1. Probleemstelling Als je huiswerk maakt of aan een mooie tekening werkt is het zeer vervelend dat je pennen, stiften of potloden steeds wegrollen. Hoe kan je dit voorkomen? We gaan nu zelf een penhouder maken. 2. Materiaal Uit welke materialen zouden we een penhouder kunnen maken? -.. -.. -.. Opdracht Geef enkele voor- en nadelen van de door jou gevonden materialen. TIP: Denk eens wat er gebeurd als je werkstukje nat wordt, valt, een stift uitloopt, in de natuur terechtkomt, - voordeel:. nadeel: - voordeel:. nadeel:.. - voordeel:. nadeel: Wij maken onze penhouder uit kunststof, dit is steeds gemakkelijk te reinigen. 2
Kunststof is iets moeilijker te bewerken dan hout of metaal maar eens je de basishandelingen onder de knie hebt gaat ook dit van een leien dakje. www.mouldned.nl/onderzoek_kunststoffen.htm 3. Kunststof Kunststoffen zijn een van de jongste telgen in de wereld van de grondstoffen. De allereerste kunststoffen vindt men in de negentiende eeuw. Maar de explosieve vooruitgang van de kunststoffen is begonnen in 1909 met de uitvinding van bakeliet. Opdracht Zoek eens op het internet wie het bakeliet uitgevonden heeft en uit welk land hij afkomstig was. Uitvinder:.. Land:. Momenteel is het aantal bestaande kunststoffen zeer groot, maar we kunnen ze onderverdelen in drie grote groepen : 1. Thermoharders Tijdens de fabricage is de grondstof plastisch. Maar na de eindbewerking is deze eigenschap verdwenen. Het voorwerp kan niet meer plastisch gemaakt worden door verwarming, vanaf een zekere temperatuur zal het verkolen. Opdracht: Kleef hieronder een afbeelding van een voorwerp in thermoharder kunststof. 3
2. Thermoplasten Deze kunststoffen verweken als ze warm worden, na afkoeling nemen ze hun hardheid terug aan. Opdracht: Kleef hieronder een afbeelding van een voorwerp in thermoplastische kunststof. 3. Elastomeren Deze kunststoffen vertonen een zeer grote rekbaarheid. Ze kunnen over meer dan hun dubbele lengte uitgerokken worden. Opdracht: Kleef hieronder een afbeelding van een voorwerp met elastomeer als grondstof. http://nl.wikipedia.org/wiki/kunststof_van_a_tot_z 4
4. Zelf een kunststof maken Opdracht Maak zelf een kunststof, kijk hieronder hoe we aan het werk kunnen gaan. De kunststof die we gaan maken is ontstaan in 1904 in Duitsland. De naam ervan is kunsthoorn en is een thermoharder. Benodigdheden: Een halve liter melk, een beetje azijn, een steelpan, een lepel, een filterdoek, een kookvuur, vormpjes. Werkwijze: a. Verwarm de melk op het vuur zonder ze te laten koken. b. Voeg er twee eetlepels azijn aan toe en roer goed, in de melk ontstaat een rubberachtige massa. c. Giet de melk door het filterdoek (eventueel een oude keukenhanddoek), de dikkere massa blijft erin. Pers het filterdoek goed uit, zodat enkel de massa overblijft. d. Het restproduct dat je nu hebt, kun je in een vorm persen en laten uitharden. Na enkele dagen heb je het eindproduct: kunsthoorn. Vroeger werden er knopen en gespen van gemaakt. Opdracht Als je kunststof figuurtje klaar is schuur je het glad met een fijn schuurpapier en schildert het in een mooi kleurtje. Als afwerking kleef je er een magneetje onder en heb je een memohouder voor op het bord of de ijskast. 5
5. Plexiglas Wij gebruiken plexiglas om onze penhouder te maken. Plexiglas is een : (kleur het juiste bolletje) O thermoharder O thermoplast Bekijk nu in groep eens een stukje plexiglas en schrijf een aantal zichtbare eigenschappen op. -. -. -. Het ziet eruit als glas maar heeft enkele belangrijke voordelen. Welke? -.. -.. Probeer aan de hand van voorgaande voordelen eens een paar gebruiken van plexiglas op te noemen. -. -. www.woonwebsite.nl/ideepagina/ideeen_popup.php?id=297-9k 6
6. Milieu Kunststoffen een probleem voor het milieu? Voorwerpen uit kunststof hebben ook maar een beperkte levensduur, na verloop van tijd worden ze afval. De natuur weet geen raad met deze op kunstmatige wijze gemaakte kunststoffen. Ze kunnen niet afgebroken worden zoals plantaardige en dierlijke producten. Op dit ogenblik bestaan er reeds kunststoffen die wel biologisch afbreekbaar zijn. Het probleem is echter de prijs. Hergebruik van kunststoffen. Kunststoffen moeten dus hergebruikt worden, maar zo eenvoudig is het niet. We weten reeds dat er zeer veel verschillende kunststoffen gebruikt worden. Het overgrote deel hiervan zijn thermoplasten, maar toch hebben ze verschillende eigenschappen. Indien we selectief zouden inzamelen, soort bij soort, dan kan de grondstof gemakkelijk opnieuw gesmolten worden en hergebruikt. 7
7. Realisatie Om ons eierdopje te maken moeten we een aantal bewerkingen uitvoeren met een aantal gereedschappen en/of machines. 1. gereedschappen Om ons werkstuk te vervaardigen maken we gebruik van werktuigen en machines. Plaats de juiste naam van werktuig of machine bij de juiste foto. boormachine lijnbuiger vijl meetlat boor... 8
40 mm 70 mm 150 mm 2. Tekening Hieronder zie je de technische tekening van ons werkstukje. Probeer hem eens te lezen en vul dan de bijhorende vraagjes in. 70 mm plooilijnen Ø 13 mm 11 mm 35 mm Basisplaat 9
30 mm 13 mm 45 80 mm Zijdoorsnede a. Hoe lang is het plexi plaatje dat we nodig hebben voor onze penhouder?. b. Hoeveel gaten voor pennen moeten we boren in onze penhouder?. c. Welke diameter hebben de gaten om onze pennen in te plaatsen?. d. Hoeveel plooilijnen kan je op elke tekening terugvinden?. e. Hoe groot is de bovenhoek van onze penhouder? 180-45 =.. 10
3. Werkgang Vervolledig de werkgang en maak een keuze uit onderstaande bewerkingen en gereedschappen. Bewerkingen : schuren plooien aftekenen vijlen boren Gereedschap : lijnbuiger vijl schuurpapier boor - boormachine meetlat - stift Werkgang volgorde bewerking gereedschap maten overbrengen gaten boren plooien ontbramen hoeken afronden 4.Gebruik van de boormachine Veiligheid: Zet een veiligheidsbril op! Zorg dat lange haren in een staart zitten! Lange mouwen, die ruim zitten, opstropen! Zie je bij iemand anders iets mis gaan, druk dan meteen op de rode noodknop 11
Geschikt voor: hout, multiplex, triplex, kunststof, aluminium, ijzer, messing, enz Het aftekenen van een boorgat 1 Zet een KRUISJE op de plaats waar je een gaatje wilt boren. 2 Prik bij hout met een PRIEM een klein putje op de plaats van het gaatje. Sla bij metaal met een CENTERPUNT een putje zodat de boor een beginnetje heeft. Materiaal op de boormachine leggen 1 Je kunt je werkstuk vastklemmen in een boorklem zodat je het goed vast kunt houden. Nu kan het werkstuk niet met de boor meedraaien, omdat het goed vast zit. Pas wel op dat je met de boor niet in de klem zelf boort. 2 Heb je genoeg houvast, dan wordt je boorgat mooier als je er een stukje afvalhout onder legt bij het boren. 12
De hoogte van de boorkop veranderen Het kan zijn dat de boor te dicht op het werkstuk zit of je boor hangt misschien te hoog. De boorkop kan naar boven en beneden versteld worden. 1 Draai het zwengeltje los aan de zijkant van de machine (tegen de wijzers van de klok in) maar hou de boorkop wel vast. 2 Nu hangt de gehele boorkop los en kun je die voorzichtig naar beneden laten zakken. Maak daarbij een kleine heen en weergaande beweging, zodat de boor iets zakt. 3 Draai nu het zwengeltje weer vast. Nu zit de boorkop weer goed vast en op de juiste hoogte. Verwisselen van de boor in de boorkop Een boor verwisselen doe je bij de boormachine door de boorkophelften tegen elkaar in te draaien met de hand. Zoals hieronder te zien is draai je de bek open, de andere kant op dan draai je de bek dicht of klem je de boor vast. Bij een grote boor kun je de klauwtjes van de kop soms niet meer zien. Bij een klein boortje is het lastig deze er echt in te krijgen. Kijk goed of de boor niet zwabbert, want dan moet je de boor opnieuw vastklemmen. 13
Het boren van een gat 1 Zorg dat je een bril op hebt en lang haar moet op een staart. 2 Kies het juiste toeren tal met de draaiknop in het midden voorop de boorkop Hout = 1500 tot 2500 toeren Metaal = 300 tot 800 toeren Kunststof = 500 tot 1500 toeren 3 Druk op de groene knop, zodat de boorkop gaat draaien. 4 Trek de hendel langzaam naar je toe en de boor, zakt langzaam in je werkstuk. 5 Ben je bijna door het werkstuk heen geboord, zorg dan dat je het laatste stukje niet te snel doet. Hout gaat dan splinteren, metaal loopt vast of buigt erg sterk en kunststof kan open barsten en dan moet je opnieuw beginnen. 6 Klaar? Laat de hendel langzaam los, druk op de rode knop, leg je bril weer bij de boormachine en haal je werkstuk uit de boorklem. 5. Gebruik van de lijnbuiger Aftekenen van je materiaal Om kunststof zit meestal een beschermlaagje plastic dat je er pas af moet halen als je gaat buigen. 1 Teken op je kunststof de lijn af waar je wilt gaan buigen. (gebruik verwijderbare stift of potlood). 2 Gebruik eventueel een winkelhaak om een "rechte lijn" af te tekenen 14
Werken met de lijnbuiger; 1 Steek de stekker van de lijnbuiger in het stopcontact. 2 Zet de buigmachine aan met de schakelaar (het lampje in de schakelaar gaat branden). 3 Leg je buiglijn precies boven het midden van de opening. 4 Als je kunststof gaat doorhangen is het warm genoeg om in een hoek te buigen. 5 Natuurlijk doe je de kunststof buiger weer uit met de schakelaar als je klaar bent. Het is belangrijk dat je de kunststof goed warm laat worden, anders kan de kunststof toch nog breken. (binnenin is het dan eigenlijk nog te koud). Je mag de kunststof ook niet te warm laten worden, je loopt dan het risico dat de kunststof verbrandt. Je krijgt dan ook belletjes te zien in de hoek. Het instellen van een hoek om te buigen. 1 Bepaal wat de hoek is waarin je wilt buigen (in graden). 2 Draai de knop van het buigbankje los, zodat je het kan verstellen. 3 Niet het midden van het plankje in de juiste graden instellen maar boven het oppervlak van de plank meten. 4 Druk het warm geworden plaatje kunststof in het buigbankje. Natuurlijk zit het zacht geworden deel daar waar de hoek moet komen. 5 Wacht ± 3 minuten om de kunststof af te laten koelen. 15
8. Veiligheid Werken in de werkplaats is niet zonder gevaar, daarom moeten we een aantal veiligheidsvoorschriften in acht nemen. Hieronder staan een aantal veiligheidsvoorschriften die specifiek te maken hebben met het bewerken van plexiglas, schrijf de gevaren op die je loopt als je ze niet volgt. a. Draag steeds handschoenen tijdens het boren. gevaar:.. b. Draag steeds een veiligheidsbril tijdens het boren. (of andere verspanende bewerkingen) gevaar:.. c. Werk nooit met wijde mouwen of loshangende haren aan de boormachine. gevaar:.. d. Kom met je vingers niet te dicht bij de gloeidraad van de lijnbuiger. gevaar:.. e. Loop niet nodeloos rond met scherpe voorwerpen in de werkplaats. gevaar:.. Niet alleen in de werkplaats moeten we veiligheidsvoorschriften in acht nemen, waar nog? - - 9. Bespreking Ons werkstukje is nu klaar, bekijk het eens en bespreek in groep welke verbeteringen we eventueel nog zouden kunnen aanbrengen.... 16
10. Woordzoeker Zoek de volgende woorden: penhouder, hout, metaal, kunststof, plexiglas, bakeliet, thermoplast, thermoharder, elastomeer, afval, boor, vijl, meetlat, lijnbuiger, schuren, plooien H M E A H M P T E R G O H L W L R T O C O T M E E T L A T E E S B S R E U A P G E F R F R Z T F P O R G T Y I E K S F E D V H E L Y O F Y U J O N C A L S I E S E J S R B V W T N H M G E J R E X S T N A S T H E U O E I L M Y I R J E K I P E L R N U T R O P G I E T E A L R Y E A K D A H L L D H J L F N M I N T X F E A E A E P F I V C O L U M D S I R L S U T O E A O P G J E B G G D Z L E T S T L E L L X S E E N E O I B D I P E L A S T O M E E R M P E K U N S T S T O F Z H K A E O A W M N W E T P P K I Z S W Y 17
11. Beroepen & studierichtingen Er zijn vele interessante beroepen waar men met kunststoffen te maken krijgt. Schrijf er eens drie op (groepswerk). - - - www.vkc.be Opdracht : Kleef hieronder drie afbeeldingen van beroepen die iets met kunststof te maken hebben. Welke richtingen op school (of een andere school) kan je volgen om één van bovenstaande beroepen te kunnen uitoefenen?... 18
14. Evaluatie Hieronder vind je een evaluatiefiche, geef jezelf een beoordeling en zet een kruisje onder een gezichtje. Ik ken er alles van en kan zo de leerkracht zijn plaats innemen. Ik weet er veel van, mits een beetje oefenen gaat het zeker nog beter. Ik weet voldoende om me uit de slag te kunnen trekken, veel oefenen is de boodschap. Het kan veel beter, ik deed mijn best niet of moet eens met de leerkracht praten over een extra oefening. Ik kan enkele eigenschappen van een thermoplast geven. Ik kan zelf een kunststof op melkbasis maken. Ik kan gereedschappen om kunststof te bewerken op een veilige manier gebruiken. Ik kan een eenvoudige technische tekening lezen. Ik kan zelfstandig een eenvoudige werkgang volgen. Ik kan enkele beroepen die met kunststof te maken hebben opnoemen. Opmerking leerkracht: 19
15. Moeilijke woorden Moeilijke woordjes die je niet begrijpt schrijf je in de eerste kolom. Daarna zoek je met de ganse groep in een woordenboek of op het internet naar een verklaring, je bevindingen schrijf je in een groene kleur in de verklaringskolom. Woordjes die dan nog niet gevonden zijn leggen we voor aan de ganse klas en verduidelijken we in een zwarte kleur. Moeilijk woordje Woordverklaring 20