Nieuwsflits Lectoraat Transportveiligheid januari-februari 2017 Het lectoraat Transportveiligheid bevordert het veilig transporteren van goederen over water, weg, spoor en buisleidingen en van grote groepen mensen over water, weg en spoor. Wij zijn actief op alle onderdelen van de veiligheidsketen, zowel risicobeheersing als incidentbestrijding, en richten ons op die incidenten waarbij een bovengemiddeld beroep wordt gedaan op de hulpdiensten. Het lectoraat Transportveiligheid is onderdeel van het Instituut Fysieke Veiligheid (IFV). Koers lectoraat Transportveiligheid In afstemming met een aantal directeuren van veiligheidsregio s en hoofden risicobeheersing is de afgelopen maanden gewerkt aan de koers van het lectoraat. Het lectoraat heeft als missie dat we het collectief vervoer van personen, goederen en gevaarlijke stoffen in Nederland veiliger maken. Het leidende principe binnen het lectoraat wordt gevormd door invulling van drie functies: kennisfunctie, netwerkfunctie en informatiefunctie. Alle drie de functies moeten goed vervuld worden om transport veiliger te kunnen maken: > Informatie om gegevens te ontsluiten en te gebruiken voor de uitwerking van veiligheidsvraagstukken. > Kennis om te begrijpen hoe mechanismen werken. > Een netwerk om kennis enerzijds op te kunnen halen en ontwikkelingen in beeld te krijgen, anderzijds om kennis terug te laten vloeien naar partijen in het transport-, de industrie- en het veiligheidsdomein. Lectoraat Transportveiligheid Netwerkfunctie Informatiefunctie Kennisfunctie Enkele van de kennisvragen waar we in ieder geval aan denken: a. Op welke wijze kunnen publieke en private partijen de bestrijding van (industriële en) transportongevallen zo efficiënt en effectief mogelijk uitvoeren? b. Op welke wijze kunnen veiligheidsregio s hun rol als veiligheidsadviseur bij ruimtelijke/ infrastructurele projecten (beter) vormgeven, mede in het licht van aankomende verandering rondom omgevingsveiligheid? c. Welke innovaties vanuit de transportsector komen op ons af, welke veiligheidsconsequenties hangen daarmee samen en wat betekent dit voor de veiligheidsregio s? Het is goed mogelijk dat op het event van 22 maart 2017 (zie verderop in deze nieuwsflits) extra onderwerpen in beeld komen. In afstemming met de veiligheidsregio s zal nader geprioriteerd worden in de kennisvragen. Het gehele koersdocument is begin april 2017 gereed.
Lancering Bestuurlijk platform veiligheid rond het spoor De staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu (IenM) heeft tijdens een werkbezoek aan de gemeente Zwijndrecht op 15 februari jl. het Bestuurlijk platform veiligheid rond het spoor gelanceerd. Dit platform wordt gevormd door een aantal burgemeesters en vertegenwoordigers van het ministerie van IenM, veiligheidsregio s, ProRail en goederenvervoerders en staat onder voorzitterschap van burgemeester Jan van Belzen van Barendrecht. In een brief aan de Tweede Kamer van 3 oktober 2016 (IenM/BSK-2016/198837) kondigde de staatssecretaris het platform als volgt aan: Op verzoek van de gemeenten richt ik een overlegplatform voor externe veiligheid langs het spoor in, zodat er een tafel is voor informatie-uitwisseling en waaraan overleg kan plaatsvinden tussen decentrale overheden, de sector en de veiligheidsregio s. Voorzitter Van Belzen merkte op dat het platform er ook is om elkaar beter te leren kennen en een netwerk te vormen op strategisch/ bestuurlijk niveau. Nils Rosmuller hield er als lector Transportveiligheid een presentatie, waarin hij aangaf dat het spoor in Nederland een veilig vervoerssysteem is en dat het veiligheidsniveau hier hoog is. Gelet op de dichte bebouwing in ons land en het belang van spoorvervoer voor Nederland is een dergelijk hoog niveau volkomen terecht en dat moeten we ook zo houden, aldus Rosmuller. info: hans.spobeck@ifv.nl IFV Kennissymposium De uitkomsten van IFV-onderzoeken en publicaties zijn op dinsdag 24 januari 2017, tijdens het IFV Kennissymposium aan belangstellenden gepresenteerd. Teamleden van het lectoraat Transportveiligheid namen vier deelsessies voor hun rekening. 1. Deelsessie Omgevingsveiligheid en -sensitiviteit Nils Rosmuller heeft in twee sessies met de deelnemers gesproken over de richting waarin zich het omgevingsveiligheidsbeleid begeeft. Enerzijds een verbreding naar meer dan enkele risico s van gevaarlijke stoffen (lees: externe veiligheid). Anderzijds de vroegtijdige adviesrol van de veiligheidsregio bij de ontwikkeling van omgevingsvisies en -plannen. Met elkaar is gediscussieerd of dit een kans of een bedreiging voor de invloed van de veiligheidsregio is. De beelden hierover wisselden. Ook is gesproken of, en zo ja, welke gevolgen dit heeft voor de competenties van de functionarissen binnen de veiligheidsregio s. Hierover waren de geluiden redelijk eenduidig: dit gaat behoorlijke gevolgen hebben voor de benodigde competenties, met name op het gebied van adviesvaardigheden, de ontwikkeling van een soort van antenne voor politiek bestuurlijke belangen en verhoudingen en het invullen van de regierol om veiligheidskennis vanuit verschillende domeinen te mobiliseren en in te brengen in genoemde visies en plannen. 2
2. Deelsessie Tunnelveiligheid Reinier Boeree was verantwoordelijk voor de deelsessie Tunnelveiligheid waarin hij vertelde dat er een onderzoek is gedaan naar de behoefte aan een Handreiking Tunnelincidentbestrijding wegtunnels. In Nederland zijn 42 wegtunnels in gebruik, waarvan 25 tunnels in beheer zijn bij Rijkswaterstaat en 17 in beheer bij andere tunnelbeheerders. Vijf tunnels zijn gepland te worden gebouwd. Het lectoraat heeft dit onderzoek uitgevoerd in opdracht van het stakeholdersoverleg Wegtunnels. Hierin zijn de belangrijkste partijen rondom incidentbestrijding in tunnels vertegenwoordigd. Er zijn momenteel geen uniforme landelijke afspraken over hoe tunnelincidenten bestreden moeten worden. Bij met name de beheerder van rijkstunnels (RWS) en de hulpdiensten blijkt een duidelijke behoefte te bestaan aan een dergelijk handreiking. De op te stellen handreiking moet gericht zijn op het faciliteren van de noodzakelijke afstemming tussen de verschillende partijen en het bereiken van eenduidigheid in terminologie. Voor veel voorkomende scenario s zal de logica en de context achter incidentbestrijdingsprocedures worden aangegeven. Voor alle fasen van de incidentbestrijding worden de taken, verantwoordelijkheden, bevoegdheden beschreven van betrokken partijen en de interactie daartussen. 3. Deelsessie Alternatieve brandstoffen De deelsessie over de alternatieve brandstoffen LNG en Waterstof werd gepresenteerd door Hans Spobeck (IFV) en Ignace Czichy van de Omgevingsdienst Zuidoost-Brabant. Alternatieve brandstoffen als LNG en Waterstof staan prominent in de Energienota van de minister van Economische Zaken uit 2016 maar deze alternatieve brandstoffen kennen ook specifieke gevaren en eigenaardigheden die relevant zijn de incidentbestrijding. Tijdens deze deelsessie kwamen de volgende aspecten aan de orde: > > de rol van deze alternatieve brandstoffen in de energietransitie voor de komende jaren > > de eigenschappen van de brandstoffen > > veiligheidsaspecten > > de rol en betrokkenheid van diverse organisaties bij de veiligheid > > producten die gemaakt zijn voor LNG voor wat betreft veiligheid (en voorbereid worden voor waterstof) > > de diverse ketens rondom de brandstoffen. 4. Deelsessie Water en Evacuatie Nancy Oberijé gaf een toelichting op de Handreiking Impactanalyse ernstige wateroverlast en overstromingen en de Handreiking Evacuatiestrategie. Met de Handreiking Impactanalyse kunnen veiligheidsregio s en hun partners de gevolgen van ernstige wateroverlast en overstromingen in beeld brengen. Het gaat daarbij niet alleen om de directe gevolgen van het water, maar ook de indirecte gevolgen door de aantasting van vitale infrastructuur. Met de Handreiking Evacuatiestrategie kunnen (gegeven de verwachte impact) de handelingsperspectieven voor de bevolking in beeld gebracht worden. De capaciteit en de ligging van de transportinfrastructuur (al dan niet in overstroomd gebied) in combinatie met de beschikbare waarschuwingstijd zijn hier bepalend voor het al dan niet preventief kunnen evacueren van een gebied. De Handreiking Evacuatiestrategie is op dit moment nog in 3
ontwikkeling. Van de Handreiking Impactanalyse is een infographic gemaakt die u door de stappen van de handreiking heen leidt. De infographic vindt u op www.ifv.nl. Hier vindt u ook de presentaties. info: info@lectransportveiligheid.nl Vier jaar terug, vier jaar vooruit: 22 maart 2017 Velen zullen de save the date al hebben ontvangen, anderen mogelijk nog niet. Op een feestelijke bijeenkomst, exact vier jaar na het uitspreken van zijn lectorale rede, zal Nils Rosmuller met de aanwezigen in quiz-stijl terugkijken op wat in die vier jaar lectoraat Transportveiligheid is bereikt. Met prominente sprekers uit de veiligheidsregio s, de transportsector en het bedrijfsleven wordt vooruitgekeken naar trends, ontwikkelingen en innovaties die op ons afkomen, de invloed daarvan op transportveiligheid en de betekenis voor het lectoraat. info: nils.rosmuller@ifv.nl PGS 35 van start Op 20 december 2016 is de werkgroep PGS-35 onder voorzitterschap van Hans Spobeck van start gegaan. Deze PGS staat voor Publicatiereeks Gevaarlijke Stoffen. Nummer 35 slaat op het thema: Waterstof: afleverinstallaties van waterstof voor wegvoertuigen. Een PGS-richtlijn is een beschrijving van samenhangende preventieve en repressieve maatregelen, met als doel risico s van opslag of handelingen te reduceren tot een acceptabel en haalbaar niveau. Daarbij wordt gekeken naar aspecten van milieuveiligheid, arbeidsveiligheid en brandveiligheid/rampenbestrijding. De PGS-35 bestaat al, maar moet geactualiseerd worden naar de nieuwe standaard voor PGS-en. Hierbij wordt gewerkt volgens een risicomethodiek, d.w.z. werken volgens een transparante risicobenadering, beschrijving van eenduidige doelen en beschrijven van maatregelen om te voldoen aan de doelen. De PGS-35 wordt eind 2017 opgeleverd. info: hans.spobeck@ifv.nl 4
Moderne voertuigen, moderne aanpak: community of practise Het IFV heeft in haar publicatie Brandweeroptreden bij incidenten met moderne voertuigen (2016) de eerste handvatten beschreven voor het bestrijden van incidenten met moderne voertuigen. Binnen het IFV wil het lectoraat Transportveiligheid met de Brandweeracademie de handelingsperspectieven bij incidenten met moderne voertuigen nader uitwerken. Denk hierbij aan elektrische voertuigen en alternatieve brandstoffen. Deze nadere uitwerking willen we vormgeven door middel van een drietrapsbenadering waarbij nauw wordt samengewerkt met inhoudelijk deskundigen vanuit het IFV, Nederland en Europa. 1. In een community of practise (inhoudelijk deskundigen vanuit veiligheidsregio s, auto-industrie en andere hulpverleners) willen we de Nederlandse kennis en ervaring bij elkaar brengen en met elkaar delen. 2. Via een exchange of experts (Europees) willen we de Europese handelingsperspectieven met elkaar bespreken. 3. De eventuele witte vlekken in kennis zullen we nader adresseren en in een (Europees) onderzoeksvoorstel opnemen voor nadere uitwerking. De planning is dat we de komende maanden tot aan de zomer met het veld hiermee aan de slag willen. Dat betekent dat we enkele keren bijeen willen komen met inhouds- en ervaringsdeskundigen om van elkaar te leren en om de exchange of experts voor te bereiden. Bent u zo n inhouds-/ ervaringsdeskundige, en vindt u het leuk om uw kennis, ervaring, en deskundigheid met collegae te delen, meldt u zich dan aan via info@lectransportveiligheid.nl. Wij zullen vervolgens een startbijeenkomst organiseren waarin we met elkaar nadere afspraken maken over de rolverdeling. info: nils.rosmuller@ifv.nl Kennisplatform Tunnelveiligheid Op vrijdag 13 december 2016 en dinsdag 21 februari 2017 gaf Nancy Oberijé vanuit het lectoraat Transportveiligheid een presentatie bij de themasessie van het Kennisplatform Tunnelveiligheid Menselijk gedrag, anders dan gedacht. Daarin trok zij de parallel tussen menselijk gedrag bij brand in gebouwen en menselijk gedrag bij incidenten in tunnels. Bij meerdere incidenten in tunnels is gebleken dat veel tunnelgebruikers zich anders gedragen dan we bij het vaststellen van de veiligheidsmaatregelen en uitwerking van het ontwerp aannemen. Om hierin meer inzicht te krijgen en van gedachten te wisselen werd dit onderwerp tijdens de bijeenkomst toegelicht aan de hand van een aantal presentaties; een gedragsanalyse, analyse van een incident en een terugkoppeling door een ervaringsdeskundige. Daarna vond op basis van deze inzichten een open discussie plaats. Beide bijeenkomsten zijn goed bezocht door ongeveer 70 personen vanuit verschillende disciplines. info: info@lectransportveiligheid.nl 5
Ketenoverleg veiligheid binnenwateren Op 26 januari 2017 vond het derde Ketenoverleg veiligheid binnenwateren plaats bij de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) in Zwijndrecht. Hierbij waren deelnemers van veiligheidsregio s, Rijkswaterstaat, ILT, Havenbedrijf Amsterdam, BLN, KNRM, Politie en het IFV aanwezig. Kern van dit overleg is het gemeenschappelijk belang dat de ketenpartners hebben om van elkaar te leren en kennis en informatie te delen, zodat risico s op het water verkleind, en incidenten zoveel mogelijk voorkomen kunnen worden. Tijdens het overleg werden twee presentaties gegeven: een over het digitale informatiesysteem dat de Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond met haar regionale ketenpartners heeft ontwikkeld voor waterincidenten en een van Rijkswaterstaat over het stuwincident bij Grave. info: hans.spobeck@ifv.nl Redactie Nils Rosmuller, lector Transportveiligheid Hans Spobeck, programmamanager Meer informatie Lectoraat Transportveiligheid op www.ifv.nl Deze nieuwsflits verschijnt eens per twee maanden. Wilt u deze nieuwsflits niet langer ontvangen? Meld u af via info@lectransportveiligheid.nl 6