Circulaire Economie Tilburg Analyse grondstofstromen op gemeenteniveau 28 november 2017
Aanleiding Aanpak circulaire economie Tilburg (december 2016): Voedsel: minder voedselverspilling Consumptiegoederen inclusief textiel: hergebruik en reparatie Bouw: circulair beton en sloopgrondstoffen hergebruik Bedrijfsafval: stimuleren reductie en scheiding
Doel van het onderzoek De doelstelling van dit project is om via het onderzoeken en evalueren van een vijftal productstromen de potentie te bepalen van de circulaire economie op gemeentelijk niveau voor deze productstromen.
Fasering project Fase 1: Opstellen grondstoffenbalans a. een inschatting gemaakt worden waar de belangrijkste ketens/kringlopen in Tilburg zitten. b. een inschatting gemaakt worden of deze uitkomsten stroken met de politieke prioriteiten. Fase 2: Nadere uitwerking van prioritaire stromen a. Welke stakeholders spelen een rol in de onderzochte productstromen? b. Welke potentie hebben de onderzochte stromen voor de circulaire economie in Tilburg?
Gebruikte methode Nationale aanbod- en gebruikstabellen als basis Omzetting naar fysieke eenheden op basis van prijzen uit ProdCom en Gecombineerde Nomenclatuur (productie-, importen exportgegevens van producten) Regionalisatie op basis van aantal banen in sectoren (SBI 2 niveau*) Aanvulling met afvalgegevens * Voor chemische industrie (SBI 20) is een extra uitsplitsing gemaakt tot op SBI 4 niveau vanwege de specifieke samenstelling van deze sector in Tilburg. Hiervoor is een inschatting gemaakt op basis van het aantal gevestigde bedrijven.
Aannamen methode Top-down benadering met nationale gegevens: homogene technologie van productieprocessen geen onderscheid tussen productie voor eigen gemeente of export Gebruiks- en aanbodtabellen zijn monetair van aard: afval heeft beperkte waarde en daardoor niet terug te vinden geen zicht op materiaalstromen voor tussenhandel, reparatie, e.d. deeleconomie wordt niet zichtbaar doordat consumenten geen producenten kunnen zijn
Resultaat fase 1: grondstoffenbalans Nijverheid: Landbouw, Delfstofwinning en Industrie (SBI A t/m C) Diensten: Handel, Dienstverlening en Recreatie (SBI D t/m U)
Resultaat fase 1: stromen zonder voeding en chemie Nijverheid: Landbouw, Delfstofwinning en Industrie (SBI A t/m C) Diensten: Handel, Dienstverlening en Recreatie (SBI D t/m U) Voor metalen zijn ook producten die per stuk verhandeld worden opgenomen.
Resultaat fase 1: kunststof, textiel en overig Nijverheid: Landbouw, Delfstofwinning en Industrie (SBI A t/m C) Diensten: Handel, Dienstverlening en Recreatie (SBI D t/m U) Voor kunststof, textiel en overig zijn ook producten die per stuk en vierkante meter verhandeld worden opgenomen.
Beschrijving resultaten fase 1 Grootste stroom wordt gevormd door voeding en biomassa Veel productie van chemische producten met name voor export Veel omzetting van metaal in primaire vorm in metaalproducten Veel ophoping van bouwmaterialen, metaal en hout in de dienstensector (gebouwen) Relatief grote stroom van kunststofafval uit de dienstensector Ophoping van textiel bij consumenten
Dominante sectoren Sectoren uit de industrie (SBI 2 niveau) met een oververtegenwoordiging van banen in Tilburg: Papier en karton; verpakkingsproducenten Chemische producten (m.n. fijnchemie); o.a. Fuji en IFF Rubber en kunststoffen; diverse verwerkende bedrijven Auto s, aanhangers en opleggers; toeleverende automotive industrie
Ruimtelijk differentiatie stromen Meeste stromen gaan over de gemeentegrens heen. Wel enige clustering van bedrijven: Papier en karton: Loven Chemie: Kraaiven en Vossenberg Voeding: Kraaiven en Spinder Bouw: Kraaiven en Vossenberg voor nijverheid, verspreid over de gemeente voor diensten
Afvalinzameling Tilburg doet het goed m.b.t. gescheiden inzameling van afval Sterke verbetering tussen 2013 en 2016 Lagere scores op specifieke afvalstromen zijn bekend van grotere steden
Materiaalrecycling* * Materiaalrecycling is in de principes van de circulaire economie de laatste mogelijkheid om kringlopen te sluiten. Andere mogelijkheden reparatie, hergebruik en herfabricage zijn met de gebruikte data moeilijk te bepalen. Hoge percentages bij historisch goed te scheiden stromen: Hout, Papier en Bouw. Voeding laag vanwege grote stromen naar lucht (uitademing) en RWZI. Kansen bij inzameling voor kunststof, metaal en textiel. Chemie lastig te verhogen vanwege wetgeving.
Potentie circulaire economie
Uitgangspunten Circulaire economie Bedrijven: voorbereiden van de industrie op circulaire economie met lokale stromen Consumenten: behoud van de waarde van materiaalstromen Afvalinzameling: verhogen van de effectiviteit van afvalinzameling
Speerpuntstromen vanuit uitgangspunten Bedrijven Consumenten Afvalinzameling beschikbaarheid secundaire stromen + aanwezigheid in Tilburg bouw kunststof papier textiel duurzame goederen met hoge jaarlijkse uitgaven metaalproducten textiel percentage ingezameld afval voeding kunststof textiel
Meest kansrijke stromen Voor bouwmaterialen en kunststoffen kan Tilburg volledig in de behoefte van de nijverheid voldoen. Let wel op soorten en kwaliteit van benodigde stromen en de beperkte waarde van deze stromen in de afvalfase. Hoewel een relatief kleine stroom kan in de behoefte aan textiel in de nijverheid voor ruim de helft worden voorzien. Echter textiel komt veel vrij bij de consument in de vorm van kleding, waardoor hergebruik bij consumenten het meest voor de hand ligt. Voor papier kan de behoefte voor de helft ingevuld worden als het beschikbare afval volledig wordt benut. Verwerking van secundaire materialen levert ook energiebesparing in de keten op.
Stromen met minder potentie in Tilburg Voeding vormt de grootste stroom en er liggen kansen in alternatieve opwerkingstechnieken uit diffuse bronnen (mede met het oog op vermesting) en heropname van CO 2 (bijvoorbeeld via stadslandbouw). Voor metaal is import van secundaire materialen uit de omgeving nodig om aan de behoefte in de nijverheid te voorzien. Verwerking binnen de gemeente ligt hier minder voor de hand vanwege de grootschalige technologie die hiervoor nodig is. Verwerking van chemie ligt minder voor de hand in verband met specifieke eigenschappen en eisen aan de afvalverwerking.
Reflectie op stromen Voedsel: grote maar relatief difuse stroom, experimenten nodig voor alternatieve inzamelmethoden (ipv riolering). Textiel: historie in Tilburg, er zijn vooral kansen m.b.t. hergebruik en reparatie door consumenten. Bouw: zet in op het hergebruik van materialen die vrijkomen in de eigen gemeente. Bedrijfsafval: door de relatief zuivere stromen al sterk ontwikkelde inzameling, inventariseer specifiek toepasbare stromen (mogelijk kunststof uit de dienstensector).
Aanbevelingen fase 2 Aanvullende analyse op basis van werkgelegenheid in aan circulaire economie gebonden sectoren (bijvoorbeeld reparatie en afvalsector) Nagaan van specifieke kenmerken van kansrijke stromen bij actoren en wat er volgens hen nodig is tot meer circulaire economie te komen (producenten van papier en kunststoffen, aannemers en gemeente voor bouwmaterialen en consumenten voor textiel) Uitwerken van een methode om te komen tot monitoring (gegevens werkgelegenheid of microdata grondstoffengebruik)