H 4 et water een niet te verspillen onontbeerlijke hulpbron «De blauwe planeet», «het water, als bron van het leven». Twee gangbare uitdrukkingen die het belang van het water in ons dagelijks leven onderstrepen. Hoe kan men het tekort aan water verklaren op een planeet waarvan bijna 2/3 van de oppervlakte bestaat uit oceanen? Het water, een zeldzame en zelfs onbeweeglijke rijkdom Al het water van onze planeet beantwoordt niet op dezelfde wijze aan de behoeften van de mens. 97,2% van het water is zout houdend, dus minder bruikbaar, en vereist belangrijke behandelingen om drinkbaar te worden. De resterende 2,8% is niet zout houdend. Het merendeel daarvan is onbeweeglijk en heeft de vorm van weinig of niet bruikbare gletsjers of ijskappen. Het onmiddellijk bruikbaar water vertegenwoordigt slechts 0,61% van al het water. De ondergrondse waterreserves vertegenwoordigen 0,60% ervan en slechts de helft daarvan is toegankelijk! Dus slechts iets meer dan 0,30% van al het water is toegankelijk tegen een betaalbare kost om aan de behoeften van de mensen te voldoen! En wij zijn circa 6 miljard individu s met steeds grotere behoeften. In talrijke warme landen groeit de «waterstress», dit is het verschil tussen de hoeveelheid regenwater en het verbruikte water. Talrijke diepe ondergrondse waterreserves, gevormd uit duizenden jaren geleden gevallen regenwater, zijn bijna uitgeput. Ze worden niet genoeg geregenereerd, waardoor ecologische rampen te verwachten zijn. - 86 -
Ongelijke behoeften aan water Maar welk is eigenlijk het belang van het menselijke verbruik? De mensen verschillen van elkaar. De ongelijkheden tussen het noorden en het zuiden zijn schreeuwend. Hierna volgt een tabel met de huidige situatie : Bij ons in het noorden Ik draai de kraan open en het water stroomt Af te leggen afstand : enkele meters Elke Belg verbruikt gemiddeld 120 liter per dag Ons ontwikkelingsmodel voor het drinkwater:de fles Bij hen in het zuiden Ze moeten buiten water halen In Afrika is de gemiddelde af te leggen afstand is ongeveer 8 km Een gezin verbruikt enkele tientallen liter per dag! Hun ontwikkelingsmodel : de kraan In de ontwikkelde landen varieert de «waterverspilling» in functie van de mentaliteiten en de maatschappijen : een Belg verbruikt 120 liter per dag, een Zwitser ongeveer 160 en een Amerikaan meer dan 300! Deze cijfers hebben alleen betrekking op het huishoudverbruik, dat slechts een gering aandeel is van het menselijk verbruik. Immers : 70% wordt gebruikt voor de landbouw ; 20% voor de nijverheid ; 10% voor het huishoudverbruik! Dat betekent dat een Amerikaan, om aan zijn globale behoeften te voldoen, meer dan 1.000 m³ water per dag verbruikt! - 87 -
Wij zijn dus bij de betere leerlingen van de ontwikkelde landen maar toch moeten nog inspanningen geleverd worden. Dankzij een eenvoudige redenering kan men het begrijpen : als we veronderstellen dat de ontwikkelingslanden hetzelfde verbruiksmodel hebben als de Verenigde Staten, zal de Aarde dan kunnen voldoen aan de waterbehoeften van meer dan 6 miljard mensen aan het verbruikstempo van de huidige Amerikaan? Het antwoord is NEEN. Iedereen moet dus een inspanning leveren. De tweede moeilijkheid is deze van de toegang tot het drinkwater waar dit bestaat. Talrijke landen trachten een distributienet in te voeren met de hulp van grote internationale producenten. Dit is wel een vooruitgang maar hij wordt grotendeels gecontroleerd door een gering aantal operatoren die voor hen gunstige voorwaarden kunnen opleggen. Op basis van deze alarmerende vaststellingen is een internationale bewustwording gegroeid die geleid heeft tot belangrijke vooruitgang voor heel de mensheid om een werkelijke toegang tot kwaliteitsvol water te waarborgen, en dit hopelijk op basis van een zo democratisch mogelijk beheer. Verontreinigd zoet water Naast de problematiek inzake de hoeveelheid stelt zich het probleem van de waterkwaliteit. In onze landen is het kraanwater van uitstekende kwaliteit aangezien het aan meer dan 60 door de Europese Unie gedefinieerde criteria moet beantwoorden. De kwaliteitscontroles zijn streng en permanent. In de ontwikkelingslanden sterven elke dag duizenden mensen van ziekten te wijten aan ongezond water. Maar naast de problemen i.v.m. de drinkwaterkwaliteit bestaat nog het probleem van de verontreiniging van het gronden het oppervlaktewater veroorzaakt door de menselijke - 88 -
activiteiten. De voornaamste verontreinigingsbronnen zijn de landbouw, het stedelijke leven en de nijverheid. Niets gaat verloren, niets komt erbij, alles verandert Dat betekent dat de op de velden gestorte producten of de in de riolen geloosde producten en de al dan niet door de industrie voortgebrachte producten in het grondwater en de rivieren (en dus ook in de zee) terecht komen. De kwaliteit van het grondwater vermindert mettertijd en vereist steeds duurdere behandelingen om het drinkbaar te maken. Wij moeten niet verder zoeken om te begrijpen waarom het water zo duur is in Brussel. De mens oogst dus wat hij gezaaid heeft. Wij moeten dus de prijs van de verontreiniging betalen. Niet alle industries en Europese steden zijn uitgerust met zuiveringsstations. Een Europese richtlijn legt ze nochtans op. Brussel bezit pas sinds enkele jaren haar zuiveringsstation Brussel-Zuid. De meeste riolen monden in de Zenne uit zonder behandeling. Het station Brussel-Noord wordt thans gebouwd en zal pas in 2007 voltooid worden. Dus pas vanaf 2007 zal al het afvalwater van Brussel gezuiverd worden. En Brussel is verreweg de laatste van de Europese steden! Dit beleid ter bevordering van de zuiveringsstations in de Europese steden is slechts één luik van het Europees beleid voor geïntegreerd waterbeheer. De kaderrichtlijn van de Europese Unie in verband met het water (daterend van 2000), vereist van de lid-staten precieze doelstellingen met het oog op een goede kwaliteit van al het water voor 2015. De beweging is aan de gang maar er blijven nog talrijke etappes voordat deze doelstelling verwezenlijkt wordt. Iedereen kan kiezen om op eigen niveau aan deze beweging deel te nemen. - 89 -
- 90 -