonitor Roken Alcohol Drugs Bewegen Voeding Gezond gewicht Seksuele gezondheid Ongevallen 33

Opzet van de Leefstijlmonitor Kern van de Leefstijlmonitor: Gezondheidsenquête (CBS) Peilstations-onderzoek (Trimbos-instituut) Health Behaviour in School-aged Children- onderzoek (HBSC Nederland) Aanvullende modules van de Leefstijlmonitor: Module Bewegen en Ongevallen (RIVM, VeiligheidNL en CBS) Module Middelen (Trimbos-instituut, RIVM en CBS) Voedselconsumptiepeiling (RIVM) Seks onder je 25e (Rutgers en SOA AIDS Nederland) 34

Opzet van de Leefstijlmonitor Kern van de Leefstijlmonitor: Gezondheidsenquête (CBS) Peilstations-onderzoek (Trimbos-instituut) Health Behaviour in School-aged Children- onderzoek (HBSC Nederland) Aanvullende modules van de Leefstijlmonitor: Module Bewegen en Ongevallen (RIVM, VeiligheidNL en CBS) Module Middelen (Trimbos-instituut, RIVM en CBS) Voedselconsumptiepeiling (RIVM) Seks onder je 25e (Rutgers en SOA AIDS Nederland) 35

Aanvullende modules van de Leefstijlmonitor LSM-A Bewegen en ongevallen in de oneven jaren vanaf 2015 i.s.m. RIVM en VeiligheidNL steekproef: 0 jaar en ouder LSM-A Middelen: roken, alcohol, drugs, doping in de even jaren vanaf 2016 i.s.m. RIVM en Trimbos-instituut steekproef: 15 jaar en ouder 36

Opzet van de aanvullende modules van de Leefstijlmonitor Design: internet > telefoon > mondeling 10.000 respondenten per jaar Opzet en uitvoering van het onderzoek grotendeels vergelijkbaar met de GE Resultaten zijn ook vergelijkbaar 37

Beschikbaarheid data aanvullende modules Leefstijlmonitor Bestanden beschikbaar via remote access Aanvraag moet worden goedgekeurd door de partijen van het Consortium LSM 38

1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Leefstijl trend in roken en overgewicht 55 50 45 40 35 30 25 20 Rokers Overgewicht 40

Leefstijl overgewicht 70 60 50 40 30 20 10 0 Jonger dan 25 jaar 25 tot 45 jaar 45 tot 65 jaar 65 jaar of ouder Jonger dan 25 jaar 25 tot 45 jaar 45 tot 65 jaar 65 jaar of ouder mannen Matig overgewicht Ernstig overgewicht vrouwen 41

Leefstijl overgewicht 42

Leefstijl overgewicht 43

Leefstijl aantal uren zitten per dag, 2015 44

Leefstijl zitgedrag 45

Gezondheidsmonitor Eens in de 4 jaar samenwerking GGD en, RIVM en CBS: 2012, 2016, 2020 Samenvoeging van gegevens over personen van 19 jaar of ouder uit: de CBS Gezondheidsenquête de Volwassenmonitor en de Ouderenmonitor van alle 25 GGD en 47

Gezondheidsmonitor - CBS trekt steekproef en voert de weging uit - deel van de vragen op elkaar afgestemd - waarneemmethodiek enigszins afgestemd - CBS en GGD en doen hun eigen waarnemingen - uitkomsten worden samengevoegd in 1 databestand 400 duizend respondenten laagregionale cijfers 48

Gezondheidsmonitor 2012: onderwerpen Ervaren gezondheid Chronische aandoeningen Beperkingen Lengte en gewicht Bewegen Alcoholgebruik Roken Mantelzorg geven 49

Gezondheidsmonitor 2016: onderwerpen Ervaren gezondheid Chronische aandoeningen Beperkingen Lengte en gewicht Bewegen Mantelzorg geven Mantelzorg ontvangen 50

Gezondheidsmonitor Data van 2012 en 2016 beschikbaar via remote access Eerst toestemming vragen aan Registratiecommissie bij het Loket Gezondheidsmonitors 51

Gezondheidsmonitor Goede ervaren gezondheid per regio 53

Gezondheidsmonitor Bewegen per regio 54

Gezondheidsmonitor Overgewicht per regio 55

Ten slotte De Gezondheidsenquête, Leefstijlmonitor en Gezondheidsmonitor bevatten veel interessante data over gezondheid, zorggebruik en leefstijl De Gezondheidsenquête is sinds 1997 beschikbaar via remote access, de Gezondheidsmonitor sinds 2012 en de Leefstijlmonitor sinds 2015 Deze enquêtes kunnen worden gekoppeld aan registers 56