ECAT Empower the Community in response to Alcohol Threats 1
ECAT Cijferrapport Situering In het kader van het ECAT project worden in dit rapport een aantal cijfergegevens in verband met alcoholgebruik/misbruik op lokaal en Vlaams niveau weergegeven. Deze data en de bevindingen van lokale partners hierover dienen om richting te geven aan de campagne. Dit document wil met andere woorden een bijdrage leveren tot het bepalen van de doelgroep voor wie er het meeste nood is aan een campagne binnen de stad Dendermonde. Daarnaast willen we hiermee ook een aantal doelstellingen voorop stellen voor de campagne. Meerdere organisaties werden geraadpleegd voor cijfergegevens betreffende alcoholgebruik. Slechts een beperkt aantal houden hierover gegevens bij. Dit document mag enkel gebruikt worden door de deelnemers van de focusgroep en de werkgroep van ECAT. Het mag niet aan derden doorgegeven worden. Om deze data te verspreiden moet de oorspronkelijke bron geraadpleegd worden voor hun goedkeuring. 2
INHOUDSOPGAVE LOKALE Cijfergegevens alcoholgebruik/misbruik 4 1. CIJFERS CGG DE DRIE STROMEN VESTIGING DENDERMONDE 4 2. CIJFERS GGZ WAAS EN DENDER VESTIGING OASE 6 3. LEERLINGENBEVRAGING VAD 8 4. ENQUÊTE ALCOHOLGEBRUIK BIJ LEERLINGEN VAN 5 E JAAR VTI DENDERMONDE 10 5. ALAD SIMULATIE EDITIE NOVEMBER 2006 12 6. ALCOHOLCONTROLES IN HET VERKEER UITGEVOERD DOOR DE LOKALE POLITIE VAN DENDERMONDE 13 7. EVALUATIE ENQUÊTE AFGENOMEN BIJ VERSCHILLENDE DENDERMONDSE ORGANISATIES 14 VLAAMSE Cijfergegevens alcoholgebruik/misbruik 1. GEZONDHEIDSENQUÊTE WIV 2004 20 2. TRENDS IN ALCOHOLCONSUMPTIE 24 3
LOKALE CIJFERGEGEVENS ALCOHOLGEBRUIK/-MISBRUIK 1. CIJFERS VAN CENTRUM VOOR GEESTELIJKE GEZONDHEIDSZORG DE DRIE STROMEN VESTIGING DENDERMONDE (2008) Tabel 1.1: aantal mensen in behandeling met een alcoholproblematiek Aantal patiënten in Drugproblematiek Alcoholproblematiek behandeling 915 88 60 100 % 9,16 % 6,55 % Tabel 1.2: geslacht van mensen in behandeling met een alcoholproblematiek Totaal Mannen Vrouwen 60 38 22 100 % 63,33 % 36, 66 % Tabel 1.3: leeftijd van mensen in behandeling met een alcoholproblematiek (zie bijbehorende grafiek 1) - 20 21-30 31-40 41-50 51-60 60+ Totaal 1 14 7 18 14 7 60 1,66 % 23,33% 11,66 % 30 % 23,33 % 11,66 % 100 % Grafiek 1: Aantal mensen in behandeling met een alcoholproblematiek volgens leeftijd 60 50 40 30 20 Aantal mensen in behandeling met een alcoholproblematiek 10 0-20 21-30 31-40 41-50 51-60 60+ Totaal Algemeenheden Overgrote meerderheid: beginleeftijd drinken tussen de 12 en 20. Ongeveer 50 procent van de patiënten met een alcoholproblematiek is reeds in behandeling geweest. Bij meer dan de helft van deze populatie gaat het om een redelijk tot behoorlijk ernstig probleem. Afsluitingswijze: 2/3 van de mensen in behandeling met een alcoholproblematiek verbreekt eenzijdig de contacten. 4
Conclusie In CGG De Drie Stromen vestiging Dendermonde wordt de diagnose van alcoholproblematiek bij 6,55 procent van de patiënten gesteld. 63, 33 procent (ongeveer 2/3) hiervan zijn mannen en 36, 66 procent (ongeveer 1/3) vrouwen. De meeste mensen met deze diagnose (30 procent) bevinden zich in de leeftijdsgroep van 41 tot 50. 5
2. CIJFERS GGZ WAAS EN DENDER- VESTIGING OASE Nota: Een verslavingsproblematiek bij volwassenen (+21 ) is een uitsluitingcriterium om in het centrum behandeld te worden. Bijgevolg kan dit de cijfers vertekenen. Cijfers voor 2007 Tabel 2.1: aandeel van mensen in behandeling met alcoholgerelateerde problematiek Aantal patiënten in behandeling Alcoholgerelateerde diagnose Niet-alcoholgerelateerde middelendiagnose 776 14 11 100 % 1.8% 1.4% Tabel 2.2: aantal mensen in behandeling met middelengerelateerde diagnose Diagnose Aantal Hoofddiagnose alcohol 1 Misbruik van alcohol 6 Alcoholafhankelijkheid 6 Aan alcohol gebonden stoornis NAO 1 Afhankelijkheid van sedativum, hypnoticum 2 of anxiolyticum Afhankelijkheid van een ander (of onbekend) 1 middel Afhankelijkheid van amfetamine 2 Afhankelijkheid van verschillende middelen 2 Afhankelijkheid van fencyclidine 1 Cannabisafhankelijkheid 1 Illegale drugs 2 Totaal 25 Tabel 2.3: leeftijd van mensen in behandeling met alcoholgerelateerde problematiek - 20 21-30 31-40 41-50 51-60 60+ Totaal 0 1 1 5 4 3 14 0% 7% 7% 36% 28,5% 21,5% 100% 6
Cijfers voor 2008 Tabel 2.4.: aandeel van mensen in behandeling met alcoholgerelateerde problematiek Aantal patiënten in behandeling Middelengerelateerde diagnose Alcoholgerelateerde diagnose 763 23 14 9 100 % 3,2% 2% 1,2% Tabel 2.5.: aantal mensen in behandeling met middelengerelateerde diagnose Diagnose Aantal Hoofddiagnose alcohol 4 Misbruik van alcohol 4 Alcoholafhankelijkheid 4 Aan alcohol gebonden stoornis NAO 1 Persisterende dementie door alcohol 1 Afhankelijkheid van verschillende middelen 3 Afhankelijkheid van fencyclidine 1 Cannabisafhankelijkheid 1 Illegale drugs 3 Multidruggebruik 1 Totaal 23 Nietalcoholgerelateerde middelendiagnose Tabel 2.6.: leeftijd van mensen in behandeling met alcoholgerelateerde problematiek - 20 21-30 31-40 41-50 51-60 60+ Totaal 0 0 2 6 3 3 14 0 0 14% 43% 21% 21% 100% Conclusie: Deze cijfers zijn niet representatief voor de populatie van Dendermonde, aangezien mensen met een middelengerelateerd probleem weinig in behandeling worden genomen. De cijfers zijn bijgevolg niet valide om sluitende conclusies uit te trekken. 7
3. LEERLINGENBEVRAGING VAD (2005) De cijfers die u hieronder vindt geven het alcoholgebruik weer van leerlingen uit de scholen van Dendermonde. De cijfers zijn afkomstig uit de resultaten van de leerlingenbevraging van de VAD. Deze leerlingenbevraging is een instrument in het kader van een drugbeleid op school. Enerzijds beoogt het om de participatie van de leerlingen aan het drugbeleid op school te verhogen, anderzijds geeft het een beeld van de leefwereld van jongeren inzake alcohol- en druggebruik. Het is NIET de bedoeling om de resultaten van deze bevraging louter te gebruiken om te bekijken hoe het staat met het middelengebruik van de leerlingen. De tabel hieronder geeft het alcoholgebruik weer per graad en voor de hele groep Tabel 3.1.: Alcoholgebruik per graad en voor de hele groep Nooit % (aantal) Ooit % (aantal) Alle leerlingen % (aantal) Alle 14.1% 85.9% (3126) 100.0 % (3639) leerlingen (513) Eerste graad 29.4% 70.6 (873) 100.0 % (1237) (364) Tweede 8.2 (96) 91.8% (1068) 100.0 % (1164) graad Derde graad 3.6 (41) 96.4% (1094) 100.0 % (1135) Nooit % (aantal) Niet laatste % Wel laatste % (aantal) Alle leerlingen % (aantal) (aantal) Alle 14.1% 15.6% (567) 70.3% (2559) 100.0 % (3639) leerlingen (513) Eerste graad 29.4% 28.9% (357) 41.7% (516) 100.0 % (1237) (364) Tweede 8.2 (96) 13.7% 78% (908) 100.0 % (1164) graad (160) Derde graad 3.6 (41) 3.6% 92.8 (1053) 100.0 % (1135) Nooit % (aantal) (41) Niet laatste % (aantal) Occasioneel % (aantal) Regelmatig % (aantal) Alle leerlingen % (aantal) Alle 14.1% 15.6% (567) 44.2% 26.2% (952) 100.0 % (3639) leerlingen (513) (1607) Eerste graad 29.4% 28.9% (357) 36.0% (445) 5.7% (71) 100.0 % (1237) (364) Tweede 8.2 (96) 13.7% 54.1% (630) 23.9% (278) 100.0 % (1164) graad (160) Derde graad 3.6 (41) 3.6% (41) 44.2% (502) 48.5% (551) 100.0 % (1135) 8
De tabel hieronder geeft het gebruik van verschillende alcoholische dranken weer. Tabel 3.2.: gebruik van verschillende alcoholische dranken Nooit % (aantal) Ooit % (aantal) Alle leerlingen % (aantal) Bier 29.9% 70.1 % (2653) 100% (3787) (1134) Wijn 27.7% 72.3% (2735) 100% (3782) (1047) Aperitieven 38.4% 61.6% (2332) 100% (3783) (1451) Cocktails 43.3% 56.7% (2144) 100% (3778) (1634) Alcopops 35.3% 64.7% (2442) 100% (3777) (1335) Sterke drank 57.2% 42.8% (1623) 100% (3790) (2167) Nooit % (aantal) Niet laatste % Wel laatste % (aantal) Alle leerlingen % (aantal) (aantal) Bier 29.9% 15.7% (596) 54.3% (2057) 100% (3787) (1134) Wijn 27.7% 21% (793) 51.3% (1942) 100% (3782) (1047) Aperitieven 38.4% 17.7% (671) 43.9% (1661) 100% (3783) (1451) Cocktails 43.3% 20.1% (761) 36.6% (1383) 100% (3778) (1634) Alcopops 35.3% 21.7% (819) 43% (1623) 100% (3777) (1335) Sterke drank 57.2% 17.6% (668) 25.2% (955) 100% (3790) (2167) Nooit % (aantal) Bier 29.9% (1134) Wijn 27.7% (1047) Aperitieven 38.4% (1451) Cocktails 43.3% (1634) Alcopops 35.3% (1335) Sterke drank 57.2% (2167) Niet laatste % (aantal) Occasioneel % (aantal) Regelmatig % (aantal) Alle leerlingen % (aantal) 15.7% (596) 33.2% (1259) 21.1% (798) 100% (3787) 21% (793) 45.2% 6.2% (233) 100% (3782) (1709) 17.7% (671) 38.7% 5.2% (196) 100% (3783) (1465) 20.1% (761) 32.2% 4.4% (167) 100% (3778) (1216) 21.7% (819) 37.4% 5.5% (209) 100% (3777) (1414) 17.6% (668) 22% (835) 3.2% (120) 100% (3790) 9
4. ENQUÊTE ALCOHOLGEBRUIK 5 E MIDDELBAAR VTI In het 5 e middelbaar van het VTI werd er door een student onderzoek gevoerd naar het alcoholgebruik en de vervoerswijze tijdens het uitgaan. 102 Studenten werden bevraagd door middel van een enquête. Volgende vragen werden gesteld (1. de leeftijd van de bevraagde, 2. drink je alcohol? 3. Ben je al dronken geweest? 4. Het vervoermiddel dat je gebruikt als je zelf bestuurder bent. 5. Het vervoermiddel dat je gebruikt als je passagier bent? 6. Welke drank geconsumeerd wordt bij het uitgaan. 7. Het aantal glazen dat geconsumeerd wordt als men uitgaat. 8. Verschilt je alcoholverbruik als je al dan niet zelf rijdt?) Hieronder vindt u de resultaten. 4.1. Leeftijd 120 100 80 60 40 20 0 15 16 17 18 ouder totaal leeftijd 2 57 36 5 2 102 leeftijd 42. Drink je alcohol? JA NEE SOMS TOTAAL 77 (75%) 8 (8%) 18 (17%) 103 (100%) 4.3. Ben je al dronken geweest? JA NEE TOTAAL 73 (72%) 29 (28%) 102 (100%) 4.4. Vervoermiddel bij uitgaan als passagier versus als bestuurder/voetganger Bestuurder Passagier Te voet 21 (16%) / Auto 17 (13%) 92 (91%) Brommer 14 (11%) 9 (9%) Fiets 79 (60%) / 10
Totaal 131 (100%) 101 (100%) 4.5. Soort drank bij uitgaan Bestuurder Passagier Frisdrank 50 (28%) 39 (24%) Bier 80 (45%) 73 (45%) Sterke drank 42 (24%) 45 (27%) Water 2 (1%) 3 (2%) Wijn 4 (2%) 3 (2%) Totaal 178 (100%) 163 (100%) 4.6. Aantal glazen bij het uitgaan? Bestuurder Passagier Geen 11 (10%) 12 (8%) 1 tot 5 29 (25%) 29 (27%) 5 tot 10 37 (32%) 31 (28%) 10 tot 15 28 (25%) 29 (26%) Meer dan 15 9 (8%) 9 (8%) 4.7. Verschilt je alcoholverbruik als je al dan niet zelf rijdt? JA NEE TOTAAL 49 (48%) 53 (52%) 102 (100%) Conclusie Het gebruik van alcoholische dranken verschilt niet zozeer als men zelf bestuurder is versus als men passagier is. Uit deze bevraging blijkt dat het alcoholverbruik bij jongeren uit het vijfde middelbaar van het VTI weinig aangepast wordt als ze zelf moeten rijden. 11
5. ALAD SIMULATIE EDITIE NOVEMBER 2006 De ALAD simulatie maakt op basis van de Belgische Gezondheidsenquête een schatting van het aantal probleemdrinkers binnen verschillende leeftijdsgroepen. Het betreft dus slechts een verwachting en moet met enige nuance bekeken worden. De tabellen hieronder geven deze schatting weer. Tabel 5.1.: Verdeling van de bevolking per geslacht en leeftijdsgroep 15-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65-74 75 + Totaal Man 2469 2726 3098 3511 2913 1902 1524 18143 Vrouw 2453 2680 3061 3441 2909 2158 2641 19343 Totaal 4922 5406 6159 6952 5822 4060 4165 37486 Tabel 5.2.: schatting van aantal probleemdrinkers in Dendermonde (alcohol) 15-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65-74 75 + Totaal Man 190 213 307 288 169 179 70 1416 Vrouw 56 86 83 272 38 82 18 635 Totaal 246 299 390 560 207 261 88 2051 Conclusie Op basis van Vlaamse percentages wordt het hoogst aantal probleemdrinkers in Dendermonde wordt geschat binnen de categorie van 45 tot 54-jarigen. 12
6. ALCOHOLCONTROLES IN HET VERKEER DOOR LOKALE POLITIE DENDERMONDE (2008) De lokale politie van Dendermonde voerde 35 alcoholcontroles uit in 2008. Deze acties gaan steeds samen met drugscontroles in het verkeer. In totaal werden 2626 voertuigen gecontroleerd. We onderscheiden drie categorieën -24, 24-35 en + 35. Per leeftijdsgroep vindt u het aantal gecontroleerde voertuigen, het aantal negatieve en positieve ademtests (alarm en positief). Tabel 7.1. Ademtests uitgevoerd bij 24-jarigen Totaal Negatief Alarm Positief Positief totaal 419 (100%) 400 (95,46%) 7 (1,7%) 12 (2,86%) 19 (4,5%) Tabel 7.2. Ademtests uitgevoerd bij 24-35 jarigen Totaal Negatief Alarm Positief Positief totaal 635 (100%) 615 (96,85%) 14 (2,25%) 6 (1%) 20 (3,25%) Tabel 7.3. Ademtests uitgevoerd bij + 35-jarigen Totaal Negatief Alarm Positief Positief totaal 1242 (100%) 1158 (93,23%) 36 (2,9%) 48 (3,8%) 84 (6,7%) Conclusie De meeste mensen met positieve ademtests bij de alcoholcontroles bevinden zich in de groep van 35+ ers 13
7. EVALUATIE ENQUÊTE AFGENOMEN BIJ VERSCHILLENDE DENDERMONDSE ORGANISATIES Verschillende organisaties in Dendermonde werden bevraagd over het alcoholgebruik in de stad. In totaal werden de resultaten van 141 enquêtes samengebracht. Hieronder vinden jullie de evaluatie van deze enquêtes. 1 Voornaamste alcoholgerelateerde problemen in Sint-Niklaas 1. Dronken rijden 2. Sociale gevolgen (financiële problemen, werkloosheid,...) 3. Ontwrichte gezinssituatie (verwaterde familiebanden, huishoudelijk geweld,...) 4. Minderjarig drinken / Lichamelijke, emotionele en psychologische problemen te wijten aan alcoholgebruik 5. Openbaar, antisociaal gedrag (openbare dronkenschap, vandalisme,...) 6. Alcoholgerelateerd geweld en andere misdrijven (geweldpleging, seksueel misbruik,...) 7. Alcoholmisbruik (grote hoeveelheden, zuippartijen,...) 8. Alcoholconsumptie beschouwen als de norm (jongeren die volwassenen na-apen,...) 9. Eenvoudige toegang tot alcohol (onverantwoord verkopen of opdienen, levering door derden,...) 10. Overdadig drinken in sportverenigingen / Dronken op de werkvloer 11. Alcoholgerelateerde verwondingen - zeer jonge kinderen worden vaak mee naar cafés genomen (soms dagelijks, zeker in 1- ouder gezinnen), hierdoor geen evenwichtige voeding, slaapgebrek, geen opvolging van schoolse prestaties, minderjarig drinken, - Drugs - Jongeren die trachten alcohol te verkrijgen, ookal nog geen 16 - Groepsdruk - Alcohol om emoties te verdoven 14
2 Plaatselijke alcoholgerelateerde problemen Er zijn teveel drankgelegenheden in Dendermonde Alcohol vormt een groter probleem in Dendermonde dan elders De gemeenschap in Dendermonde is betrokken bij de preventie van alcoholgerelateerde problemen Hoeveel iemand drinkt is een privékwestie Mensen in Dendermonde drinken minder dan 12 maand geleden Alcohol bekleedt een sleutelpositie in het sociale leven van Dendermonde Alcohol vormt minder een probleem dan 12 maand geleden Het is veilig om s avonds van het café terug te wandelen Informatie over alcohol en alcoholgerelateerde problemen is voorhanden in Dendermonde De alcoholgerelateerde problemen worden plaatselijk goed aangepakt Jongeren moeten onderricht worden over alcohol Akkoord Onzeker Niet akkoord 49 (35%) 85 (60%) 6 (4%) 2 (1,5%) 31 (22%) 106 (75%) 33 (24%) 83 (59%) 20 (14%) 46 (32,5%) 30 (21%) 64 (45,5%) 7 (5%) 93 (66%) 35 (25%) 39 (27,5%) 61(43%) 37(26%) 8 (5%) 80 (57%) 48 (34,5%) 71 (50%) 42 (30%) 24 (17%) 61 (43%) 62 (44%) 11 (7%) 32 (22, 5%) 91 (65,5%) 13 (9%) 131 (93%) 7 (5%) 2 (1,5%) 15
3. Aanpak op plaatselijk niveau om alcoholgerelateerde problemen aan te pakken Preventie - Alcoholproblemen meer out in the open brengen (bv. affiches, tv oost, tv stad dendermonde) - Informatie geven over alcohol & de gevolgen van misbruik. - Jongeren visualiseren wat de gevolgen zijn van het overmatige alcoholgebruik - Jongeren niet aanmoedigen tot gebruik en misbruik. Verder niet teveel verbieden, want dat is aanzetten tot. - Meer voorlichting in scholen - Meer preventie via affiches/ gesprekken in schoolverband enz - De jeugd bij de eerste keer dat ze uitgaan sensibiliseren over de gevolgen van alcohol - Sensibiliseren vanaf zeer jonge leeftijd (lagere school) - Informeren secundaire scholen (gevolgen alcohol op gebied van gezondheid/verkeer/studies/gezinssituatie) - CAW meer laagdrempelig maken (bv. posters, persoonlijk verhaal in editie). - ontwikkeling van een bewustwordingscampagne om te zorgen voor een cultuurwijziging van alcohol = oké naar alcohol is niet oké. - Meer & groter publiek bereiken - TV-mediacampagnes - Het gebruik van niet-alcoholische dranken promoten vb. coctailbar met ook alcoholvrije drankjes. Imago van alcoholvrije middelen aantrekkelijker maken. Kernachtige boodschappen verspreiden over bv. Aantal consumpties die niet problematisch zouden zijn. Duidelijk maken dat wat betreft dosis alcohol er in feite weinig verschil schuilt in pintje versus glas wijn enz - De preventiedienst nog meer uitbreiden - Campagnes op publieke plaatsen (scholen, hobbyclubs, verenigingen). Informatie overal voorhouden - Bevolking aanspreken (pro-actief), betrekken in campagne/laagdrempelig aanspreekpunt Curatie - Meer informatie over wat je moet doen met iemand met een drankprobleem (binnen de sportclub - Zorgen voor beschikbare deskundigen in Dendermonde zelf - Gespecialiseerde dienst (zowel ambulant als residentieel)/ degelijk uitgebouwde ontwenningsdienst in een psychiatrisch ziekenhuis. - Opvangmogelijkheden ondersteunen, maar evenzeer preventief werken. - Blijvende aandacht voor hulpverlening omtrent deze problematiek - Informatie uitbreiden over hulpverlening bij problemen (AA, Alanon, Ambulante zorgverlening, Behandeling in opnameverband) - Verspreiden van hulplijnen en vervoerdiensten - Meer betaalbaar psycho-therapeutisch aanbod (dus geen privé-therapeuten) - Sociale controle en begeleiding van probleemdrinkers. - Meer informatie/ bekendmaking bieden rond hulpmogelijkheden - Bespreekbaar maken - Laagdrempelig hulpaanbod. 16
- Meer informatie over de werking van AA - Individu-gericht werken: mensen helpen en proberen te motiveren om iets aan het probleem te doen. Enkel sanctioneren of boetes opleggen is niet voldoende. Politie en regelgeving - Alcoholcontroles: op het stationsplein, op de weg (voornamelijk s nachts) en uitgaansgelegenheden en bij festiviteiten. Ook op school en in het jeugdhuis. - Meer verschijnen van politie op grote fuiven om de organisatoren te steunen en de gemoederen te kalmeren. - Strenger optreden - Een kordate controle en aanpak door bevoegde diensten o.a. politie, jeugdparket, sociale diensten, zodat de problemen ingedijkt worden - Bij overtreding dient repressief opgetreden te worden. Bij jongeren moet zeker zeer kort op de bal gespeeld worden. Alcoholgebruik (ook al is er nog geen misbruik) dient steeds gemeld te worden aan de burgerrechtelijk verantwoordelijken. Analoog met illegaal druggebruik moet steeds PV opgesteld worden jeugdbescherming (mogelijk problematische opvoedingssituatie) en wanneer vastgesteld wordt dat het niet bij experimenteel occasioneel drinkgedrag gaat moet zeker doorverwezen worden naar de hulpverlening (minstens doorverwijzing). - Adequaat optreden wanneer in scholen jongeren onder invloed van alcohol aanwezig zijn. - Strenger optreden tegen dronken rijden. - Hardere aanpak bij de gevolgen van misbruik. - Bijkomende alternatieve maatregelen opleggen en harder optreden bij het gebruik van geweld als gevolg van overmatig alcoholgebruik Nachtwinkels en horeca - Nachtelijk weekendgebruik begrenzen door patrouilles, controles, sluitingstijden (stationsbuur, Choice) - Samenwerking met de jeugdhuizen en jongerencafés rond consumptiebegrenzing - Efficiënte controle op verkoop van alcohol aan minderjarigen - Afspraken met de horeca (die bestaan) en winkels die alcohol verkopen dienen nageleefd te worden. - Aanpak nachtwinkels en verkoop van alcohol aan minderjarigen door warenhuizen. - Strenge controle in risicowijken, controle van identiteitskaarten in cafés en bij verkoop van alcoholpops in winkels - Nachtwinkelverbod - Geen drank meer schenken aan dronken mensen (weinig uitbaters houden hier nog rekening mee). 17
Beleidsmatige initiatieven en andere - Gezamenlijke aanpak d.i. scholen, ouders, politie, jeugdparket - Consequent reageren, hiervoor is er overleg nodig tussen alle diensten en sectoren - Overleg opstarten met het netwerk in Dendermonde dat rond drugproblematiek werkt. - Voorbeeldfunctie van beleidsverantwoordelijken bij officiële gelegenheden - Samenwerken met sociale diensten - Goede samenwerking tussen de betrokken diensten. Zoals consultvragen, doorverwijzingen, 4. Bijkomende meldingen over alcoholgerelateerde problemen in stad Sint-Niklaas - Mensen worden niet hard genoeg gestraft als ze betrapt worden op dronkenschap. - Er zijn drie AA groepen in Dendermonde - De leden van de AA doen regelmatig schoolinformatie. Als de scholen in Dendermonde hun vragen komen zij belangeloos uitleg geven. - Hulpvragen binnen CLB draaien minder direct rond alcohol. - Leerkrachten hebben m.i. zicht op wie overmatig alcohol gebruikt, m.i. dit wordt meer binnen de school aangepakt - Er zijn regelmatig structurele overlegmomenten tussen school (directie, coördinator, interne leerlingenbegeleiders) en CLB, waarin zorgvragen bij leerlingen (en gezin) doorgesproken worden en afspraken gemaakt worden naar handelen. - De groep 12-18-jarigen blijkt een kwetsbare groep te zijn. Suggestie om actie daarop toe te spitsen. - Jongeren drinken tegenwoordig veel sterke drank in tegenstelling tot ouderen. Vroeger niet zozeer. - De politie verricht uitstekend werk, controles e.d. en opvolging (herkennen van vorig feit > controle) - Cafébazen spelen een grote rol. Geven of niet geven van drank en controle leeftijd. Opvoeding speelt allergrootste rol. Kinderen 18 op tijd thuis? - Alcohol is een hard drug en moet samen met de andere drugs aangepakt worden. - Alcoholgebruik is en blijft een heel groot probleem. Er zijn er weinigen die daadwerkelijk op lange termijn ontwennen en dit geldt niet alleen voor Dendermonde. - Dendermonde niet anders dan andere gemeenten. Probleem overstijgt gemeentegrenzen. Het gaat over de mentaliteit van de samenleving. - Er bestaat geen intensieve aanpak in Dendermonde waar cliënten op regelmatige tijdstippen en met hoge frequentie terecht kunnen. Een CGG kan hier onvoldoende aan beantwoorden. Alcohol vraagt een heel specifieke aanpak net als andere verslavingsproblemen. 18
5. Bevraagde organisaties Sportdienst Dendermonde Sportverenigingen CLB Dendermonde Politie Dendermonde OCMW Sociaal huis Scholen van het Gemeenschapsonderwijs in Dendermonde Scholen van het Vrij Onderwijs in Dendermonde GGZ Waas en Dender - Oase AA Grembergen Huisartsen Dendermonde KSJ Dendermonde Scouts & Gidsen St Paulus Baden Powell Jeugdhuis Zenith Horeca Dendermonde PAAZ Sint-Blasius CAW: Thuislozenzorg, justitieel welzijnswerk, JAC, Forensisch CAW,. 19
VLAAMSE cijfergegevens alcoholgebruik/misbruik 1. GEZONDHEIDSENQUÊTE WIV 2004 Laatstesgebruik, per geslacht en per leeftijdsgroep (Vlaamse cijfers) Mannen Alcohol gedronken Geen alcohol gedronken 15-24 j. 89,4% 10,6% 25-34 j. 93,9% 6,1% 35-44 j. 88,4% 11,6% 45-54 j. 94,6% 5,4% 55-64 j. 92,1% 7,9% 65-74 j. 88,7% 11,3% 75+ 80,6% 19,4% Totaal 90,6% 9,4% Vrouwen Alcohol gedronken Geen alcohol gedronken 15-24 j. 86,1% 13,9% 25-34 j. 87,7% 12,3% 35-44 j. 87,2% 12,8% 45-54 j. 89,7% 10,3% 55-64 j. 82,0% 18,0% 65-74 j. 72,9% 27,1% 75+ 57,8% 42,2% Totaal 82,5% 17,5% Totaal Alcohol gedronken Geen alcohol gedronken 86,4% 13,6% 20
Aantal glazen alcohol per week, per geslacht en per leeftijdsgroep (Vlaamse cijfers) Geen of occasione el LJgebruik 1-7 glazen/ week Mannen 8-14 glazen/ week 15-21 glazen/ week 22 glazen en meer/we ek Gemiddel d aantal glazen per week 15-24 j. 29,4% 22,9% 24,4% 5,7% 17,5% 11,9 25-34 j. 20,3% 41,7% 20,0% 6,3% 11,7% 8,6 35-44 j. 23,6% 35,9% 17,6% 9,4% 13,5% 9,3 45-54 j. 18,0% 34,2% 22,7% 10,9% 14,2% 10,8 55-64 j. 22,5% 32,6% 17,9% 15,2% 11,9% 10,2 65-74 j. 28,2% 38,2% 14,5% 9,4% 9,6% 7,9 75+ 41,3% 35,7% 11,9% 4,8% 6,3% 6,1 Totaal 24,3% 34,5% 19,2% 9,2% 12,8% 9,6 Geen of occasione el LJgebruik 1-7 glazen/ week Vrouwen 8-14 glazen/ week 15-21 glazen/ week 22 glazen en meer/we ek Gemiddel d aantal glazen per week 15-24 j. 41,2% 41,2% 12,6% 3,9% 1,1% 3,7 25-34 j. 36,0% 48,6% 10,9% 2,5% 2,0% 3,8 35-44 j. 36,6% 44,8% 13,0% 3,9% 1,7% 3,8 45-54 j. 36,4% 39,1% 17,2% 3,8% 3,5% 5,0 55-64 j. 41,2% 38,2% 15,1% 2,2% 3,4% 4,8 65-74 j. 51,8% 35,7% 6,8% 4,5% 1,2% 3,3 75+ 63,6% 26,3% 7,5% 1,0% 1,7% 2,3 Totaal 41,9% 40,3% 12,4% 3,3% 2,1% 3,9 Geen of occasione el LJgebruik 1-7 glazen/ week Totaal 8-14 glazen/ week 15-21 glazen/ week 22 glazen en meer/we ek Gemiddel d aantal glazen per week 33,3% 37,5% 15,7% 6,2% 7,3% 6,7 21
Heavy drinking (min. 6 glazen per dag), per geslacht en per leeftijdsgroep (Vlaamse cijfers) (HD = heavy drinking) Geen laatstesgebrui k Geen HD (<1x/6m) Mannen Zelden HD (<1x/m) Occasioneel HD (1-3x/m) Regelmatig HD (1-2x/w) Chronisch HD (>=3x/w) 15-24 j. 10,8% 28,1% 19,2% 17,3% 19,1% 5,4% 25-34 j. 6,1% 34,5% 27,9% 15,7% 13,7% 2,1% 35-44 j. 11,8% 37,1% 18,5% 12,8% 14,5% 5,2% 45-54 j. 5,6% 45,8% 17,7% 13,3% 12,6% 5,1% 55-64 j. 8,3% 50,5% 16,4% 9,2% 11,8% 3,8% 65-74 j. 11,8% 62,9% 11,8% 5,7% 4,9% 2,9% 75+ 20,3% 69,3% 3,9% 0,9% 2,8% 2,8% Totaal 9,7% 44,0% 17,9% 11,9% 12,4% 4,1% Geen laatstesgebrui k Geen HD (<1x/6m) Vrouwen Zelden HD (<1x/m) Occasioneel HD (1-3x/m) Regelmatig HD (1-2x/w) Chronisch HD (>=3x/w) 15-24 j. 14,0% 56,1% 16,5% 6,5% 6,4% 0,6% 25-34 j. 12,6% 64,8% 12,1% 6,8% 3,0% 0,6% 35-44 j. 13,1% 65,1% 15,6% 3,0% 2,7% 0,5% 45-54 j. 10,8% 71,1% 7,1% 6,0% 4,1% 0,9% 55-64 j. 18,7% 70,2% 5,3% 2,6% 1,3% 1,9% 65-74 j. 28,6% 66,6% 2,0% 1,0% 1,9% 0,0% 75+ 43,0% 54,2% 1,6% 0,0% 1,1% 0,0% Totaal 18,0% 64,8% 9,4% 4,0% 3,1% 0,7% Geen laatstesgebrui k Geen HD (<1x/6m) Totaal Zelden HD (<1x/m) Occasioneel HD (1-3x/m) Regelmatig HD (1-2x/w) Chronisch HD (>=3x/w) 14,0% 54,6% 13,6% 7,9% 7,6% 2,4% 22
Aandeel alcoholdrinkers met problematisch alcoholgebruik (CAGE) (Vlaamse cijfer) Mannen Geslacht/leeftijd Geen alcoholproblemen Wel alcoholproblemen 15-24 j. 92,3% 7,7% 25-34 j. 92,2% 7,8% 35-44 j. 90,1% 9,9% 45-54 j. 91,8% 8,2% 55-64 j. 94,2% 5,8% 65-74 j. 90,6% 9,4% 75+ 95,4% 4,6% Totaal 92,0% 8,0% Vrouwen Geslacht/leeftijd Geen alcoholproblemen Wel alcoholproblemen 15-24 j. 97,7% 2,3% 25-34 j. 96,8% 3,2% 35-44 j. 97,3% 2,7% 45-54 j. 92,1% 7,9% 55-64 j. 98,7% 1,3% 65-74 j. 96,2% 3,8% 75+ 99,3% 0,7% Totaal 96,5% 3,5% Totaal Geslacht/leeftijd Geen alcoholproblemen Wel alcoholproblemen 94,1% 5,9% 23
2. TRENDS IN ALCOHOLCONSUMPTIE ( Alcohol. Cijfers in perspectief ) Trends in alcoholconsumptie van jongeren Indrinken Onder indrinken verstaan we het drinken van alcoholische dranken, thuis, op straat of onderweg naar, voordat jongeren uitgaan. Indrinken is de laatste jaren erg populair bij jongeren. Er zijn meerdere redenen om in te drinken. Ten eerste omdat aan jongeren die nog geen 16 zijn soms alcohol wordt geweigerd in uitgaansgelegenheden. Ten tweede omdat alcoholische dranken in de horeca duur zijn voor jongeren. Vooraf alcohol drinken is veel goedkoper omdat de drank thuis voorhanden is of omdat ze de alcohol in de supermarkt gaan kopen (STAP, 2004). Ten derde drinken jongeren ook al van tevoren om in de stemming te komen. Binge-drinken We spreken van Binge drinken als door vrouwen vijf en door mannen zes glazen alcohol gedronken worden in een tijdspanne van twee uur. Comazuipen is daarvan een extreme vorm, waarbij men zoveel drinkt dat men in coma geraakt. Alcoholpops Alcoholpops zijn alcoholhoudende limonade -en vruchtensapmixen met een alcoholgehalte tussen 4% en 8%. Alcoholpops zijn een typisch voorbeeld van desinger drinks: producenten creëren met behulp van reclame bewust een jong, trendy en eigentijds imago. Uit recent onderzoek bij de Vlaamse schoolgaande jeugd blijkt echter duidelijk dat alcoholpops gebruikt worden door jongeren vanaf 12. Alcoholpops zijn het meest populair bij de 16 tot 17 jarigen. Omdat deze drankjes afgeleid zijn van frisdranken en frisdranken zeer populair zijn bij jongeren, wordt het onderscheid tussen frisdranken en alcoholhoudende dranken ondergraven. 24
Combigebruik Combigebruik is het gebruik van meer dan 1 drug door eenzelfde persoon waarbij de effecten van verschillende drugs elkaar beïnvloeden (alcohol in combinatie met een andere legale/illegale drug. Trends in alcoholconsumptie van vrouwen Vrouwen drinken minder alcohol dan mannen, en vrouwen drinken ook minder frequent. In Vlaanderen is het dagelijks drinken door vrouwen toegenomen tussen 1997 en 2004. Overconsumptie van alcohol vertoont bij vrouwen de laatste jaren een stijgende tendens. Het problematische alcoholgebruik is bij vrouwen tussen 2001 en 2004 toegenomen en vooral in de leeftijdsgroepen 25-34, 45-54 en 64-74. 25
Bronvermelding - Alcohol. Cijfers in perspectief. Els De Donder, Garant, 2006. 26