ROYAL COSUN 2 MVO VERSLAG 214 Dit verslag geeft een overzicht van onze aanpak, activiteiten en de resultaten op het gebied van MVO in 214. We zien deze inzet als onlosmakelijk onderdeel van onze bedrijfsvoering. Elk jaar spannen we ons in om verder te verbeteren en brengen we de data en rapportagecyclus voor onze niet-financiële prestaties verder op orde. We laten deze prestaties nog niet extern verifiëren. Dit MVO-verslag verschijnt alleen in digitale vorm. Daarnaast is het complete verslag ook als pdf te downloaden. Dit verslag is tevens beschikbaar in het Engels. In geval van tekstuele verschillen tussen de Engelse en de Nederlandse versie prevaleert laatstgenoemde. This Sustainability Report is also published in English. In the event of inconsistencies between the English and the Dutch version the latter shall prevail. ROYAL COSUN Postbus 3411 48 MG Breda COSUN FOOD TECHNOLOGY CENTER Postbus 138 47 BH Roosendaal Tel.: (76) 53 32 22 Fax.: (76) 53 33 3 www.cosun.nl info@cosun.com Tel.: (165) 58 28 1 Fax.: (165) 55 13 52 www.cosun.nl AVIKO Postbus 8 722 AA Steenderen SVZ Postbus 9535 481 LM Breda SUIKER UNIE Postbus 1 475 AC Oud Gastel Tel.: (575) 45 82 Fax: (575) 45 83 8 www.aviko.nl info@aviko.nl Tel.: (76) 54 94 94 Fax: (76) 54 94 www.svz.com info@svz-nl.com Tel.: (165) 52 52 52 Fax: (165) 52 52 55 www.suikerunie.nl info@suikerunie.com SENSUS Postbus 138 47 BH Roosendaal DUYNIE-GROEP Postbus 86 24 AB Alphen aan den Rijn COSUN BIOBASED PRODUCTS Postbus 3411 48 MG Breda Tel.: (165) 58 25 Fax: (165) 56 77 96 www.sensus.nl info@sensus.nl Tel.: (172) 46 6 6 Fax: (172) 47 34 6 www.duynieholding.com info@duynieholding.com Tel.: (76) 53 32 22 www.cosunbiobased.com
OVER ROYAL COSUN 3 INHOUD OVER COSUN Profiel 4 Consolideren en investeren 5 Vestigingen 6 Businessmodel 7 KENGETALLEN 8 BELEID & ORGANISATIE 11 RAPPORTAGE Verduurzaming grondstoffenteelt 13 Financieel-economische waardecreatie 16 Optimalisatie productieprocessen 18 Beperken hinder 21 Goed werkgeverschap 22 Meldingen vermoeden misstand 24 Coöperatie Koninklijke Cosun U.A. Van de Reijtstraat 15, 4814 NE Breda Postbus 3411, 48 MG Breda Tel.: (76) 53 32 22 Fax.: (76) 53 33 3 www.cosun.nl www.cosun-jaarverslag.nl Royal Cosun 215
OVER COSUN 4 PROFIEL Royal Cosun is een agro-industrieel concern dat akkerbouwgewassen en andere plantaardige grondstoffen verwerkt. Cosun is een coöperatie waarbij zo n 9.2 Nederlandse suikerbietentelers zijn aangesloten. De suikerbieten van onze leden worden sinds 1899 door de coöperatie verwerkt. In de loop van de tijd hebben wij nieuwe activiteiten, die vrijwel altijd een relatie met de land- en tuinbouw hebben, aan ons portfolio toegevoegd. Uit plantaardige grondstoffen als suikerbieten, aardappelen, cichorei, groenten en fruit produceren wij een breed assortiment ingrediënten en halffabricaten voor de internationale voedingsmiddelenindustrie. Daarnaast maken wij producten die via de foodservice (horeca en groothandel) en de retail aan consumenten worden aangeboden. In toenemende mate ontwikkelen we ook ingrediënten voor niet-voedingstoepassingen. Zo leveren we producten aan de veevoedersector, ontwikkelen we bouwstenen voor biobased chemicaliën en produceren we bio-energie (groen gas). Van alle bedrijven binnen Cosun zijn Suiker Unie en Aviko het bekendst. Zij produceren van oudsher suiker- en aardappelspecialiteiten. Sensus produceert uit cichorei de voedingsvezel inuline, die wordt gebruikt voor vezelverrijking maar ook om het suiker- en/of vetgehalte in voeding te verlagen. SVZ verwerkt fruit en groenten tot concentraten en puree voor de voedingsmiddelenindustrie. Duynie-groep verhandelt en distribueert veevoer en ontwikkelt hoogwaardige toepassingen op basis van rest- en bijproducten van voedingsmiddelenbedrijven. Cosun Biobased Products is een onderneming in opbouw. De onderneming legt zich toe op de ontwikkeling en productie van functionele groene chemicaliën en materialen op basis van hernieuwbare, plantaardige grondstoffen voor uiteenlopende toepassingen. Royal Cosun beschikt over een gezamenlijk onderzoeks- en ontwikkelingscentrum: het Cosun Food Technology Centre (CFTC). In nauwe samenwerking met de bedrijven binnen Cosun werkt het CFTC aan betere toepassingen van plantaardige grondstoffen, innovaties in procestechnologie, optimalisatie van energiemanagement en, al dan niet in samenwerking met klanten, het ontwikkelen van nieuwe producten. Daarbij werkt het CFTC ook samen met diverse instituten en universiteiten in binnen- en buitenland. Omzet 2.115 miljoen 3.799 medewerkers (FTE) 3 productievestigingen in 1 landen 1 miljoen ton plantaardige grondstof verwerkt 9.211 leden / aandeelhouders
OVER COSUN 5 CONSOLIDEREN EN INVESTEREN Behouden wat goed is, verbeteren waar nodig of gewenst en bouwen aan de toekomst. Dat vat wel zo n beetje samen waarmee we bezig zijn. In dit verslag minder aandacht voor de financiële kanten van onze coöperatie en onderneming. Daarvoor hebben we eerder het Cosun Jaarverslag 214 uitgebracht. Hier vragen we uw aandacht voor andere aspecten die net zo van belang zijn als de euro s waar om het vaak lijkt te draaien. Maar dat is niet het hele verhaal. KANSEN BENUTTEN De globalisering en liberalisering in de internationale productie en handel raakt ook Cosun. Dit betekent meer groeimogelijkheden maar ook meer prijsschommelingen, vooral in suiker. Cosun is een coöperatie van Nederlandse suikerbietentelers en heeft daarmee een grote verantwoordelijkheid richting deze familiebedrijven, juist met het oog op de rentabiliteit van de bietenteelt en de continuïteit van hun onderneming. Het komende jaar zullen we relatief magere resultaten boeken door de lage suikerprijzen van dit moment. In vergelijking met de concurrentie laat Cosun een sterke uitgangspositie zien; we hebben een solide basis en kunnen dus tegen een stootje. Op de wat langere termijn zien we juist kansen om te groeien en daartoe wordt nu al flink geïnvesteerd. In efficiency en uitbreiding van de capaciteit van onze fabrieken, in productontwikkeling en in nieuwe afzetmarkten. Ook de biobased economy biedt een bedrijf als het onze perspectief. VEILIG WERKEN Om die kansen te benutten hebben we niet alleen grondstoffen en procesinstallaties nodig. Onze medewerkers zijn cruciaal om kansen te zien en aan te grijpen. Dus investeren we in kennis en expertise van al onze medewerkers, ongeacht hun functie en leeftijd. Als werkgever hebben we ook de verantwoordelijkheid om een prettige en bovenal veilige werkomgeving te bieden. De extra aandacht voor veiligheid op de werkvloer vertaalt zich voor het tweede jaar op rij in een daling van het aantal verzuimongevallen. De ambitie is om deze trend vast te houden en in de komende jaren nog minder ongevallen en incidenten te hoeven registreren. Blijkbaar zijn de genomen maatregelen niet afdoende en zullen we meer moeten doen om de oorzaken aan te pakken. We beseffen dat we dan niet alleen te maken hebben met meetbare zaken maar juist ook met de beleving van mensen die hinder ervaren. Zowel het topmanagement als de lokale leiding zetten zich in om de problemen serieus aan te pakken en daarmee de overlast zoveel mogelijk te beperken. VERANTWOORDELIJKHEID Juist zaken waar we rechtstreeks invloed op hebben en waar we verschil kunnen maken, geven ons de gelegenheid te laten zien dat maatschappelijk verantwoord ondernemen geen loze term is. Onze verantwoordelijkheid betreft in de eerste plaats onze medewerkers en de leden van de coöperatie. Maar ook andere stakeholders zoals onze klanten, consumenten, omwonenden van onze fabrieken, mensen die op zoek zijn naar een baan, leveranciers en dienstverleners moeten erop kunnen vertrouwen dat we integer handelen en alle belangen zorgvuldig meewegen als we knopen doorhakken. Dat zal niet altijd naar ieders wens verlopen maar de wil om hierover in gesprek te gaan en er wat aan te doen is er. Wij zien dat als een langetermijninvestering in onze toekomst en weten dat goede relaties met al onze stakeholders waardevol zijn, al staan ze niet op de balans. Dit mag u als uitnodiging opvatten om met ons in gesprek te gaan over alle thema s die u en ons verbinden. Dirk de Lugt Robert Smith Voorzitter raad van beheer Voorzitter concerndirectie HINDER Het is niet altijd te vermijden dat omwonenden van productielocaties enige hinder ondervinden van onze bedrijvigheid ondanks alle inspanningen die we daartoe doen. Het feit dat het aantal meldingen naar aanleiding van hinder stijgt is reden om hieraan extra aandacht te geven. Dat geldt over de hele linie maar vooral voor de twee vestigingen in Nederland waar relatief veel meldingen van hinder binnen komen.
OVER COSUN 6 VESTIGINGEN* Cosun CFTC Aviko Duynie-groep Sensus Suiker Unie SVZ Cosun Biobased Products * Hoofdkantoren en productievestigingen in Nederland, Europa, V.S. en Azië
OVER COSUN 7 BUSINESSMODEL Ons zakelijk succes wordt in belangrijke mate bepaald door de benutting van de totale grondstof, wat inhoudt dat we alle delen van de plant gebruiken. Dit proces wordt ook wel bioraffinage genoemd. De uitdaging is om gelijktijdig meerdere componenten te winnen. De verwerking van plantaardige grondstoffen is de kern van ons bedrijf. Ruim tachtig procent van de agrarische grondstoffen (biomassa) die wij verwerken, vindt zijn toepassing in voeding. Tien procent gaat naar diervoeding en de rest naar bio-energie en biobased producten. Suikerbieten Voedingsmiddelenindustrie Aardappelen Cichorei Groenten & fruit Suiker Unie SVZ Aviko Sensus Duynie-groep Cosun Biobased Products Horeca & retail Veehouderij Chemie Energie WAT WIJ MAKEN Voeding voor mens en dier Cosun produceert in de eerste plaats ingrediënten voor de voedingsmiddelensector. Veruit de grootste afzetmarkt is de industrie. Suiker, inuline, aardappelvlokken en fruitpuree worden hier verder verwerkt en toegepast in tal van producten als frisdranken en fruitsappen, zoetwaren, koek en banket, ontbijtproducten en graanrepen, zuivel en ijs, hartige snacks etc. Aviko zet tal van aardappelspecialiteiten en fritesvarianten af in de foodservicesector en in het supermarktkanaal. Onder de merknaam Van Gilse worden suikerspecialiteiten via dezelfde kanalen aangeboden. De pulp die vrijkomt bij de winning van suiker gaat voor het overgrote deel naar diervoeding. Dit is eveneens het geval bij cichoreipulp en de restanten van de aardappelverwerking. Dit is het terrein waarop de Duynie-groep actief is, ook voor andere bedrijven in de levensmiddelensector. Naast deze traditionele toepassingen is er ruimte voor innovatie. Zo worden uit groenten en fruit kleurstoffen gewonnen die vooral bestemd zijn voor voedingsmiddelen. Maar ook producenten van nutraceuticals (voedingsmiddelen met extra toevoegingen) vragen steeds vaker om natuurlijke kleurstoffen. Biobased chemicaliën & materialen Uit aardappelen, suikerbieten, cichorei en groenten en fruit kunnen steeds vaker zeer hoogwaardige componenten worden gehaald. Het inulinederivaat CMI kan bijvoorbeeld worden gebruikt als fosfaatvervanger in vaatwasmiddelen. Bij olieboringen op zee wordt het gebruikt om kalkafzetting in procesinstallaties tegen te gaan en in ontziltingsinstallaties om zout water te zuiveren tot drinkwater. Omdat CMI biologisch afbreekbaar is, heeft het veel voordelen ten opzichte van traditionele producten. Bij de verwerking van aardappelen tot onder meer frites blijft zetmeel achter in het proceswater. Dit wordt eruit gehaald, waarna het als grondstof kan dienen voor de productie van papier en kleefstoffen. Uit suikerbieten halen we onder meer ethanol, isobutanol en melkzuur. Deze tussenproducten worden deels door onze klanten vervaardigd en verder verwerkt tot biobased producten. Bio-energie Vroeger werden de bietenpuntjes, een deel van de aardappelschillen en de resten uit de fruit- en groenteverwerking omgezet in compost. Als ze worden vergist kunnen we ze echter beter verwaarden. Bij vergisting ontstaan namelijk biogas en digestaat. Suiker Unie werkt het biogas op tot groen gas en brengt dit in het aardgasnetwerk. Met de drie installaties beschikt Suiker Unie over de capaciteit om meer dan 3 miljoen m3 groen gas per jaar te leveren. Ook neemt Suiker Unie deel aan praktijktesten waarbij een aantal eigen auto s en vrachtwagens rijdt op dit groene gas in plaats van op diesel. Het digestaat, dat organische stof en mineralen bevat, wordt op de akkers teruggebracht, zodat de kringlopen van nutriënten zoveel mogelijk gesloten worden.
KENGETALLEN 8 KENGETALLEN Netto-omzet in miljoenen EUR Recurring EBITDA in miljoenen EUR 2.2 1.766 1.772 1.945 2.166 2.115 3 16 158 27 241 22 2.1 25 2. 2 1.9 15 1.8 1 1.7 5 1.6 Geconsolideerde netto-omzet van Cosun. Meer informatie Recurring EBITDA betreft het operationele resultaat voor over financieel-economische waarde op pagina 16 en 17. afschrijving en amortisatie en geschoond voor verkochte activiteiten en incidentele resultaten. Ledentoeslag in miljoenen EUR Gemiddelde opbrengst per hectare in EUR 21 64 118 179 187 18 5. 3.82 4.38 4.871 4.917 4.354 18 4. 15 12 3. 9 2. 6 3 1. De ledentoeslag wordt aan de leden uitgekeerd als onderdeel De opbrengst van de bietenteelt per hectare, berekend van de quotumbietenprijs en is verwerkt als grondstofkosten op basis van de gemiddelde opbrengst bij gemiddelde in het reguliere bedrijfsresultaat. Meer informatie op pagina kwaliteit en met verrekening van premies. 16 en 17.
KENGETALLEN 9 Totale CO 2 emissie in ton, per ton product Aantal klachten door hinder,3,29,29,27,25,25 21 49 58 62 161 27,25 15,2 12,15 9,1 6,5,24,25,23,21,22 3,5,4,4,4,3 Direct Indirect Het bovenste deel komt voor rekening van de directe uitstoot als gevolg van het gebruik van fossiele brandstoffen. Het onderste deel is de indirecte uitstoot die is gekoppeld aan de ingekochte elektriciteit en is omgerekend naar tonnen CO 2. Meer informatie op pagina 18. Totaal aantal meldingen van de dertig productielocaties van Cosun in binnen- en buitenland. Meest gemeld is overlast door geuruitstoot. Gemeten waarden blijven binnen contouren van de milieuvergunningen. Zie ook pagina 21. Watergebruik in m 3, per ton product Hoeveelheid afval in kilo, per ton product 3, 2,8 2,5 2,6 2,4 2,3 7 4,1 4, 4, 5,1 6,8 2,5 6 2, 5 4 1,5 1,,5 1,5 1,4 1,5 1,5 1,6 3 2 1 2,5 2,8 2,6 2,3 3,5 1,3 1,1 1,1,9,7 1,6 1,2 1,4 2,8 3,3 Grondwater Leidingwater Gemengd Overig gescheiden Totaal watergebruik van alle Cosun-productievestigingen in m 3 per ton product. Meer informatie op pagina 19. Hoeveelheid afval uit Cosun-productie (in kilo per ton product), gesplitst in gemengd en overig gescheiden. Lees meer op pagina 2.
KENGETALLEN 1 Aantal medewerkers gemiddeld in FTE Meldingen vermoeden van misstanden 4.5 3.23 3.288 3.396 3.477 3.799 1 - - 4 4 9 4. 8 3.5 3.828 3.581 6 3. 4 2.5 2 2. 3.23 3.288 Aantal FTE Aantal FTE gecorrigeerd na verkoop activiteiten De ontwikkeling in het aantal medewerkers, gemiddeld over het jaar en met een arbeidsovereenkomst bij Cosun of een van de groepsmaatschappijen. Aantal meldingen via Speak Up systeem per jaar. Deze mogelijkheid om te melden is in 211 binnen Cosun geïntroduceerd. Meer hierover op pagina 24. Aantal verzuimongevallen per 1. medewerkers FTE Ziekteverzuim (Nederlandse vestigingen), in % 35 24 26 32 3 24 5 3,5 3,8 3,5 3,8 3,8 3 4 25 3 2 2 15 1 1 Totaal aantal verzuimongevallen bij Cosun-bedrijven, Percentage ziekteverzuim in de Nederlandse vestigingen uitgedrukt per 1. medewerkers. Voor meer informatie van de Cosun-bedrijven, exclusief zwangerschappen. zie pagina 22. Meer hierover op pagina 23.
BELEID & ORGANISATIE 11 BELEID & ORGANISATIE Cosun heeft een praktische kijk op maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO). Het zegt iets over de wijze waarop we diverse belangen afwegen bij beslissingen. Cosun wil een aandeel leveren in duurzame ontwikkeling op de terreinen waarop wij actief zijn en invloed kunnen uitoefenen. ONZE VISIE De wereldbevolking neemt verder toe en naar verwachting zal ook de koopkracht groeien. Grondstoffen, landbouwareaal, zoet water en energie worden juist schaarser. Deze trends zetten zaken op scherp en stellen de samenleving voor fundamentele keuzes. Willen we voorkomen dat onze huidige welvaart grote negatieve effecten heeft op de natuur en onvervangbare hulpbronnen verloren gaan voor toekomstige generaties? Dan zullen we zorgvuldiger en efficiënter met de hulpbronnen van de wereld moeten omgaan. MVO-BELEID COSUN STAKEHOLDERS MISSIE PIJLERS Extern Cosun opereert dichtbij de agrarische sector en zet zich Het duurzaamheidsbeleid van Cosun is gebouwd Leden van de coöperatie samen met telers in voor de duurzame teelt van plant- op vier pijlers: Afnemers aardige grondstoffen. Leveranciers / dienstverleners / 1. Verduurzaming grondstoffenteelt samenwerkende partners We zijn ervan overtuigd dat raffinage van plantaardige Investeren in kennis en expertise van onze telers / Consumenten grondstoffen essentieel is voor het optimaal benutten grondstofleveranciers Omwonenden van de vestigingen en duurzaam gebruikmaken van onze agrarische Hogere opbrengsten per hectare Potentiële medewerkers grondstoffen en natuurlijke hulpbronnen. Zoveel mogelijk sluiten van mineralenkringlopen Politiek en overheden Financiële instellingen Wij leveren ingrediënten voor voeding voor mens en 2. Financieel-economische waardecreatie Onderwijs dier, materialen voor tal van niet-voedingtoepassingen Voor leden (bedrijfsinkomen via bietenprijs) Media (pers) en als laatste voor energiewinning. Voor medewerkers (salaris & pensioen) NGO s Voor de maatschappij (producten en belastingen) Wij maken een zorgvuldige afweging met respect voor Intern de mens (people), het milieu en de leefomgeving (planet) 3. Optimalisatie productieprocessen Medewerkers en een economisch gezonde bedrijfsvoering (profit), Optimaal benutten grond- en hulpstoffen, incl. water Ondernemingsraden met het oog op de continuïteit van coöperatie & concern. Besparen op energieverbruik en verlagen CO 2 -uitstoot Verspilling voorkomen en zo weinig mogelijk Richtlijnen afval overhouden Cosun gedragscode Rekening houden met sociale omgeving; zo weinig (geheel herziene gedragscode in 215) mogelijk hinder veroorzaken Diverse specifieke regelingen NCR Code voor coöperaties 4. Goed werkgeverschap Veilige werkomgeving Fitheid en inzetbaarheid Opleidings- en ontwikkelingsmogelijkheden
BELEID & ORGANISATIE 12 DOELSTELLINGEN Op de sociale en milieuaspecten hebben wij een aantal doelen gesteld om vorderingen te kunnen meten. Daarnaast leggen wij verantwoording af aan onze leden over het gerealiseerde rendement op het geïnvesteerde vermogen en onze bijdrage aan het financiële resultaat per hectare suikerbieten. Dit laatste is een gedeelde verantwoordelijkheid van onze leden/bietentelers en ons als suikerproducent. Meer informatie over onze financiële resultaten is te vinden in het jaarverslag over 214. MENSEN MILIEU Het verzuim als gevolg van ongevallen tijdens het werk uiteindelijk Het energieverbruik per eenheid product in onze productieprocessen naar nul brengen. In 215 is het streven maximaal 17 verzuim- met gemiddeld twee procent per jaar terugbrengen. Hiermee dragen ongevallen per 1. fte. we bij aan het verder terugdringen van de CO 2 -uitstoot als gevolg van Het ziekteverzuim onder medewerkers verder verlagen, in elk geval onze bedrijfsactiviteiten. beneden het gemiddelde van de voedingsmiddelenindustrie Optimaal verwaarden van alle plantaardige grondstoffen (biomassa) tot (CBS-cijfer 214: 4,8%) houden. producten voor voeding voor mensen en dieren, non food en energie, en Het aantal klachten van omwonenden van onze productielocaties daarmee zoveel mogelijk tegengaan dat biomassa als afval resteert. terugbrengen. Uiteindelijk is het doel gemiddeld minder dan één per productielocatie. OVERIGE DOELEN Daarnaast ondernemen we actie op andere aspecten. Zo lopen er initiatieven gericht op het verduurzamen van de teelt van agrarische grondstoffen, verstandig omgaan met het gebruik van water in zowel de teelt als de verwerking van gewassen, samenwerking in de keten met het oog op duurzame innovatie, reductie van CO 2 buiten onze eigen productieprocessen en de professionele ontwikkeling van medewerkers door opleiding & training. Ook hierover rapporteren we in dit verslag. VERANKERING Maatschappelijk verantwoord ondernemen is verankerd in onze strategie. De raad van beheer is eindverantwoordelijk voor het beleid; de raad van toezicht oefent zijn controlerende taak uit. De uitvoering van het ondernemingsbeleid is toevertrouwd aan de concerndirectie; de voorzitter daarvan legt verantwoording af aan de raad van beheer. SAMENWERKEN EN COÖRDINEREN De groepsdirecteuren zijn binnen hun onderdeel verantwoordelijk voor het eigen beleid en de uitvoering daarvan. Op concernniveau zijn de onderlinge afstemming en samenwerking in handen van een overkoepelend MVO-platform. De samenstelling van dit platform is als volgt: Robert Smith, directievoorzitter en voorzitter MVO-platform (tot april 215) Anouk ter Laak, directeur SVZ en voorzitter MVO-platform (vanaf april 215) Iwan Blankers, directeur Sensus Jobien Laurijssen, manager Duurzaamheid SVZ Derk van Manen, manager Q&R Duynie-groep Frank van Noord, directeur R&D Suiker Unie John Stoopen, voorzitter centrale ondernemingsraad Vacature Aviko Willy van Oorschot, manager corporate communicatie Cosun Coen de Haas, milieucoördinator Cosun en secretaris (vanaf april 215) De businessgroepen hebben elk een stuurgroep en soms ook werkgroepen op de diverse terreinen, bijvoorbeeld op die van milieu en medewerkers. De managementteams van de groepen coördineren, sturen en meten de uitvoering en rapporteren daarover. De lijnen komen samen in de concerndirectie. Binnen de Cosun concernstaforganisatie is een werkgroep die zorgt voor de rapportages en het verslag op concernniveau.
13 VERDUURZAMING GRONDSTOFFENTEELT In de gangbare akkerbouwpraktijk betekent duurzaam telen een zo hoog mogelijke opbrengst per hectare met zoveel mogelijk behoud van de bodemkwaliteit. Dankzij nieuwe rassen en moderne bewerkingstechnieken lukt dat steeds beter. Cosun investeert, samen met telers, veel in het verder verbeteren, optimaliseren en verduurzamen van de teelt. De opbrengsthoeveelheid en de kwaliteit van de oogsten worden hierdoor in hoge mate bepaald. Het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen en herbiciden wordt zoveel mogelijk beperkt. Dat is gunstig voor het milieu én voor de teler, die zo zijn kostprijs kan sturen. Ook de kwaliteit van het grond- en oppervlaktewater verbetert erdoor. Uiteindelijk moeten alle inspanningen bijdragen aan hogere opbrengsten per hectare en behoud van de bodemkwaliteit en de biodiversiteit. Dit laatste begrip staat voor de graad van verscheidenheid aan levensvormen (soorten, genen etc.) binnen een ecosysteem en wordt vaak gebruikt als een indicator voor de gezondheid van dat ecosysteem. We streven ernaar om met zo weinig mogelijk input zoals meststoffen, gewasbeschermingsmiddelen en bewerking met machines die op diesel rijden, een zo hoog mogelijk output te behalen in termen van kwaliteit en hoeveelheid grondstof per hectare. Dit sluit naadloos aan het streven bij naar een rendabele teelt in de akkerbouw en rendement voor de industriële verwerking. Per eenheid eindproduct zijn beduidend minder energie en hulpstoffen nodig dan een aantal jaren geleden. We denken dat we dit nog verder kunnen verbeteren. Vooral het directe contact van de agrarische diensten met de telers maakt het een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Omdat de bietenteelt bij Cosun van oudsher op coöperatieve basis is georganiseerd, onderkennen alle betrokkenen in de keten het belang van kwalitatief goede grondstoffen voor de suikerfabrieken. Die gezamenlijke verantwoordelijkheid wordt zichtbaar in studiegroepen en tijdens demonstraties voor betere zaai-, bewerking- en rooitechnieken. Ook Aviko, Sensus en SVZ investeren in de kennis en expertise van hun grondstoffen- leveranciers met het oog op rendement en duurzaamheid in hun eigen ketens. Op termijn kunnen alleen duurzame productiewijzen voldoende grondstof van de gewenste kwaliteit opleveren.de bodemkwaliteit is daarvoor van belang en moet in goede conditie blijven. AARDAPPELEN Een rijke bodem en verantwoorde teeltmethodieken dragen bij aan de biodiversiteit in en rond de akkers waarop de aardappelen worden geteeld. Aviko stimuleert telers hier veel aandacht aan te schenken en levert een bijdrage aan het optimaliseren van de aardappelteelt. Dat begint met de keuze voor de beste aardappelrassen die de opbrengsten per ha kunnen verhogen en daarmee de grondstofkosten per ton eindproduct verlagen. De markt stelt hoge eisen aan Aviko en de schakels in de keten ervoor. Grote klanten vragen nadrukkelijker om producten van aardappelen afkomstig uit zogenaamde gecontroleerde teelt. Een kwaliteitsmerk als Aviko neemt daarvoor verantwoordelijkheid en wil daarop worden aangesproken. Die verantwoordelijkheid begint bij de grondstof en hoe die wordt geteeld. Er worden eisen gesteld aan zaken als bemesting, gewasbescherming en -rotatie. In 214 heeft Aviko de regels rondom teeltregistratie en voedselveiligheid flink aangescherpt. Alleen aardappeltelers die zijn gecertificeerd voor voedselveiligheid en een complete teeltregistratie inleveren van alle handelingen die zijn verricht, mogen aan Aviko leveren. CICHOREI De specialisten van Sensus Agro overleggen geregeld met de telersvereniging over bijvoorbeeld rassenkeuze, het ontwikkelen van nieuwe technieken voor onkruidbeheersing, het rooien en het reinigen bij het oogsten. Alle aarde die aan de wortels blijft hangen, betekent extra vervoer en dus ook meer CO 2 -emissie door vrachtauto s. Dit is zowel vanuit kostenoogpunt als vanuit milieuperspectief niet gewenst. Daarom is in 214 ruim de helft van de cichoreioogst aanvullend gereinigd voordat deze naar de fabriek werd vervoerd. Sensus zet zich in om in de regio s waar dit nog niet gebeurt, (tussen)reinigingsconcepten te ontwikkelen om ook hier de hoeveelheid grond die aan de wortels blijft hangen naar een zo laag mogelijk niveau als haalbaar is terug te brengen. Daarnaast wordt bespaard op brandstofverbruik, onder andere door het rijgedrag van de chauffeurs te monitoren en hen te coachen zuiniger te rijden. En door zoveel mogelijk retourvrachten te regelen waardoor vrachtauto s niet leeg terug hoeven te rijden.
14 In 215 en volgende jaren wordt de begeleiding van de teelt geïntensiveerd om het rendement voor de akkerbouwer te verhogen en de gewenste hoge kwaliteit van de grondstof cichorei te borgen. Het teeltregistratie en -evaluatieprogramma voor cichoreitelers I-Top Online (www.cichorei.nl) zal daartoe worden uitgebreid. Telers die er nog geen gebruik van maken worden aangemoedigd om dit te gaan doen. FRUIT & GROENTEN SVZ verwerkt een breed scala aan groente- en fruitsoorten en heeft daardoor te maken met een verscheidenheid aan teelten van variërende omvang in diverse landen. Ondanks de relatief complexe grondstofketens zorgt de jarenlange samenwerking met telers in de gebieden waar SVZ actief is ervoor dat de teelten goed gecontroleerd en begeleid worden. Het eigen agronomieteam werkt samen met telers en houdt hen op de hoogte van ontwikkelingen in bijvoorbeeld verantwoord gebruik van bestrijdingsmiddelen. In Oost-Europa wordt zacht fruit op kleine percelen geteeld en via verzamelpunten aangevoerd bij de fabrieken. In Spanje wordt de grondstof vooral via grotere telers en coöperaties betrokken. Diverse groentesoorten worden op contract voor SVZ geteeld. Dit biedt een basis voor intensievere vormen van samenwerking met de telers. Zo kan er gezamenlijk worden geïnvesteerd in specifieke ontwikkelingen op teeltgebied zoals de selectie van nieuwe variëteiten en schaalvergroting. In Spanje loopt een meerjarig onderzoek naar optimale irrigatie. Hiertoe wordt het watergebruik van een aantal telers gedurende langere tijd gevolgd en onderzocht wat de invloed van nieuwe, efficiëntere irrigatietechnieken is op watergebruik, opbrengst en kwaliteit. De resultaten moeten bijdragen aan kennisopbouw voor verantwoorde en effectieve irrigatie in droge gebieden met weinig neerslag. In 214 hebben zo n 3. Poolse telers deelgenomen aan door SVZ georganiseerde trainingsbijeenkomsten om de teelt verder te verbeteren met het oog op kwaliteit, voedselveiligheid en milieu. Aan de hand van teeltlogboeken van de toeleveranciers controleert SVZ hoe de grondstof wordt geteeld en krijgt daarmee inzicht in mogelijkheden voor verdere verbetering. Ook SVZ wil graag meewerken aan het behoud van biodiversiteit als zich daartoe kansen voordoen. In de gebieden in Polen waaruit SVZ rood fruit betrekt, bleek de vleermuizenstand terug te lopen. SVZ heeft meegewerkt aan het installeren van schuilplaatsen om deze dieren te beschermen. Want deze insectenjagers zijn nuttig in de fruitteelt omdat ze schade door insecten helpen te bestrijden. De grote en internationale klanten willen aantoonbare vorderingen boeken in het verduurzamen van hun producten. SVZ heeft dit signaal opgepakt en betrekt een steeds grotere groep telers om aan de duurzaamheideisen te kunnen blijven voldoen. Daarbij blijft het niet; SVZ spant zich in om duurzaamheid binnen de gehele keten (vanaf de teelt, via de eigen productieprocessen, logistiek, tot aan de klant) op een hoger plan te brengen en stevig te verankeren binnen de eigen organisatie. Begin 214 heeft SVZ daartoe een manager Duurzaamheid aangesteld. Zij rolt de duurzaamheidstrategie binnen SVZ uit, neemt daarbinnen initiatieven en brengt mensen bij elkaar om meer en sneller resultaten te boeken. SUIKERBIETEN Hoe meer suiker er van een hectare bieten wordt gehaald, hoe beter. Niet alleen voor het rendement in de akkerbouw maar ook voor Suiker Unie om zowel de duurzaamheids- als de rendementsdoelstellingen te realiseren. De gezamenlijke inspanningen blijken aantoonbare resultaten op te leveren.
15 Figuur 1. Suikeropbrengst in kg per hectare 16. 11.231 11.89 11.125 12.321 14.7 12.565 13.9 13.522 13.28 15.133 1.375 1.775 11.52 11.334 11.955 12.221 12.724 13.23 13.38 13.66 14. 12. 1. 8. 6. 25 26 27 28 29 21 211 212 213 214 gemiddelde opbrengst in het jaar vijfjaarsgemiddelde (over de vier voorafgaande jaren en het aangeduide jaar) Figuur 1 laat zien dat de opbrengst per hectare, zeker als die wordt gemiddeld over vijf jaren, een stijgende lijn vertoont. De verschillen van jaar tot jaar zijn vooral het gevolg van het weer tijdens het groeiseizoen. 214 laat een extreem hoge suikeropbrengst zien van ruim 15 ton per ha. De vroege zaaidata, hoge temperaturen in het voorjaar, relatief weinig stressfactoren zoals droogte en plantenziekten en -plagen hebben hieraan zeker bijgedragen. Nieuwe bietenrassen en uiteraard het vakmanschap van de telers leveren eveneens een bijdrage aan hoge opbrengsten. Suiker Unie ondersteunt bietentelers bij het optimaliseren van de teelt met advies, gebaseerd op onderzoek van onder andere het IRS (www.irs.nl). De teeltbegeleiding via de eigen agrarische dienst gaat hieraan extra aandacht besteden met voorlichtingsbijeenkomsten en met Unitip. Alles is erop gericht om de bietenteelt aantrekkelijk te laten blijven en daarmee de suikerproductie in Nederland een stevige basis te blijven bieden. Figuur 2. Energieverbruik Nederlandse bietenteelt in 214 in MJ per ton suiker 1.371 968 84 1.5 1.25 Figuur 2 laat zien dat er een directe relatie is tussen de suikeropbrengst per hectare bieten en het energiegebruik in de teelt door bijvoorbeeld bewerkingen met werktuigen. Hoe meer suiker van een hectare wordt gehaald, hoe minder energie er nodig is per kilo suiker. Met een van de modules in Unitip kunnen deelnemers het eigen energieverbruik in de teelt volgen en bijsturen. Dit online begeleidingsprogramma biedt ambitieuze bietentelers inzicht in de eigen vorderingen, maakt vergelijkingen met collega s mogelijk en levert nuttige informatie op voor zowel de deelnemer als voor Suiker Unie. In 214 is Suiker Unie gestart met het project Biodiversiteit en Bietenteelt, in samenwerking met diverse kennis- en opleidingsinstellingen. Suiker Unie wil alle telers laten kennismaken met de nieuwste inzichten om biodiversiteit in de teelt te implementeren en maakt zich hier sterk voor omdat dit direct van invloed is op de bodemkwaliteit en daarmee op de kwaliteit van de bietenoogst. Daarnaast geven klanten en belangenorganisaties (milieu, toerisme, enz.) aan dat zij dit van belang vinden. 1. <14 ton suiker/ha Gemiddelde 75 suikeropbrengst 5 >16 ton suiker/ha 25 1. MJ is ongeveer gelijk aan 31 liter dieselolie OVERIGE De bedrijven in de Duynie-groep betrekken hun grondstoffen meestal niet van telers maar van diverse productiebedrijven in de voedingsmiddelensector. Interne leveranciers zijn Suiker Unie, Sensus en Aviko. Ook Cosun Biobased Products betrekt zijn grondstoffen bij interne leveranciers. Plantaardige grondstoffen benutten door delen ervan toe te passen in diervoeding en nonfoodproducten vermindert verspilling van grondstoffen. Het aandeel dat we afvoeren als afval is gereduceerd tot,7% van de totale hoeveelheid aangevoerde grondstof.
16 FINANCIEEL-ECONOMISCHE WAARDECREATIE De behaalde resultaten en belangrijkste gebeurtenissen in en rond de coöperatie licht Cosun toe in het jaarverslag 214. We gaan daarin gedetailleerd in op de cijfers in de jaarrekening. In dit maatschappelijk verslag leggen wij het accent op de waarde van onze bedrijfsvoering. Waardecreatie in termen van omzet, van inkomen voor onze leden en medewerkers, en van investeringen, ook in verduurzaming van onze productieprocessen. Cosun creëert toegevoegde waarde en speelt een significante economische rol door: grondstoffen te verwerken tot producten voor onze vele klanten; substantiële betalingen aan leden, leveranciers, medewerkers, de overheid en kapitaalverschaffers. Het toegevoegde-waardeoverzicht toont de toegevoegde waarde die Cosun in staat is te creëren door afzet van zijn producten na aftrek van vergoeding aan leveranciers voor producten en diensten. In 214 is 735 miljoen waarde gecreëerd. Van dit bedrag is 565 miljoen betaald aan werknemers, leden, de overheid en andere kapitaalverschaffers. Het saldo van de toegevoegde waarde wordt geherinvesteerd in Cosun, in activa en in de uitbreiding van activiteiten. OMZET Door onze plantaardige grondstoffen optimaal te benutten, creëren we waarde. De totale omzet daalde in 214 naar 2.115 miljoen: een daling van 2% ten opzichte van 213. Al onze kernactiviteiten lieten een hogere afzet zien door een combinatie van autonome groei en enkele kleinere acquisities. Suiker Unie had last van de sterk dalende suikerprijzen. Bij Aviko steeg de omzet door hogere afzet in vergelijking met 213. Ook onze overige activiteiten (Sensus en Duynie) hebben in 214 groeicijfers laten zien terwijl de omzet van SVZ licht is gedaald ten opzichte van 213. Het grootste deel van onze omzet, zo n 9%, wordt in Europa gerealiseerd. RESULTAAT Cosun realiseerde een goed financieel resultaat in 214, maar wel lager dan in 213. Het operationele resultaat vóór afschrijving en amortisatie en geschoond voor verkochte activiteiten en incidentele resultaten (recurring EBITDA) daalde van 241 miljoen in 213 naar 22 miljoen in 214. TOEGEVOEGDE-WAARDEOVERZICHT In miljoenen euro 214 213 Netto-omzet 2.115 2.166 Overige opbrengsten en wijzigingen in de voorraad 42 5 Bijdrage aan leveranciers van grondstoffen -/- 1.55 -/- 1.56 Bijdrage aan andere dienstverleners -/- 367 -/- 329 Toegevoegde waarde die gecreëerd is 735 831 Personeel (loon) 251 217 Leden (bieteninkopen en ledentoeslag) 283 36 Financiers (rente) 4 -/- 1 Overheid (belasting) 27 33 Waardeverdeling naar stakeholders 565 61 Ingehouden winst 79 139 Afschrijvingen 91 82 Waarde ten behoeve van herinvestering 17 222
17 LEDEN Als coöperatie keren we een groot deel van het resultaat aan onze leden uit. De ledentoeslag kwam uit op 18 miljoen, een daling van 42% ten opzichte van 213. De quotumbietenprijs voor onze leden kwam daarmee lager uit in 214, op 5,18 per ton bieten (213: 67,26 per ton bieten) op basis van een gemiddeld suikergehalte en een gemiddelde winbaarheid. De gemiddelde suikeropbrengst per hectare lag met 15,1 ton fors hoger dan in 213 (13,2 ton). Hierdoor liggen de gemiddelde opbrengsten voor de Nederlandse bietenteler op 4.354 per hectare, 563 lager dan vorig jaar. De financiële opbrengst per hectare is een belangrijke graadmeter voor de rentabiliteit van de bietenteelt. INVESTERINGEN De operationele kasstroom was ruim voldoende om de investeringen in onze fabrieken uit eigen middelen te financieren. De gezonde financiële positie betekent een sterke uitgangspositie voor verdere uitvoering van onze groeistrategie. De investeringen in vaste activa bedroegen in 214 in totaal 112 miljoen (213: 11 miljoen). Ook in 214 hebben we vooral in onze suikeractiviteiten fors geïnvesteerd. Deze investeringen zijn voornamelijk gericht op verdere uitbreiding en flexibilisering van productiecapaciteit, naast de reguliere vervangingsinvesteringen. Verder heeft Cosun in 214 in totaal 19 miljoen geïnvesteerd in versterking van de activiteiten door acquisities (213: 35 miljoen). Ook komend jaar blijft Cosun in verschillende segmenten investeren om zo de marktpositie verder te versterken. MEDEWERKERS Voor de 3.8 medewerkers, uitgedrukt in fulltime equivalenten, van Cosun werd in 214 251 miljoen aan personeelskosten betaald, inclusief sociale lasten en pensioenpremies. Daarnaast investeren we ook in de verdere ontwikkeling van onze werknemers: het aantal opleidingsdagen lag in de jaren 213 en 214 op gemiddeld 3 dagen per fte. Waarde ten behoeve van herinvestering Afschrijvingen 12% Personeel (loon) 34% Ingehouden winst 11% Overheid (belasting) 4% Waardeverdeling naar stakeholders Financiers (rente) 1% Leden (bieteninkopen en ledentoeslag) 38%
18 OPTIMALISATIE PRODUCTIEPROCESSEN Zorg voor het milieu bij het verwerken van plantaardige grondstoffen komt vaak neer op het tegengaan van verspilling. Grond- en hulpstoffen, energie, water en restanten willen we optimaal benutten. Daarnaast streven we ernaar de uitstoot van CO 2, geur en geluid te beperken, kijken we kritisch naar de verkeersveiligheid rond onze vestigingen en de uitstraling van onze gebouwen, installaties en bedrijfsterreinen. Op concernniveau meet Cosun zaken als de CO 2 -emissie door Totale CO 2 emissie in ton, per ton product onze fabrieken, het watergebruik in de processen, de hoeveelheid restmaterialen en het aantal klachten uit de omgeving. Overzichten van deze metingen zijn gebaseerd op cijfers van alle,3,29,29,27,25,25 productievestigingen, ook van die in het buitenland. De cijfers zijn omgerekend naar eenheden per ton product om het beeld,25 niet te laten vertroebelen door variaties in de omvang van de verwerkte oogsten.,2 Het totaalbeeld van de milieuprestaties in 214 is vergelijkbaar,15 met dat van 213. Alleen het aantal klachten over hinder door productieactiviteiten is gestegen. Deze toename komt voor,1 rekening van twee van onze productievestigingen, zie hiervoor pagina 21.,5,24,25,23,21,22 CO 2 -EMISSIE De samenstelling en kwaliteit van de verwerkte oogsten varieert van jaar tot jaar. Het netto-effect hiervan op het energieverbruik is nauwelijks te beïnvloeden. Tegelijkertijd bestaat een fors deel van onze kostprijs uit energiekosten. De doelstelling is om, vanaf 21, gemiddeld minimaal 2% op het totale energieverbruik per jaar te besparen waardoor ook de CO 2 -uitstoot per ton product afneemt. De afgelopen jaren is deze doelstelling bijna altijd gerealiseerd maar het afgelopen jaar niet, wat te maken heeft met de kwaliteit van de oogsten. Kijken we naar het gemiddelde van de afgelopen vijf jaar, dan is de doelstelling wel gehaald. Elke extra besparing vraagt echter een steeds grotere inspanning om die 2% per jaar te kunnen realiseren. Warmtekrachtkoppeling Veel van onze fabrieken maken gebruik van warmtekrachtkoppeling. Dit betekent dat zij gas verstoken om stoom te produceren en zelf voor een groot deel in hun elektraverbruik kunnen voorzien. De hieraan gerelateerde CO 2 -uitstoot is weergegeven als directe uitstoot. De indirecte CO 2 -emissie is berekend op basis van de netto ingekochte elektriciteit en de door de leveranciers opgegeven gemiddelde CO 2 -uitstoot per kwh. Daar waar de specifieke getallen niet beschikbaar zijn, gaan we uit van de landelijke gemiddelden.,5,4,4,4,3 Direct Indirect Deze figuur laat zien hoeveel ton CO 2 wordt uitgestoten voor elke ton product die Cosun produceert. Cosun is voortdurend op zoek naar een betere benutting van de bestaande productiecapaciteit en let daarbij op mogelijkheden om verder te besparen op het gebruik van gas en elektra. Bijna alle productievestigingen produceren stoom voor hun energievoorziening. In het ketelhuis wordt aardgas gestookt om water om te zetten in stoom. De direct geproduceerde stoom of de stoom uit de elektriciteitsopwekking (WKK) wordt vervolgens gebruikt bij het opwarmen van allerlei productstromen. Als die warmte (deels) kan worden teruggewonnen hoeft er minder aardgas te worden gestookt. Dit terugwinnen kan door te investeren in aanpassingen in het proces of nieuwe energiezuinigere procesapparatuur.
19 Meer besparingen Ook in 214 hebben de businessgroepen met succes diverse energiebesparingsprojecten en verbeteronderzoeken uitgevoerd. Daarbij krijgen ze hulp en ondersteuning van Cosun Food Technology Centre (CFTC), dat als kenniscentrum en promotor fungeert in dit vakgebied. Een uitgebreide interne benchmarkstudie naar de efficiency van stoomketels heeft, naast directe kostenbesparingen, nieuwe inzichten voor verbeteringen en best practices opgeleverd. Cosun kijkt ook naar CO 2 -emissies in de schakels vóór en na de productieprocessen. Denk daarbij aan de aanvoer van grondstoffen naar de fabrieken en het vervoeren van producten naar onze klanten. Door een betere planning en belading, zoveel mogelijk retourvrachten, lichtere en zuiniger transportmiddelen, het nieuwe rijden en dergelijke kunnen we het aantal transportkilometers per ton product verminderen en daarmee de CO 2 - emissie. Of door het aanbieden van halffabricaten aan klanten. Zo levert Suiker Unie vloeibaar diksap aan klanten waardoor het energie-intensieve kristalliseren niet meer nodig is. Klanten verwerken het product direct in hun eigen proces en hoeven ook geen water meer toe te voegen. Hierdoor neemt het totale energieverbruik in de keten af. WATERGEBRUIK In de voedingsmiddelenindustrie wordt veel water gebruikt, bijvoorbeeld om grondstoffen te wassen, als proceswater en om procesinstallaties grondig te reinigen. Overigens zit er in onze plantaardige grondstoffen zelf ook water dat we, na zuivering, weer kunnen hergebruiken. De totale hoeveelheid water in m 3 hangt direct samen met de omvang van de te verwerken oogsten. Wij sturen dan ook niet op het waterverbruik in absolute termen. In 214 is het watergebruik per ton product licht gedaald en het aandeel leidingwater is verminderd doordat er iets meer Watergebruik in m 3, per ton product 2,8 2,5 2,6 2,4 2,3 3, 2,5 2, 1,5 1,5 1,4 1,5 1, 1,5 1,6,5 1,3 1,1 1,1,9,7 Grondwater Leidingwater grondwater door Sensus is opgepompt. Ook de fabrieken van Aviko en SVZ in Polen maken gebruik van grondwater. In bepaalde regio s wordt zoet water steeds schaarser. Daarom zoeken wij, vooral in dergelijke schaarstegebieden, naar toepassingen van water dat we niet meer nodig hebben en van goede kwaliteit is. Zoveel mogelijk water wordt na zuivering opnieuw gebruikt maar dat kan niet altijd of onbeperkt vanwege voedselveiligheidseisen. Omdat we voedingsmiddelen produceren, moet het water van drinkwaterkwaliteit zijn. Water dat over is, wordt in de eigen installaties gezuiverd en op het oppervlaktewater geloosd of, na voorzuivering, op het openbare riool. De kwaliteit van de eigen zuiveringsinstallaties is goed. In sommige gevallen wordt geloosd op oppervlaktewater waarvoor hoge kwaliteitseisen gelden. Wat weer hoge eisen stelt aan de zuiveringsinstallaties en het beheer ervan.
2 AFVAL Cosun onderscheidt twee soorten afval: gescheiden en gemengd afval. Het gescheiden afval wordt afgevoerd en bestaat uit zaken als papier & karton, hout, stenen, kunststoffen & plastic, en chemische stoffen. Wat resteert, wordt aangeduid met gemengd afval. In 214 zien we weer een lichte stijging doordat een deel van de bietenpunten van de fabriek in Vierverlaten extern is vergist tot biogas. Deze figuur laat de hoeveelheid organisch restmateriaal zien dat onze fabrieksterreinen verlaat richting externe biomassavergister of composteerder. Hoeveelheid afval in kilo, per ton product Plantaardig restmateriaal in kilo, per ton product 7 4,1 4, 4, 5,1 6,8 1 6 82 57 38 43 6 8 5 4 3,5 6 3 2,3 4 2 1 2,5 2,8 2,6 2 1,6 1,2 1,4 2,8 3,3 Gemengd Overig gescheiden Hoeveelheid plantaardig restmateriaal dat extern wordt gecomposteerd of vergist Per ton product zien we een toename in de hoeveelheid restmateriaal ten opzichte van 213. De relatief grote aanvoer van stenen tijdens de afgelopen suikerbietencampagne is de belangrijkste oorzaak van deze stijging. Om het in perspectief te plaatsen: per 1. kilo product dat onze fabrieken verlaat, resteert nog geen 7 kilo afval dat niet verder kan worden verwerkt. Toch streeft Cosun ernaar om afval te voorkomen en bruikbaar restmateriaal zoveel mogelijk nuttig in te zetten. Bio-energie Suiker Unie maakt groen gas dat wordt gewonnen uit plantaardig restmateriaal, zoals bietenpuntjes, bladresten en een deel van de pulp die vrijkomt bij de verwerking van bieten tot suiker. Dit laatste gebeurt alleen als we de verse perspulp niet als veevoer kunnen afzetten. Het is dan een alternatief voor pulp drogen. Dat kost zoveel energie dat het vanuit milieuoogpunt beter is om er juist energie (in de vorm van biogas) van te maken. ORGANISCH RESTMATERIAAL Vanaf 211 zijn biomassavergistingsinstallaties in gebruik genomen bij de drie suikerfabrieken van Suiker Unie. Deze kunnen organische restanten uit onze productieprocessen omzetten in biogas. Dit doen we als er geen hoogwaardiger toepassing van deze restanten mogelijk is, zoals in veevoer bijvoorbeeld. In het geval er meer restmateriaal is dan we zelf kunnen vergisten op de locatie, brengen we dat bij voorkeur naar een externe biomassavergister. In beide gevallen is er voor ons geen sprake van afval maar van een economische toepassing van dit materiaal. De verwerking van organische restanten in eigen beheer resulteerde in afname van organisch restmateriaal van 82 kg per ton productie (211) naar 38 kg per ton product in 213. Suiker Unie produceert in drie installaties circa 3 miljoen m 3 groen gas per jaar. Het geproduceerde gas wordt voor het grootste deel op het openbare net geleverd. Dit is financieel gezien de aantrekkelijkste optie. Wel rijdt een deel van de vrachtauto s van Suiker Unie op eigen groen gas. Hiermee geven we inhoud aan de zogenaamde green deal met de overheid om het transport te verduurzamen. Daarnaast maken ook andere productiebedrijven binnen Cosun al jaren biogas uit proceswater in zogenaamde methaanreactoren. De Aviko-vestiging Steenderen levert proceswater aan een nabijgelegen rioolwaterzuivering die er energie en mineralen (vooral struviet) uit wint. Dit laatste levert tevens een bijdrage aan het sluiten van mineralenkringlopen van plantenvoedingstoffen, zoals fosfaat, die zo teruggebracht kunnen worden naar de akkers.
21 BEPERKEN HINDER Cosun telt in totaal dertig productielocaties in binnen- en buitenland. De grootschalige productieprocessen van onze bedrijven leiden soms tot hinder voor de omwonenden. Soms staat een fabriek dicht bij een woonwijk waardoor omwonenden last kunnen hebben van geur of geluid vanuit de productieprocessen. Ook vervoer van grond- en hulpstoffen met vrachtwagens naar onze locaties kan overlast geven voor mensen die langs de verkeersroutes in de omgeving van onze fabrieken wonen. BAKLUCHT WAARGENOMEN In het najaar van 213 heeft Aviko Lomm een informatieavond voor omwonenden georganiseerd. Uit reacties van bezoekers die avond bleek dat de bestaande klachtenprocedure niet goed functioneerde. Aanwezigen spraken over gerapporteerde klachten die niet bij Aviko bekend waren. Daarop heeft Aviko toegezegd de klachtenprocedure te herzien en een speciaal e-mailadres en telefoonnummer in te stellen. Toen die operationeel waren, is daar meteen en veelvuldig gebruik van gemaakt. In het laatste kwartaal van 213 kwamen zo n 35 meldingen van hinder door baklucht binnen. In 214 is onderzocht wat hiervan de oorzaak zou kunnen zijn en welke maatregelen genomen kunnen worden. Inmiddels worden proeven gedaan met het beluchten van de afvalwaterzuivering. Biedt dit onvoldoende soelaas, dan is een volgende optie om een extra schoorsteen te plaatsen. Naast deze technische ingrepen, investeert Aviko in het contact met omwonenden. In 214 is een bijeenkomst georganiseerd waar informatie met de omwonenden is gedeeld. Tevens is een buurtcontactpersoon benoemd namens de omwonenden. Met deze contactpersoon is elk kwartaal overlegd. In de eerste vier maanden van 215 zijn geen meldingen van hinder door geuruitstoot vanuit de omgeving ontvangen. Cosun vindt het ongewenst dat omwonenden hinder ondervinden van bedrijfsactiviteiten op en rond productielocaties. De gemeten geuruitstoot rond beide biomassavergisters in Nederland waar groen gas wordt gemaakt, blijft overigens binnen de in de milieuvergunning gestelde normen. In de afgelopen paar jaar zijn al forse investeringen gedaan om de uitstoot terug te brengen. De omwonenden van de installaties in Dinteloord en Vierverlaten worden regelmatig geïnformeerd over wat Suiker Unie onderneemt om de overlast terug te dringen. Zowel in Dinteloord als in Vierverlaten bestaat al langer een overlegvorm tussen de buurt en het bedrijf. Daarnaast is het initiatief genomen om in Vierverlaten een klankbordgroep in te stellen. Daarin praten vertegenwoordigers namens de omwonenden en specialisten van Suiker Unie onder leiding van een onafhankelijke voorzitter over de aard van de klachten, mogelijke maatregelen en de ervaringen vanuit de buurt. Aantal klachten door hinder 49 58 62 161 27 21 15 12 9 6 3 GEUROVERLAST DOOR BIOMASSAOPSLAG Vooral in Vierverlaten geven de biomassavergistingsinstallatie en de opslag van biomassa aanleiding tot klachten over geur. Op basis van diverse onderzoeken is de wijze van inkuilen en afdekken aangepast waardoor bij het leeghalen van de silo s minder geur ontstaat die tot overlast kan leiden. Hoewel de maatregelen wel tot minder geuruitstoot hebben geleid, zo wijzen metingen met speciale apparatuur in de omgeving uit, ervaren omwonenden nog steeds overlast. Het management zoekt doorlopend verder naar aanvullende maatregelen die geurhinder moeten voorkomen. Ten opzichte van 213 (161 klachten) is het aantal klachten met bijna een derde gestegen tot 27 in 214. De groei in het aantal geregistreerde klachten komt uit twee vestigingen die ook in 213 voor de stijging verantwoordelijk waren. Het betreft de Suiker Unievestiging in Vierverlaten en de Aviko-vestiging in Lomm.