Voor de pers: GESPROKEN TEKST GELDT Bijdrage kaderbrief Richard Moti, fractievoorzitter PvdA Rotterdam d.d. 5 juli 2012 Investeren in de toekomst, is investeren in onze kinderen: Onderwijs, stages en werk De economie van Nederland staat er niet goed voor. Twee jaar geleden was Nederland nog een van de beter presterende landen in Europa, maar inmiddels zijn we voorbij gestreefd door onze buren; Duitsland, België, etc. Qua economische prestaties worden we zelfs al in het rijtje van Griekenland, Italië, Spanje en Portugal geplaatst. Gelukkig mogen we 12 september weer naar de stembus. En hopelijk komt er dan een regering die het vergroten van de economische groei en werkgelegenheid wel hoog in het vaandel heeft staan. Rotterdam is geen eiland. En de economische crisis waarin Nederland zich bevindt, treft ook onze bewoners. Deze kaderbrief en straks de begroting zullen in het teken staan van de gevolgen van deze crisis. De PvdA neemt hierin haar verantwoordelijkheid. Makkelijker is het om vanaf de zijlijn kritiek te leveren. Maar dat zit niet in de genen van de PvdA. Juist als het moeilijk wordt en dat is het-, is het noodzakelijk om je verantwoordelijkheid te nemen. Dat is de enige manier om ervoor te zorgen dat de onontkoombare bezuinigingen op een daadkrachtige maar eerlijke en sociaal verantwoorde manier plaatsvinden. De hoofdopdracht die het stadsbestuur heeft, is om Rotterdam en de Rotterdammers zo goed mogelijk door deze crisis heen te helpen. De koers die daarbij gekozen is, investeren in onderwijs en het ondernemerschap, is wat de PvdA betreft harder nodig dan ooit. Daarom zal het aantal groepen 0 worden uitgebreid, zodat er eerder aan het wegwerken van taalachterstanden bij onze kinderen wordt gewerkt. Dat is iets waar de PvdA trots op is! Dat de extra investeringen in het onderwijs zich beginnen terug te betalen, zien we ook terug in de stijgende CITO-scores. We maken de stad aantrekkelijker voor hoger opgeleiden en weten hen steeds beter te verleiden in Rotterdam te blijven of te komen wonen. Maar ook investeren in onze geboren en getogen Rotterdammers om hen de kansen geven om van een dubbeltje een kwartje te worden, moet wat de PvdA betreft een prioriteit blijven.
Dat deze opgave op Zuid het grootst is, moge duidelijk zijn. Niet voor niets is er met het Rijk en andere maatschappelijke partners een Nationaal Programma overeengekomen. Dat nu voortvarend wordt begonnen met investeringen in het onderwijs en werk, met de zogenaamde frontlijnaanpak, dus een actieve overheid, spreekt de PvdA uiteraard zeer aan. Maar het verbeteren van de woningvoorraad blijft belangrijk om stappen vooruit te kunnen blijven zetten. Dat het Rijk nog steeds niet over de brug komt, en onze superambtenaar het ook steeds niet gelukt is om geld los te krijgen bij andere partijen, is ronduit slecht te noemen. Wij zullen de verantwoordelijke wethouder hier ook op blijven aanspreken. Weer terug naar onderwijs voorzitter. Afgelopen week kwam prominent in het nieuws dat het aantal mensen dat volwasseneducatie volgt fors gestegen is. Dat is goed nieuws. Mijn fractie moest gelijk denken aan de Volksuniversiteit. De raad heeft in juni vorig jaar een motie aangenomen, waarbij werd aangegeven dat voor zowel de taalcursussen als de non-formele educatie, financiering beschikbaar gesteld moest worden. We zijn inmiddels een jaar verder. Kan het college aangeven hoe het staat met de uitvoering van deze motie? Iets wat de PvdA zorgen baart, is het toenemende tekort aan stageplekken. Veel leerlingen kunnen daardoor hun studie niet voortzetten, en raken gedemotiveerd. De gemeente Rotterdam had juist een fantastisch track-record op dit punt, maar hoe staat het er nu mee? Ons eigen PvdA stagemeldpunt, maar ook de cijfers die eind juni door het UWV Werkbedrijf gezamenlijk met het SBB (en dat staat voor Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven) zijn gepubliceerd geven reden tot zorg. Het aantal leerlingen dat is gestart met een start is gedaald met 15%. Als we alleen kijken naar het aantal leerlingen met een leerwerkplek dus 4 dagen stage, 1 dag school - dan is het aantal zelfs met 50% gedaald! De twee grote ROC s van Rotterdam spreken over een stagetekort van meer dan 1500 stages. Dat zijn 1500 leerlingen die hun studie niet kunnen voortzetten! Het stadsbestuur moet zich dit probleem meer aantrekken. Natuurlijk, door zelf het goede voorbeeld te blijven geven. Maar ook door het bedrijfsleven aan te spreken op zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid en zijn economisch belang. Zij zijn immers ook afhankelijk van goed opgeleid personeel voor de continuïteit van hun business. Wat de PvdA betreft gaan de vele instanties die zich bezig houden met stages beter samenwerken. Want dat zijn er nogal wat; het Leerwerkloket van UWV, het stageservicepunt van de gemeente en de ROC s en het werkgeversservicepunt. Hoe denkt de wethouder hierover? Daarnaast zou wat de PvdA betreft het oude actieplan stagetekort uit 2007 weer nieuw leven ingeblazen moeten worden. De PvdA constateert dat nu, 5 jaar later, de aandacht verslapt is. (Motie) Een ander punt van zorg is de Jeugdwerkloosheid. Gelukkig hebben we hier geen jeugdwerkloosheid van Zuid-Europese omvang, waar soms wel de helft van de jeugd werkeloos is. Maar de PvdA ziet wel dat jongeren minder en minder kans maken op een baan, nu overheden een vacaturestop hebben en het bedrijfsleven ook zeer terughoudend is met het aannemen van nieuw personeel.
Nederland liep voorop in Europa als het gaat om het bestrijden van de jeugdwerkeloosheid. Middels de Wet Investeren in Jongeren (WIJ) en Actieplan Jeugdwerkeloosheid is er gezorgd voor een goede koppeling tussen jongeren, scholing en de arbeidsmarkt. In Nederland zijn er daardoor ca. 200.000 jongeren aan een baan of stage geholpen. Helaas zijn beide regelingen door het huidige kabinet per 1 januari jl. beëindigd. Het FNV en VNG hebben bij het kabinet aangedrongen op een verlenging, vooralsnog tevergeefs. Wat de PvdA betreft moet Rotterdam het dan maar zelf doen. De Rotterdamse jongeren verdienen namelijk een eerlijke kans op een goede toekomst, en zelf je eigen brood kunnen verdienen hoort daar bij. We roepen het college daarom op om voor de begroting met een eigen stedelijk Actieplan Jeugdwerkeloosheid te komen. Het college hoeft wat ons betreft niet opnieuw het wiel uit te vinden, maar moet de best-practices van de afgelopen jaren bij elkaar brengen in een concreet actieplan, zoals het inzetten van de 5%-regeling, of sociaal return on investment en het stimuleren van jongeren om als ze hun MBO3 hebben afgerond een jaar extra op school te blijven om MBO4 te halen. (Motie) In een periode dat de werkloosheid in Nederland in rap tempo toeneemt, heeft het college de ambitie om het aantal Rotterdammers in de bijstand niet te laten stijgen. Dat is een pittige ambitie gezien de landelijke trend. Maar daar houdt de PvdA wel van, want juist op dit terrein is dat ook nodig. Liever nog willen we dat iedere Rotterdammer die kan werken, ook aan het werk is. Dat is goed voor henzelf en voor de stad. Economisch moeilijke tijden betekenen ook dat meer Rotterdammers een steuntje in de rug nodig hebben. Dat daar in 2013 20 miljoen extra voor wordt uitgetrokken om Rotterdammers te helpen naar werk, heeft dan ook onze volledige goedkeuring. En dat er ook extra geld voor het armoedebeleid wordt uitgetrokken heeft onze steun. En deze steun moet wat ons betreft gelijk op gaan met sancties bij mensen die niet meewerken om weer aan de slag te gaan, als ze wel in staat zijn om aan de slag te kunnen gaan. Dat hand in hand gaan van rechten en plichten komt wat de PvdA betreft samen in het zogenaamde kassenplan. De resultaten zijn nog wat magertjes en we zien graag dat het rendement dan ook fors omhoog gaat. Door mensen daadwerkelijk aan de slag te helpen of door onwilligen ook daadwerkelijk sancties op te leggen. Heeft de wethouder plannen om dit beleid aan te scherpen? Voor de PvdA staat in ieder geval voorop dat de ambitie om Rotterdammers aan het werk te helpen overeind blijft, en daar zullen we het college scherp op blijven volgen. Het stadsbestuur geeft aan dat zij voornemens is om de Schulddienstverlening te hervormen. Het stadsbestuur geeft aan dat zij vertegenwoordigers van woningcorporaties, banken, nutsbedrijven, telecombedrijven en online winkels zal vragen om niet alleen mee te denken, maar ook mee te werken aan oplossingen. De PvdA steunt de noodzaak tot deze hervorming. Want de huidige
werkwijze leidt in te veel gevallen tot onvoldoende resultaat. Een nieuwe aanpak is zeer gewenst, en een aanpak die tot stand komt samen met de grootste schuldeisers is alleen maar nog beter. We zien immers dat steeds meer mensen in betalingsproblemen komen. En dan gaat het niet alleen om minima. Volgens het NIBUD heeft op dit moment meer dan de helft van de huishoudens met een betalingsprobleem een netto-inkomen van meer 2000 euro per maand. En de groep huiseigenaren en ZZP ers die zich melden bij de Schuldhulpverlening is explosief gestegen volgens de NVVK, de branchevereniging voor Schuldhulpverlening. De zinsnede in de bestuursopdracht dat iemand eerst in zijn/haar omgeving hulp gezocht moet hebben, voordat hij/zij een beroep kan doen op een professional, roept bij mijn fractie wel enkele vraagtekens op. Ten eerste; hoe verhoudt dit uitgangspunt zich met de wet, waarin staat dat iedereen die zich meldt binnen 4 weken geholpen moet worden, en in noodsituatie, zoals bij bijvoorbeeld een huisuitzetting, zelfs binnen 3 dagen? En ten tweede; hoe voorkom je dat mensen zich pas bij de gemeente melden als de schulden tot een problematische omvang zijn gegroeid? De PvdA ziet graag dat beide punten goed geborgd worden in het nieuwe beleidsplan. Kan de wethouder dat toezeggen? Niet alleen de minima, maar ook de middeninkomens worden stevig getroffen door de crisis, en de bezuinigingen. Met het stijgen van het aantal schulden, stijgt ook het aantal huisuitzettingen in Rotterdam, zowel van gezinnen in huurwoningen als in koopwoningen. Het Meldpunt Preventieve Huisuitzetting heeft duidelijk zijn meerwaarde, want huisuitzettingen zijn dramatische gebeurtenissen voor de gezinnen die het treft en drukt hen vaak verder in de problemen. We hebben begrepen dat het Meldpunt per 1 juli jl. is gestopt met het afleggen van huisbezoeken van Rotterdammers waarbij een huisuitzetting dreigt. Er wordt enkel een brief gestuurd met een uitnodiging om langs te komen. De PvdA is hier heel sceptisch over, want juist bij deze groep zie je dat enveloppen niet open gemaakt worden. Wat ons betreft mogen corporaties ook steviger aangesproken worden, zij hebben er immers ook baat bij dat uiteindelijk de huurschuld wordt terugbetaald. Kunnen zij de huisbezoeken niet overnemen, en is de wethouder bereid om daar aanvullende afspraken over te maken. Graag een reactie hierop. En kan de wethouder ons per kwartaal op de hoogte houden van het aantal huisuitzettingen? Ook Rotterdammers met een koopwoning krijgen steeds vaker te maken met huisuitzettingen. We willen graag dat de wethouder vaart zet achter de gesprekken met de banken en NHG om tot een afspraak te komen, waarbij gedwongen verkoop en dus huisuitzetting voorkomen kan worden. Een jaar geleden, bij de vorige kaderbrief, kondigde het stadsbestuur een andere hervorming aan. Namelijk het wijkgericht inkopen van Zorg en Welzijn samen met de deelgemeenten. Deze hervorming zou een besparing opleveren van 49 mln euro. Mijn fractie kan helaas niet anders
concluderen dat deze hervorming mislukt is. Nu wordt het leeuwendeel van de ombuiging niet door middel van een hervorming gerealiseerd, maar door te versoberen. Wij maken ons zorgen om de stapeling van bezuinigingen op deze beleidsterreinen nu Rijk, gemeente en deelgemeente hierop bezuinigen. Kunt u die stapeling en vooral de verwachte maatschappelijke effecten als gevolg daarvan inzichtelijk maken? Dat inzicht zullen wij nodig hebben voordat wij bij de begroting daarover definitief kunnen beslissen. Kan het college dat toezeggen? Onze zorgen over deze stapeling gaan overigens verder dan alleen Zorg en Welzijn. Ook bij Sport en Recreatie zien we dat er door deelgemeenten keuzes worden gemaakt, bijvoorbeeld als het gaat om wijkgebouwen en speeltuinen. En dan hangt ook nog steeds de discussie over kostendekkende huren in de lucht die vanaf 2014 in moet gaan. Voor de PvdA is het belangrijk dat er in deze stad voldoende speelruimte blijft voor kinderen. Ook in tijden van bezuinigingen moeten onze jonge Rotterdammers kunnen blijven spelen. Graag wil de PvdA dat ook op dit terrein het college vinger aan de pols houdt, en als het nodig is met voorstellen komt richting de begroting. Het gemeentelijk ambtenarenapparaat wordt hervormd om slagvaardiger en efficiënter te werken. De ambitie is in motie 31 uitgesproken om de beste gemeente van Europa te worden. Plannen die daaruit voortvloeien zullen door ons beoordeeld worden op hun effectiviteit, en niet op basis van ideologische dogma s. Dat verwacht de PvdA ook van andere partijen. We zijn sceptisch over de personeelsreductie bij stadsreiniging. Machines kunnen niet overal bij, dus hoe wordt gegarandeerd dat moeilijke hoekjes, parken en plantsoenen schoon blijven? En wat leveren verzelfstandigingoperaties eigenlijk op van bijvoorbeeld de crematoria en begraafplaatsen? Een kleinere overheid is geen doel op zich, ik kan dat niet vaak genoeg benadrukken. Niet de omvang, maar wat de overheid doet voor de Rotterdammers moet centraal staan. En dat moet zo goed en efficiënt mogelijk gebeuren. De beste prijs-kwaliteit verhouding dus. Voor de PvdA is het uiteraard ook van belang dat de afvloeiing van personeel op een nette manier plaatsvindt. In de blauwdruk van motie 31 werd gemeld dat bij een eventuele reductie bij de stadsreinigingsdienst er geen sprake is van gedwongen ontslag, maar dat de afvloeiing op basis van natuurlijk verloop zal plaatsvinden. Dit is nogmaals bevestigd door het college in de commissie BVM van vorige week, en wij zullen deze schriftelijke en mondelinge toezegging van het college scherp volgen. De vraag die we ons moeten stellen is: Hoe kun je met minder geld toch als overheid een fatsoenlijke samenleving borgen. Een samenleving waarin iedereen kan meedoen, ook als je niet helemaal zelfstandig redt en een steuntje in de rug nodig hebt. Een samenleving waarin iedereen uitgedaagd wordt en de kansen krijgt om het beste uit zichzelf naar boven te halen. De kaderbrief geeft daar goed de richting in aan, en we kijken uit naar de uitwerking daarvan bij de Begroting 2013.