stichting RiverArt R&D Houttuinen 36 3311 CE Dordrecht Inleiding De wens in 2013 van het college B&W Dordrecht, om de culturele samenwerking met de stad Rotterdam te intensiveren, leidde tot het idee van het zgn. Oeverproject. In dit project waarin de ontwikkeling van de rivier die de twee steden verbindt de Noord - centraal staat. De stichting RiverArt R&D is vervolgens opgericht om het idee van het Oeverproject te ontwikkelen. De gemeenten Rotterdam en Dordrecht zegden een werkbudget toe aan de stichting voor onderzoek, ontwikkeling en voor een presentatie van een plan van aanpak in 2015. In het 2014/15 is een eerste sondering gedaan naar belangstelling voor het Oeverproject bij overheden en bedrijfsleven: er bleek breed enthousiasme om over te gaan tot de volgende fase: de oprichting van een stichting, het uitwerken van het idee tot een plan van aanpak en het ontwikkelen van enkele pilots. Dit beleidsplan zal steeds worden bijgesteld en uitgebreid op basis van de bevindingen van het onderzoek en ontwikkeling van de komende jaren (zie 2: Actueel beleid)). 1
1. Doelstelling Het algemeen doel van de stichting is gebiedsontwikkeling door middel van culturele projecten. Daarmee bedoelt de stichting het inrichten van een gebied met landmarks in de vorm van kunstwerken, ontwikkeling van erfgoed, aanbrengen van landschapskunst en ontwikkeling van culturele programmering; met als doel de identiteit en aantrekkelijkheid van een gebied te verhogen. Place making is het begrip dat hiervoor in de Engelse literatuur gebezigd wordt. Het onderwerp leeft in Nederland; er is momenteel op meerdere plaatsen in belangstelling voor het ontwikkelen van rivieroevers. De stichting zoekt samenwerking met andere initiatieven om kennis te delen, of om gezamenlijk op te trekken met als doel de kwaliteit van het rivierenlandschap te verhogen. De Nederlandse Delta is omvangrijk. De komende jaren concentreert de stichting zich op een klein, maar niet onbelangrijk deel daarvan: de rivier de Noord tussen Rotterdam en Dordrecht met uitlopers in de Merwede en de Nieuwe Maas. Het is als het ware een uiterst interessant en overzichtelijk proefgebied, waar de werkwijze van de stichting ontwikkelt kan worden, alvorens de vleugels uit te slaan. Met de ontwikkeling van de Oevers van de Noord is een tijdspanne van ongeveer tien jaar gemoeid (2015 2025). Jaarlijks beoogt de stichting minimaal een landmark in bovengenoemde zin te realiseren. 2
2. Actueel beleid 2015, 2016 Het actueel beleid van de stichting richt zich dus op de oevers van de rivier de Noord tussen Rotterdam en Dordrecht de stichting spreekt kortweg van het Oeverproject. In samenwerking met de provincie, gemeenten, waterschappen, bedrijven en Rijkswaterstaat wordt onderzoek gedaan naar de verbetering van de Oeverkwaliteit door middel van landmarks. Door het ontwikkelen van landmarks in de vorm van kunstwerken, landschap en erfgoed komt de identiteit van dit gebied tot leven, en wordt de belangstelling voor de Noord gewekt van bewoners van de regio, en van bezoekers, toeristen en professionals. Concentratie op de Noord 2015 2025 Dordrecht en Rotterdam zijn verbonden door het slechts acht kilometer lange water van de Noord. Met de tussenliggende gemeenten hebben ze gezamenlijk belang bij de ontwikkeling van het imago van de regio: aan de Noord liggen veel innovatieve bedrijven, waarvan sommige grote wereldspelers op het gebied van de maritieme industrie. Het Werelderfgoed Kinderdijk symboliseert er de historische wortels van de waterbouwindustrie. Waterveiligheid Waterveiligheid was en is door de eeuwen heen een belangrijk aspect van de identiteit van dit gebied. Klimaatsverandering brengt dit aspect steeds meer en dwingend op de voorgrond. In het nieuwe Deltaprogramma is dit gebied een van de urgenties. De stijgende zeespiegel, en de steeds hoger piekende rivieren ontmoeten elkaar hier. Er wordt de komende jaren veel geïnvesteerd in waterveiligheid. De Noord en aanliggende steden en gemeenten worden als het ware een showcase op dit gebied. Ook Rijkswaterstaat heeft daarom belangstelling getoond voor het Oeverproject langs de Noord, en is opdrachtgever van een van de pilots. Watergerelateerde industrie In het gebied langs de Noord heeft met name in de vorige eeuw de industriële bedrijvigheid haar stempel gedrukt op de inrichting van deze oevers, waarbij de bijzondere oeverlocaties niet overal optimaal zijn 3
gebruikt. De Noordoevers waren/zijn met name herkenbaar aan hun relatie met de scheepvaart, de industrie en de handel. De stichting onderzoekt hoe de schoonheid van dit oude en hyopermoderne industrieel landschap te verhogen. Plan van Aanpak de Noord: onderzoek, ontwikkeling en presentatie in 2015/16 2015 staat in het licht van het ontwikkelen van een plan van aanpak. Voor de financiering daarvan is aan de gemeente Rotterdam en Dordrecht bij de oprichting van de stichting een werkbudget gevraagd voor onderzoek, ontwikkeling en presentatie. Het Plan van aanpak bestaat uit een aantal elementen. De stichting combineert het ontwikkelen van o pilots of proefprojecten, al dan niet tijdelijk o met het doen van onderzoek naar het gebied. De stichting laat zich daarbij inspireren door eerder succesvol ontwikkelde gebieden als het NDSM-terrein aan de Noordelijke IJ- Oever in Amsterdam, het Emscherpark in het Duitse Ruhrgebied en het Estuaire de Saint Nazaire bij Nantes in Frankrijk; alle succesvolle in termen van kwaliteit, imago en bezoek - internationale referentieprojecten voor het oeverproject langs de Noord. Onderzoek naar de ontwikkeling van eerdere transformaties van industriële landschappen, is dus onderdeel van de werkwijze van de stichting. De stichting onderzoekt ten behoeve van het plan van aanpak verder de volgende aspecten met betrekking tot de Noord: 1. Welke rol spelen kunst, landschap en erfgoed op dit moment in het gebied. 2. Bij welke actuele en toekomstige opgaven van landelijke/provinciale of lokale organisaties/overheden dit project kan aansluiten, zoals het Deltaprogramma, stedenbouwkundige opgaven, gebiedsontwikkeling, etc. 3. Hoe in te spelen op de ontwikkeling van de industrie langs de oevers. 4
4. Het onderzoeken van de locatie, van de randvoorwaarden gesteld door de des betreffende gemeenten, de eigenaren van de grond, de bewoners en andere stakeholders uit de omgeving, i.v.m.het opstellen van een briefing voor het maken van een schetsopdracht per locatie. 5. Het selecteren van de kunstenaars, briefen en begeleiden in de schetsopdracht. 6. Het ontwikkelen van een of meerdere financieringsmodel(en). 7. Onderzoek naar een passende communicatiestrategie; 8. Ontwikkelen een visuele presentatie ten behoeve van communicatie van de stakeholders Ontwikkeling 7 Pilots 2015/16 Om de betrokkenheid van bewoners en bedrijven in het gebied te vergroten vinden gelijktijdig met het onderzoek een aantal pilots plaats door het plaatsen van (tijdelijke) kunstwerken. Het streven is in twee jaar, 2015/16, zeven pilots te realiseren. Met diverse gemeentelijke overheden en bedrijven langs de Noord wordt contact gelegd over het ontwikkelen van die pilots op bedrijventerreinen aan de Noord; inclusief eventuele culturele programmering en faciliteiten rondom landmarks. In deze pilots zal uitgezocht worden hoe maatschapschappelijk draagvlak te creëren door samen te werken met een groot aantal partijen: bewoners, bedrijven, stichtingen, waterschappen en andere overheden die bij dit gebied betrokken zijn. Onderzocht wordt hoe onderwijs te betrekken in de uitvoering, uitvoering beheer van de geplaatste beelden,. Pilots, reeds in ontwikkeling: 1. Het tijdelijk kunstwerk het Dobberend Bos (Jorge Bakker/Mothership), 2. Het tijdelijk kunstwerk Warten auf dem Fluss (Observatorium/DordtYart). 3. Met Rijkswaterstaat ontwikkelt de stichting een landmark/kunstwerk op de Groote Zaag. 5
Samenwerking Uitgangspunt is samenwerking met Rijkswaterstaat en de overige betrokken overheden; met bedrijfsleven, bewoners en andere potentieel geïnteresseerden. De stichting sluit aan bij reguliere overleggen van overheden in de regio, benadert in 2015 bedrijven en gebruikers en bewoners rondom de Noord voor informatie, overleg en samenwerking. Projectteam Daartoe wordt een projectteam van professionals samengesteld dat een visie uitwerkt op de ontwikkeling van de Noord, op communicatie- en een financiële strategie. Tevens worden met dit team de pilots ontwikkeld. Het kernteam bestaat uit kunstproducent Mothership, kunstenaarsgroep Observatorium en Han Bakker als projectstrateeg. De praktische werkzaamheden beginnen in 2015 met het op in kaart brengen van de potentie van het gebied voor een programma in de vorm van kunstwerken/landmarks, landschapskunst, en ontwikkeling van erfgoed; een digitale kaart die voor betrokkenen toegankelijk wordt gemaakt, onderbouwd met een inhoudelijk visiedocument als basis voor verdere stappen. 6
3. Stichting RiverArt R&D Bestuur: Voorzitter bestuur Jacob Gelt Dekker (ondernemer en filantroop), bestuursleden Ewald Dudok (ondernemer) en Han Bakker (cultuurintendant Dordrecht). Informatie: Stichting RiverArt R&D, Houttuinen 36, 3311 CE Dordrecht. Fiscaalnummer: 854581510 Kamer van Koophandelnummer: 61988375 Contact: Han Bakker, mob 0611361640 Website: www.oeverproject.nl (under construction). Beloningsbeleid: Tot op heden zijn alle werkzaamheden door vrijwilligers verricht. De volgende fase werkt een projectteam in opdracht van de stichting op basis van facturering. Doel van de stichting: Het algemeen doel van de stichting is gebiedsontwikkeling door middel van culturele projecten. De stichting heeft geen winstoogmerk. Activiteiten 2015-2016: Ontwikkeling plan van aanpak met betrekking tot de oevers van rivier de Noord. Ontwikkeling van pilot-projecten, het ontwikkelen van draagvlak onder en samenwerking met bewoners, bedrijfsleven, overheden en onderwijs. 7