1. Voorblad Datum: 27 maart 2014 Agendapunt nr: 6.c. Aan de Verenigde Vergadering Stand van zaken implementatie Bestuursakkoord Water Aard voorstel Informerend stuk Aantal Bijlagen 2 Voorstel behandeld door Datum Verenigde Vergadering 27 Maart 2014 Commissie Water 10 Maart 2014 Voorstel geparafeerd door Naam Paraaf Datum Secretaris-Directeur Arnoud vanvliet Akkoord 19-02-2014 Dijkgraaf Jan Geluk Akkoord 20-02-2014 Ridderkerk, 27 maart 2014. Dijkgraaf en heemraden voornoemd, secretaris-directeur, dijkgraaf, drs. A.A. van Vliet. ing. J.M. Geluk. Bijlagen: Voorstel: Voorstel_1241.docx Bijlage: Rapportage+Stand+van+Zaken+Implementatie+Bestuursakkoord+Water[1].pd f Stukken ter inzage:
2. Voorstel_1241.docx Stand van Zaken Implementatie Bestuursakkoord Water (5) 1. Aanleiding Het Bestuursakkoord Water (BAW) is op 21 april 2011 getekend door het Rijk, de provincies, gemeenten, waterschappen en de drinkwaterbedrijven. Eén van de afspraken in het BAW is de verbetering van de doelmatigheid in de (afval)waterketen. Dit akkoord volgt op Bestuursakkoord Afvalwaterketen (2007), waarin gesteld is dat het waterschap en de gemeenten dusdanig moeten samenwerken in de afvalwaterketen als ware het één bedrijf. Samenvattend kan gesteld worden dat het BAW beoogd een verbetering te realiseren op de 3 K s: - kosten - kwaliteit - kwetsbaarheid 2. Voorstel Voorgesteld wordt: kennis te nemen van de stand van zaken Bestuursakkoord Water (5). 3. Motivering Om u op de hoogte te stellen van de ontwikkelingen binnen onze regio en landelijk ten aanzien van de invulling van de afspraken uit het Bestuursakkoord Water (2011). Dit is de vijfde stand van zaken over dit onderwerp. 4. Risico s NVT 5. Financiële aspecten NVT - 6. Personele aspecten 1
NVT 7. Juridische aspecten NVT 8. Duurzaamheidsaspecten NVT 9. Communicatieve aspecten (in-en extern) NVT 10. Wijze van publiceren Kies één of meerdere items: Intranet Internet Terinzagelegging Pers 11. Verdere aanpak/ procedure Aansluitend op de volgende uitvraag van en rapportage aan de Visitatiecommissie zal in het najaar van 2014 een volgende voortgangsrapportage worden aangeboden. 12. Evaluatie 13. Afdelingen die instemmen met het voorstel FN BJ 2
3. Rapportage+Stand+van+Zaken+Implementatie+Bestuursakkoord+Water[1] RIOOLSTELSEL Bestuurs- Akkoord Water INNOVATIE ORGANISATIE Samenwerking Afvalwaterketen Implementatie Bestuursakkoord Water Januari 2014
Aanleiding Met het Bestuursakkoord Water is afgesproken de doelmatigheid van het waterbeheer te verhogen. Hierbij zijn de volgende doelstellingen benoemd: - beperking Kostenstijging; - verbetering Kwaliteit; - vermindering Kwetsbaarheid. Deze nota informeert u over de Stand van Zaken van de Implementatie Bestuursakkoord Water per januari 2014. Voorgaande Stand van Zaken zijn aangeboden in de Verenigde Vergaderingen van: 1. 22 september 2011 2. 24 mei 2012 3. 24 januari 2013 4. 26 september 2013 Een volgende rapportage zal aangeboden worden in de VV najaar 2014, afhankelijk van de volgende rapportage van de Visitatiecommissie.
Inhoudsopgave 1 Inleiding 1 1.1 Bestuursakkoord Water 1 2 Samenwerking binnen WSHD 2 2.1 Terugblik Samenwerking 2 3 Visitatiecommissie 2 3.1 Eerste oordeel 2 3.2 Vervolg Visitatiecommissie 2 4 Monitoring voortgang binnen WSHD 3 4.1 Kosten Afvalwaterketen WSHD-breed 3 4.2 Ambities binnen WSHD 4 5 Monitoring kwaliteit en kwetsbaarheid 4 6 Risico s en aanbevelingen 4 Bijlage 1 Factsheets per regio 6
Samenwerking in de Afvalwaterketen 27 maart 2014 1 Inleiding 1.1 Bestuursakkoord Water Het Bestuursakkoord Water (BAW) is op 21 april 2011 getekend door het Rijk, de provincies, gemeenten, waterschappen en de drinkwaterbedrijven. Eén van de aanleidingen voor het Bestuursakkoord, is de verwachting dat in 2020 de kosten van het beheer van de afvalwaterketen 25% toegenomen zullen zijn t.o.v. de kosten in 2010 ( 600M meer dan de 2400 in 2010), zie onderstaande figuur. Figuur 1: Landelijke ambitie: financieel Uit het landelijke feitenonderzoek uit 2010 is gebleken dat door een slimmer beheer de kostenstijging beperkt kan worden, zonder verlies van kwaliteit. Bovendien kan de kwetsbaarheid daarmee verlaagd worden. Voor de afvalwaterketen is dit een opgave van 380M. 1
Samenwerking in de Afvalwaterketen 27 maart 2014 2 Samenwerking binnen WSHD 2.1 Terugblik Samenwerking WSHD heeft gekozen voor een aanpak per regio (eilanden en bestaande samenwerkingsverbanden tussen gemeenten) en een proces dat aansluit bij de behoeften van de verschillende regio s: 1. Barendrecht, Albrandswaard, Ridderkerk (BAR gemeenten) 2. Goeree-Overflakkee 3. Rotterdam 4. Hoeksche Waard 5. Voorne-Putten 6. Drechtsteden Afgelopen periode is in alle regio s gewerkt om de gemaakte afspraken concreter te maken en in veel regio s is ook al een start gemaakt met de implementatie. 3 Visitatiecommissie Het ministerie van I&M volgt de voortgang en de resultaten van het BAW. Om deze voortgang op onafhankelijke wijze te monitoren, is in juni door de minister van I&M mevrouw Peijs aangesteld als voorzitter van de Visitatiecommissie Afvalwaterketen. Zij is voortvarend van start gegaan: in feite stelt ze de vraag Hoe ver bent u met het behalen van de doelen uit het BAW: minder kosten, meer kwaliteit en minder kwetsbaar? Dit is de tweede stap op de interventieladder; de vervolgstap is de zogenaamde stok- achter-de-deur wetgeving. 3.1 Eerste oordeel Het eerst oordeel van de commissie is dat de regio s binnen WSHD gemiddeld presteren, zie onderstaande tabel. Regio BAR Drechtsteden Oordeel Visitatiecommissie 21 januari 2014 Peloton Peloton Goeree-Overflakkee Achterblijver Hoeksche Waard Rotterdam Voorne-Putten Koploper Koploper Peloton Ten opzichte van het landelijk beeld is dit een gemiddelde score: landelijk zijn er van de 50 regio s 17 koplopers, 23 peloton en 10 achterblijvers. De verwachting dat bij de volgende uitvraag van de Visitatiecommissie Goeree-Overflakkee in het peloton zal eindigen, aangezien we eind februari een samenwerkingsovereenkomst zullen tekenen en er inmiddels voortvarend van start is gegaan met de implementatie BAW. 3.2 Vervolg Visitatiecommissie Doel van de tweede fase is het visiteren van vooral de achterblijvende regio s en het verder stimuleren van alle regio s en drinkwaterbedrijven. In de tweede fase gaat de commissie dieper in op de knelpunten van en oplossingen voor de achterblijvers. Ook is er nadrukkelijk aandacht voor 2
Samenwerking in de Afvalwaterketen 27 maart 2014 de koplopers en voor het benutten van best practices. Dit zal gebeuren door bezoeken aan zowel achterblijvende regio s als aan koplopers en het peloton. Eind 2014 volgt de overhandiging van het eindoordeel aan de minister. 4 Monitoring voortgang binnen WSHD Binnen WSHD is met de gemeenten een instrument ontwikkeld, waarmee de voortgang van die samenwerking, het bereiken van de daarin gestelde doelen én het behalen van de besparing op de kostenstijging wordt gevolgd en geregistreerd. In eerste instantie betreft dit een instrument om de kostenontwikkeling van de gehele afvalwaterketen tot 2020 in beeld te brengen om zo te monitoren of de beperking van kostenstijging inderdaad benaderd wordt. De eerste versie van dit instrument is ook gebruikt om te rapporteren aan de Visitatiecommissie (november 2013). Hieronder een overzicht van de monitoring van alle kosten in de afvalwaterketen binnen het beheersgebied van WSHD. De verschillende regio s worden in de bijlage met factsheets besproken. 4.1 Kosten Afvalwaterketen WSHD-breed In onderstaande figuur zijn op basis van de meest actuele financiële gegevens van de samenwerkingspartners de kosten in de afvalwaterketen van 2010 tot 2020 in beeld gebracht. De blauwe doorgetrokken lijn is de prognose van de kostenstijging zoals landelijk bepaald op basis van het Landelijke Feitenonderzoek (2009). De blauwe stippellijn is de doelstelling uit het Bestuurakkoord Water, vertaald naar onze regio: wij zullen in 2020 onder de blauwe stippellijn uit moeten komen. Figuur 2: financieel overzicht kosten afvalwaterketen WSHD 3
Samenwerking in de Afvalwaterketen 27 maart 2014 Rotterdam is in dit overzicht niet meegenomen, omdat de rapportage over de Rotterdamse samenwerking via Rotterdam verloopt. Te zien is dat WSHD-zuiveren (kapitaallasten en exploitatie) een nul-lijn ingezet heeft, waardoor de stijging vanuit het Landelijk Feitenonderzoek voor het Zuiveringsdeel niet terug komt. De totale kosten in de afvalwaterketen zijn in lijn met de landelijke prognose: als we geen verder invulling geven aan de afspraken uit het BAW, zullen we in 2020 ongeveer 25% meer kosten maken in de keten dan in 2010. 4.2 Ambities binnen WSHD De uitvraag van de Visitatiecommissie heeft zich vooral gefocusd op de ambities in de verschillende regio s: hebben de samenwerkingspartners SMART (financiele) afspraken gemaakt over de te realiseren besparingen. Hieronder een overzicht zoals gerapporteerd aan de Visitatiecommissie. Regio Kosten Te besparen Opmerking 2010 voor 2020 Hoeksche Waard 12,7 2,5 Op basis van het Regionaal Feitenonderzoek. Voorne-Putten 17,0 3,1 Op basis van het Regionaal Feitenonderzoek, mogelijk wordt dit in de komende periode nog aangescherpt. Goeree- 8,0 1,1 Op basis van het Regionaal Feitenonderzoek. Overflakkee BAR 11,9 - Geen financiele ambities benoemd. Drechtsteden 22,6 - Geen financiele ambities benoemd. Rotterdam 16,2 1,3 4 M eenmalig voor 2020 structureel (jaarlijkse) kostenbesparing van 1,3 M 5 Monitoring kwaliteit en kwetsbaarheid Landelijk wordt een instrumentarium ontwikkeld om de voorgang t.a.v. de doelen van Kwetsbaarheid en Kwaliteit te volgen. In de regio van WSHD zullen we dit instrument in de loop van 2014 gaan inrichten. De intentie is om deze afgerond te hebben voor het einde van 2014. 6 Risico s en aanbevelingen Het vereist continu aandacht om structuur te geven aan de vereiste samenwerking met gemeenten en daarmee de vereiste doelmatigheid te realiseren. 4
Samenwerking in de Afvalwaterketen 27 maart 2014 Bijlage 1 Factsheets per regio Per regio is een factsheet gemaakt om weer te geven welke activiteiten in die specifieke regio opgepakt worden. 6
Factsheet BAR-gemeenten Bestuurlijk Ambtelijk Stuurgroep Barendrecht L.J. Gebben Albrandswaard M. van Ginkel L. van Lange Ridderkerk A. den Ouden Waterschap M. van Hulst C. Verhoeven oppervlakte hectare vrij verval riolering (km) drukriolering (km) inwoners Gemeenten Barendrecht 2.173 315 32 47.053 Albrandsewaard 2.376 122 72 25.003 Ridderkerk 2.526 245 15 45.208 WSHD Zuiveringskringen Barendrecht, Ridderkerk, Zwijndrecht, Hoogvliet Vervuilingseenheden 128.934 Stand van Zaken januari 2014 1. Een integraal meet- en monitoringssysteem: temporiseren door eerst autonoom het databeheer en meetprogramma op orde te krijgen; pas na evaluatie ISA HW onderzoek of ISA BAR wenselijk is. 2. Gezamenlijke Wacht- en Storingsdienst: Business Case afgerond, vervolgstappen worden binnen de nieuwe BAR-organisatie opgepakt. 3. Resultaatgericht beheer en onderhoud (beheerstrategieën): hier wordt op dit moment de meeste focus op gelegd. Financieel november 2013 In de BAR-regio zijn geen financiele ambities vastgelegd. Bij de gemeenten de effecten van de samenwerking nog zichtbaar moeten worden in de financiële prognoses. 30-1-2014
Factsheet Rotterdam Bestuurlijk Ambtelijk Stuurgroep Rotterdam A. van Huffelen D. de Koeijer Schieland en de KrimpeA.M. van Zoelen W. Werumeus Buning Delfland I.J.A. ter Woorst J. Bos WSHD M. van Hulst E. van der Reijden oppervlakte hectare vrij verval riolering (km) drukriolering (km) inwoners Gemeenten Rotterdam (totaal) 32.581 1.809 152 660.000 Dokhaven 10.287 nader te bepalen nader te bepalen 375.097 WSHD Zuiveringskringen Hoogvliet, Dokhaven, Ridderkerk, Oostvoorne Vervuilingseenheden 473.952 Stand van Zaken januari 2014 Financieel november 2013 De organiatie is neergezet en alle projectteams zijn gestart. Eind oktober is in het Natuurhistorisch Museum een bijeenkomst gehouden met alle deelnemende partijen. Het programma Rotterdamse Samenwerking Afvalwaterketen (RoSA) is omvangrijk, uitdagend en vraagt veel van de betrokkenen. Het enthousiasme is groot en de projectteams zijn voortvarend aan de slag gegaan met de uitwerking van de plannen van aanpak. De eerste ideeën voor de lange termijn visie, een overzicht van de innovatiethema s, een verkennende optimalisatiestudie en de grove contouren van de sturing en het beheer van de keten hebben intussen het licht gezien. Met veel vertrouwen wordt in 2014 verder gewerkt aan het programma. De financiele ambitie in Rotterdam is: eenmalige besparing voor 2020 van 4 M en een structurele (jaarlijkse) kostenbesparing van 1,3 M In Rotterdam wordt alleen gerapporteerd over het Zuiveringsdeel van de Afvalwaterketen. 30-1-2014
Factsheet Voorne-Putten Bestuurlijk Ambtelijk Stuurgroep Brielle G.W.M. van ViegenA. de Ronde Bernisse P.J. Bouvy-Koene F. Hartog Hellevoetsluis F.D. van Heijninge R. van Egmond Spijkenisse M. Salet R. van der Sluijs Westvoorne P.E. de Jong H. Valk Waterschap M. van Hulst C. Verhoeven oppervlakte hectare vrij verval riolering (km) drukriolering (km) inwoners Gemeenten Brielle 3.115 78 80 16.072 Bernisse 6.847 75 62 12.426 Hellevoetsluis 4.627 176 27 39.442 Spijkenisse 3.027 370 14 72.171 Westvoorne 9.749 79 114 13.901 WSHD Zuiveringskringen Spijkenisse, Oostvoorne, Heenvliet, Hellevoetsluis, Zuidland Vervuilingseenheden 210.160 Stand van Zaken januari 2014 Financieel november 2013 1. Maaien en baggeren:tot nu toe vooral gericht op baggeren: werkgroep werkt een structureel voorstel voor het baggeren uit. 2. Databeheer meten en monitoren: geleidelijke opbouw door per partij bestaande knelpunten te inventarieren + bestaande besturingssystemen aansluiten op het systeem van WSHD. 3. Investeringsplanning afstemmen: langere termijn binnen de nieuwe beleidsplannen; korte termijn in de projectgroep. 4. Operationele samenwerking: waar mogelijk direct opgepakt. Verder uitwerking is binnen de werkgroep nog niet aan de orde. Regionaal Feitenonderzoek laat zien dat al 2,7 M van de 3,1 M die in 2020 bespaard is; restambitie tot 2020 zou nog 0,4 M zijn. Op basis van het huidig overzicht is de conclusie afwijkend: met de actuele cijfers kan de ambitie uit het Regionaal Feitenonderzoek ter discussie gesteld worden. Hoe we hiermee om moeten gaan, is op dit moment nog in beraad. 30-1-2014
Factsheet Hoeksche Waard Bestuurlijk Ambtelijk Stuurgroep Cromstrijen A.J. Herweijer B. Broekhuizen Binnenmaas W.W. Joosten A. Monster Korendijk W.F. Reijnierse K. Blaak Oud-Beijerland J.G. van Buuren K. Vink Strijen W.J.L.M. van TilborJ. Klok WSHD M. van Hulst E. van der Reijden oppervlakte hectare vrij verval riolering (km) drukriolering (km) inwoners Gemeenten Cromstrijen 7.033 54 41 12.780 Binnenmaas 7.558 161 69 28.962 Korendijk 10.048 55 52 10.801 Oud-Beijerland 1.961 142 7 23.415 Strijen 5.771 50 24 8.848 WSHD Zuiveringskringen Oud-Beijerland, Piershil, Zwijndrecht, Numansdorp, Strijen Vervuilingseenheden 160.033 Stand van Zaken januari 2014 Financieel november 2013 In de Hoeksche Waard is men voortvarend aan de slag met renovatietechnieken en assetmanagement. In 2013 hebben twee trajecten naast elkaar gelopen. Als Quickwin: het gezamenlijk opstellen van een reparatiebestek Oud-Beijerland en Binnenmaas opgesteld en aanbesteed. Het aanbestedingsvoordeel voor Oud-Beijerland is 66.900 (32%) en Binnenmaas is 115.214 (49%). Voor het tweede traject is samen met externe deskundigen een workshop gehouden met name over het opstellen van een gezamenlijk reparatiebestek en assetmanagement voor leidingen (risico gestuurd rioolbeheer). De aanbevelingen heeft de projectgroep uitgewerkt in de acties voor 2014. Financiele ambitie in de Hoeksch Waard is 1,6 M. Op de peildatum 2013 zijn de werkelijke kosten van de afgelopen jaren in beeld gebracht en hierin is te zien dat we, sinds de ondertekening van het BAW, al een aantal besparingen hebben gerealiseerd die hieruit voortvloeien. 30-1-2014
Factsheet Goeree-Overflakkee Stuurgroep Bestuurlijk Ambtelijk Goeree Overflakkee A.J. van der Vlugt H. Stel Waterschap M. van Hulst C. Verhoeven oppervlakte hectare vrij verval riolering (km) drukriolering (km) inwoners Gemeenten Goeree Overflakkee 42.223 301 157 48.000 WSHD Zuiveringskringen Goedereede, Middelharnis, Oude Tonge, Den Bommel, Ooltgensplaat Vervuilingseenheden 82.230 Stand van Zaken januari 2014 In 2013 zijn de vier gemeenten gefuseerd tot de gemeente Goeree-Overflakkee. Deze gemeente zal in 2014 een nieuwe plancyclus starten voor het rioleringsbeleid. De insteek voor dit beleid is een integrale aanpak om te komen tot ambities voor de gehele afvalwaterketen, in de geest van het Bestuursakkoord Afvalwaterketen (2007): als ware we één bedrijf. In maart zal de Smenwerkingsovereenkomst getekend worden, waar ook de kansen uit het Regionaal Feitenonderzoek verwerkt zijn. Financieel november 2013 Het besparingspotentieel zoals opgenomen in de samenwerkingsovereenkomst is 1,1 M. Voor de gemeente zijn nog geen nieuwe finanicele cijfers beschikbaar; er is gebruik gemaakt van de getallen uit het Regionaal Feitenonderzoek. 30-1-2014
Factsheet Drechtsteden Stuurgroep Bestuurlijk Ambtelijk Hendrik-Ido-Ambacht F. van de Velde P.I. Westdijk Dordrecht R. Reynvaan T. Santegoets Zwijndrecht H. Mirck D. Buijink Waterschap M. van Hulst E. van der Reijden oppervlakte hectare vrij verval riolering (km) drukriolering (km) inwoners Gemeenten Hendrik-Ido-Ambacht 1.190 148 24 28.257 Dordrecht 9.947 615 49 118.862 Zwijndrecht 2.278 202 11 44.499 WSHD Zuiveringskringen Zwijndrecht, Dordrecht Vervuilingseenheden 244.692 Stand van Zaken januari 2014 Financieel november 2013 In de Drechtsteden is geen regionaal feitenonderzoek uitgevoerd. De achterliggende redenen zijn tijdswinst en het uitgangspunt dat op basis van expert judgement een goede inschatting te maken is van kansrijke onderwerpen. De worden onderwerpen vanaf januari 2014 opgepakt: 1. Vervangingssystematiek Riolering 2. Optimaliseren bewaking lozingen Riolering 3. Gezamenlijke Wachtdienst inventarisatie 4. Business Case Gezamenlijk onderhoud gemalen (correctief/preventief) 5. Business Case Meet- en monitoringssysteem Momenteel is binnen de Drechtsteden nog geen besparingspotentieel benoemd. De betrokken bestuurders hebben echter aangegeven dat de beschreven financiële doelstellingen scherper mogen geformuleerd. De komende tijd wordt inzichtelijk gemaakt wat het besparingspotentieel is. 30-1-2014